KOMENTARZ TYGODNIOWY ANALIZY MAKROEKONOMICZNE. 27 czerwca Uporządkowany szok na rynkach finansowych po brytyjskim referendum.

Transkrypt

1 ANALIZY MAKROEKONOMICZNE KOMENTARZ TYGODNIOWY 27 czerwca 2016 Uporządkowany szok na rynkach finansowych po brytyjskim referendum. Wbrew powszechnym oraz naszym oczekiwaniom, w ubiegłotygodniowym referendum większość Brytyjczyków (51,9% głosujących) opowiedziała się za wystąpieniem Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej. Z tego względu zamiast oczekiwanej silnej poprawy nastrojów rynkowych zakładanej w bazowym scenariuszu, w minionym tygodniu odnotowano silny wzrost globalnej awersji do ryzyka. Jednocześnie jednak choć bezpośrednia piątkowa reakcja rynkowa była gwałtowna (z ponad 4-proc. dziennym spadkiem globalnego indeksu MSCI ponad 6-proc. osłabieniem funta i blisko 2-proc. umocnieniem kursu franka szwajcarskiego), niemniej skalę pogorszenia nastrojów rynkowych w reakcji na wyniki referendum można generalnie określić jako stosunkowo łagodną w stosunku do oczekiwań formułowanych przed referendum co do zachowania się globalnego rynku w scenariuszu Brexitu. Co więcej, piątkowe silne spadki giełdowe nastąpiły po silnej poprawie nastrojów rynkowych w trakcie minionego tygodnia (bezpośrednio przed referendum), stymulowanej przez publikacje kolejnych sondaży wskazujących na wzrost poparcia społecznego dla pozostania Wielkiej Brytanii w UE. W piątek, wiele cen aktywów finansowych, po silnych porannych spadkach, ustabilizowało się na poziomach zbliżonych do notowanych w połowie czerwca, kiedy to obawy dot. wyniku referendum były silne, niemniej wciąż scenariusz Brexitu dyskontowany był jako był jako scenariusz ryzyka (a nie pewne wydarzenie). W rezultacie, w perspektywie całego minionego tygodnia skala spadków notowań giełdowych globalnie była ograniczona i w przypadku większości rynków nie przekroczyła 2% (jednym z wyjątków były rynki peryferyjne EMU, gdzie spadki notowań sięgnęły w skali tygodnia nawet 8%). Na polskim rynku, przy silnej negatywnej piątkowej reakcji (WIG w trakcie dnia stracił na wartości 4,5%), w skali tygodnia praktycznie nie odnotowano zmiany indeksu. BIURO ANALIZ MAKROEKONOMICZNYCH bosbank.analizy@bosbank.pl ŁUKASZ TARNAWA Główny Ekonomista lukasz.tarnawa@bosbank.pl ALEKSANDRA ŚWIĄTKOWSKA Ekonomista janina.swiatkowska@bosbank.pl Podobnie minionym tygodniu zachował się rynek walutowy (oczywiście z wyłączeniem silnego osłabienia funta brytyjskiego). Przy silniejszej piątkowej reakcji umocnieniu dolara amerykańskiego, franka szwajcarskiego i osłabieniu euro, w skali tygodnia zmiany kursowe były bardziej stonowane. Także krajowy rynek walutowy nie odbiegł od tego schematu bezpośrednio w reakcji na informację o wyniku referendum złoty stracił na wartości ponad 2% (w ujęciu kursu efektywnego),

2 niemniej w skali tygodnia osłabił się o niespełna 0,8%. Największą stratę w skali minionego tygodnia złoty odnotował wobec dolara amerykańskiego (ok. 5 groszy w dużej mierze efekt umocnienia dolara wobec euro), przy ograniczonym osłabieniu w relacji do euro i franka szwajcarskiego (1-2 grosze) i jednoczesnym umocnieniu (o 7 groszy w skali tygodnia) wobec funta brytyjskiego. Na rynku obligacji skarbowych wzrost awersji do ryzyka globalnie poskutkował ponownym spadkiem rentowności obligacji skarbowych na rynkach bazowych (USA, Niemcy) rzędu 5-10 pkt. baz. W efekcie rentowności 10-letnich niemieckich obligacji skarbowych ponownie spadły poniżej zera. Złotowe obligacje skarbowe zareagowały w piątek wzrostem rentowności, niemniej w skali tygodnia rentowności nie zmieniły się istotnie, a głównym efektem ubiegłotygodniowego wzrostu awersji do ryzyka był lekki wzrost spreadu rentowności krajowych obligacji wobec ich odpowiedników na rynkach bazowych. W takich globalnych warunkach rynkowych reakcje większości głównych banków centralnych ograniczyły się do zapewnień, że są gotowe stabilizować sytuację rynkową, w pierwszej kolejności w postaci dostarczania płynności dla sektora finansowego. Jedynie Szwajcarski Bank Narodowy zdecydował się na interwencję na rynku walutowym (sprzedaż na rynku franków szwajcarskich) w celu ograniczenia aprecjacji franka szwajcarskiego, stabilizując kurs franka w okolicach 1,08 franka za euro. Trudno wskazać na powody ostatecznie ograniczonej skali przeceny rynkowej w tygodniu minionym. Być może istotniejsze niż zakładaliśmy znaczenie miał fakt, że wystąpienie Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej będzie długim procesem, co daje także dużo większe możliwości dla stabilizujących działań w zakresie polityki gospodarczej. Ponadto wydaje się, że choć mówimy o znaczącej niepewności i bezprecedensowym wydarzeniu, to niepewność rynkowa z tego tytułu rozkłada się na lata (co np. odróżnia sytuację bieżącą od obaw po upadku banku Lehman Brother s). Być może negatywne skutki rynkowe osłabiła także decyzja premiera Wielkiej Brytanii, który zapowiedział iż poda się do dymisji do października, jednocześnie zapowiadając, że ostateczną decyzję o zastosowaniu Artykułu 50 Traktatu Unii Europejskiej (uruchamiającego oficjalną procedurę wyjścia kraju z UE) podejmie już nowy premier Wielkiej Brytanii. Być może także ewidentny brak przygotowania rządzących na taki wynik referendum, informacje o nasileniu retoryki separatystycznej ze strony Szkocji czy Irlandii Północnej (wskazujące jak trudnym będzie to proces dla Wielkiej Brytanii) oraz opóźnienia w procedowaniu procesu wyjścia poskutkowały pewnymi oczekiwaniami, że ostatecznie, do wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej nie dojdzie

3 Jednocześnie jednak, jakkolwiek trudny do wyobrażenia jest ostatecznie sam proces wyjścia Wielkiej Brytanii z UE, tak samo trudno wyobrazić sobie w tym momencie odejście od tego scenariusza, biorąc pod uwagę wynik referendum brytyjskiego. Uwzględniając powyższe rozważania, w bazowym scenariuszu przyjmujemy obecnie, że Wielka Brytania pod koniec bieżącego roku rozpocznie formalnie proces wystąpienia ze struktur unijnych, który będzie trwał przynajmniej do końca 2018 r. Dotychczasowe wypowiedzi brytyjskich polityków, w tym także zwolenników Brexitu wskazywały nawet na późniejszy termin wystąpienia Wielkiej Brytanii z UE tj lub 2020 r. Z kolei przedstawiciele unijnych instytucji wezwali po ogłoszeniu wyniku referendum do sprawnego przeprowadzenia tego procesu i nieprzedłużania niepewności, która ma najbardziej negatywny wpływ na sytuację rynkową oraz perspektywy gospodarek europejskich. Choć pierwsze dni po ogłoszeniu wyników referendum mogłyby wskazywać na relatywnie łagodną (jak na pierwotne oczekiwania) reakcję rynkową, trudno nam założyć, że istotnie zmalało ryzyko dalszego silniejszego pogorszenia sytuacji i głębszego wzrostu globalnej awersji do ryzyka w kolejnych tygodniach. Obecne, bezprecedensowe z punktu widzenia sytuacji rynkowej, wydarzenia przekładają się także na znaczące ryzyko dla prognozowania sytuacji rynkowej. Jednocześnie niezależnie od tego, czy sytuacja rynkowa w tygodniach najbliższych będzie wymagała silniejszych interwencji banków centralnych i przedstawicieli władz krajów europejskich, przyjęcie w scenariuszu bazowym docelowego wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej niesie za sobą istotne zmiany dot. scenariusza średniookresowego rozwoju sytuacji gospodarczej. Choć oczywiście w kolejnych kwartałach główny negatywny ciężar w następstwie Brexitu skupi się na brytyjskich aktywach finansowych, wskazywane przez nas problemy długookresowego ryzyka stabilności strefy euro oraz Unii Europejskiej wskazują na słabsze perspektywy europejskich aktywów finansowych, w tym dla notowań wspólnej waluty euro. Należy bowiem zwrócić uwagę na pojawiające się już przy okazji kryzysu Grecji obawy dot. stabilności Unii Gospodarczej i Walutowej, a przy rosnącym poparciu dla partii eurosceptycznych w wielu krajach unijnych, największym problemem Brexitu z punktu widzenia krajów pozostałych członków UE jest właśnie obawa dot. przyszłości całego projektu unijnej integracji i wypływu niepewności z tym związanej na perspektywy gospodarcze w Europie. Ten efekt będzie przekładał się na słabsze notowania wspólnej waluty w najbliższych latach, wobec dotychczasowych prognoz formułowanych przy założeniu pozostania Wielkiej Brytanii w UE. Taka sytuacja implikuje także ograniczenie

4 potencjału dla aprecjacji kursu złotego w średniej perspektywie (nasz dotychczasowy scenariusz). W najbliższych miesiącach dodatkowym czynnikiem charakterze krajowym będzie kwestia pomocy dla osób zadłużonych w walutach obcych. Jakkolwiek słabszy kurs złotego wobec franka szwajcarskiego czyni przeprowadzenie operacji jeszcze trudniejszym, to słabszy kurs złotego i wyższe obciążenia kredytobiorców oznaczają, że trudno też zakładać, iż kwestia ustawy o pomocy dla kredytobiorców będzie stopniowo wygasać. Zdecydowanie bowiem przy słabszych notowaniach euro i funta i wyższej globalnej awersji do ryzyka to właśnie frank szwajcarski jest walutą, która pozostanie pod presją aprecjacyjną. Zapewne Szwajcarski Bank Narodowy (SNB) będzie ograniczał skalę umocnienia franka poprzez interwencje na rynku walutowym, a nawet dalsze cięcia stóp procentowych (do głębszych ujemnych poziomów), to oczekiwana przez nas dotychczas skala umocnienia euro względem franka szwajcarskiego wydaje się obecnie mało prawdopodobna. W rezultacie wobec dotychczasowej prognozy stopniowej aprecjacji notowań złotego w kierunku 4,25 PLN/EUR na koniec 2016 r. (oraz kontynuacji tej aprecjacji w 2017 r.) sądzimy, że w nadchodzących kwartałach kurs złotego będzie oscylował wokół poziomu 4,40 PLN/EUR, umacniając się poniżej tego poziomu w okresach ograniczenia obaw dot. sytuacji w Europie oraz osłabiając się silniej powyżej tego poziomu w warunkach nasilenia presji rynkowej oraz komplikującego się procesu negocjacji. Zamiast oczekiwanego wzmocnienia euro wobec dolara powyżej poziomu 1,15 USD/EUR oraz 1,10 EUR/CHF w 2016 r. oraz powyżej tych poziomów w 2017 r. oczekujemy stabilizowania się kursu euro nieco powyżej 1,10 USD/EUR oraz lekko poniżej 1,10 CHF/EUR (zakładając przy tym aktywną rolę SNB na rynku walutowym). Dla kursu złotego wobec franka szwajcarskiego oznacza to odległą perspektywę trwałego wzmocnienia kursu poniżej poziomu 4,00 złotych za franka. Jednocześnie co bardzo istotne tym słabszym poziomom będzie także towarzyszyć wyższa zmienność wahań, biorąc pod uwagę dużą liczbę potencjalnych czynników ryzyka, które będą bardzo trudne do wyceny z punktu widzenia rynków finansowych. Z pewnością wpływ wszelkich informacji dot. sytuacji politycznej w Unii Europejskiej będzie w kolejnych kwartałach nieporównanie silniejszy niż miało to miejsce dotychczas. W przypadku krajowych obligacji skarbowych oczekujemy negatywnego efektu wzrostu premii za ryzyko i wzrostu spreadu rentowności wobec rentowności obligacji na rynkach bazowych. Jednocześnie jednak spora korekta w dół prognozowanego poziomu rentowności na rynkach bazowych przekłada się na ograniczoną korektę

5 co do samego poziomu rentowności krajowych papierów. Większe obawy dot. niestabilnej sytuacji rynkowej, jak również realne ryzyka dla wzrostu gospodarczego, szczególnie w Europie przekładają się na perspektywę bardziej ostrożnej polityki pieniężnej głównych banków centralnych. W tych warunkach nie widzimy przestrzeni dla zacieśnienia polityki pieniężnej w USA w 2016 r., rośnie także ryzyko dalszego luzowania polityki pieniężnej w strefie euro. Biorąc pod uwagę długi proces uzgodnień co do nowej formuły współpracy Wielkiej Brytanii z Unią Europejską kolejne kwartały nie przyniosą zapewne silnego osłabienia handlu zagranicznego, niemniej z pewnością wpłyną na wzrost niepewności długookresowej działalności firm i tym samym silniejsze pogorszenie inwestycji sektora prywatnego. Choć podtrzymujemy nasze oczekiwania dot. stabilizowania się sytuacji gospodarczej w USA oraz Chinach, należy zwrócić uwagę, że gdyby w tych gospodarkach zmaterializował się mniej korzystny scenariusz, perspektywy gospodarki globalnej pogorszyłyby się znacząco. Właśnie powyższa ocena skłania nas do oczekiwania niezwykle ostrożnej polityki Fed i EBC w kolejnych miesiącach. Negatywne konsekwencje dla sfery realnej gospodarki krajowej szacujemy na ok. 0,3 pkt. proc. pod koniec 2016 r. dla dynamiki wzrostu PKB, gdzie opisane powyżej słabsze dane z Wielkiej Brytanii i strefy euro mogą przełożyć się na lekkie spowolnienie krajowego eksportu, natomiast z dużym prawdopodobieństwem przełożą się negatywnie na inwestycje sektora przedsiębiorstw (podobnie duża niepewność dot. funkcjonowania europejskich gospodarek w długim okresie). Jednocześnie jednak uważamy, że ryzyka w tej skali w sporym stopniu są ograniczane przez naszą dość ostrożną prognozę konsumpcji prywatnej w 2016 r. Silniejszy negatywny wpływ na wyniki krajowej gospodarki będą miały zapewne ewentualne zmiany w budżecie UE wpływające na skalę napływu środków unijnych do Polski, a przez to skalę inwestycji infrastrukturalnych. Tyle tylko, że przy oczekiwanym długim procesie wyjścia Wielkiej Brytanii z UE, ten efekt bezpośrednio ujawni się najwcześniej dopiero w 2019 r., wtedy także silniej negatywnie zmiany może odczuć europejska wymiana handlowa. Te wątki po pierwsze wskazują na odległą perspektywę prognozy, jak również wysoką niepewność, gdyż ich wpływ będzie zależny od dziś jeszcze nieznanych ustaleń dot. relacji Wielkiej Brytanii z Unią Europejską, po ostatecznym Brexicie. Pomimo mniej korzystnych perspektyw krajowego wzrostu gospodarczego nie uważamy, aby zwiększyło się ryzyko obniżki stóp procentowych NBP w 2016 r. Słabsze notowania złotego i dużo wyższe ryzyko gwałtownego odpływu kapitału zdecydowanie ogranicza pole dla

6 działania RPP w najbliższych miesiącach. Jednocześnie musimy jednak przyznać, że nowy scenariusz wskazuje na wysokie ryzyko dla prognozowanych przez nas podwyżek stóp procentowych NBP w 2017 r. W warunkach zapewne trwającej w tym okresie niepewności dot. sytuacji gospodarczej i politycznej w Europie i globalnie łagodniejszej polityce pieniężnej, nie można wykluczyć, że RPP będzie akceptowała ujemne poziomy realnej stopy procentowej NBP w sytuacji wciąż niepewnego otoczenia zewnętrznego krajowej gospodarki. W nadchodzącym tygodniu sytuacja rynkowa wciąż będzie zapewne pozostawała pod wpływem ubiegłotygodniowego referendum, przy szczególnej uwadze poświęcanej wszelkim wypowiedziom ze strony władz Wielkiej Brytanii czy też unijnych instytucji (m.in. w kontekście planowanego na czerwca unijnego szczytu). Dopiero na początku lipca nieco silniejszy wpływ na sytuację rynkową mogą mieć publikacje danych makroekonomicznych z USA (czerwcowe dane z rynku pracy oraz indeksy koniunktury ISM). Tyle tylko, że w percepcji rynkowej, dane te nie będą już tak jak dotychczas istotne z punktu widzenia przyszłych decyzji Fed, lecz istotniejszym obecnie aspektem będzie ocena kondycji gospodarki globalnej w kontekście ryzyka spowolnienia wzrostu gospodarczego w Europie w wyniku Brexitu. Sezonowy spadek krajowej stopy bezrobocia W maju stopa bezrobocia rejestrowanego obniżyła się do 9,1% z 9,5% w kwietniu. Stopa bezrobocia ukształtowała się na poziomie zgodnym z naszymi oraz rynkowymi oczekiwaniami (wg mediany ankiety Parkietu). Maj to kolejny miesiąc solidnego spadku stopy bezrobocia pod wpływem czynników o charakterze sezonowym, przy rosnącej wiosną skali zatrudnienia w części sektorów (np. budownictwo, turystyka). Według naszych szacunków majowy spadek stopy bezrobocia wynikał praktycznie wyłącznie z tego właśnie efektu (inaczej niż w miesiącach minionych, kiedy stopa bezrobocia obniżała się w miesięcznie o ok. 0,1 pkt. proc. także po wyeliminowaniu wpływu czynników o charakterze okresowym). Według naszych szacunków spadek tego wskaźnika w maju był już minimalny i po zaokrągleniu do jednego miejsca po przecinku stopa bezrobocia po oczyszczeniu z sezonowości utrzymała się na kwietniowym poziomie 9,2%. Kolejny miesiąc z rzędu także dane dot. przepływów wskazują na nieco wolniejszą poprawę sytuację na rynku pracy, ponadto zdecydowanie wspieraną interwencjami na rynku pracy. W ujęciu zmian rocznych cały czas obniża się napływ do bezrobocia (spadek liczby nowo zarejestrowanych), ale jednocześnie coraz silniej spada skala odpływu z

7 bezrobocia (niższa liczba wyrejestrowanych w ujęciu zmian rocznym). W maju po kilku miesiącach przerwy dynamika liczby wyrejestrowanych z tytułu podjęcia pracy powróciła do ujemnego poziomu, co było efektem zarówno pogłębienia spadku liczby wyrejestrowanych z tytułu podjęcia pracy niesubsydiowanej, jak i wciąż wysokiej, ale niższej niż w miesiącach minionych dodatniej dynamiki liczby wyrejestrowanych z tytułu podjęcia pracy subsydiowanej. Tym samym hamowanie spadku bezrobocia to efekt dalszego spowolnienia poprawy sytuacji na rynku pracy w zakresie czynników stricte cyklicznych oraz lekkiego wyhamowania pozytywnego wpływu interwencji na rynku pracy. Choć już od dłuższego czasu wskazujemy na mniej pozytywny obraz sytuacji na rynku pracy w aspekcie czynników cyklicznych, to oczywiście hamowanie spadku bezrobocia następuje bo okresie dynamicznego spadku bezrobocia w minionych kwartałach. Przy tak niskich (jak na polskie warunki) poziomach bezrobocia kontynuacja jego spadku wymaga już albo dodatkowego impulsu w postaci polityki gospodarczej lub silniejszych zmian strukturalnych. Zakładamy, że wpływ efektu interwencji na rynku pracy będzie utrzymywał się, choć nie powinien już nasilać się w kolejnych miesiącach. Nie dostrzegamy także potencjału w krótkim okresie dla silniejszego spadku stopy bezrobocia z tytułu efektów cyklicznych, co powinno wspierać oczekiwania stabilizowania się stopy bezrobocia na koniec 2016 r. w okolicach poziomu 9,0%. Silniejszy spadek bezrobocia w długim okresie musiałby być zapewne efektem większych zmian strukturalnych w gospodarce, np. w konsekwencji silniejszego przyspieszenia wzrostu inwestycji

8 Dane i wydarzenia w bieżącym tygodniu Wskaźnik inflacji CPI w czerwcu szacunek wstępny (30. czerwca) Wstępnie szacujemy, że w czerwcu skala deflacji zmniejszyła się do -0,8% r/r wobec -0,9% r/r w maju. W kierunku ograniczenia deflacji oddziaływał dalszy istotny wzrost cen paliw (nasz szacunek ok. 2% m/m) oraz zmniejszenie skali deflacji wskaźnika inflacji bazowej (wg naszego szacunku do -0,2% r/r wobec -0,4% r/r w maju), m.in. w wyniku zakładanego odwrócenia w czerwcu silnego majowego spadku cen książek (przyjęliśmy, że efekt ten miał charakter krótkookresowej promocji cenowej)

9 Kalendarz publikacji danych i wydarzeń w bieżącym tygodniu wtorek 28. czerwca poprzednie dane rynkowa* BOŚ Bank 14:30 USA Wzrost PKB, I kw. (ost.) 16:00 USA Indeks nastrojów konsumentów Conference Board, czerwiec 0,8% kw/kw (II szacunek) 1,0% kw/kw - 92,6 pkt. 93,2 pkt. - UE Szczyt Unii Europejskiej środa 29. czerwca poprzednie dane rynkowa* BOŚ Bank 11:00 EMU Wskaźnik nastrojów gospodarczych, czerwiec 104,7 pkt. 104,7 pkt. - 14:30 USA Dochody / wydatki gospodarstw domowych, maj 0,4% / 1,0% m/m 0,3% /0,4% m/m - 14:30 USA Inflacja PCE, maj 0,3% m/m; 1,1% r/r :30 USA Inflacja PCE wskaźnik bazowy, maj 0,2% m/m; 1,6% r/r 0,2% m/m; 1,6% r/r - czwartek 30. czerwca poprzednie dane rynkowa* BOŚ Bank 08:00 GER Sprzedaż detaliczna, maj 2,3% r/r 0,7% m/m; 2,5% r/r - 09:55 GER Stopa bezrobocia, czerwiec 6,1% 6,1% - 11:00 EMU Inflacja HICP, czerwiec (wst.) -0,1% r/r % r/r - 11:00 EMU Inflacja HICP wskaźnik bazowy, czerwiec (wst.) 0,8% r/r 0,8% r/r - 14:00 PL Inflacja CPI, czerwiec (wst.) -0,9% r/r - -0,8% r/r 14:30 USA 15:45 USA Liczba nowych bezrobotnych w tygodniu kończącym się Indeks nastrojów gospodarczych Chicago PMI, czerwiec 259 tys. 267 tys. - 49,3 pkt. 50,5 pkt. - piątek 1. lipca poprzednie dane rynkowa* BOŚ Bank 03:45 CHN Indeks PMI koniunktury w przemyśle, czerwiec 49,2 pkt. 49,1 pkt. - 09:00 PL 10:00 EMU Indeks PMI koniunktury w przemyśle, czerwiec Indeks PMI koniunktury w przemyśle, czerwiec (ost.) 52,1 pkt. 52,5 pkt. - 52,6 pkt. 52,6 pkt. - 11:00 EMU Stopa bezrobocia, maj 10,2% 10,1% - 16:00 USA Indeks ISM nastrojów w przemyśle, czerwiec 51,3 pkt. 51,4 pkt. - PL Ogłoszenie wyniku przeglądu oceny ratingowej Polski przez Standard&Poor s * dla danych zagranicznych mediana ankiety Reutera, dla danych krajowych mediana ankiety Parkietu

10 Krajowe dane i wydarzenia makroekonomiczne czerwiec Wskaźnik za okres data poprzednie dane realizacja BOŚ Bank Indeks koniunktury PMI przemysł PL maj ,0 pkt. 52,1 pkt. Posiedzenie Rady Polityki Pieniężnej PL czerwiec ,50% 1,50% Wskaźnik inflacji CPI (ost.) PL maj ,0% r/r (wst.) -0,9% r/r Saldo w obrotach bieżących PL kwiecień mln EUR 594 mln EUR Wskaźnik inflacji bazowej CPI PL maj ,4% r/r -0,4% r/r Zatrudnienie w przedsiębiorstwach PL maj ,8% r/r 2,8% r/r Wynagrodzenia w przedsiębiorstwach PL maj ,6% r/r 4,1% r/r Produkcja przemysłowa PL maj ,0% r/r 3,5% r/r Produkcja budowlano-montażowa PL maj ,8% r/r -13,7% r/r Wskaźnik cen produkcji w przemyśle, PPI PL maj ,2% r/r -0,7% r/r Sprzedaż detaliczna (w cenach bieżących) PL maj ,2% r/r 2,2% r/r Sprzedaż detaliczna (w cenach stałych) PL maj ,5% r/r 4,3% r/r Stopa bezrobocia PL maj ,5% 9,1% Wskaźnik inflacji CPI (wst.) PL czerwiec ,9% r/r -0,8% r/r Indeks koniunktury PMI przemysł PL czerwiec ,1 pkt. 52,5 pkt. Najważniejsze dane i wydarzenia makroekonomiczne z zagranicy czerwiec Wskaźnik za okres data poprzednie dane realizacja rynkowa* Indeks koniunktury, ISM przemysł USA maj ,8 pkt. 51,3 pkt. Indeks koniunktury PMI przemysł CHN maj ,4 pkt. 49,2 pkt. Posiedzenie rady EBC EMU czerwiec 2.06 % % Zmiana zatrudnienia w gospodarce USA maj tys. 38 tys. Stopa bezrobocia USA maj ,0% 4,7% Indeks koniunktury ISM usługi USA maj ,7 pkt. 52,9 pkt. Produkcja przemysłowa CHN maj ,0% r/r 6,0% r/r Posiedzenie FOMC USA czerwiec ,25% - 0,50% 0,25% - 0,50% Referendum w Wlk. Brytanii w sprawie UE UK Indeks koniunktury PMI - przemysł (wst.) EMU czerwiec ,5 pkt. 52,6 pkt. Indeks koniunktury PMI - usługi (wst.) EMU czerwiec ,3 pkt. 52,4 pkt. Indeks inflacji bazowej PCE USA maj ,6% r/r 1,6% r/r Wskaźnik inflacji HICP (wst.) EMU czerwiec ,1% r/r % r/r Wskaźnik inflacji bazowej HICP (wst.) EMU czerwiec ,8% r/r 0,8% r/r * ankieta Reutera

11 Rynki finansowe Krajowe stopy procentowe 5,00 % 4,00 s. referencyjna NBP WIBOR 3M POLONIA (1-mies. średnia ruchoma) Rentowności krajowych obligacji skarbowych 5,00 % 4,00 s. referencyjna NBP OS 2L OS 5L OS 10L 3,00 3,00 2,00 2,00 1,00 1,00 Rentowności obligacji skarbowych Notowania kursu złotego 5,00 % 3,75 USD 10L GER 10L PL 10L 4,50 4,40 PLN/EUR PLN/USD (P) PLN/CHF (P) 4,40 4,03 2,50 4,30 4,20 3,67 1,25 4,10 3,31 0 4,00 2,95 Notowania kursów walut na rynku globalnym 1,40 1,31 1, Napływ kapitału na rynki wschodzące Afryka i Bliski Wschód Europa 45,0 Ameryka Łacińska Azja mld USD 3 15,0 1,13 95 USD/EUR 1,04 CHF/EUR 85 JPY/USD (P) 0, ,0-3 sty 13 cze 13 lis 13 kwi 14 wrz 14 lut 15 lip 15 źródło: Barclays Indeksy giełdowe Ceny surowców 2,6 18,5 125 USD/uncję 1800 tys. pkt. tys. pkt. 2,4 16, ,2 15, ,9 WIG-20 13,6 Dow Jones (P) 1,7 12, ropa naftowa (BRENT) 25 złoto (P) 1000 źródło: ThomsonReuters Datastream

12 Sfera realna Wzrost PKB za granicą USA strefa euro Niemcy 18,0 Japonia Chiny % r/r 9,0 Stopy procentowe za granicą 6,0 % 4,5 3,0 1,5 stopa funduszy federalnych EBC repo -9,0 1q04 1q06 1q08 1q10 1q12 1q14 1q16 źródło: ThomsonReuters Datastream -1,5 sty 04 lis 05 wrz 07 lip 09 maj 11 mar 13 sty 15 * od 2014 r. środek przedziału Dynamika krajowego PKB i składowych 1 % r/r 7,5 5,0 2,5 25,0 % r/r 18,0 11,0 4,0 Produkcja przemysłowa i sprzedaż detaliczna produkcja sprzedana przemysłu 20 sprzedaż detaliczna (realnie) % r/r ,0-2,5-1 1q04 1q06 1q08 1q10 1q12 1q14 1q16 PKB popyt krajowy konsumpcja prywatna inwestycje (P) źródło: GUS sty 04 lis 05 wrz 07 lip 09 maj 11 mar 13 sty 15 źródło: GUS Rynek pracy 15,0 % r/r zatrudnienie w sekt. przedsiębiorstw wynagrodzenie w sekt. przedsiębiorstw stopa bezrobocia (P) 25 % Inflacja 5,0 % r/r ,5 5,0 15-5,0 sty 04 lis 05 wrz 07 lip 09 maj 11 mar 13 sty 15 źródło: GUS 10 5 inflacja CPI inflacja bazowa netto -2,5 sty 04 lis 05 wrz 07 lip 09 maj 11 mar 13 sty 15 źródło: GUS Sytuacja fiskalna dług publiczny (SNA93) (P) -8,0 wynik sektora finansów publicznych (ESA 95) % PKB 56 % PKB Równowaga zewnętrzna gospodarki dług zagraniczny długoterminowy dług zagraniczny krótkoterminowy 80 saldo rachunku obrotów bieżących (P) % PKB -8,0 % PKB -6, ,0-4, ,0-2, ,0 źródło: MF, Eurostat q04 1q06 1q08 1q10 1q12 1q14 źródło: NBP

13 Rynek finansowy Wskaźnik maj lip 16 sie 16 wrz 16 Stopa lombardowa NBP % 2,50 2,50 2,50 2,50 2,50 2,50 Stopa referencyjna NBP % 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 Stopa depozytowa NBP % 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 WIBOR 3M % 1,68 1,70 1,71 1,70 1,70 1,70 Obligacje skarbowe 2L % 1,59 1,76 1,79 1,65 1,65 1,80 Obligacje skarbowe 5L % 2,30 2,48 2,49 2,30 2,30 2,50 Obligacje skarbowe 10L % 3,09 3,16 3,16 3,05 3,00 3,15 PLN/EUR PLN 4,38 4,44 4,45 4,40 4,40 4,50 PLN/USD PLN 3,94 3,94 4,00 4,00 4,00 4,09 PLN/CHF PLN 3,97 4,09 4,10 4,06 4,06 4,17 USD/EUR USD 1,11 1,128 1,112 1,10 1,10 1,10 Stopa Fed % 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 LIBOR 3M USD % 0,69 0,64 0,62 0,65 0,65 0,65 Stopa repo EBC % EURIBOR 3M % -0,26-0,27-0,28-0,30-0,30-0,30 LIBOR 3M CHF % -0,74-0,77-0,80-0,80-0,80-0,85 Obligacje skarbowe USD 5L % 1,38 1,12 1,08 1,10 1,15 1,00 Obligacje skarbowe USD 10L % 1,86 1,62 1,57 1,50 1,50 1,40 Obligacje skarbowe GER 5L % -0,37-0,50-0,55-0,40-0,35-0,50 Obligacje skarbowe GER 10L % 0, ,10 WAŻNA INFORMACJA: Niniejszy materiał ma charakter prognozy, został opracowany wyłącznie w celu informacyjnym i nie może być traktowany jako doradztwo ani porada inwestycyjna. W szczególności nie może być traktowany jako oferta lub rekomendacja do zawierania jakichkolwiek transakcji. Nie jest to forma reklamy ani oferta sprzedaży jakiejkolwiek usługi oferowanej przez BOŚ Bank. Przedstawione w niniejszej publikacji opinie i prognozy są wyrazem niezależnej oceny autorów w momencie ich wydania i mogą ulec zmianie bez zapowiedzi. Informacje, w tym dane statystyczne, zawarte w materiale pochodzą z ogólnie dostępnych, wiarygodnych źródeł, jednak BOŚ Bank nie może zagwarantować ich dokładności i pełności. BOŚ Bank nie ponosi odpowiedzialności za skutki decyzji podjętych na podstawie informacji zawartych w niniejszym materiale. Niniejszy dokument stanowi własność BOŚ Bank. Materiał może być wykorzystywany do opracowań własnych pod warunkiem powołania się na źródło. Bank Ochrony Środowiska Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie przy ul. Żelaznej 32, Warszawa, zarejestrowana w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy w Warszawie, XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod nr KRS: NIP: ; kapitał zakładowy: zł wpłacony w całości