Monte Carlo Optimization

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Monte Carlo Optimization"

Transkrypt

1 Monte Carlo Optimization Seminarium szkoleniowe Eliza Bujnowska 28 lutego 2006 Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

2 Zagadnienia optymalizacji metod Monte Carlo Przeszukiwanie stochastyczne Metody gradientowe Symulowane wy»arzanie Prior feedback Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

3 Zagadnienia optymalizacji metod Monte Carlo Przeszukiwanie stochastyczne Metody gradientowe Symulowane wy»arzanie Prior feedback Aproksymacja stochastyczna Optymalizacja przy brakuj cych danych Algorytm oczekiwania-maksymalizacji (EM) Algorytm Monte Carlo EM (MCEM) Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

4 Przeszukiwanie stochastyczne Zagadnienie optymalizacji mo»na sprowadzi do szukania rozwi zania problemu max θ Θ h(θ) funkcji h(θ) w przestrzeni Θ. Przy zaªo»eniu,»e przestrze«θ jest ograniczona, najprostszym rozwi zaniem jest wygenerowanie próby u 1,..., u m U Θ oraz u»ycie jako naturalnego estymatora rozwi zania aproksymacji: h m = max(h(u 1 ),..., h(u m )). Metoda jest zbie»na wraz z m, cho mo»e by wolna, gdy»»adne wªasno±ci funkcji h nie s brane pod uwag. Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

5 Maksymalizacja metod Monte Carlo przykªad Rozwa»my funkcj : h(x) = [cos(50x) + sin(20x)] 2 Funkcja jest zdeniowana w przedziale ograniczonym, generujemy u 1,..., u m U Θ i u»ywamy aproksymacji h. Dokªadny wynik maksimum h(x) wynosi 3.832, co jest zgodne z rezultatem otrzymanym metod Monte Carlo. Obok wykresu funkcji przedstawiono oszacowanie funkcji przy wylosowaniu 5000 obserwacji z rozkªadu jednostajnego U(0, 1). Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

6 Maksymalizacja metod Monte Carlo przykªad (2) Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

7 Przeszukiwanie stochastyczne (2) Kolejny kierunek, to powi zanie funkcji h z rozkªadem prawdopodobie«stwa. Je±li przykªadowo, h jest dodatnio okre±lona i Θ h(θ)dθ < + rozwi zanie problemu maksymalizacji h(θ) jest równowa»ne ze znalezieniem warto±ci modalnej funkcji g sto±ci h. Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

8 Przeszukiwanie stochastyczne (2) Kolejny kierunek, to powi zanie funkcji h z rozkªadem prawdopodobie«stwa. Je±li przykªadowo, h jest dodatnio okre±lona i Θ h(θ)dθ < + rozwi zanie problemu maksymalizacji h(θ) jest równowa»ne ze znalezieniem warto±ci modalnej funkcji g sto±ci h. W ogólnym przypadku, je±li powy»sze warunki nie s speªnione mo»na dokona transformacji podanej funkcji h(θ) do funkcji H(θ) speªniaj cej nast puj ce warunki: H jest nieujemnie okre±lona i speªnia warunek H <. Maksymalizacja h(θ) jest równowa»na maksymalizacji H(θ) na Θ. Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

9 Przeszukiwanie stochastyczne (2) Kolejny kierunek, to powi zanie funkcji h z rozkªadem prawdopodobie«stwa. Je±li przykªadowo, h jest dodatnio okre±lona i Θ h(θ)dθ < + rozwi zanie problemu maksymalizacji h(θ) jest równowa»ne ze znalezieniem warto±ci modalnej funkcji g sto±ci h. W ogólnym przypadku, je±li powy»sze warunki nie s speªnione mo»na dokona transformacji podanej funkcji h(θ) do funkcji H(θ) speªniaj cej nast puj ce warunki: H jest nieujemnie okre±lona i speªnia warunek H <. Maksymalizacja h(θ) jest równowa»na maksymalizacji H(θ) na Θ. Mo»na zastosowa nast puj ce transformacje: H(θ) = exp(h(θ)/t ) lub H(θ) = exp(h(θ)/t ) 1 + exp(h(θ)/t ), gdzie T jest parametrem sªu» cym do przyspieszania zbie»no±ci / unikania lokalnych maksimów. Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

10 Minimalizacja funkcji przykªad 2 Rozwa»my funkcj : h(x, y) = (xsin(20y) + ysin(20x)) 2 cosh(sin(10x)x) + +(xcos(10y) ysin(10x)) 2 cosh(cos(20y)y), która osi ga minimum globalne równe 0 w punkcie (0,0). Aby otrzyma rozwi zanie problemu, mo»na wylosowa prób z rozkªadu g sto±ci proporcjonalny do exp( h(x, y)), a nast pnie wylicza minimum kolejnych h(x i, y i ). Z drugiej strony, mo»na równie» stosowa losowanie próby z funkcji g sto±ci proporcjonalnej do h(x, y) = exp{ (xsin(20y) + ysin(20x)) 2 (xcos(10y) ysin(10x)) 2 } Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

11 Minimalizacja funkcji przykªad 2 cd. Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

12 Metody gradientowe Metoda optymalizacji oparta na wyznaczeniu gradientu funkcji jest numerycznym przybli»eniem problemu maksymalizacji funkcji. Polega ona na wygenerowaniu ci gu (θ j ), który zbiega do dokªadnego rozwi zania θ, przy zaªo»eniu,»e przestrze«θ R d i funkcja s wypukªe. Ci g tworzony jest rekurencyjnie θ j+1 = θ j + α j h(θ j ), gdzie α j > 0, a h jest gradientem funkcji h. W zale»no±ci od doboru ci gu (α j ) algorytm zbiega do maksimum. Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

13 Metody gradientowe (2) Przy ogólniejszych warunkach, ci g (θ j ) mo»e by zmodykowany przez zakªócenia stochastyczne: θ j+1 = θ j + α j 2β j h(θ j, β j ζ j )ζ j, gdzie zmienne ζ j pochodz z rozkªadu jednostajnego na sferze ζ = 1, a h(x, y) = h(x + y) h(x y) jest w przybli»eniu równe 2 y h(x). Inaczej ni» w podej±ciu deterministycznym, algorytm nie koniecznie pod»a w kierunku najszybszego spadku w θ j. Pozwala to na unikni cie lokalnych maksimów lub punktów siodªowych h. Zbie»no± (θ j ) do rozwi zania θ zale»y od doboru ci gów (α j ) i (β j ). Wystarczaj co mocnym warunkiem zbie»no±ci ci gu (θ j ) jest zbie»no± α j do 0 oraz wyra»enia α j β do niezerowej staªej. j Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

14 Metody gradientowe - przykªad Ci g dalszy przykªadu funkcji: h(x, y) = (xsin(20y) + ysin(20x)) 2 cosh(sin(10x)x) + +(xcos(10y) ysin(10x)) 2 cosh(cos(20y)y), Poni»ej przedstawiono wyniki trzech przebiegów algorytmu z ró»nymi warto±ciami (α i, β i ) oraz punktem startowym (0.65, 0.8). Liczba iteracji wynika z warunku zatrzymania θ T θ T 1 < α j β j θ T h(θ T ) min th(θ t) Iteracje T 1/10j 1/10j (-0.166,1.02) /100j 1/100j (0.629,0.786) /10log(1+j) 1/j (0.0004,0.245) Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

15 Metody gradientowe - przykªad cd. Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

16 Symulowane wy»arzanie Metoda ta polega na wprowadzeniu zmiennej skaluj cej (zwanej temperatur ), której zmniejszanie powoduje szybsze ruchy wzdªu» powierzchni optymalizowanej funkcji h. Odpowiednia zmiana zmiennej skaluj cej pozwala z du»ym prawdopodobie«stwem unikn utkni cia rozwi zania w maksimum lokalnym. Mamy dane T > 0, θ1 T, θt 2,... próba generowana z rozkªadu π(θ) exp(h(θ)/t ). Warunek T 0 zapewnia szybsze przeszukiwanie dziedziny funkcji h w pocz tkowych krokach algorytmu oraz koncentacj warto±ci symulowanych z rozkªadu coraz bli»ej maksimum. Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

17 Symulowane wy»arzanie z modyfikacj Metropolisa 1 Rozpoczynamy od warto±ci θ 0. 2 Losujemy ζ z jednostajnego rozkªadu prawdopodobie«stwa na otoczeniu ν(θ 0 ) (w ogólnym przypadku: otoczenie warto±ci poprzedniego kroku g( ζ θ 0 )). 3 Kolejny punkt wybieramy zgodnie z wzorem: { ζ z p-stwem p = min{exp( hi /T θ i+1 = i ), 1} z p-stwem 1 p θ i, gdzie h i = h i (ζ) h i (θ 0 ). 4 Aktualizuj T i na T i+1. Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

18 Symulowane wy»arzanie z modyfikacj Metropolisa 1 Rozpoczynamy od warto±ci θ 0. 2 Losujemy ζ z jednostajnego rozkªadu prawdopodobie«stwa na otoczeniu ν(θ 0 ) (w ogólnym przypadku: otoczenie warto±ci poprzedniego kroku g( ζ θ 0 )). 3 Kolejny punkt wybieramy zgodnie z wzorem: { ζ z p-stwem p = min{exp( hi /T θ i+1 = i ), 1} z p-stwem 1 p θ i, gdzie h i = h i (ζ) h i (θ 0 ). 4 Aktualizuj T i na T i+1. Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

19 Symulowane wy»arzanie z modyfikacj Metropolisa 1 Rozpoczynamy od warto±ci θ 0. 2 Losujemy ζ z jednostajnego rozkªadu prawdopodobie«stwa na otoczeniu ν(θ 0 ) (w ogólnym przypadku: otoczenie warto±ci poprzedniego kroku g( ζ θ 0 )). 3 Kolejny punkt wybieramy zgodnie z wzorem: { ζ z p-stwem p = min{exp( hi /T θ i+1 = i ), 1} z p-stwem 1 p θ i, gdzie h i = h i (ζ) h i (θ 0 ). 4 Aktualizuj T i na T i+1. Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

20 Symulowane wy»arzanie z modyfikacj Metropolisa 1 Rozpoczynamy od warto±ci θ 0. 2 Losujemy ζ z jednostajnego rozkªadu prawdopodobie«stwa na otoczeniu ν(θ 0 ) (w ogólnym przypadku: otoczenie warto±ci poprzedniego kroku g( ζ θ 0 )). 3 Kolejny punkt wybieramy zgodnie z wzorem: { ζ z p-stwem p = min{exp( hi /T θ i+1 = i ), 1} z p-stwem 1 p θ i, gdzie h i = h i (ζ) h i (θ 0 ). 4 Aktualizuj T i na T i+1. Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

21 Symulowane wy»arzanie z modyfikacj Metropolisa (2) h(ζ) h(θ i ) ζ zostanie zaakceptowany z prawdopodobie«stwem 1, a θ i b dzie zawsze zmieniane na ζ. h(ζ) < h(θ 0 ) ζ mo»e by zaakceptowany z niezerowym prawdopodobie«stwem p. Umo»liwia to ucieczk z ewentualnego maksimum lokalnego i daje szans na znalezienie maksimum globalnego. Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

22 Symulowane wy»arzanie - przykªad 1 Rozwa»my funkcj : h(x) = [cos(50x) + sin(20x)] 2, zastosujmy algorytm symulowanego wy»arzania w celu znalezienia maksimum funkcji. W t-tej iteracji algorytm znajduje si w punkcie (x (t), h(x (t) )): 1 Generujemy u U(a t, b t ), gdzie a t = max(x (t) r, 0) i b t = min(x (t) + r, 1); 2 Akceptujemy x (t+1) = u z prawdopodobie«stwem p (t) = min(exp( h(u) h(x(t) ) T t ), 1); W przeciwnym przypadku ustalamy x (t+1) = x (t) ; 3 Aktualizujemy T t na T t+1. Na wykresach zaprezentowano wyniki algorytmu dla r = 0.5 i T t = 1/log(t). Warto± r sªu»y do kontrolowania rozmiaru przedziaªu wokóª bie» cego punktu, w tym przykªadzie obci to przedziaª do (0, 1). Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

23 Symulowane wy»arzanie - przykªad 1 cd. Na wykresach przedstawiono ró»ne trajektorie dla 2500 par (x (t), h(x (t) )). Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

24 Symulowane wy»arzanie problem zbie»no±ci Denicja Niech ε - przestrze«sko«czenie wymiarowa i h - maksymalizowana funkcja. 1 Stan e j ε mo»e by osi gni ty przyjmuj c warto± h ze stanu e i ε, je±li istnieje ci g stanów e 1,..., e n ª cz cych e i i e j, w taki sposób,»e h(e k ) h dla k = 1,..., n; 2 Wysoko± maksimum e i jest to najwi ksza warto± d i taka,»e istnieje stan e j, dla którego zachodzi warunek h(e j ) > h(e i ), który jest mo»liwy do osi gni cia ze stanu e i i przyjmuje warto± h(e i ) + d i. Z tego wynika,»e h(e i ) + d i jest warto±ci przyjmowan dla najwy»szego przej±cia ª cz cego e i z e j, a wi c optymalnym ci giem przej±. Przyjmijmy dodatkowo d i =, je±li e i jest globalnym maksimum. Niech O oznacza zbiór maksimów lokalnych E, a O jest podzbiorem zbioru O maksimów globalnych. Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

25 Symulowane wy»arzanie problem zbie»no±ci (2) Twierdzenie Rozwa»my system, w którym mo»liwe jest poª czenie dwóch przypadkowych stanów sko«czonym ci giem stanów. Je±li dla ka»dego h > 0 i ka»dej pary (e i, e j ), stan e i mo»e by osi gni ty przyjmuj c warto± h ze stanu e j, wtedy i tylko wtedy gdy e j mo»e by osi gni ty z e i przyjmuj c warto± h. Je±li (T i ) zbiega do 0, ci g (θ i ) zdeniowany zgodnie z algorytmem symulowanego wy»arzania speªnia wtedy i tylko wtedy lim i P(θ i O) = 1 exp( D/T i ) = +, i=1 gdzie D = min{d i : e i O O}. Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

26 Symulowane wy»arzanie problem zbie»no±ci (3) Przedstawione twierdzenie jest warunkiem koniecznym i wystarczaj cym na okre±lenie stopnia spadku temperatury, tak aby algorytm zbiegaª do zbioru maksimów globalnych. Nie rozwi zuje to jednak problemu wyznaczania T, gdy» D w praktyce nie jest znane. Je±li przykªadowo ustalimy T i = Γ/log(i), to otrzymujemy zbie»no± rozwi zania do maksimum globalnego, wtedy i tylko wtedy, gdy Γ D. Zamiast zmiennej skaluj cej deniowanej logarytmicznie, mo»na u»y geometrycznej T i = α i T 0 (0 < α < 1). Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

27 Symulowane wy»arzanie - przykªad 2 Ci g dalszy przykªadu funkcji: h(x, y) = (xsin(20y) + ysin(20x)) 2 cosh(sin(10x)x) + +(xcos(10y) ysin(10x)) 2 cosh(cos(20y)y), Stosujemy algorytm SA do znalezienia lokalnego minimum funkcji h. Poni»ej przedstawiono wyniki uzyskane w zale»no±ci od doboru spadku temperatury (T i ). Wybrany punkt startowy to (0.5, 0.4), algorytm stosowano do ci gu 5000 punktów. Nr T i θ T h(θ T ) min t h(θ t ) Acc 1 1/10i ( 1.94, 0.48) /log(1 + i) ( 1.99, 0.13) /log(1 + i) ( 0.56, 0.43) /10log(1 + i) (0.12, 0.15) Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

28 Symulowane wy»arzanie - przykªad 2 cd. Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

29 Prior feedback Prior feedback (lub recursive integration) jest podej±ciem opieraj cym si na zbie»no±ci wzgl dem T wyra»enia exp(h(θ)/t ) (tzw. miary Gibbsa) do rozkªadu jednostajnego na zbiorze globalnych maksimów h. Twierdzenie Rozwa»my h - funkcj o warto±ciach rzeczywistych zdeniowan na domkni tym i ograniczonym zbiorze Θ R p. Je±li istnieje jednoznaczne rozwi zanie θ speªniaj ce θ = argmax θ Θ h(θ), to lim λ Θ θeλh(θ) dθ Θ eλh(θ) dθ = θ przy zaªo»eniu,»e funkcja h jest ci gªa w punkcie θ. Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

30 Prior feedback (2) Wniosek Niech π b dzie dodatnio okre±lon funkcj g sto±ci na Θ. Je±li istnieje jednoznaczny estymator najwi kszej wiarygodno±ci θ, to speªnia on warunek: lim λ θe λl(θ x) π(θ)dθ e λl(θ x) π(θ)dθ = θ. ENW mo»e by przedstawiony jako granica estymatorów Bayesa zwi zanych z arbitralnym rozkªadem π i obserwacjami odpowiadaj cymi pot dze λ wiarygodno±ci exp{λl(θ x)}. Dla λ N, δ π λ (x) = θe λl(θ x) π(θ)dθ e λl(θ x) π(θ)dθ jest estymatorem Bayesa zwi zanym z rozkªadem a priori π oraz odpowiadaj c prób skªadaj c si z λ powtórze«pocz tkowej próby x. Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

31 Prior feedback (3) Wraz ze zwi kszaniem rozmiaru próby, wpªyw rozkªadu prawdopodobie«stwa a priori zmniejsza si, a rozkªad zwi zany z funkcj exp(λl(θ x))π(θ) jest coraz bardziej skoncentrowany wokóª globalnego maksimum l(θ x) wraz ze zwi kszaniem λ. Z praktycznego punktu widzenia, metoda ta mo»e by implementowana poprzez obliczanie estymatorów Bayesa δ π λ i (x), dla i = 1, 2... do momentu stabilizacji. W przypadku stosowania iteracyjnego algorytmu obliczania δ π λ (x), poprzednie rozwi zanie (wzgl dem λ) zapewnia nowy punkt startowy w kolejnym kroku, dla wi kszej warto±ci λ [analogia do metody symulowanego wy»arzania]. Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

32 Aproksymacja stochastyczna Pod tym poj ciem kryj si metody polegaj ce na aproksymacji funkcji celu, w odró»nieniu od poprzedniej cz ±ci po±wi conej metodom przeszukiwaniu Θ. Przedstawione poni»ej metody mog by w efekcie obci»one dodatkowym bª dem, zwi zanym z poszukiwaniem maksimum aproksymacji funkcji h. Wi kszo± z przestawionych metod aproksymacji stosuje si jedynie do modeli z brakuj cymi danymi (ang.: missing data models). Przedstawione metody b d opieraªy si na zaªo»eniu,»e funkcja celu h speªnia warunek h(x) = E[H(x, Z)]. Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

33 Optymalizacja przy brakuj cych danych Metody zwi zane z modelowaniem brakuj cych danych najwygodniej jest rozpatrywa jako modele, których wiarygodno±ciowa funkcja oceny jest wyra»ana jako: g(x θ) = f (x, z θ)dz, lub bardziej ogólnie, przy optymalizowaniu funkcji h(x), jako warto± oczekiwana h(x) = E[H(x, Z)]. Z Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

34 Optymalizacja przy brakuj cych danych cd. Je±li warunek g(x θ) = Z f (x, z θ)dz zachodzi, a wektor Z sªu»y jedynie do uproszczenia oblicze«. Sposób jego wyboru, tak aby speªniaª warunek h(x) = E[H(x, Z)] nie powinien wpªywa na warto± estymatora. Funkcja L c (θ x, z) = f (x, z θ) jest funkcj wiarygodno±ci peªnych danych (x, z) (complete-data likelihood, complete-model). Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

35 Algorytm oczekiwania - maksymalizacji Algorytm oczekiwania-maksymalizacji (ang. Expectation-Maximization) jest algorytmem do rozwi zywania problemów brakuj cych danych w kontek±cie wiarygodno±ci. W pierwotnej wersji nie jest to jednak algorytm stochastyczny. Niech X 1,..., X n iid z rozkªadu g(x θ) - zmienne obserwowane. Zale»y nam na obliczeniu n ˆθ = argmaxl(θ x) = g(x i θ). Chcemy jednak uzupeªni model o zmienne brakuj ce z, gdzie X, Z f (x, z θ). Dodatkowo zachodzi: i=1 k(z θ, x) = f (x, z θ) g(x θ) Jest to rozkªad warunkowy brakuj cych danych Z przy obserwowanych danych x. Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

36 Algorytm oczekiwania - maksymalizacji (2) Na podstawie powy»szej równo±ci mo»na zaobserwowa nast puj c zale»no± mi dzy wiarygodno±ci peªnych danych L c (θ x, z), a wiarygodno±ci obserwowanych danych L(θ x). dla dowolnego θ 0. logl(θ x) = E θ0 [logl c (θ x, z)] E θ0 [logk(z θ, x)], Na potrzeby omawianego algorytmu oznaczmy warto± oczekiwan wiarygodno±ci logartymicznej jako: Q(θ θ 0, x) = E θ0 [logl c (θ x, z)]. Nast pnie dla ustalonego θ 0 maksymalizujemy Q(θ θ 0, x) wzgl dem θ, a je±li ˆθ (1) jest warto±ci maksymalizuj c to wyra»enie, to powtarzamy proces modykuj c warto± θ 0 na ˆθ (1). Post puj c iteracyjnie otrzymujemy ci g estymatorów ˆθ (j), j = 1, 2,..., gdzie ˆθ (j) jest warto±ci θ maksymalizuj c wyra»enie Q(ˆθ (j) ˆθ (j 1), x). Q(ˆθ (j) ˆθ (j 1), x) = max θ Q(θ ˆθ (j 1), x). Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

37 Algorytm oczekiwania - maksymalizacji (3) KROK E Oblicz Q(θ ˆθ (m), x) = Eˆθ (m) [logl c (θ x, z)], gdzie warto± oczekiwana odpowiada k(z ˆθ m, x). Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

38 Algorytm oczekiwania - maksymalizacji (3) KROK E Oblicz Q(θ ˆθ (m), x) = Eˆθ (m) [logl c (θ x, z)], gdzie warto± oczekiwana odpowiada k(z ˆθ m, x). KROK M Maksymalizuj Q(θ ˆθ (m), x) w θ oraz przyjmij θ (m+1) = argmax θ Q(θ ˆθ (m), x). Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

39 Algorytm oczekiwania - maksymalizacji (4) Twierdzenie Ci g (ˆθ (m) ) zdefniowany jako Q(ˆθ (j) ˆθ (j 1), x) = max θ Q(θ ˆθ (j 1), x). speªnia L(ˆθ (j+1) x) L(ˆθ (j) x) z równo±ci zachodz c wtedy i tylko wtedy, gdy Q(ˆθ (j+1) ˆθ (j), x) = Q(ˆθ (j) ˆθ (j), x). Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

40 Algorytm oczekiwania - maksymalizacji (5) Zaprezentowane twierdzenie gwarantuje, niezmniejszanie si funkcji wiarygodno±ci logarytmicznej w ka»dym kroku iteracji, jednak dalej nie jeste±my w stanie stwierdzi,»e ci g (ˆθ (j) ) zbiega do estymatora najwi kszej wiarygodno±ci. Aby zapewni t zbie»no± potrzebujemy dalszych warunków na odwzorowanie ˆθ (j) ˆθ (j+1). Twierdzenie poni»ej jest warunkiem gwarantuj cym zbie»no± do punktu stacjonarnego (lokalnego ekstremum lub punktu przegi cia). Twierdzenie Je±li warto± oczekiwana wiarygodno±ci peªnych danych Q(θ θ 0, x) jest funkcj ci gª zarówno θ, jak i θ 0, to ka»dy punkt graniczny ci gu EM (ˆθ (j) ) jest punktem stacjonarnym L(θ x), a L(ˆθ (j) x) zbiega monotonicznie do L(ˆθ x) dla punktu stacjonarnego ˆθ. Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

41 Monte Carlo EM Problemem w implementacji algorytmu EM jest konieczno± wyliczania warto±ci oczekiwanej funkcji wiarygodno±ci Q(θ θ 0, x) w ka»dym kroku E. W celu przezwyci»enia tej trudno±ci zaproponowano podej±cie Monte Carlo (MCEM) polegaj ce na symulowaniu Z 1,..., Z m z rozkªadu warunkowego k(z x, θ), a nast pnie maksymalizacj aproksymowanej warto±ci funkcji wiarygodno±ci dla peªnych danych ˆQ(θ θ 0, x) = 1 m m logl c (θ x, z). i=1 Warto± ta zbiega do Q(θ θ 0, x) wraz z m. Proponuje si zwi kszanie m wraz z kolejnymi iteracjami. Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

42 Dzi kuj za uwag. Eliza Bujnowska () Monte Carlo Optimization 28 lutego / 38

Ekonometria Bayesowska

Ekonometria Bayesowska Ekonometria Bayesowska Wykªad 9: Metody numeryczne: MCMC Andrzej Torój 1 / 17 Plan wykªadu Wprowadzenie 1 Wprowadzenie 3 / 17 Plan prezentacji Wprowadzenie 1 Wprowadzenie 3 3 / 17 Zastosowanie metod numerycznych

Bardziej szczegółowo

Wykªad 7. Ekstrema lokalne funkcji dwóch zmiennych.

Wykªad 7. Ekstrema lokalne funkcji dwóch zmiennych. Wykªad jest prowadzony w oparciu o podr cznik Analiza matematyczna 2. Denicje, twierdzenia, wzory M. Gewerta i Z. Skoczylasa. Wykªad 7. Ekstrema lokalne funkcji dwóch zmiennych. Denicja Mówimy,»e funkcja

Bardziej szczegółowo

1 Metody iteracyjne rozwi zywania równania f(x)=0

1 Metody iteracyjne rozwi zywania równania f(x)=0 1 Metody iteracyjne rozwi zywania równania f()=0 1.1 Metoda bisekcji Zaªó»my,»e funkcja f jest ci gªa w [a 0, b 0 ]. Pierwiastek jest w przedziale [a 0, b 0 ] gdy f(a 0 )f(b 0 ) < 0. (1) Ustalmy f(a 0

Bardziej szczegółowo

1 Bª dy i arytmetyka zmiennopozycyjna

1 Bª dy i arytmetyka zmiennopozycyjna 1 Bª dy i arytmetyka zmiennopozycyjna Liczby w pami ci komputera przedstawiamy w ukªadzie dwójkowym w postaci zmiennopozycyjnej Oznacza to,»e s one postaci ±m c, 01 m < 1, c min c c max, (1) gdzie m nazywamy

Bardziej szczegółowo

Rozwini cia asymptotyczne dla mocy testów przybli»onych

Rozwini cia asymptotyczne dla mocy testów przybli»onych Rozwini cia asymptotyczne dla mocy testów przybli»onych Piotr Majerski, Zbigniew Szkutnik AGH Kraków Wisªa 2010 P. Majerski, Z. Szkutnik, AGH () Rozwini cia mocy testów przybli»onych Wisªa 2010 1 / 22

Bardziej szczegółowo

Wykªad 4. Funkcje wielu zmiennych.

Wykªad 4. Funkcje wielu zmiennych. Wykªad jest prowadzony w oparciu o podr cznik Analiza matematyczna 2. Denicje, twierdzenia, wzory M. Gewerta i Z. Skoczylasa. Wykªad 4. Funkcje wielu zmiennych. Zbiory na pªaszczy¹nie i w przestrzeni.

Bardziej szczegółowo

2 Liczby rzeczywiste - cz. 2

2 Liczby rzeczywiste - cz. 2 2 Liczby rzeczywiste - cz. 2 W tej lekcji omówimy pozostaªe tematy zwi zane z liczbami rzeczywistymi. 2. Przedziaªy liczbowe Wyró»niamy nast puj ce rodzaje przedziaªów liczbowych: (a) przedziaªy ograniczone:

Bardziej szczegółowo

Funkcje wielu zmiennych

Funkcje wielu zmiennych dr Krzysztof yjewski Informatyka I rok I 0 in» 12 stycznia 2016 Funkcje wielu zmiennych Informacje pomocnicze Denicja 1 Niech funkcja f(x y) b dzie okre±lona przynajmniej na otoczeniu punktu (x 0 y 0 )

Bardziej szczegółowo

ANALIZA NUMERYCZNA. Grzegorz Szkibiel. Wiosna 2014/15

ANALIZA NUMERYCZNA. Grzegorz Szkibiel. Wiosna 2014/15 ANALIZA NUMERYCZNA Grzegorz Szkibiel Wiosna 2014/15 Spis tre±ci 1 Metoda Eulera 3 1.1 zagadnienia brzegowe....................... 3 1.2 Zastosowanie ró»niczki...................... 4 1.3 Output do pliku

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN MAGISTERSKI, r Matematyka w ekonomii i ubezpieczeniach

EGZAMIN MAGISTERSKI, r Matematyka w ekonomii i ubezpieczeniach EGZAMIN MAGISTERSKI, 12.09.2018r Matematyka w ekonomii i ubezpieczeniach Zadanie 1. (8 punktów) O rozkªadzie pewnego ryzyka S wiemy,»e: E[(S 20) + ] = 8 E[S 10 < S 20] = 13 P (S 20) = 3 4 P (S 10) = 1

Bardziej szczegółowo

Ekonometria Bayesowska

Ekonometria Bayesowska Ekonometria Bayesowska Wykªad 6: Bayesowskie ª czenie wiedzy (6) Ekonometria Bayesowska 1 / 21 Plan wykªadu 1 Wprowadzenie 2 Oczekiwana wielko± modelu 3 Losowanie próby modeli 4 wiczenia w R (6) Ekonometria

Bardziej szczegółowo

3. (8 punktów) EGZAMIN MAGISTERSKI, Biomatematyka

3. (8 punktów) EGZAMIN MAGISTERSKI, Biomatematyka EGZAMIN MAGISTERSKI, 26.06.2017 Biomatematyka 1. (8 punktów) Rozwój wielko±ci pewnej populacji jest opisany równaniem: dn dt = rn(t) (1 + an(t), b gdzie N(t) jest wielko±ci populacji w chwili t, natomiast

Bardziej szczegółowo

Funkcje wielu zmiennych

Funkcje wielu zmiennych dr Krzysztof yjewski Analiza matematyczna 2; MatematykaS-I 0 lic 21 maja 2018 Funkcje wielu zmiennych Informacje pomocnicze Denicja 1 Niech funkcja f(, y b dzie okre±lona przynajmniej na otoczeniu punktu

Bardziej szczegółowo

AM II /2019 (gr. 2 i 3) zadania przygotowawcze do I kolokwium

AM II /2019 (gr. 2 i 3) zadania przygotowawcze do I kolokwium AM II.1 2018/2019 (gr. 2 i 3) zadania przygotowawcze do I kolokwium Normy w R n, iloczyn skalarny sprawd¹ czy dana funkcja jest norm sprawd¹, czy dany zbiór jest kul w jakiej± normie i oblicz norm wybranego

Bardziej szczegółowo

1 Granice funkcji wielu zmiennych.

1 Granice funkcji wielu zmiennych. AM WNE 008/009. Odpowiedzi do zada«przygotowawczych do czwartego kolokwium. Granice funkcji wielu zmiennych. Zadanie. Zadanie. Pochodne. (a) 0, Granica nie istnieje, (c) Granica nie istnieje, (d) Granica

Bardziej szczegółowo

I Rok LOGISTYKI: wykªad 2 Pochodna funkcji. iloraz ró»nicowy x y x

I Rok LOGISTYKI: wykªad 2 Pochodna funkcji. iloraz ró»nicowy x y x I Rok LOGISTYKI: wykªad 2 Pochodna funkcji Niech f jest okre±lona w Q(x 0, δ) i x Q(x 0, δ). Oznaczenia: x = x x 0 y = y y 0 = f(x 0 + x) f(x 0 ) y x = f(x 0 + x) f(x 0 ) iloraz ró»nicowy x y x = tgβ,

Bardziej szczegółowo

Materiaªy do Repetytorium z matematyki

Materiaªy do Repetytorium z matematyki Materiaªy do Repetytorium z matematyki 0/0 Dziaªania na liczbach wymiernych i niewymiernych wiczenie Obliczy + 4 + 4 5. ( + ) ( 4 + 4 5). ( : ) ( : 4) 4 5 6. 7. { [ 7 4 ( 0 7) ] ( } : 5) : 0 75 ( 8) (

Bardziej szczegółowo

Funkcje wielu zmiennych

Funkcje wielu zmiennych Funkcje wielu zmiennych Informacje pomocnicze Denicja 1 Niech funkcja f(x, y) b dzie okre±lona przynajmniej na otoczeniu punktu (x 0, y 0 ) Pochodn cz stkow pierwszego rz du funkcji dwóch zmiennych wzgl

Bardziej szczegółowo

Lab. 02: Algorytm Schrage

Lab. 02: Algorytm Schrage Lab. 02: Algorytm Schrage Andrzej Gnatowski 5 kwietnia 2015 1 Opis zadania Celem zadania laboratoryjnego jest zapoznanie si z jednym z przybli»onych algorytmów sªu» cych do szukania rozwi za«znanego z

Bardziej szczegółowo

JAO - J zyki, Automaty i Obliczenia - Wykªad 1. JAO - J zyki, Automaty i Obliczenia - Wykªad 1

JAO - J zyki, Automaty i Obliczenia - Wykªad 1. JAO - J zyki, Automaty i Obliczenia - Wykªad 1 J zyki formalne i operacje na j zykach J zyki formalne s abstrakcyjnie zbiorami sªów nad alfabetem sko«czonym Σ. J zyk formalny L to opis pewnego problemu decyzyjnego: sªowa to kody instancji (wej±cia)

Bardziej szczegółowo

Numeryczne zadanie wªasne

Numeryczne zadanie wªasne Rozdziaª 11 Numeryczne zadanie wªasne W tym rozdziale zajmiemy si symetrycznym zadaniem wªasnym, tzn. zadaniem znajdowania warto±ci i/lub wektorów wªasnych dla macierzy symetrycznej A = A T. W zadaniach

Bardziej szczegółowo

Metody numeryczne i statystyka dla in»ynierów

Metody numeryczne i statystyka dla in»ynierów Kierunek: Automatyka i Robotyka, II rok Wprowadzenie PWSZ Gªogów, 2009 Plan wykªadów Wprowadzenie, podanie zagadnie«, poj cie metody numerycznej i algorytmu numerycznego, obszar zainteresowa«i stosowalno±ci

Bardziej szczegółowo

Zadania. 4 grudnia k=1

Zadania. 4 grudnia k=1 Zadania 4 grudnia 205 Zadanie. Poka»,»e dla dowolnych liczb zespolonych z,..., z n istnieje zbiór B {,..., n}, taki,»e n z k π z k. k B Zadanie 2. Jakie warunki musz speªnia ci gi a n i b n, aby istniaªy

Bardziej szczegółowo

Indeksowane rodziny zbiorów

Indeksowane rodziny zbiorów Logika i teoria mnogo±ci, konspekt wykªad 7 Indeksowane rodziny zbiorów Niech X b dzie przestrzeni zbiorem, którego podzbiorami b d wszystkie rozpatrywane zbiory, R rodzin wszystkich podzbiorów X za± T

Bardziej szczegółowo

1 Poj cia pomocnicze. Przykªad 1. A A d

1 Poj cia pomocnicze. Przykªad 1. A A d Poj cia pomocnicze Otoczeniem punktu x nazywamy dowolny zbiór otwarty zawieraj cy punkt x. Najcz ±ciej rozwa»amy otoczenia kuliste, tj. kule o danym promieniu ε i ±rodku x. S siedztwem punktu x nazywamy

Bardziej szczegółowo

Rozwi zanie równania ró»niczkowego metod operatorow (zastosowanie transformaty Laplace'a).

Rozwi zanie równania ró»niczkowego metod operatorow (zastosowanie transformaty Laplace'a). Rozwi zania zada«z egzaminu podstawowego z Analizy matematycznej 2.3A (24/5). Rozwi zanie równania ró»niczkowego metod operatorow (zastosowanie transformaty Laplace'a). Zadanie P/4. Metod operatorow rozwi

Bardziej szczegółowo

CAŠKOWANIE METODAMI MONTE CARLO Janusz Adamowski

CAŠKOWANIE METODAMI MONTE CARLO Janusz Adamowski III. CAŠKOWAIE METODAMI MOTE CARLO Janusz Adamowski 1 1 azwa metody Podstawowym zastosowaniem w zyce metody Monte Carlo (MC) jest opis zªo-»onych ukªadów zycznych o du»ej liczbie stopni swobody. Opis zªo»onych

Bardziej szczegółowo

Statystyka matematyczna - ZSTA LMO

Statystyka matematyczna - ZSTA LMO Statystyka matematyczna - ZSTA LMO Šukasz Smaga Wydziaª Matematyki i Informatyki Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Wykªad 1 Šukasz Smaga (WMI UAM) ZSTA LMO Wykªad 1 1 / 28 Kontakt Dr Šukasz

Bardziej szczegółowo

ARYTMETYKA MODULARNA. Grzegorz Szkibiel. Wiosna 2014/15

ARYTMETYKA MODULARNA. Grzegorz Szkibiel. Wiosna 2014/15 ARYTMETYKA MODULARNA Grzegorz Szkibiel Wiosna 2014/15 Spis tre±ci 1 Denicja kongruencji i jej podstawowe wªasno±ci 3 2 Systemy pozycyjne 8 3 Elementy odwrotne 12 4 Pewne zastosowania elementów odwrotnych

Bardziej szczegółowo

Równania ró»niczkowe I rz du (RRIR) Twierdzenie Picarda. Anna D browska. WFTiMS. 23 marca 2010

Równania ró»niczkowe I rz du (RRIR) Twierdzenie Picarda. Anna D browska. WFTiMS. 23 marca 2010 WFTiMS 23 marca 2010 Spis tre±ci 1 Denicja 1 (równanie ró»niczkowe pierwszego rz du) Równanie y = f (t, y) (1) nazywamy równaniem ró»niczkowym zwyczajnym pierwszego rz du w postaci normalnej. Uwaga 1 Ogólna

Bardziej szczegółowo

1 Przypomnienie wiadomo±ci ze szkoªy ±redniej. Rozwi zywanie prostych równa«i nierówno±ci

1 Przypomnienie wiadomo±ci ze szkoªy ±redniej. Rozwi zywanie prostych równa«i nierówno±ci Zebraª do celów edukacyjnych od wykªadowców PK, z ró»nych podr czników Maciej Zakarczemny 1 Przypomnienie wiadomo±ci ze szkoªy ±redniej Rozwi zywanie prostych równa«i nierówno±ci dotycz cych funkcji elementarnych,

Bardziej szczegółowo

Zadania z analizy matematycznej - sem. II Ekstrema funkcji wielu zmiennych, twierdzenia o funkcji odwrotnej i funkcji uwikªanej

Zadania z analizy matematycznej - sem. II Ekstrema funkcji wielu zmiennych, twierdzenia o funkcji odwrotnej i funkcji uwikªanej Zadania z analizy matematycznej - sem. II Ekstrema funkcji wielu zmiennych, twierdzenia o funkcji odwrotnej i funkcji uwikªanej Denicja 1. Niech X = R n b dzie przestrzeni unormowan oraz d(x, y) = x y.

Bardziej szczegółowo

Twierdzenie Wainera. Marek Czarnecki. Warszawa, 3 lipca Wydziaª Filozoi i Socjologii Uniwersytet Warszawski

Twierdzenie Wainera. Marek Czarnecki. Warszawa, 3 lipca Wydziaª Filozoi i Socjologii Uniwersytet Warszawski Twierdzenie Wainera Marek Czarnecki Wydziaª Filozoi i Socjologii Uniwersytet Warszawski Wydziaª Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytet Warszawski Warszawa, 3 lipca 2009 Motywacje Dla dowolnej

Bardziej szczegółowo

Arkusz maturalny. Šukasz Dawidowski. 25 kwietnia 2016r. Powtórki maturalne

Arkusz maturalny. Šukasz Dawidowski. 25 kwietnia 2016r. Powtórki maturalne Arkusz maturalny Šukasz Dawidowski Powtórki maturalne 25 kwietnia 2016r. Odwrotno±ci liczby rzeczywistej 1. 9 8 2. 0, (1) 3. 8 9 4. 0, (8) 3 4 4 4 1 jest liczba Odwrotno±ci liczby rzeczywistej 3 4 4 4

Bardziej szczegółowo

Matematyka 1. Šukasz Dawidowski. Instytut Matematyki, Uniwersytet l ski

Matematyka 1. Šukasz Dawidowski. Instytut Matematyki, Uniwersytet l ski Matematyka 1 Šukasz Dawidowski Instytut Matematyki, Uniwersytet l ski Pochodna funkcji Niech a, b R, a < b. Niech f : (a, b) R b dzie funkcj oraz x, x 0 (a, b) b d ró»nymi punktami przedziaªu (a, b). Wyra»enie

Bardziej szczegółowo

Metodydowodzenia twierdzeń

Metodydowodzenia twierdzeń 1 Metodydowodzenia twierdzeń Przez zdanie rozumiemy dowolne stwierdzenie, które jest albo prawdziwe, albo faªszywe (nie mo»e by ono jednocze±nie prawdziwe i faªszywe). Tradycyjnie b dziemy u»ywali maªych

Bardziej szczegółowo

Liniowe zadania najmniejszych kwadratów

Liniowe zadania najmniejszych kwadratów Rozdziaª 9 Liniowe zadania najmniejszych kwadratów Liniowe zadania najmniejszych kwadratów polega na znalezieniu x R n, który minimalizuje Ax b 2 dla danej macierzy A R m,n i wektora b R m. Zauwa»my,»e

Bardziej szczegółowo

Wst p do sieci neuronowych 2010/2011 wykªad 7 Algorytm propagacji wstecznej cd.

Wst p do sieci neuronowych 2010/2011 wykªad 7 Algorytm propagacji wstecznej cd. Wst p do sieci neuronowych 2010/2011 wykªad 7 Algorytm propagacji wstecznej cd. M. Czoków, J. Piersa Faculty of Mathematics and Computer Science, Nicolaus Copernicus University, Toru«, Poland 2010-11-23

Bardziej szczegółowo

Zbiory i odwzorowania

Zbiory i odwzorowania Zbiory i odwzorowania 1 Sposoby okre±lania zbiorów 1) Zbiór wszystkich elementów postaci f(t), gdzie t przebiega zbiór T : {f(t); t T }. 2) Zbiór wszystkich elementów x zbioru X speªniaj cych warunek ϕ(x):

Bardziej szczegółowo

Biostatystyka, # 5 /Weterynaria I/

Biostatystyka, # 5 /Weterynaria I/ Biostatystyka, # 5 /Weterynaria I/ dr n. mat. Zdzisªaw Otachel Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Katedra Zastosowa«Matematyki i Informatyki ul. Gª boka 28, bud. CIW, p. 221 e-mail: zdzislaw.otachel@up.lublin.pl

Bardziej szczegółowo

5. (8 punktów) EGZAMIN MAGISTERSKI, r Matematyka w ekonomii i ubezpieczeniach

5. (8 punktów) EGZAMIN MAGISTERSKI, r Matematyka w ekonomii i ubezpieczeniach Matematyka w ekonomii i ubezpieczeniach ( Niezale»ne szkody maja rozkªady P (X i = k) = exp( 1)/k!, P (Y i = k) = 4+k ) k (1/3) 5 (/3) k, k = 0, 1,.... Niech S = X 1 +... + X 500 + Y 1 +... + Y 500. Skªadka

Bardziej szczegółowo

Zadania z analizy matematycznej - sem. II Rachunek ró»niczkowy funkcji wielu zmiennych

Zadania z analizy matematycznej - sem. II Rachunek ró»niczkowy funkcji wielu zmiennych Zadania z analizy matematycznej - sem II Rachunek ró»niczkowy funkcji wielu zmiennych Denicja (Pochodne cz stkowe dla funkcji trzech zmiennych) Niech D R 3 b dzie obszarem oraz f : D R f = f y z) P 0 =

Bardziej szczegółowo

Uczenie Wielowarstwowych Sieci Neuronów o

Uczenie Wielowarstwowych Sieci Neuronów o Plan uczenie neuronu o ci gªej funkcji aktywacji uczenie jednowarstwowej sieci neuronów o ci gªej funkcji aktywacji uczenie sieci wielowarstwowej - metoda propagacji wstecznej neuronu o ci gªej funkcji

Bardziej szczegółowo

Dynamiczne wªasno±ci algorytmu propagacji przekona«

Dynamiczne wªasno±ci algorytmu propagacji przekona« BP propagacji przekona«4. Interdyscyplinarne Warsztaty Matematyczne Wydziaª Fizyki Politechnika Warszawska B dlewo, 26 maja, 2013 BP 1 2 3 4 5 6 BP Rysunek: Zbiór zmiennych losowych. BP Rysunek: Zbiór

Bardziej szczegółowo

Wykªad 12. Transformata Laplace'a i metoda operatorowa

Wykªad 12. Transformata Laplace'a i metoda operatorowa Wykªad 2. Tranformata Laplace'a i metoda operatorowa Tranformata Laplace'a Dla odpowiednio okre±lonej klay funkcji zdeniujemy operator L, nazywany tranformat Laplace'a, okre±lony wzorem L[ f ]() = f(t)e

Bardziej szczegółowo

Janusz Adamowski METODY OBLICZENIOWE FIZYKI Zastosowanie eliptycznych równa«ró»niczkowych

Janusz Adamowski METODY OBLICZENIOWE FIZYKI Zastosowanie eliptycznych równa«ró»niczkowych Janusz Adamowski METODY OBLICZENIOWE FIZYKI 1 Rozdziaª 9 RÓWNANIA ELIPTYCZNE 9.1 Zastosowanie eliptycznych równa«ró»niczkowych cz stkowych 9.1.1 Problemy z warunkami brzegowymi W przestrzeni dwuwymiarowej

Bardziej szczegółowo

c Marcin Sydow Przepªywy Grafy i Zastosowania Podsumowanie 12: Przepªywy w sieciach

c Marcin Sydow Przepªywy Grafy i Zastosowania Podsumowanie 12: Przepªywy w sieciach 12: w sieciach Spis zagadnie«sieci przepªywowe przepªywy w sieciach ±cie»ka powi kszaj ca tw. Forda-Fulkersona Znajdowanie maksymalnego przepªywu Zastosowania przepªywów Sieci przepªywowe Sie przepªywowa

Bardziej szczegółowo

A = n. 2. Ka»dy podzbiór zbioru sko«czonego jest zbiorem sko«czonym. Dowody tych twierdze«(elementarne, lecz nieco nu» ce) pominiemy.

A = n. 2. Ka»dy podzbiór zbioru sko«czonego jest zbiorem sko«czonym. Dowody tych twierdze«(elementarne, lecz nieco nu» ce) pominiemy. Logika i teoria mnogo±ci, konspekt wykªad 12 Teoria mocy, cz ± II Def. 12.1 Ka»demu zbiorowi X przyporz dkowujemy oznaczany symbolem X obiekt zwany liczb kardynaln (lub moc zbioru X) w taki sposób,»e ta

Bardziej szczegółowo

Estymacja parametru gªadko±ci przy u»yciu falek splajnowych

Estymacja parametru gªadko±ci przy u»yciu falek splajnowych Estymacja parametru gªadko±ci przy u»yciu falek splajnowych Politechnika Gda«ska Wydziaª Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej Wisªa, 3-7.12.2012 Przestrze«Biesowa Przestrze«Biesowa B s p,q, 1 p,

Bardziej szczegółowo

Metody probablistyczne i statystyka stosowana

Metody probablistyczne i statystyka stosowana Politechnika Wrocªawska - Wydziaª Podstawowych Problemów Techniki - 011 Metody probablistyczne i statystyka stosowana prowadz cy: dr hab. in». Krzysztof Szajowski opracowanie: Tomasz Kusienicki* κ 17801

Bardziej szczegółowo

Biostatystyka, # 4 /Weterynaria I/

Biostatystyka, # 4 /Weterynaria I/ Biostatystyka, # 4 /Weterynaria I/ dr n. mat. Zdzisªaw Otachel Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Katedra Zastosowa«Matematyki i Informatyki ul. Gª boka 28, bud. CIW, p. 221 e-mail: zdzislaw.otachel@up.lublin.pl

Bardziej szczegółowo

ELEMENTARNA TEORIA LICZB. 1. Podzielno±

ELEMENTARNA TEORIA LICZB. 1. Podzielno± ELEMENTARNA TEORIA LICZB IZABELA AGATA MALINOWSKA N = {1, 2,...} 1. Podzielno± Denicja 1.1. Niepusty podzbiór A zbioru liczb naturalnych jest ograniczony, je»eli istnieje taka liczba naturalna n 0,»e m

Bardziej szczegółowo

Funkcja rzeczywista zmiennej rzeczywistej. Pochodna (szkic wykªadu)

Funkcja rzeczywista zmiennej rzeczywistej. Pochodna (szkic wykªadu) Funkcja rzeczywista zmiennej rzeczywistej. Pochodna (szkic wykªadu) opracowaªa Gra»yna Ciecierska 1 Denicja pochodnej Denicja. Niech : X R, X R oraz U(x 0, r) X dla pewnego r > 0. Ilorazem ró»nicowym unkcji

Bardziej szczegółowo

Rozdziaª 4. Jednowymiarowe modele szeregów czasowych

Rozdziaª 4. Jednowymiarowe modele szeregów czasowych Rozdziaª 4. Jednowymiarowe modele szeregów czasowych MODELOWANIE POLSKIEJ GOSPODARKI z R MPGzR (rozdz. 4) Modele ARMA 1 / 24 Jednowymiarowe modele szeregów czasowych Jednowymiarowe modele szeregów czasowych:

Bardziej szczegółowo

Przykªady problemów optymalizacji kombinatorycznej

Przykªady problemów optymalizacji kombinatorycznej Przykªady problemów optymalizacji kombinatorycznej Problem Komiwoja»era (PK) Dane: n liczba miast, n Z +, c ji, i, j {1,..., n}, i j odlegªo± mi dzy miastem i a miastem j, c ji = c ij, c ji R +. Zadanie:

Bardziej szczegółowo

Metody numeryczne i statystyka dla in»ynierów

Metody numeryczne i statystyka dla in»ynierów Kierunek: Automatyka i Robotyka, II rok Interpolacja PWSZ Gªogów, 2009 Interpolacja Okre±lenie zale»no±ci pomi dzy interesuj cymi nas wielko±ciami, Umo»liwia uproszczenie skomplikowanych funkcji (np. wykorzystywana

Bardziej szczegółowo

1 0 Je»eli wybierzemy baz A = ((1, 1), (2, 1)) to M(f) A A =. 0 2 Daje to znacznie lepszy opis endomorzmu f.

1 0 Je»eli wybierzemy baz A = ((1, 1), (2, 1)) to M(f) A A =. 0 2 Daje to znacznie lepszy opis endomorzmu f. GAL II 2012-2013 A Strojnowski str1 Wykªad 1 Ten semestr rozpoczniemy badaniem endomorzmów sko«czenie wymiarowych przestrzeni liniowych Denicja 11 Niech V b dzie przestrzeni liniow nad ciaªem K 1) Przeksztaªceniem

Bardziej szczegółowo

Modele wielorównaniowe. Estymacja parametrów

Modele wielorównaniowe. Estymacja parametrów Modele wielorównaniowe. Estymacja parametrów Ekonometria Szeregów Czasowych SGH Estymacja 1 / 47 Plan wykªadu 1 Po±rednia MNK 2 Metoda zmiennych instrumentalnych 3 Podwójna MNK 4 Estymatory klasy k 5 MNW

Bardziej szczegółowo

Matematyka dyskretna dla informatyków

Matematyka dyskretna dla informatyków UNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA W POZNANIU Jerzy Jaworski, Zbigniew Palka, Jerzy Szyma«ski Matematyka dyskretna dla informatyków uzupeænienia Pozna«007 A Notacja asymptotyczna Badaj c du»e obiekty kombinatoryczne

Bardziej szczegółowo

Proste modele o zªo»onej dynamice

Proste modele o zªo»onej dynamice Proste modele o zªo»onej dynamice czyli krótki wst p do teorii chaosu Tomasz Rodak Festiwal Nauki, Techniki i Sztuki 2018 April 17, 2018 Dyskretny model pojedynczej populacji Rozwa»my pojedyncz populacj

Bardziej szczegółowo

Stacjonarne szeregi czasowe

Stacjonarne szeregi czasowe e-mail:e.kozlovski@pollub.pl Spis tre±ci 1 Denicja 1 Szereg {x t } 1 t N nazywamy ±ci±le stacjonarnym (stacjonarnym w w»szym sensie), je»eli dla dowolnych m, t 1, t 2,..., t m, τ ª czny rozkªad prawdopodobie«stwa

Bardziej szczegółowo

WYKŁADY ZE STATYSTYKI MATEMATYCZNEJ wykład 13 i 14 - Statystyka bayesowska

WYKŁADY ZE STATYSTYKI MATEMATYCZNEJ wykład 13 i 14 - Statystyka bayesowska WYKŁADY ZE STATYSTYKI MATEMATYCZNEJ wykład 13 i 14 - Statystyka bayesowska Agata Boratyńska Agata Boratyńska Statystyka matematyczna, wykład 13 i 14 1 / 15 MODEL BAYESOWSKI, przykład wstępny Statystyka

Bardziej szczegółowo

Model obiektu w JavaScript

Model obiektu w JavaScript 16 marca 2009 E4X Paradygmat klasowy Klasa Deniuje wszystkie wªa±ciwo±ci charakterystyczne dla wybranego zbioru obiektów. Klasa jest poj ciem abstrakcyjnym odnosz cym si do zbioru, a nie do pojedynczego

Bardziej szczegółowo

Ekonometria. wiczenia 7 Modele nieliniowe. Andrzej Torój. Instytut Ekonometrii Zakªad Ekonometrii Stosowanej

Ekonometria. wiczenia 7 Modele nieliniowe. Andrzej Torój. Instytut Ekonometrii Zakªad Ekonometrii Stosowanej Ekonometria wiczenia 7 Modele nieliniowe (7) Ekonometria 1 / 19 Plan wicze«1 Nieliniowo± : co to zmienia? 2 Funkcja produkcji Cobba-Douglasa 3 Nieliniowa MNK (7) Ekonometria 2 / 19 Plan prezentacji 1 Nieliniowo±

Bardziej szczegółowo

WST P DO TEORII INFORMACJI I KODOWANIA. Grzegorz Szkibiel. Wiosna 2013/14

WST P DO TEORII INFORMACJI I KODOWANIA. Grzegorz Szkibiel. Wiosna 2013/14 WST P DO TEORII INFORMACJI I KODOWANIA Grzegorz Szkibiel Wiosna 2013/14 Spis tre±ci 1 Kodowanie i dekodowanie 4 1.1 Kodowanie a szyfrowanie..................... 4 1.2 Podstawowe poj cia........................

Bardziej szczegółowo

ARYTMETYKA MODULARNA. Grzegorz Szkibiel. Wiosna 2014/15

ARYTMETYKA MODULARNA. Grzegorz Szkibiel. Wiosna 2014/15 ARYTMETYKA MODULARNA Grzegorz Szkibiel Wiosna 2014/15 Spis tre±ci 1 Denicja kongruencji i jej podstawowe wªasno±ci 3 2 Systemy pozycyjne 8 3 Elementy odwrotne 12 4 Pewne zastosowania elementów odwrotnych

Bardziej szczegółowo

Ciaªa i wielomiany. 1 Denicja ciaªa. Ciaªa i wielomiany 1

Ciaªa i wielomiany. 1 Denicja ciaªa. Ciaªa i wielomiany 1 Ciaªa i wielomiany 1 Ciaªa i wielomiany 1 Denicja ciaªa Niech F b dzie zbiorem, i niech + (dodawanie) oraz (mno»enie) b d dziaªaniami na zbiorze F. Denicja. Zbiór F wraz z dziaªaniami + i nazywamy ciaªem,

Bardziej szczegółowo

Funkcje jednej zmiennej. Granica, ci gªo±. (szkic wykªadu)

Funkcje jednej zmiennej. Granica, ci gªo±. (szkic wykªadu) Funkcje jednej zmiennej Granica, ci gªo± (szkic wykªadu) opracowaªa Gra»yna Ciecierska 1 Granica funkcji Denicja Niech 0 R, r > 0 Otoczeniem punktu 0 o promieniu r nazywamy przedziaª ( 0 r, 0 +r) Otoczeniem

Bardziej szczegółowo

Vincent Van GOGH: M»czyzna pij cy li»ank kawy. Radosªaw Klimek. J zyk programowania Java

Vincent Van GOGH: M»czyzna pij cy li»ank kawy. Radosªaw Klimek. J zyk programowania Java J zyk programowania JAVA c 2011 Vincent Van GOGH: M»czyzna pij cy li»ank kawy Zadanie 6. Napisz program, który tworzy tablic 30 liczb wstawia do tej tablicy liczby od 0 do 29 sumuje te elementy tablicy,

Bardziej szczegółowo

Makroekonomia Zaawansowana

Makroekonomia Zaawansowana Makroekonomia Zaawansowana wiczenia 1 Stan ustalony i log-linearyzacja MZ 1 / 27 Plan wicze«1 Praca z modelami DSGE 2 Stan ustalony 3 Log-linearyzacja 4 Zadania MZ 2 / 27 Plan prezentacji 1 Praca z modelami

Bardziej szczegółowo

f(x) f(x 0 ) i f +(x 0 ) := lim = f(x 0 + x) f(x 0 ) wynika ci gªo± funkcji w punkcie x 0. W ka»dym przypadku zachodzi:

f(x) f(x 0 ) i f +(x 0 ) := lim = f(x 0 + x) f(x 0 ) wynika ci gªo± funkcji w punkcie x 0. W ka»dym przypadku zachodzi: Pochodna funkcji Def 1 Pochodn wªa±ciw funkcji f w punkcie x 0 nazywamy granic f (x 0 ) := lim o ile granica ta istnieje i jest wªa±ciwa Funkcj f nazywamy wtedy ró»niczkowaln Przy zaªo»eniu,»e f jest ci

Bardziej szczegółowo

Ekonometria. wiczenia 2 Werykacja modelu liniowego. Andrzej Torój. Instytut Ekonometrii Zakªad Ekonometrii Stosowanej

Ekonometria. wiczenia 2 Werykacja modelu liniowego. Andrzej Torój. Instytut Ekonometrii Zakªad Ekonometrii Stosowanej Ekonometria wiczenia 2 Werykacja modelu liniowego (2) Ekonometria 1 / 33 Plan wicze«1 Wprowadzenie 2 Ocena dopasowania R-kwadrat Skorygowany R-kwadrat i kryteria informacyjne 3 Ocena istotno±ci zmiennych

Bardziej szczegółowo

Elementy Modelowania Matematycznego Wykªad 1 Prawdopodobie«stwo

Elementy Modelowania Matematycznego Wykªad 1 Prawdopodobie«stwo Spis tre±ci Elementy Modelowania Matematycznego Wykªad 1 Prawdopodobie«stwo Romuald Kotowski Katedra Informatyki Stosowanej PJWSTK 2009 Spis tre±ci Spis tre±ci 1 2 3 4 5 Spis tre±ci Spis tre±ci 1 2 3 4

Bardziej szczegółowo

Maszyny Turinga i problemy nierozstrzygalne. Maszyny Turinga i problemy nierozstrzygalne

Maszyny Turinga i problemy nierozstrzygalne. Maszyny Turinga i problemy nierozstrzygalne Maszyny Turinga Maszyna Turinga jest automatem ta±mowym, skª da si z ta±my (tablicy symboli) potencjalnie niesko«czonej w prawo, zakªadamy,»e w prawie wszystkich (tzn. wszystkich poza sko«czon liczb )

Bardziej szczegółowo

Ekonometria - wykªad 8

Ekonometria - wykªad 8 Ekonometria - wykªad 8 3.1 Specykacja i werykacja modelu liniowego dobór zmiennych obja±niaj cych - cz ± 1 Barbara Jasiulis-Goªdyn 11.04.2014, 25.04.2014 2013/2014 Wprowadzenie Ideologia Y zmienna obja±niana

Bardziej szczegółowo

Ekonometria Bayesowska

Ekonometria Bayesowska Ekonometria Bayesowska Wykªad 8: Restrykcje na parametry w postaci nierówno±ci: analiza bayesowska (8) Ekonometria Bayesowska 1 / 21 Plan wykªadu 1 Restrykcje nierówno±ciowe: podej±cie klasyczne a bayesowskie

Bardziej szczegółowo

Zbiory ograniczone i kresy zbiorów

Zbiory ograniczone i kresy zbiorów Zbiory ograniczone i kresy zbiorów Def.. Liczb m nazywamy ograniczeniem dolnym a liczb M ograniczeniem górnym zbioru X R gdy (i) x m; (ii) x M. Mówimy,»e zbiór X jest ograniczony z doªu (odp. z góry) gdy

Bardziej szczegółowo

Metody numeryczne. Wst p do metod numerycznych. Dawid Rasaªa. January 9, 2012. Dawid Rasaªa Metody numeryczne 1 / 9

Metody numeryczne. Wst p do metod numerycznych. Dawid Rasaªa. January 9, 2012. Dawid Rasaªa Metody numeryczne 1 / 9 Metody numeryczne Wst p do metod numerycznych Dawid Rasaªa January 9, 2012 Dawid Rasaªa Metody numeryczne 1 / 9 Metody numeryczne Czym s metody numeryczne? Istota metod numerycznych Metody numeryczne s

Bardziej szczegółowo

*** Teoria popytu konsumenta *** I. Pole preferencji konsumenta 1. Przestrze«towarów 2. Relacja preferencji konsumenta 3. Optymalny koszyk towarów

*** Teoria popytu konsumenta *** I. Pole preferencji konsumenta 1. Przestrze«towarów 2. Relacja preferencji konsumenta 3. Optymalny koszyk towarów *** Teoria popytu konsumenta *** I. Pole preferencji konsumenta 1. Przestrze«towarów 2. Relacja preferencji konsumenta 3. Optymalny koszyk towarów I.1 Przestrze«towarów Podstawowe poj cia Rynek towarów

Bardziej szczegółowo

Matematyka II: Zadania przed 3. terminem S tu niektóre zadania z egzaminu z rozwi zaniami i troch dodatkowych

Matematyka II: Zadania przed 3. terminem S tu niektóre zadania z egzaminu z rozwi zaniami i troch dodatkowych Matematka II: Zadania przed 3. terminem S tu niektóre zadania z egzaminu z rozwi zaniami i troch dodatkowch. Znale¹ ekstrema lokalne funkcji f(, ) = ( 2 + 2 2 )e (2 + 2 ) Odp. Jedno minimum (w p. (, )),

Bardziej szczegółowo

Funkcje, wielomiany. Informacje pomocnicze

Funkcje, wielomiany. Informacje pomocnicze Funkcje, wielomiany Informacje pomocnicze Przydatne wzory: (a + b) 2 = a 2 + 2ab + b 2 (a b) 2 = a 2 2ab + b 2 (a + b) 3 = a 3 + 3a 2 b + 3ab 2 + b 3 (a b) 3 = a 3 3a 2 b + 3ab 2 b 3 a 2 b 2 = (a + b)(a

Bardziej szczegółowo

Przekroje Dedekinda 1

Przekroje Dedekinda 1 Przekroje Dedekinda 1 O liczbach wymiernych (tj. zbiorze Q) wiemy,»e: 1. zbiór Q jest uporz dkowany relacj mniejszo±ci < ; 2. zbiór liczb wymiernych jest g sty, tzn.: p, q Q : p < q w : p < w < q 3. 2

Bardziej szczegółowo

Rachunek caªkowy funkcji wielu zmiennych

Rachunek caªkowy funkcji wielu zmiennych Rachunek caªkowy funkcji wielu zmiennych I. Malinowska, Z. Šagodowski Politechnika Lubelska 8 czerwca 2015 Caªka iterowana podwójna Denicja Je»eli funkcja f jest ci gªa na prostok cie P = {(x, y) : a x

Bardziej szczegółowo

Ekonometria bayesowska: szybki start

Ekonometria bayesowska: szybki start Ekonometria bayesowska: szybki start Wprowadzenie do reguª wnioskowania i oblicze«w R SKN Ekonometrii 12.12.2016 r. Andrzej Torój 1 / 23 Plan wykªadu 1 Podstawowe zasady wnioskowania bayesowskiego 2 3

Bardziej szczegółowo

Zadanie 1. (8 punktów) Dana jest nast puj ca macierz: M =

Zadanie 1. (8 punktów) Dana jest nast puj ca macierz: M = Matematyka w ekonomii i ubezpieczeniach 1. (8 punktów) Dana jest nast puj ca macierz: M = 2 14 2 10 8 0 10 8. a) Znajd¹ rozwi zanie dwuosobowej gry o sumie zero maj cej powy»sz macierz wypªat. b) Przyjmuj

Bardziej szczegółowo

ARYTMETYKA MODULARNA. Grzegorz Szkibiel. Wiosna 2014/15

ARYTMETYKA MODULARNA. Grzegorz Szkibiel. Wiosna 2014/15 ARYTMETYKA MODULARNA Grzegorz Szkibiel Wiosna 2014/15 Spis tre±ci 1 Denicja kongruencji i jej podstawowe wªasno±ci 3 2 Systemy pozycyjne 8 3 Elementy odwrotne 12 4 Pewne zastosowania elementów odwrotnych

Bardziej szczegółowo

Zastosowania matematyki

Zastosowania matematyki Zastosowania matematyki Monika Bartkiewicz 1 / 126 ...czy«cie dobrze i po»yczajcie niczego si nie spodziewaj c(šk. 6,34-35) Zagadnienie pobierania procentu jest tak stare jak gospodarka pieni»na. Procent

Bardziej szczegółowo

Ekonometria. wiczenia 8 Modele zmiennej jako±ciowej. Andrzej Torój. Instytut Ekonometrii Zakªad Ekonometrii Stosowanej

Ekonometria. wiczenia 8 Modele zmiennej jako±ciowej. Andrzej Torój. Instytut Ekonometrii Zakªad Ekonometrii Stosowanej Ekonometria wiczenia 8 Modele zmiennej jako±ciowej (8) Ekonometria 1 / 25 Plan wicze«1 Modele zmiennej jako±ciowej 2 Model logitowy Specykacja i interpretacja parametrów Dopasowanie i restrykcje 3 Predykcja

Bardziej szczegółowo

Rozdziaª 13. Przykªadowe projekty zaliczeniowe

Rozdziaª 13. Przykªadowe projekty zaliczeniowe Rozdziaª 13 Przykªadowe projekty zaliczeniowe W tej cz ±ci skryptu przedstawimy przykªady projektów na zaliczenia zaj z laboratorium komputerowego z matematyki obliczeniowej. Projekty mo»na potraktowa

Bardziej szczegółowo

Modele wielorównaniowe. Problem identykacji

Modele wielorównaniowe. Problem identykacji Modele wielorównaniowe. Problem identykacji Ekonometria Szeregów Czasowych SGH Identykacja 1 / 43 Plan wykªadu 1 Wprowadzenie 2 Trzy przykªady 3 Przykªady: interpretacja 4 Warunki identykowalno±ci 5 Restrykcje

Bardziej szczegółowo

XVII Warmi«sko-Mazurskie Zawody Matematyczne

XVII Warmi«sko-Mazurskie Zawody Matematyczne 1 XVII Warmi«sko-Mazurskie Zawody Matematyczne Kategoria: klasa VIII szkoªy podstawowej i III gimnazjum Olsztyn, 16 maja 2019r. Zad. 1. Udowodnij,»e dla dowolnych liczb rzeczywistych x, y, z speªniaj cych

Bardziej szczegółowo

Elementarna statystyka Wnioskowanie o regresji (Inference 2 czerwca for regression) / 13

Elementarna statystyka Wnioskowanie o regresji (Inference 2 czerwca for regression) / 13 Elementarna statystyka Wnioskowanie o regresji (Inference for regression) Alexander Bendikov Uniwersytet Wrocªawski 2 czerwca 2016 Elementarna statystyka Wnioskowanie o regresji (Inference 2 czerwca for

Bardziej szczegółowo

Strategie zabezpieczaj ce

Strategie zabezpieczaj ce 04062008 Plan prezentacji Model binarny Model Black Scholesa Bismut- Elworthy -Li formuła Model binarny i opcja call Niech cena akcji w chwili pocz tkowej wynosi S 0 = 21 Zaªó»my,»e ceny akcji po trzech

Bardziej szczegółowo

Konstruowanie Baz Danych Wprowadzenie do projektowania. Normalizacja

Konstruowanie Baz Danych Wprowadzenie do projektowania. Normalizacja Studia podyplomowe In»ynieria oprogramowania wspóªnansowane przez Uni Europejsk w ramach Europejskiego Funduszu Spoªecznego Projekt Studia podyplomowe z zakresu wytwarzania oprogramowania oraz zarz dzania

Bardziej szczegółowo

Informacje pomocnicze:

Informacje pomocnicze: dr Krzysztof yjewski Informatyka; S-I 0.in». 7 grudnia 06 Rachunek caªkowy funkcji jednej zmiennej. Caªka nieoznaczona. przydatne wzory: Informacje pomocnicze: Lp. Wzór Uwagi. dx = x c. adx = ax c 3. x

Bardziej szczegółowo

Prawdopodobieństwo i statystyka

Prawdopodobieństwo i statystyka Wykład VII: Metody specjalne Monte Carlo 24 listopada 2014 Transformacje specjalne Przykład - symulacja rozkładu geometrycznego Niech X Ex(λ). Rozważmy zmienną losową [X ], która przyjmuje wartości naturalne.

Bardziej szczegółowo

Wst p do sieci neuronowych, wykªad 14 Zespolone sieci neuronowe

Wst p do sieci neuronowych, wykªad 14 Zespolone sieci neuronowe Wst p do sieci neuronowych, wykªad 14 Zespolone sieci neuronowe M. Czoków, J. Piersa Faculty of Mathematics and Computer Science, Nicolaus Copernicus University, Toru«, Poland 2011-18-02 Motywacja Liczby

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN MAGISTERSKI, r Matematyka w ekonomii i ubezpieczeniach. a) (6 pkt.) oblicz intensywno± pªaconych skªadek;

EGZAMIN MAGISTERSKI, r Matematyka w ekonomii i ubezpieczeniach. a) (6 pkt.) oblicz intensywno± pªaconych skªadek; EGZAMIN MAGISTERSKI, 26.06.2019r Matematyka w ekonomii i ubezpieczeniach 1. (8 punktów) Dwa niezale»ne portfele S 1, S 2 maj zªo»one rozkªady Poissona. S 1 CP oisson(2, F ), S 2 CP oisson(2, G), gdzie

Bardziej szczegółowo

Kolokwium Zadanie 1. Dla jakich warto±ci parametrów a i b funkcja sklejona

Kolokwium Zadanie 1. Dla jakich warto±ci parametrów a i b funkcja sklejona Kolokwium 3 0.0. Zadanie. Dla jakich warto±ci parametrów a i b funkcja sklejona a : π, f() = cos() : π < π, a + b : π < jest ci gªa? Rozwi zanie: Funkcja jest ci gªa we wszystkich punktach poza, by mo»e,

Bardziej szczegółowo

Ekstremalnie fajne równania

Ekstremalnie fajne równania Ekstremalnie fajne równania ELEMENTY RACHUNKU WARIACYJNEGO Zaczniemy od ogólnych uwag nt. rachunku wariacyjnego, który jest bardzo przydatnym narz dziem mog cym posªu»y do rozwi zywania wielu problemów

Bardziej szczegółowo