KOMENTARZ TYGODNIOWY ANALIZY MAKROEKONOMICZNE. 28 września 2015

Transkrypt

1 ANALIZY MAKROEKONOMICZNE KOMENTARZ TYGODNIOWY 28 września 2015 Wysoka zmienność rynkowa w warunkach niepewności co do sytuacji gospodarek wschodzących i perspektyw polityki monetarnej Fed Miniony tydzień przyniósł ponowne nasilenie niepewności rynkowej co do perspektyw gospodarek wchodzących skutkujące silną wyprzedażą aktywów finansowych na tych rynkach (notowania akcji, kursy walut) za którą podążyły, choć w wyraźnie mniejszej skali, spadki na rozwiniętych rynkach akcji. Jednocześnie niezbyt łagodna retoryka ubiegłotygodniowych wypowiedzi przedstawicieli głównych światowych banków centralnych (przede wszystkim prezes Fed, a także prezesa EBC) poskutkowała zmiennością rentowności obligacji skarbowych na bazowych rynkach. Po okresowym usunięciu przez wrześniowe posiedzenie FOMC na dalszy plan sytuacji w gospodarkach wschodzących, miniony tydzień przyniósł ponowne pogorszenie nastrojów rynkowych globalnie stymulowanego obawami o perspektywy gospodarek wschodzących. Od początku minionego tygodnia trwała wyprzedaż aktywów finansowych na rynkach wschodzących zapoczątkowana na rynkach azjatyckich obniżeniem prognozy wzrostu PKB w Chinach przez Azjatycki Bank Rozwoju i kontynuowana w trakcie tygodnia w reakcji na słabszy od oczekiwań wynik wstępnego szacunku wrześniowego indeksu koniunktury PMI w przemyśle chińskim. W efekcie w skali minionego tygodnia syntetyczny indeks notowań akcji na rynkach wschodzących MSCI obniżył się o 3,3% (przy spadkach na niektórych rynkach przekraczających 5% w skali tygodnia). Wyprzedaży aktywów na rynkach wschodzących towarzyszyła nowa fala spadków notowań surowców (głównie metali), przy stabilizacji ropy naftowej na niskich poziomach ok. 47 baryłek za dolara. W ślad za wyprzedażą na rynkach wschodzących podążyły rynki rozwinięte akcji, niemniej spadki na tych rynkach wyhamowały w drugiej połowie tygodnia wobec niezłych danych dot. gospodarki USA (PKB, rynek nieruchomości, zamówienia w przemyśle) i strefy euro (stabilne odczyty indeksów PMI w EMU i nieoczekiwanie wysoki wrześniowy odczyt indeksu koniunktury Ifo w Niemczech). W rezultacie tygodniowa skala spadku notowań akcji na rynkach rozwiniętych była ponad dwukrotnie mniejsza niż na rynkach wschodzących i wyniosła ok. 1,5% w przypadku indeksów MSCI dla USA jak i strefy euro. BIURO ANALIZ MAKROEKONOMICZNYCH bosbank.analizy@bosbank.pl ŁUKASZ TARNAWA Główny Ekonomista lukasz.tarnawa@bosbank.pl ALEKSANDRA ŚWIĄTKOWSKA Ekonomista janina.swiatkowska@bosbank.pl

2 Ubiegłotygodniowa sytuacja na rynku obligacji skarbowych z kolei w większym stopniu determinowana była przez zmieniające się oczekiwania co do polityki monetarnej Fed i EBC. Z początkiem tygodnia kontynuowany był spadek rentowności obligacji na rynkach bazowych zapoczątkowany w poprzednim tygodniu po wrześniowym posiedzeniu FOMC. Jednocześnie wyraźniej spadły rentowności obligacji niemieckich niż amerykańskich, gdyż po posiedzeniu FOMC nasiliły się oczekiwania rynkowe na dalsze poluzowanie polityki EBC. W sytuacji wzrostu ryzyka dla gospodarki globalnej w kontekście gospodarek wschodzących (takie przesłanie odczytały rynki z posiedzenia FOMC) w ocenie rynkowej silniej wzrosło prawdopodobieństwo dalszego poluzowania polityki monetarnej przez EBC (np. wydłużenie czasu obowiązywania programu QE), podczas gdy w przypadku Fed co najwyżej bank centralny USA odłoży w czasie moment rozpoczęcia cyklu podwyżek stóp procentowych. Jednak spadki rentowności obligacji zostały odwrócone pod koniec minionego tygodnia za sprawą mniej łagodnych od oczekiwań rynkowych wypowiedzi przedstawicieli EBC oraz Fed. W środę prezes EBC Mario Draghi stwierdził, że bank potrzebuje więcej czasu, aby ocenić, na ile zagrożony jest wzrost gospodarczy w strefie euro, zanim podjęta może zostać decyzja w sprawie zwiększenia stymulacji monetarnej. Najsilniejszy efekt rynkowy miała jednak czwartkowa wypowiedź prezes Fed Janet Yellen, że podwyżka stóp w bieżącym roku wydaje się być odpowiednią decyzją. W reakcji na tą wypowiedź pod koniec tygodnia obligacje skarbowe na bazowych rynkach odreagowały praktycznie całość spadku rentowności odnotowanego do połowy tygodnia. W rezultacie, przy sporej zmienności w trakcie tygodnia, w skali całego minionego tygodnia rentowności obligacji skarbowych na rynkach bazowych pozostały praktycznie bez zmian na poziomach blisko 2,20% w przypadku obligacji 10-letnich w USA i blisko 0,65% w przypadku ich odpowiedników na rynku niemieckim. Ubiegłotygodniowe zmiany notowań kursów głównych walut rezerwowych odzwierciedlały zmiany oczekiwań rynkowych dot. polityki monetarnej banków centralnych. Po początkowym silnym umocnieniu dolara wobec euro do poziomu 1,11 USD/EUR wypowiedź prezes EBC nieco tonująca oczekiwania na szybkie dalsze rozszerzenie programu QE, w połączeniu z nieoczekiwanie silnym odczytem indeksu Ifo w Niemczech, poskutkowała okresowym umocnieniem euro w połowie tygodnia w okolice 1,13 USD/EUR. Jednak końcówka tygodnia z jastrzębią wypowiedzią prezes Fed ponownie umocniła dolara. Ostatecznie kurs USD/EUR zakończył miniony tydzień poniżej poziomu 1,12 dolara za euro, a w skali całego tygodnia dolar wzmocnił się wobec euro o 1%

3 Notowania aktywów na krajowym rynku finansowym kształtowane były w minionym tygodniu przez czynniki globalne, niemniej poszczególne segmenty krajowego rynku podążały w ślad za odmiennymi czynnikami zewnętrznymi, które dodatkowo oddziaływały na nie z różną siłą. Pogorszenie nastrojów wokół rynków wschodzących najsilniej negatywnie dotknęło krajowy rynek akcji, który w skali tygodnia stracił na wartości 3,5% (indeks dużych spółek WIG20). W mniejszym stopniu pogorszenie nastrojów wpłynęło na kurs złotego. Początkowo nawet kurs złotego okresowo wzmocnił się poniżej 4,20 PLN/EUR (wbrew wzrostowi awersji do ryzyka globalnie), niemniej pod koniec tygodnia złoty nadrobił te zaległości osłabiając się w kierunku 4,22 PLN/EUR oraz z początkiem bieżącego tygodnia powyżej poziomu 4,23 PLN/EUR. Odmiennie od pozostałych klas krajowych aktywów zachowywały się złotowe obligacje skarbowe, które w pierwszej połowie tygodnia, pomimo wzrostu awersji do ryzyka, zyskiwały na wartości w ślad za rynkami bazowymi obligacji (okresowy spadek rentowności poniżej poziomu 2,80%). Ostatecznie koniec tygodnia przyniósł ponowny wzrost rentowności w ślad za rynkami bazowymi, niemniej w skali minionego tygodnia rentowności obniżyły się, przy lekkim zawężeniu spreadu między polskimi obligacjami a ich odpowiednikami na rynkach bazowych. Trudno wytłumaczyć odporność złotowych obligacji na wzrost niepewności wobec rynków wschodzących jaką obserwowano w minionym tygodniu, możliwe, że to efekt dłuższego dostosowania po okresie stosunkowo wysokiego spreadu rentowności w poprzednich tygodniach. Ubiegłotygodniowe wystąpienie prezes Fed wpisuje się w przekaz płynący ze strony Fed po wrześniowym posiedzeniu komitetu, kiedy podczas konferencji prasowej prezes Fed J. Yellen przynajmniej dwukrotnie wskazała na ryzyka zbyt późnego zacieśnienia polityki monetarnej. Retoryka ta świadczy, że FOMC zdecydował o rozpoczęciu procesu przygotowywania rynków finansowych na pierwszą podwyżkę stóp procentowych, po siedmiu latach ultraluźnej polityki monetarnej (pod koniec 2008 r. FOMC obniżył stopy procentowe do bieżącego poziomu i ogłosił rozpoczęcie skupu aktywów finansowych rynku nieruchomości). Wydaje się, że jeśli dane z gospodarki amerykańskiej i światowej nie pogorszą się znacząco, a na rynku finansowym nie wystąpią zjawiska o charakterze kryzysowym, FOMC zrealizuje swą zapowiedź i podwyższy stopy procentowe w grudniu, jednocześnie zapewne podtrzymując przesłanie co do wysokiej ostrożności banku w dalszym zacieśnianiu polityki monetarnej. W tych warunkach zakładana przez nas ścieżka stopniowego wzrostu rentowności obligacji skarbowych w USA pozostaje aktualna

4 Równolegle układ czynników krajowych wskazuje w naszej ocenie na wyczerpanie się przestrzeni do dalszego obniżenia rentowności złotowych obligacji, po osiągnięciu bieżących (2,80%) poziomów rentowności obligacji 10-letnich, zgodnie z wcześniejszymi prognozami. Wśród nich wskazać można: średnioterminową perspektywę wyższej podaży obligacji skarbowych w kontekście wzrostu potrzeb pożyczkowych brutto w 2016 r., prognozowany powrót wskaźnika CPI do wartości dodatnich pod koniec roku i wzrost w kierunku 1,0% w I kw r., prognozowane utrzymanie wzrostu PKB powyżej 3%. W krótkim okresie dodatkowo zbliżający się okres wyborczy także nie będzie sprzyjał niższym rentownościom krajowych obligacji. Tym samym podtrzymujemy ocenę, że przestrzeń do obniżenia rentowności krajowych obligacji pozostaje już bardzo ograniczona (zarówno z tytułu czynników krajowych, jak i oczekiwanej sytuacji na rynkach bazowych) i przewidujemy w bazowym scenariuszu stopniowy wzrost rentowności obligacji skarbowych w IV kw. br., który będzie kontynuowany w przyszłym roku. Jednocześnie zawirowania rynkowe z minionych tygodni wskazują, że rynki globalne pozostają w okresie wysokiej zmienności, w warunkach konfrontacji z jednej strony z trudnym do oszacowania ryzykiem gospodarek wschodzących, a z drugiej strony z niepewnością, jak w tych warunkach zachowywać się będzie polityka monetarna banków centralnych. Wyzwaniem dla rynków jest oszacowanie skali spowolnienia gospodarek wschodzących, siły ich wpływu na gospodarki rozwinięte i kanału oddziaływania na nie (negatywny deflacyjny wpływ poprzez spadek cen surowców na inflację vs. pozytywny wpływ na konsumpcję poprzez wyższe dochody do dyspozycji gospodarstw domowych). W tym kontekście wyzwaniem jest wyznaczenie ścieżki reakcji banków centralnych - przede wszystkim średniookresowej ścieżki polityki Fed, po prawdopodobnej pierwszej podwyżce stóp na przełomie 2015/2016. Jednocześnie bowiem sytuacja w gospodarkach wschodzących (i na globalnych rynkach finansowych) będzie czynnikiem wpływającym na politykę monetarną, lecz i sama polityka monetarna będzie determinowała sytuację na rynkach finansowych, w tym na rynkach wschodzących. Poza tym reakcja banków centralnych będzie odczytywana jako ocena faktycznego stanu gospodarki światowej i jej podatności na negatywny wpływ gospodarek wschodzących. Oznacza to, że przy wielu wskazanych niewiadomych bardzo prawdopodobny jest co najmniej kilkumiesięczny okres wysokiej globalnej zmienności rynkowej - do czasu wyklarowania się jak silnie negatywnie bieżące osłabienie w gospodarkach wschodzących wpłynie na sytuację gospodarek rozwiniętych i jak w tym kontekście ukształtuje się średniookresowa

5 ścieżka polityki monetarnej Fed (tempo podwyżek stóp) i EBC (ewentualne dalsze poluzowanie polityki monetarnej). W bieżącym tygodniu oczekiwana jest seria publikacji danych istotnych z punktu widzenia rynków finansowych na pierwszy plan wysuną się dane dot. sytuacji gospodarki USA, w tym wrześniowe dane z rynku pracy oraz odczyty indeksów koniunktury ISM za wrzesień. Ponadto ze strefy euro oczekiwane będą wstępne dane nt. wrześniowej inflacji, zaś z Chin ostateczny odczyt wskaźnika koniunktury w przemyśle PMI za wrzesień oraz odczyt oficjalnego indeksu PMI NBS w przemyśle. Jednocześnie na bieżący tydzień zaplanowano szereg wystąpień członków FOMC nt. perspektyw polityki monetarnej, który w połączeniu z publikacjami danych z USA będzie kształtował bilans oczekiwań rynkowych co do perspektyw polityki monetarnej Fed. Sądzimy, że jeśli publikacje danych z USA ukształtują się w pobliżu poziomów oczekiwanych przez rynek, będzie to wzmacniało oczekiwania na zacieśnienie polityki monetarnej przez Fed jeszcze w tym roku, wydaje się, że także większość z wypowiedzi członków FOMC wpisze się w politykę przygotowywania rynków do podwyżki stóp jeszcze przed końcem tego roku. Krajowy rynek finansowy w bieżącym tygodniu najprawdopodobniej pozostanie głównie pod wpływem czynników globalnych. Jedynym czynnikiem krajowym, który może okresowo mieć znaczenie dla notowań złotowych obligacji skarbowych, będzie publikowany w tym miesiącu po raz pierwszy wstępny szacunek wskaźnika CPI za wrzesień. Szacujemy, że we wrześniu nastąpił regres deflacji do -0,8% r/r wobec -0,6% r/r w sierpniu i wynikał on z pogłębienia spadku cen paliw, wejścia w życie obniżki taryf na gaz dla gospodarstw domowych oraz rozszerzenia zakresu darmowego podręcznika dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjum. Jeśli nasza prognoza spełni się okresowo może sprzyjać lekkiemu obniżeniu rentowności obligacji skarbowych. Biorąc jednak pod uwagę to jak bogaty jest kalendarz danych i wydarzeń w bieżącym tygodniu nie można wykluczyć, że publikacja ta zostanie zdominowana przez zmiany rynkowe o charakterze globalnym. Jednocześnie fakt pogłębienia krajowej deflacji w naszej ocenie nie powinien poskutkować trwalszym spadkiem rentowności obligacji złotowych, gdyż że w naszej ocenie będzie miał charakter okresowy. Pomimo bowiem oczekiwanego wrześniowego regresu deflacji, podtrzymujemy prognozę, że w grudniu wskaźnik CPI powróci do wartości dodatnich

6 Wskaźniki PMI koniunktury gospodarczej we wrześniu - słabszy odczyt w Chinach, stabilizacja w strefie euro Opublikowane w minionym tygodniu dane dot. wstępnych odczytów wskaźników PMI w strefie euro oraz w Chinach wskazały na utrzymanie dotychczasowego trendu, tj. stabilnych wyników aktywności w strefie euro oraz pogarszającej się aktywności w chińskim przemyśle. Według opublikowanych danych w strefie euro we wrześniu odnotowano lekki spadek indeksu koniunktury w przemyśle do 52,0 pkt. oraz w usługach do 54,0 pkt. Skala spadków była naprawdę niewielka, przy utrzymujących się praktycznie od blisko pół roku uśrednionych wynikach tych indeksów. Takie poziomy wskaźników wydają się potwierdzać, że notowane na przełomie roku wyraźniejsze przyspieszenie dynamiki PKB wygasa i dynamika aktywności w strefie euro w kolejnych miesiącach powinna stabilizować się na umiarkowanie pozytywnym poziomie. Cały czas na indeksy koniunktury w strefie euro w ograniczonym stopniu wpływa z kolei dalsze pogorszenie aktywności w chińskim przemyśle, gdzie wg. wstępnych danych odnotowano spadek indeksu PMI dla przemysłu do kolejnego lokalnego minimum 47,0 pkt. Być może reakcją na te dane są słabsze wyniki indeksu PMI w niemieckim przemyśle, trudno jednak jednoznaczne o takie wnioski biorąc pod uwagę fakt podwyższonej zmienności indeksu dla niemieckiego przemysłu w minionych miesiącach oraz nieoczekiwanie wysoki odczyt wrześniowego indeksu koniunktury Ifo. Z drugiej strony, trudno także mówić o wyraźnym pogorszeniu aktywności w chińskim przemyśle we wrześniu, biorąc pod uwagę fakt, że indeks ten obniżył się względem sierpnia jedynie o 0,3 pkt. Opublikowane dane wskazują raczej na stabilizowanie się aktywności na wyraźnie niższym poziomie niż dalsze silne jej osłabienie. W tym kontekście wciąż trudno o jednoznaczne wnioski dot. skali spowolnienia chińskiej gospodarki oraz jej wpływu na wyniki gospodarek rozwiniętych. W sierpniu spadek krajowej stopy bezrobocia do 1% W sierpniu stopa bezrobocia rejestrowanego obniżyła się do 1%, wobec wyniku z lipca 10,1%. Wynik ten był zgodny z wstępnym szacunkiem resortu pracy i ukształtował się na poziomie nieco wyższym od naszej prognozy oraz mediany prognoz rynkowych wg Parkietu na poziomie 9,9%. Sierpniowy spadek stopy bezrobocia w naszej ocenie wynikał głównie z efektów sezonowych (efekt wzrostu zatrudnienia w cieplejszej

7 części roku m.in. w budownictwie, turystyce), przy ograniczonym wpływie czynnika cyklicznej poprawy na rynku pracy. Dodatkowym czynnikiem lekko wspierającym spadek liczby bezrobotnych były działania interwencyjne państwa na rynku pracy. Zgodnie z danymi GUS w sierpniu dynamika liczby osób wyrejestrowywanych z bezrobocia z tytułu podjęcia pracy subsydiowanej pozostała dodatnia (blisko 20%), przy jednoczesnym spadku, w skali roku, liczby osób wyrejestrowanych z ewidencji bezrobotnych dzięki podjęciu pracy niesubsydiowanej. Analiza całokształtu danych bezrobocia i zatrudnienia wskazuje na stabilną sytuację na rynku pracy, przy z jednej strony spadku, także w ujęciu rok do roku, liczby nowych bezrobotnych (brak efektów nasilenia zwolnień) oraz lekkim wzroście dynamiki zatrudnienia w przedsiębiorstwach, ale jednocześnie przy spadku liczby bezrobotnych wyrejestrowanych z tytułu podjęcia pracy niesubsydiowanej (popyt na pracę nie rośnie na tyle szybko aby możliwy był wyraźnie silniejszy wzrost zatrudnienia i odpływ z bezrobocia do grupy pracujących). Zakładając utrzymanie generalnie stabilnej sytuacji na rynku pracy oraz kontynuację interwencji na rynku pracy w III kw. br., można oczekiwać dalszego spadku stopy bezrobocia poniżej 10% na przełomie III i IV kw. W ostatnich miesiącach roku oczekujemy już standardowo sezonowego wzrostu stopy bezrobocia ponownie powyżej 10% w kierunku 10,3% - 10,4%. Sezonowy wzrost stopy bezrobocia będzie utrzymywał się jeszcze w pierwszych miesiącach 2016 r., kiedy stopa bezrobocia wzrośnie do 10,5%-11,0%

8 Dane i wydarzenia w bieżącym tygodniu Wskaźnik inflacji CPI we wrześniu szacunek wstępny (flash) września 30. września GUS po raz pierwszy opublikuje wstępny szacunek indeksu inflacji CPI (flash) za wrzesień. szacujemy, że we wrześniu nastąpił regres deflacji do -0,8% r/r wobec - 0,6% r/r w sierpniu. Wynikał on z pogłębienia spadku cen paliw, wejścia w życie obniżki taryf na gaz dla gospodarstw domowych oraz rozszerzenia zakresu darmowego podręcznika dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjum. Choć ceny żywności będą oddziaływać w kierunku wzrostu wskaźnika CPI, jednak we wrześniu efekt bazy sprzed roku okresowo organiczny skalę wzrostu indeksu rocznego warzyw i owoców

9 Kalendarz publikacji danych i wydarzeń w bieżącym tygodniu wtorek 29. września poprzednie dane prognoza rynkowa* prognoza BOŚ Bank - GER Wskaźnik inflacji CPI, wrzesień (wst.) 0,2% r/r % r/r - 11:00 EMU Indeks nastrojów konsumentów, wrzesień (ost.) -7,1 pkt. -7,1 pkt. - 15:00 USA Indeks cen nieruchomości Case-Shiller, lipiec -0,1% m/m; 5,0% r/r % m/m; 5,1% r/r - 16:00 USA Indeks nastrojów konsumentów Conference Board, wrzesień 101,5 pkt. 96,0 pkt. - środa 30. września poprzednie dane prognoza rynkowa* prognoza BOŚ Bank 08:00 GER Sprzedaż detaliczna, wrzesień 1,6% m/m; 3,3% r/r 0,2% m/m; 3,2% r/r - 11:00 EMU Stopa bezrobocia, wrzesień 10,9% 10,9% - 11:00 EMU Wskaźnik inflacji HICP, wrzesień (wst.) 0,1% r/r % r/r - 11:00 EMU Wskaźnik inflacji bazowej HICP, wrzesień (wst.) 0,9% r/r 0,9% r/r - 14:00 PL Wskaźnik inflacji CPI, wrzesień (wst.) -0,6% r/r -0,7% r/r -0,8% r/r 14:00 USA Wystąpienie W. Dudlay a, członka FOMC :15 USA Zmiana zatrudnienia wg ADP, wrzesień 190 tys. 188 tys. - 15:45 USA Indeks koniunktury PMI przemysł, okręg Chicago 54,4 pkt. 53,1 pkt. - 21:00 USA Wystąpienie prezes Fed J. Yellen czwartek 1. października poprzednie dane prognoza rynkowa* prognoza BOŚ Bank 02:00 USA Wystąpienie L. Brainard a, członka FOMC :00 CHN 03:45 CHN 09:53 GER 10:00 EMU 10:00 PL 14:30 USA Indeks koniunktury PMI NBS - przemysł, wrzesień Indeks koniunktury PMI - przemysł, wrzesień (ost.) Indeks koniunktury PMI - przemysł, wrzesień (ost.) Indeks koniunktury PMI - przemysł, wrzesień (ost.) Indeks koniunktury PMI - przemysł, wrzesień Liczba nowych bezrobotnych w tygodniu kończącym się ,7 pkt. 49,7 pkt. - 47,0 pkt. (wst.) 47,0 pkt. - 52,5 pkt. (wst.) 52,5 pkt. - 52,0 pkt. (wst.) 52,0 pkt. - 51,0 pkt. 52,3 pkt. 53,0 pkt. 267 tys. 270 tys. - 16:00 USA Indeks koniunktury ISM - przemysł, wrzesień 51,1 pkt. 50,6 pkt. - 20:30 USA Wystąpienie J. Williamsa, członka FOMC piątek 2. października poprzednie dane prognoza rynkowa* prognoza BOŚ Bank 14:30 USA Zmiana zatrudnienia, wrzesień 173 tys. 203 tys. - 14:30 USA Stopa bezrobocia, wrzesień 5,1% 5,1% - 14:30 USA Wynagrodzenie godzinowe, wrzesień 0,3% m/m; 2,2% r/r 0,2% m/m; - 16:00 USA Zamówienia w przemyśle, sierpień 0,4% m/m -1,2% m/m - 19:00 USA Wystąpienie S. Fishera, członka FOMC

10 poniedziałek 5. października poprzednie dane prognoza rynkowa* prognoza BOŚ Bank 09:53 GER Indeks koniunktury PMI - usługi, wrzesień (ost.) 54,3 pkt :58 EMU Indeks koniunktury PMI - usługi, wrzesień (ost.) 54,0 pkt :00 EMU Sprzedaż detaliczna, wrzesień 0,4% m/m; 2,7% r/r :00 USA Indeks koniunktury ISM - usługi, wrzesień 59,0 pkt. 58,1 pkt. - * dla danych zagranicznych mediana ankiety Reutera, dla danych krajowych mediana ankiety Bloomberga

11 Krajowe dane i wydarzenia makroekonomiczne wrzesień / początek października Wskaźnik za okres data poprzednie dane Realizacja prognoza BOŚ Bank Indeks koniunktury PMI przemysł PL sierpień ,5 pkt. 51,0 pkt. Posiedzenie Rady Polityki Pieniężnej PL wrzesień ,50% 1,50% Saldo w obrotach bieżących PL lipiec mln EUR mln EUR Wskaźnik inflacji CPI PL sierpień ,7% r/r -0,6% r/r Wskaźnik inflacji bazowej CPI PL sierpień ,4% r/r 0,4% r/r Zatrudnienie w przedsiębiorstwach PL sierpień ,9% r/r 1,0% r/r Wynagrodzenia w przedsiębiorstwach PL sierpień ,3% r/r 3,5% r/r Produkcja przemysłowa PL sierpień ,8% r/r 5,3% r/r Produkcja budowlano-montażowa PL sierpień ,1% r/r 4,8% r/r Wskaźnik cen produkcji w przemyśle, PPI PL sierpień ,7% r/r -2,7% r/r Sprzedaż detaliczna PL sierpień ,2% r/r -0,3% r/r Stopa bezrobocia PL sierpień ,1% 1% Wskaźnik inflacji CPI (wst.) PL wrzesień ,6% r/r -0,8% r/r Indeks koniunktury PMI przemysł PL wrzesień ,0 pkt. 53,0 pkt. Najważniejsze dane i wydarzenia makroekonomiczne z zagranicy wrzesień / początek października Wskaźnik za okres data poprzednie dane Realizacja prognoza rynkowa* Indeks koniunktury ISM - przemysł USA sierpień ,7 pkt. 51,1 pkt. Posiedzenie rady EBC EMU wrzesień % 5% Indeks koniunktury ISM usługi USA sierpień ,3 pkt. 59,0 pkt. Zmiana zatrudnienia w gospodarce USA sierpień tys. 173 tys. Stopa bezrobocia USA sierpień ,3% 5,1% Produkcja przemysłowa CHN sierpień ,0% r/r 6,1% r/r Posiedzenie FOMC USA wrzesień %-0,25% 0,25%-0,50% Indeks koniunktury PMI - przemysł (wst.) CHN wrzesień ,3 pkt. 47,0 pkt. Indeks koniunktury PMI - przemysł (wst.) EMU wrzesień ,3 pkt. 52,0 pkt. Indeks koniunktury PMI - usługi (wst.) EMU wrzesień ,4 pkt. 54,0 pkt. Wskaźnik inflacji bazowej PCE USA sierpień ,2% r/r 1,2% r/r Wskaźnik inflacji HICP (wst.) EMU sierpień ,1% r/r % r/r Indeks koniunktury ISM - przemysł USA wrzesień ,1 pkt. 50,6 pkt. Zmiana zatrudnienia w gospodarce USA wrzesień tys. 203 tys. Stopa bezrobocia USA wrzesień ,1% 5,1% Indeks koniunktury ISM usługi USA wrzesień ,0 pkt. 58,1 pkt. * ankieta Reutera,

12 Rynki finansowe Krajowe stopy procentowe s. referencyjna NBP 5,25 WIBOR 3M POLONIA (1-mies. średnia ruchoma) % 4,25 Rentowności krajowych obligacji skarbowych 6,00 s. referencyjna NBP OS 2L % OS 5L OS 10L 4,75 3,25 3,50 2,25 2,25 1,25 gru 11 sie 12 mar 13 lis 13 cze 14 sty 15 wrz 15 źródło: NBP, ThomsonReuters 1,00 gru 11 sie 12 mar 13 lis 13 cze 14 sty 15 wrz 15 źródło: NBP, ThomsonReuters Rentowności obligacji skarbowych 6,00 USD 10L GER 10L PL 10L % 4,50 Notowania kursu złotego 4,50 PLN/EUR PLN/USD (P) PLN/CHF (P) 4,38 4,40 4,03 3,00 4,25 3,67 1,50 4,13 3,31 0 gru 11 sie 12 mar 13 lis 13 cze 14 sty 15 wrz 15 źródło: NBP, ThomsonReuters 4,00 2,95 gru 11 sie 12 mar 13 lis 13 cze 14 sty 15 wrz 15 źródło: NBP, ThomsonReuters Notowania kursów walut na rynku globalnym 1,40 1,31 1, Napływ kapitału na rynki wschodzące Afryka i Bliski Wschód Europa 45,0 Ameryka Łacińska Azja mld USD 3 15,0 1,13 95 USD/EUR 1,04 CHF/EUR 85 JPY/USD (P) 0,95 75 gru 11 sie 12 mar 13 lis 13 cze 14 sty 15 wrz 15 źródło: NBP, ThomsonReuters -15,0-3 sty 13 cze 13 lis 13 kwi 14 wrz 14 lut 15 lip 15 źródło: Barclays Indeksy giełdowe Ceny surowców 2,6 18,5 130 USD/uncję 1800 tys. pkt. tys. pkt. 2,5 16, ,3 15, ,2 WIG-20 13,3 Dow Jones (P) 2,0 11,5 gru 11 sie 12 mar 13 lis 13 cze 14 sty 15 wrz 15 źródło: NBP, ThomsonReuters 63 ropa naftowa 1200 (BRENT) złoto (P) gru 11 sie 12 mar 13 lis 13 cze 14 sty 15 wrz 15 źródło: ThomsonReuters Datastream

13 Sfera realna Wzrost PKB za granicą USA strefa euro Niemcy 18,0 Japonia Chiny % r/r 9,0 Stopy procentowe za granicą 6,0 % 4,5 3,0 1,5 stopa funduszy federalnych EBC repo -9,0 1q04 1q06 1q08 1q10 1q12 1q14 źródło: ThomsonReuters Datastream -1,5 sty 04 lis 05 wrz 07 lip 09 maj 11 mar 13 sty 15 * od 2014 r. środek przedziału źródło: NBP, ThomsonReuters Dynamika krajowego PKB i składowych 1 % r/r 7,5 5,0 2,5-2,5 1q04 1q06 1q08 1q10 1q12 1q14 PKB popyt krajowy konsumpcja prywatna inwestycje (P) źródło: GUS 25,0 % r/r 18,0 11,0 4,0-3,0-1 Produkcja przemysłowa i sprzedaż detaliczna produkcja sprzedana przemysłu 20 sprzedaż detaliczna (realnie) % r/r sty 04 lis 05 wrz 07 lip 09 maj 11 mar 13 sty 15 źródło: GUS Rynek pracy 15,0 % r/r zatrudnienie w sekt. przedsiębiorstw wynagrodzenie w sekt. przedsiębiorstw stopa bezrobocia (P) 25 % Inflacja 5,0 % r/r ,5 5,0-5,0 sty 04 lis 05 wrz 07 lip 09 maj 11 mar 13 sty 15 źródło: GUS inflacja CPI inflacja bazowa netto -2,5 sty 04 lis 05 wrz 07 lip 09 maj 11 mar 13 sty 15 źródło: GUS Sytuacja fiskalna dług publiczny (SNA93) (P) -8,0 wynik sektora finansów publicznych (ESA 95) % PKB 56 % PKB Sytuacja zewnętrzna dług zagraniczny długoterminowy dług zagraniczny krótkoterminowy 80 saldo rachunku obrotów bieżących (P) % PKB -8,0 % PKB -6, ,0-4, ,0-2, ,0 źródło: MF, Eurostat q04 1q06 1q08 1q10 1q12 1q14 źródło: NBP

14 Rynek finansowy Wskaźnik sie paź 15 lis 15 gru 15 Stopa lombardowa NBP % 2,50 2,50 2,50 2,50 2,50 2,50 Stopa referencyjna NBP % 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 Stopa depozytowa NBP % 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 WIBOR 3M % 1,72 1,72 1,72 1,70 1,70 1,70 Obligacje skarbowe 2L % 1,79 1,76 1,86 1,80 1,75 1,75 Obligacje skarbowe 5L % 2,41 2,41 2,43 2,35 2,40 2,40 Obligacje skarbowe 10L % 2,91 2,88 2,85 2,85 2,90 2,90 PLN/EUR PLN 4,23 4,21 4,21 4,16 4,15 4,10 PLN/USD PLN 3,78 3,67 3,78 3,65 3,56 3,47 PLN/CHF PLN 3,92 3,84 3,85 3,92 3,92 3,87 USD/EUR USD 1,12 1,131 1,120 1,14 1,17 1,18 Stopa Fed % 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,50 LIBOR 3M USD % 0,33 0,32 0,33 0,30 0,35 0,50 Stopa repo EBC % EURIBOR 3M % LIBOR 3M CHF % -0,72-0,73-0,73-0,80-0,80-0,80 Obligacje skarbowe USD 5L % 1,55 1,44 1,48 1,60 1,65 1,70 Obligacje skarbowe USD 10L % 2,23 2,14 2,18 2,25 2,30 2,40 Obligacje skarbowe GER 5L % 0, Obligacje skarbowe GER 10L % 0,79 0,66 0,64 0,65 0,70 0,70 WAŻNA INFORMACJA: Niniejszy materiał ma charakter prognozy, został opracowany wyłącznie w celu informacyjnym i nie może być traktowany jako doradztwo ani porada inwestycyjna. W szczególności nie może być traktowany jako oferta lub rekomendacja do zawierania jakichkolwiek transakcji. Nie jest to forma reklamy ani oferta sprzedaży jakiejkolwiek usługi oferowanej przez BOŚ Bank. Przedstawione w niniejszej publikacji opinie i prognozy są wyrazem niezależnej oceny autorów w momencie ich wydania i mogą ulec zmianie bez zapowiedzi. Informacje, w tym dane statystyczne, zawarte w materiale pochodzą z ogólnie dostępnych, wiarygodnych źródeł, jednak BOŚ Bank nie może zagwarantować ich dokładności i pełności. BOŚ Bank nie ponosi odpowiedzialności za skutki decyzji podjętych na podstawie informacji zawartych w niniejszym materiale. Niniejszy dokument stanowi własność BOŚ Bank. Materiał może być wykorzystywany do opracowań własnych pod warunkiem powołania się na źródło. Bank Ochrony Środowiska Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie przy ul. Żelaznej 32, Warszawa, zarejestrowana w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy w Warszawie, XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod nr KRS: NIP: ; kapitał zakładowy: zł wpłacony w całości