Część I RAPORT O STANIE GMINY 2. Część II ANALIZA UWARUNKOWAŃ ROZWOJOWYCH 22. Część III STRATEGICZNE CELE ROZWOJU GMINY 61

Transkrypt

1 Spis treści: Strona Część I RAPORT O STANIE GMINY 2 Część II ANALIZA UWARUNKOWAŃ ROZWOJOWYCH 22 Część III STRATEGICZNE CELE ROZWOJU GMINY 61 Część IV STRATEGICZNE PROGRAMY GOSPODARCZE 66 Część V WDROŻENIE I MONITORING STRATEGII 120 1

2 Część I RAPORT O STANIE GMINY PIĄTNICA 2

3 1. INFORMACJE WSTĘPNE 1.1. WPROWADZENIE Niniejszy Raport o Stanie Gminy to pierwszy etap prac nad Strategią Rozwoju Gminy Piątnica, stanowiący jej integralną część. Dane w nim zawarte współtworzą materiał informacyjny służący do przeprowadzenia analizy uwarunkowań rozwojowych Gminy. W pracach nad Raportem zastosowano metodę analityczno opisową, z zastosowaniem tabel i wykresów obrazujących zmiany trendów w czasie RYS HISTORYCZNY GMINY Położona na prawym brzegu Narwi, Piątnica założona została przez Junoszę z Zaborowa i Głuska, sędziego zakroczymskiego, na ziemiach nadanych przed 1381 rokiem. Po 1435 roku została własnością książęcą, następnie królewską w ziemi wiskiej. Od 1779 roku była dzierżawiona kolejno przez Mateusza Czarnka i Wiktora Rembielińskiego. 0d 1835 roku Piątnica stanowiła dobra donacyjne w posiadaniu rosyjskiego generała Michała Stefanowicza Żukowskiego i jego syna Aleksego. Większość spośród istniejących obecnie wsi powstała między 1380 a 1426 rokiem, a wśród nich przeważały wsie drobnoszlacheckie jak Rakowo, Niewodowo, Dobrzyjałowo, Drozdowo, Kossaki POŁOŻENIE Gmina Piątnica położona jest we wschodniej części województwa podlaskiego w powiecie łomżyńskim. Sąsiaduje z gminami: od północy - Mały Płock, Stawiski i Jedwabne, od wschodu - Wizna, od południa i zachodu - miasto Łomża i gmina Łomża. Obszar Gminy obejmuje powierzchnię ha, zamieszkiwaną przez mieszkańców, rozproszonych w 45 miejscowościach. 3

4 Gmina położona jest w obrębie Wysoczyzny Kolneńskiej oraz Doliny Dolnej Narwi stanowiącej część makroregionu Niziny Północnomazowieckiej. Południowa część obszaru gminy położona w dolinie rzeki Narwi wchodzi w skład obszaru Łomżyńskiego Parku Krajobrazowego Doliny Narwi i jego strefy ochronnej. Na terenie parku znajduje się rezerwat przyrody "Kalinowo". Natomiast południowo - zachodnia część obszaru gminy położona jest w Obszarze Chronionego Krajobrazu Równiny Kurpiowskiej i Doliny Dolnej Narwi ZARZĄDZANIE GMINĄ Gmina Piątnica - w myśl Ustawy o samorządzie gminnym jest wyposażoną w osobowość prawną wspólnotą samorządową wszystkich jej mieszkańców. Swoje ustawowe zadania realizuje poprzez wybieralną Radę Gminy oraz stanowiący organ wykonawczy Gminy - Zarząd Gminy. Podstawowym celem Gminy jest zaspokajanie zbiorowych potrzeb mieszkańców jako zadanie oddane przez prawo do jej wyłącznej właściwości. Gmina wykonuje także nałożone na nią przez ustawy zadania z zakresu administracji rządowej. Gmina może wykonywać inne zadania z zakresu administracji rządowej na podstawie zawieranych porozumień administracyjnych. Szczegółowy zakres celów i zadań Gminy precyzuje Statut Gminy będący obok ustaw najważniejszym aktem normatywnym regulującym funkcjonowanie Gminy i jej organów. Organem stanowiącym i kontrolnym Gminy jest składająca się z 22 radnych Rada Gminy, do właściwości, której należy rozstrzyganie we wszystkich sprawach publicznych, nie zastrzeżonych ustawowo dla innych podmiotów, a mających na celu zaspokajanie lokalnych potrzeb o charakterze zbiorowym. Do pomocy w wykonywaniu swoich zadań Rada może tworzyć stałe i doraźne komisje, wyposażone w uprawnienia kontrolne oraz inicjatywę uchwałodawczą w zakresie przekazanych im spraw. Na dzień dzisiejszy funkcjonują następujące komisje stałe: - Komisja Rolnictwa i Spraw Lokalnych - Komisja Spraw Społecznych - Komisja Rewizyjna. 4

5 W skład Gminy wchodzi 45 jednostek pomocniczych, którymi są sołectwa: Budy Czarnockie, Budy Mikołajka, Choszczewo, Cydzyn Stary, Czarnocin, Dobrzyjałowo, Drozdowo, Drożęcin Lubiejewo, Elżbiecin, Górki Sypniewo, Górki Szewkowo, Guty, Jeziorko, Kalinowo, Kalinowo Kolonia, Kałęczyn, Kisielnica, Kobylin, Kosaki, Kownaty, Krzewo, Marianowo, Motyka, Murawy, Nagórki, Niewodowo, Nowe Krzewo, Nowy Cydzyn, Olszyny, Olszyny Kolonia, Pęza, Piątnica Poduchowna, Piątnica Włościańska, Poniat, Rakowo Boginie, Rakowo Czachy, Rządkowo, Stary Drożęcin, Taraskowo, Truszki, Wiktorzyn, Wyłudzin, Wyrzyki, Zabawka, Żelechy. Organem wykonawczym Gminy Piątnica jest powoływany przez Radę Gminy sześcioosobowy Zarząd, w skład którego wchodzą: Wójt, będący jednocześnie Przewodniczącym Zarządu, Zastępca Wójta oraz 4 Członków Zarządu. Zarząd Gminy jest wykonawcą uchwał Rady, a także realizatorem zadań Gminy określonych w ustawach oraz umowach i porozumieniach zawartych z organami administracji rządowej. Zarząd wykonuje swoje zadania przy pomocy Urzędu Gminy, który jest jednostką budżetową Gminy. Kierownikiem Urzędu jest Wójt, do którego zadań należy: - przewodniczenie i organizowanie pracy Zarządu, - kierowanie bieżącymi sprawami Gminy, - wydawanie decyzji administracyjnych - reprezentowanie Gminy na zewnątrz, Wójt jest zwierzchnikiem służbowym w stosunku do pracowników Urzędu Gminy oraz kierowników gminnych jednostek organizacyjnych. Kieruje on pracą Urzędu przy pomocy Sekretarza Gminy, który w zakresie ustalonym przez Wójta zapewnia sprawne funkcjonowanie Urzędu i warunki jego działania oraz organizuje pracę Urzędu. W skład Urzędu Gminy wchodzą następujące wydziały i stanowiska pracy: - Wydział Spraw Społecznych i Obywatelskich, - Wydział Rolnictwa, Podatków i Usług, - Wydział Gospodarki Przestrzennej i Terenowej - Urząd Stanu Cywilnego 5

6 - Stanowisko Pracy do Obsługi Prawnej - Wieloosobowe Stanowisko Pracy do Spraw Księgowości Budżetowej - Wieloosobowe Stanowisko Pracy do Obsługi Rady Gminy. Limit zatrudnienia w Urzędzie wynosi 24 etaty administracyjne i 3 etaty obsługi. Szczegółowe zadania i kompetencje poszczególnych referatów określa Regulamin Organizacyjny Urzędu Gminy. W strukturze organizacyjnej Gminy Piątnica pozostają jeszcze następujące jednostki: - Biblioteka Publiczna Gminy Piątnica - Gminny Ośrodek Kultury w Piątnicy - Ośrodek Pomocy Społecznej w Piątnicy - Publiczne Gimnazjum w Piątnicy - Przedszkole Samorządowe w Piątnicy - Szkoła Podstawowa w Dobrzyjałowie - Szkoła Podstawowa w Drozdowie - Szkoła Podstawowa w Jeziorku - Szkoła Podstawowa w Kisielnicy - Szkoła Podstawowa w Olszynach - Szkoła Podstawowa w Piątnicy - Szkoła Podstawowa w Rakowie Boginiach - Szkoła Podstawowa w Żelechach - Zespół Obsługi Szkół w Piątnicy 6

7 2. SPOŁECZEŃSTWO 2.1. DEMOGRAFIA GMINY Wstęp Celem poniższej analizy jest zbadanie procesów zmian i tendencji demograficznych na terenie Gminy Piątnica w latach poprzednich. Ze względu na wdrożenie z dniem 1 stycznia 1999 roku reformy administracyjnej i powstaniem województw samorządowych w nowych granicach aktualne dane demograficzne zostaną przedstawione na tle Województwa Podlaskiego i Powiatu Łomżyńskiego. Zrezygnowano natomiast z odnoszenia danych historycznych do dawnego województwa łomżyńskiego, ze względu na brak ciągłości i trudności w przekonwertowaniu starych danych i byłych województw na nową mapę Województwa Podlaskiego. Analiza została sporządzona na podstawie danych statystycznych, a przede wszystkim w oparciu o informacje i wyliczenia przedstawione przez pracowników Urzędu Gminy oraz zawarte w Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Piątnica Potencjał ludnościowy Gminy Piątnica Według danych na koniec 2000 roku obszar Piątnica zamieszkiwało osób. Ludność Gminy stanowi 0,89% ludności Województwa Podlaskiego i odpowiednio 21,2% ludności Powiatu Łomżyńskiego. Powierzchnia Gminy wynosi 21,869 km 2 i stanowi 16,2% powierzchni Powiatu Łomżyńskiego oraz 1,08% powierzchni Województwa Podlaskiego. W Gminie na 100 mężczyzn przypada 96 kobiet, co jest wskaźnikiem niższym od średniego obliczonego dla obszarów wiejskich województwa, który wynosi 97. Zmiany w liczbie mieszkańców Gminy na przestrzeni lat przedstawia poniższy wykres: 7

8 Liczba ludności Gminy w latach Wskaźnik gęstości zaludnienia dla Gminy w 2001 roku wynosił 50 osób/km 2 podczas gdy dla całości województwa wynosi on 61 osób/km 2, a dla powiatu 38 osób/km 2. Gmina Piątnica należy do gęściej zaludnionych gmin wiejskich w województwie. Przyrost naturalny w Gminie w 2000 roku wynosił 2,5 i tak jak w przypadku większości gmin wiejskich - wykazuje trend malejący. Był on jednocześnie wyższy od przyrostu naturalnego obliczonego dla obszarów wiejskich powiatu i województwa. Ważnym elementem decydującym o zmniejszaniu się liczby ludności jest ujemne saldo migracji stałej, które w 2000 roku wynosiło - 45, chociaż rok wcześniej wynosiło - 61, a w 1998 roku Jednakże jest to zjawisko zbieżne z trendami występującymi na terenie całego województwa, gdzie liczba ludności wiejskiej systematycznie maleje, a saldo migracji jest ujemne Rozmieszczenie ludności na obszarze Gminy Piątnica Sieć osadniczą Gminy należy ocenić jako równomiernie rozmieszczoną. Jej system tworzy 45 jednostek osadniczych, w tym miejscowość gminna Piątnica Poduchowna i Włościańska. Największym skupiskiem ludności jest ośrodek gminny, liczący mieszkańców, a pozostałe jednostki nie odgrywają większego znaczenia w strukturze zaludnienia obszaru. Wśród nich największe wsie to Drozdowo, Czarnocin, Dobrzyjałowo, Kisielnica, Kownaty, Kalinowo, 8

9 Niewodowo, Murawy, Olszyny i Budy Czarnockie. Rozmieszczenie ludności na obszarze Gminy przedstawia poniższa tabela: Lp. Jednostka osadnicza Liczba ludności Liczba domów Liczba gosp. rolnych 1. Budy Czarnockie Budy Mikołaja Choszczewo Cydzyn Stary Czarnocin Dobrzyjałowo Drozdowo Drożęcin Lubiejewo Elżbiecin Górki Sypniewo Górki Szewkowo Guty Jeziorko Kalinowo Kalinowo Kolonia Kałęczyn Kisielnica Kobylin Kosaki Kownaty Krzewo Marianowo Motyka Murawy Nagórki Niewodowo Nowe Krzewo Nowy Cydzyn Olszyny Olszyny Kolonia Pęza Piątnica Poduchowna Piątnica Włościańska Poniat Rakowo Boginie Rakowo Czachy Rządkowo Stary Drożęcin Taraskowo Truszki Wiktorzyn Wyłudzin Wyrzyki Zabawka Żelechy OGÓŁEM

10 Struktura wieku ludności gminy Piątnica Do analizy struktury wieku ludności przyjęto następujący podział na grupy wiekowe: - wiek przedprodukcyjny (0 19 lat), - wiek produkcyjny (20-60 lat - kobiety; lat - mężczyźni), - wiek poprodukcyjny ( powyżej 60 lat kobiety; powyżej 65 lat mężczyźni). Według danych statystycznych w roku 2000 na terenie Gminy zamieszkiwało 3217 osób w wieku przedprodukcyjnym, 5876 w wieku produkcyjnym oraz 1846 osób w wieku poprodukcyjnym. Struktura wiekowa mężczyzn poprodukcyjny 12% przedprodukcyjny 30% produkcyjny 58% Struktura wiekowa kobiet poprodukcyjny 22% przedprodukcyjny 29% produkcyjny 49% W porównaniu do pozostałych obszarów wiejskich Województwa Podlaskiego, obszar Gminy Piątnica charakteryzuje się bardziej korzystną strukturą wiekową, tj. większym udziałem ludności w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym oraz mniejszym udziałem w wieku poprodukcyjnym. 10

11 2.2. WALORY MIEJSCA ZAMIESZKANIA Mieszkalnictwo Zasoby mieszkaniowe Gminy Piątnica w 2000 roku wynosiły: mieszkań izb m 2 powierzchni użytkowej Najważniejsze wskaźniki warunków mieszkaniowych przedstawiają się następująco: Tab. Warunki mieszkaniowe na terenie Gminy w 2000 roku Liczba izb na 1 Liczba osób na 1 Liczba osób na 1 Pow. użytkowa na Powierzchnia mieszkanie mieszkanie izbę 1mieszkanie (w m 2 ) użytkowa na 1 osobę (w m 2 ) Gmina 3,89 3,93 1,01 76,4 19,4 Generalnie w badanych okresach korzystnie kształtowały się wszystkie wskaźniki warunków zamieszkania i w większości przypadków były zbliżone do średnich wskaźników dla województwa. W celu zobrazowania stopnia zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych mieszkańców posłużono się wskaźnikiem ilości mieszkań na 1000 mieszkańców, który odniesiono do średniej dla województwa. Wskaźniki te kształtują się następująco: Gmina 251,8 Województwo Podlaskie 311,3 Obszary wiejskie województwa 296,5 Jeżeli przyjmiemy, za państwami Europu Zachodniej, średni wskaźnik zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych na poziomie 309 mieszkań na 1000 mieszkańców obszarów wiejskich, otrzymamy skalę niedoborów mieszkaniowych na obszarze Gminy, które w 2000 roku wynosiły około 615 mieszkań. 11

12 Ochrona zdrowia i opieka społeczna Gmina Piątnica znajduje się w rejonie obsługi Podlaskiej Kasy Chorych. Na terenie gminy funkcjonują podstawowe ośrodki zdrowia w Piątnicy, Drozdowie, punkty lekarskie w Dobrzyjałowie i Olszynach. Ludność gminy obsługiwana jest także przez ośrodek zdrowia w Rogienicach Wielkich z gminy Mały Płock. Placówki obsługują łącznie osób. W Piątnicy funkcjonuje 5 gabinetów lekarskich. W pozostałych placówkach znajduje się po 1 gabinecie lekarskim. W zakresie szczepień podstawowych wszystkie dzieci obsługiwane są przez ośrodek zdrowia w Piątnicy. Na terenie gminy Piątnica w miejscowości Kisielnica funkcjonuje Ośrodek Rehabilitacji Konnej. Ośrodek zajmuje się hipoterapią, głównie dla dzieci z porażeniem mózgowym. W zakresie lecznictwa zamkniętego i specjalistycznego miasto i gmina obsługiwana jest przez szpital i poradnie specjalistyczne w Łomży, Białymstoku oraz inne będące w zasięgu funkcjonowania Kasy. W zakresie zaopatrzenia w leki gmina obsługiwana jest przez aptekę w Piątnicy. W porównaniu z pozostałymi terenami wiejskimi województwa dostępność usług medycznych należy ocenić jako lepszą, co charakteryzuje wyższy wskaźnik ilości lekarzy, dentystów i pielęgniarek na ludności. Gminne zadania z zakresu opieki społecznej oraz zadania zlecone w tym zakresie realizuje Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Piątnicy, będący jednostką budżetową Urzędu Gminy. W ramach zadań zleconych Ośrodek wypłaca zasiłki stałe, wyrównawcze i okresowe, jak również renty socjalne, zasiłki z zakresu ochrony macierzyństwa, zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne, jak również świadczy pomoc na rzecz kombatantów. Wypełnianie zadań własnych Gminy w zakresie pomocy społecznej jest realizowane poprzez wydawanie posiłków, wypłacanie zasiłków losowych, pochówek, pracę socjalną, oraz zasiłki celowe w gotówce i w naturze. 12

13 W 2000 roku z różnych form pomocy społecznej korzystało 430 rodzin, a w obliczu postępującego ubożenia społeczeństwa należy oczekiwać wzrostu liczby osób potrzebujących wsparcia Kultura i sport Sieć placówek upowszechniania kultury na terenie gminy Piątnica tworzą: - Muzeum Przyrodnicze w Drozdowie, - gminny Ośrodek Kultury w Piątnicy, - klub rozrywki MILANO, - świetlice wiejskie we wsiach Czarnocin, Drozdowo, Kalinowo, Murawy, - gminna biblioteka publiczna w Piątnicy, - filie biblioteczne we wsiach Dobrzyjałowo, Drozdowo, Jeziorko. Dla celów upowszechniania kultury wykorzystywane są także remizy straży pożarnej. Infrastrukturę sportową na obszarze Gminy współtworzą: - boisko w Piątnicy o pełnych wymiarach z bieżnią oraz z widownią na 200 miejsc, - sale gimnastyczne przy szkołach podstawowych w Piątnicy, Jeziorku i Rakowo Boginie Turystyka i wypoczynek Gmina posiada predyspozycje dla pobudzenia rozwoju ruchu turystycznego i dzięki swojemu położenie i dobrze zachowanemu środowisku naturalnemu może wzbogacić swoją bazę ekonomiczną o działalność turystyczną i wypoczynkową. Podstawowym czynnikiem determinującym atrakcyjność oferty turystycznej jest baza turystyczna, na którą w Gminie Piątnica składają się: kompleks gastronomiczno-hotelarski Baranowski w Piątnicy, 13

14 motel Zacisze w Piątnicy, bar gastronomiczny Willi w Kalinowie, bar gastronomiczny Konrad w Drozdowie, bar gastronomiczny Milano w Jeziorku, bar gastronomiczny Bas w Kisielnicy, mini bar gastronomiczny w Marianowie, bar gastronomiczny Paradise w Rakowo Boginie, bar gastronomiczny w Kisielnicy. bar gastronomiczny Amigo w Krzewie 2.3. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA Zaopatrzenie w wodę Gminna siecią wodociągową objętych jest 42 wsie (około 90% ogółu), poza miejscowościami: Czarnocin, gdzie sieć wodociągowa będzie realizowana równolegle z siecią kanalizacji sanitarnej oraz Choszczewo i Kałęczyn. Gminna sieć wodociągowa liczy 134,9 km oraz 2003 szt. przyłączy wodociągowych. Sieć funkcjonuje w postaci wodociągów grupowych: Piątnica, Jeziorko, Drozdowo, Dobrzyjałowo, Bożejewo (gm. Wizna), a wieś Marianowo zaopatrywana jest w wodę z ujęcia zakładowego zlokalizowanego na terenie byłego PGR-u Kanalizacja sanitarna. Podstawowym systemem odprowadzania ścieków na obszarze Gminy są lokalne urządzenia kanalizacyjne, najczęściej zbiorniki ściekowe tzw. szamba, z których osady są wywożone do miejskiej oczyszczalni ścieków w Łomży, a czasami również miejsc przypadkowych. Jedynie Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Piątnicy i Zespół Szkół Średnich i Zawodowych w Marianowie oraz chłodnia BEKO w Jeziorku posiadają własne zakładowe oczyszczalnie ścieków.. 14

15 Istnieje pilna potrzeba rozbudowy sieci kanalizacji sanitarnej, która zapewniłaby racjonalną gospodarkę ściekową na terenie Gminy. Na obszarach zabudowy zwartej powinna być to sieć kanalizacyjna oparta na kanałach grawitacyjnych, tam gdzie to niezbędne uzupełniona kanałami tłocznymi. Natomiast na obszarach zabudowy rozproszonej właściwa byłaby budowa przyzagrodowych oczyszczalni ścieków Elektroenergetyka Gmina Piątnica zasilana jest w energię elektryczną liniami napowietrznymi 15kV z istniejących stacji transformatorowych 110/15kV /GPZ/ w Łomży z możliwością zasilania z GPZ Wizna. Na terenie gminy znajduje się 109 stacji transformatorowych 15/0,4kV. W większości przypadków są to słupowe stacje transformatorowe typu ŻH, STS lub STSa. Odbiorcy energii elektrycznej są obsługiwani przez posterunek energetyczny w Łomży. Istniejąca sieć elektroenergetyczna nie we wszystkich częściach gminy jest zadowalającym stanie technicznym. Ze względu na konfigurację sieci elektroenergetycznej SN i jej stan techniczny, dostarczana odbiorcom moc i energia elektryczna odpowiada ich potrzebom w tym zakresie Zaopatrzenie w gaz. Gmina nie jest zgazyfikowana Drogi Podstawowym układem komunikacyjnym w Gminie Piątnica jest i w dalszym ciągu pozostanie układ drogowy. Przez teren gminy przebiegają następujące ciągi dróg o znaczeniu ponadlokalnym: - droga nr 61 - Łomża Stawiski Augustów do drogi nr 19 - droga nr 64 - Łomża Jeżewo do drogi nr 8 - droga nr 63 - Kisielnica Pisz- Giżycko 15

16 - droga wojewódzka nr 647 Stawiski -Kolno- Turośl ( Dęby) - droga wojewódzka nr 648 Nowogród - Stawiski Przytuły - droga wojewódzka nr 668 Piątnica Jedwabne - Goniądz Drogi i ulice powiatowe przebiegają prze teren Gminy na długości około 30 km w tym ok. 24 km o nawierzchni twardej. Pozostałe ciągi drogowe to ok. 60,0 km ważniejszych odcinków dróg i ulic gminnych OŚWIATA W roku szkolnym 1999/2000 na terenie Gminy funkcjonowało osiem szkół podstawowych w następujących miejscowościach: Piątnica, Rakowo Boginie, Drozdowo, Jeziorko, Żelechy, Olszyny, Dobrzyjałowo, Kisielnica. W placówkach tych 80 nauczycieli kształciło 1144 uczniów. Na terenie Gminy funkcjonuje 1 gimnazjum w Piątnicy, mieszczące się w nowo oddanym do użytku budynku. Uczęszcza do niego 458 uczniów z terenu całej Gminy. Wychowanie przedszkolne na obszarze Gminy realizowane jest przez przedszkola i oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych. W Piątnicy funkcjonuje zespół szkolno przedszkolny, w skład którego wchodzi przedszkole z oddziałami przedszkolnymi i szkoła podstawowa. W przedszkolu jest 90 wychowanków, z tego zaś 56 to uczniowie oddziałów przedszkolnych. Na pozostałym obszarze mamy do czynienia tylko z oddziałami przedszkolnymi. Na uwagę zasługuje fakt, iż w ostatnich latach liczba dzieci systematycznie maleje, co w sytuacji rosnących kosztów utrzymania szkół i konieczności dofinansowywania ich z dochodów własnych Gminy, stawia przed jej władzami konieczność racjonalizacji siatki szkół i poszukiwania efektywnych metod zarządzania placówkami oświatowymi. Na terenie Gminy funkcjonuje również ośrodek edukacji ponadpodstawowej w postaci Zespołu Szkół Rolniczych w Marianowie, liczącego 650 uczniów. 16

17 3. FINANSE GMINNE Kształtowanie się dochodów i wydatków budżetowych Gminy w latach przedstawia poniższy wykres: Dochody i wydatki budżetowe w latach Dochody Wydatki W roku 2001 Gmina osiągnęła dochody w wysokości złotych i zrealizowała wydatki na poziomie Struktura dochodów w roku 2001 była następująca: dochody własne 27%, subwencje i dotacje 73%. Jest to mało korzystna relacja, chociaż powszechna w przypadku Gmin wiejskich, które nie mają większych możliwości stymulowania wzrostu dochodów własnych. Natomiast wśród wydatków największe nakłady przeznaczono na: oświatę i wychowanie 58,1%, administrację państwową i samorządową 12,3% oraz opiekę społeczną - 7%. 17

18 4. GOSPODARKA 4.1. CHARAKTERYSTYKA LOKALNEGO SEKTORA GOSPODARCZEGO Zgodnie z danymi Urzędu Statystycznego w Białymstoku i według stanu na koniec grudnia 2000 roku na terenie Gminy Piątnica prowadziły działalność 542 podmioty gospodarcze, z czego 25 w sektorze publicznym. Ogromna większość, bo 426 firm to osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, a przewaga tej formy prowadzenia działalności gospodarczej jest normą w polskiej rzeczywistości gospodarczej i Gmina nie odbiega od trendów krajowych w tym zakresie. Przekrój branżowy lokalnych podmiotów gospodarczych przedstawia poniższa tabela. Tab. Podmioty gospodarcze według wybranych sekcji EKD. Branża Ogółem 542 Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo 68 Działalność produkcyjna 68 Budownictwo 59 Handel i naprawy 165 Hotele i restauracje 9 Transport, składowanie, łączność 28 Pośrednictwo finansowe 17 Obsługa nieruchomości i firm 32 Edukacja 20 Ochrona zdrowia i opieka socjalna 12 Pozostała działalność usługowa, komunalna, socjalna i 39 indywidualna Niestety brak jest kompletnych danych na temat lokalizacji podmiotów gospodarczych w poszczególnych miejscowościach Gminy. 18

19 4.2. ROLNICTWO W Strategii Rozwoju Województwa Podlaskiego obszar Gminy zaliczono do VII rejonu ekonomiczno rolniczego, który charakteryzuje się średniej jakości glebami oraz wysokim udziałem gruntów rolnych. Użytkowanie gruntów na terenie Gminy przedstawia się następująco: Wyszczególnienie Ogółem Udział % W hektarach Powierzchnia ogólna ,0 Użytki rolne ,6 Lasy ,0 Wody 256 1,2 Użytki kopalne 25 0,1 Tereny komunikacyjne 570 2,6 Tereny osiedlowe 491 2,2 Tereny różne 70 0,3 Nieużytki 208 1,0 W strukturze użytkowania dominują użytki rolne, wskaźnik wyższy niż wojewódzki (59,5%), wśród których 79% to grunty orne. Podstawową formą własności są gospodarstwa indywidualne, wśród których 41% stanowią gospodarstwa o powierzchni przekraczającej 10 ha. Generalnie, strukturę wielkości gospodarstw rolnych na terenie Gminy należy ocenić pozytywnie, ponieważ średnia dla Gminy wielkość gospodarstwa rolnego wynosi 12,1 ha i jest większa od średniej liczonej dla województwa, która wynosi około 11 ha użytków rolnych. Bonitacja gruntów jest wyższa od bonitacji gleb dla województwa i przedstawia się następująco: 19

20 Klasy gleb Grunty orne, sady Użytki zielone Ha % ha % II III ,5 III a 105 0,8 - - III b 810 6,3 - - IV ,4 IV a ,5 - - IV b ,7 - - V , ,3 VI , ,0 Viz 152 1,2 57 1,8 Obsługę rolnictwa na terenie Gminy zapewniają: - zlewnie mleka we wsiach : Górki, Jeziorko, Piątnica, Niewodowo, Olszyny, Kownaty. - skup zbóż do mieszalni na byłej bazie GS, - skup zwierząt rzeźnych na byłej bazie POZH w Górkach Sypniewo, - skup cieląt rzeźnych na bazie Zakładu Unasienniania Zwierząt w Piątnicy. - punkty zaopatrzenia w środki do produkcji rolnej w Piątnicy - punkty sprzedaży nawozów i środków ochrony roślin we wsiach Jeziorko, Kownaty i Kalinowo. - punkt naprawy maszyn rolniczych w Piątnicy Włościańskiej - prywatne punkty usług weterynaryjnych w Piątnicy oraz dojazdowy punkt usług weterynaryjnych Krzewie. - ubojnia zwierząt w Poniacie, - młyn handlowo usługowy w Kisielnicy. Przetwórstwem rolno spożywczym zajmują się: - Spółdzielnia Mleczarska przetwarzająca surowiec z obszaru kilku gmin, - Chłodnia owoców we wsi Jeziorko, - Mieszalnia pasz w Piątnicy, 20

21 4.3. LOKALNY RYNEK PRACY Według danych Urzędu Statystycznego w Białymstoku w 2000 roku na terenie Gminy Piątnica zamieszkiwało 5876 osób w wieku produkcyjnym (3243 mężczyzn i 2633 kobiety). Natomiast według danych statystycznych poza rolnictwem indywidualnym zatrudnionych było 985 osób. Branżowy podział zatrudnionych przedstawia poniższa tabela: Tab. Pracujący mieszkańcy Gminy Piątnica według sekcji EKD Rolnictwo, Ogółem łowiectwo, leśnictwo i Przemysł i budownictwo Usługi rynkowe Usługi nierynkowe rybołówstwo Piątnica W 2000 roku na obszarze Gminy Piątnica zarejestrowanych było 728 bezrobotnych (w tym 385 kobiet) i było wyższe niż w 1998 roku (wzrost o 57 osób). Strukturę bezrobotnych w 2000 roku przedstawia poniższa tabela. Tab. Bezrobotni zarejestrowani na terenie Gminy w 2000 roku Stan w 2000 roku Ogółem 728 W tym kobiety 385 Absolwenci 39 Z prawem do zasiłku 163 W wieku lata 626 Pozostający bez pracy powyżej 12 miesięcy 383 Wskaźniki bezrobocia obliczane dla Gminy nie uwzględniają bezrobocia ukrytego w rolnictwie, które tworzy specyfikę Gminy. Na uwagę zasługuje fakt, że prawie 86% bezrobotnych stanowią osoby w tzw. wieku produkcyjnym mobilnym (wiek lat). 21

22 Część II ANALIZA UWARUNKOWAŃ ROZWOJOWYCH 22

23 1. ANALIZA UWARUNKOWAŃ ROZWOJOWYCH (SWOT) GMINY PIĄTNICA Rozpatrywanie możliwości i wizji tego, co powinno wystąpić w przyszłości, wymaga konkretnej wiedzy o tym co dzieje się dziś, zrozumienia organizacji w jej obecnym kształcie. Koniecznym staje się przeprowadzenie diagnozy aktualnego stanu organizacji, która polega na określeniu jej mocnych i słabych stron. Funkcjonowanie Gminy, tak jak każdej organizacji, odbywa się w kontekście silnych relacji z otoczeniem, które w znacznym stopniu determinuje jej warunki działania. Czynniki warunkujące rozwój organizacji występują tak wewnątrz jej, jak i na zewnątrz. Dopiero rzetelna ich analiza, połączona z wnioskowaniem przynosi pełny obraz wewnętrznych i zewnętrznych uwarunkowań rozwoju Gminy i może stanowić podstawę do identyfikowania celów strategicznych i bezpośrednich. Powszechnie stosowanym narzędziem służącym do oceny czynników wzrostu i regresu jest analiza SWOT (skrót od angielskich słów Strenghts mocne strony, Weaknesses słabe strony, Opportunities szanse, Threats zagrożenia). Przy zastosowaniu tej metody oceniono wewnętrzne uwarunkowania rozwoju (słabe i mocne strony) oraz czynniki zewnętrzne (szanse i zagrożenia). MOCNE STRONY dobrze zachowane środowisko naturalne bogata sieć wód powierzchniowych istniejąca sieć usług lokalnych Muzeum Przyrodnicze w Drozdowie dobra dostępność do szkolnictwa podstawowego korzystna struktura agrarna korzystne warunki dla rozwoju SŁABE STRONY słabe zalesienie obszaru brak większych zbiorników wodnych niekorzystne tendencje demograficzne niska wskaźnik zmeliorowania użytków rolnych niedostateczna ilość zakładów przetwórstwa rolno spożywczego brak inwestycji zewnętrznych wysokie bezrobocie 23

24 rolnictwa ekologicznego wysoki poziom zwodociągowania Gminy konsekwentne rozbudowywanie sieci kanalizacji sanitarnej wysoki stopień telefonizacji wielofunkcyjność Gminy oparta na rolnictwie i turystyce przychylność władz dla rozwoju przedsiębiorczości systematyczne doskonalenie metod zarządzania Gminą bezrobocie ukryte w rolnictwie Brak pozarolniczych miejsc pracy zły stan techniczny dróg gminnych i powiatowych brak sieci gazowej konieczność modernizacji wodociągów brak sieci kanalizacyjnej nieracjonalna gospodarka odpadami przewaga tradycyjnych nieekologicznych źródeł ciepła niezagospodarowana infrastruktura magazynowo gospodarcza w Jeziorku niska standard budynku Urzędu Gminy niewystarczające siły porządkowe brak form organizacji czasu wolnego dla dzieci i młodzieży SZANSE korzystne położenie geograficzne atrakcyjne położenie Gminy w układzie komunikacyjnym atrakcyjne warunki dla rozwoju turystyki sąsiedztwo miasta Łomża możliwość budowy zalewu tworzenie grup producenckich postępująca integracja Polski ze strukturami Wspólnoty Europejskiej tania siła robocza wzrost ilości turystów ZAGROŻENIA duże obciążenie ruchem tranzytowym ograniczenia wynikające z uregulowań dotyczących obszarów chronionych trudności ze zbytem produkcji rolniczej malejąca opłacalność produkcji rolniczej rosnące koszty utrzymania oświaty trudności w dostępie do środków pomocowych wysoka cena kapitału słaby rozwój sektora usług 24

25 przyjeżdżających do Polski nadmierny fiskalizm w polityce gospodarczej państwa niestabilny system dochodów samorządu terytorialnego niestabilność przepisów regulujących kompetencje Gminy częste zmiany w przepisach podatkowych i prawnych inflacja błędy we wdrażaniu reform, stagnacja wymiany z rynkami wschodnimi spadek tempa wzrostu gospodarczego 25

26 2. ANALIZA BUDŻETU GMINY PIĄTNICA NA PRZESTRZENI LAT WSTĘP Niniejszy raport zawiera część opisową projekcji budżetu Gminy Piątnica do roku 2011, jak również wydruk modelu arkuszy kalkulacyjnych wraz z wykresami odzwierciedlającymi wyniki dokonanych analiz. Informacje zawarte w analizie finansowej oparto o materiały dostarczone przez pracowników Urzędu Gminy włącznie z corocznymi, kompleksowo przygotowanymi sprawozdaniami budżetowymi METODOLOGIA Model arkuszy kalkulacyjnych będący podstawą analiz finansowych przedstawionych w niniejszym raporcie zawiera następujące elementy: Historyczne sprawozdania z wykonania budżetów Gminy za lata , z uwzględnieniem: - poszczególnych kategorii dochodów budżetowych - poszczególnych kategorii wydatków budżetowych Założenia odnośnie kształtowania się poszczególnych kategorii budżetowych w okresie projekcji Projekcje budżetu gminy w latach z uwzględnieniem poszczególnych kategorii dochodów budżetowych 2.3. ZAŁOŻENIA W celu dokonania wieloletnich projekcji dochodów i wydatków budżetowych, uwzględniających trendy i kierunki rozwoju ekonomicznego Gminy opracowany został zestaw założeń. Założenia te uwzględniają specyfikę Gminy, zostały one ustalone podczas dyskusji z pracownikami Urzędu Gminy oraz na podstawie analiz dokonanych przez autora niniejszego opracowania. Analiza danych historycznych wskazuje, że projekcje na lata nie mogą być w pełni oparte na trendach historycznych. Dotyczy to zarówno Gminy Piątnica, jak również wszystkich polskich samorządów i wynika z 26

27 procesu transformacji systemu samorządowego i dostosowywania gmin do nowych zadań w latach W niniejszym opracowaniu projekcje na lata zostały oparte na najbardziej aktualnych wynikach finansowych, odpowiednio modyfikowanych o wskaźniki przewidywanej inflacji, wzrostu gospodarczego czy też inne, definiowane indywidualnie dla poszczególnych kategorii. Za wielkości bazowe obrano przede wszystkim dane z lat DOCHODY BUDŻETOWE W całym analizowanym okresie dochody budżetowe ogółem rosły w stosunkowo wysokim tempie. Było to spowodowane przede wszystkim rozszerzającymi się z każdym rokiem zakresami gminnych zadań, jak również odnotowywaną w poszczególnych okresach inflacją. Sytuacja ta występowała ze szczególnym nasileniem w połowie lat 90-ych, natomiast pod koniec dekady można zauważyć stabilizowanie się tempa wzrostu dochodów gminy. Dochody budżetowe w latach W strukturze źródeł dochodów począwszy od połowy lat 90-ych wzrastała rola dotacji i subwencji, kosztem zmniejszającego się udziału dochodów własnych oraz z tytułu udziału w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa (podatki dochodowe od osób fizycznych i prawnych). Dynamikę dochodów w poszczególnych latach obrazuje poniższa tabela: 1998/ / / /

28 Dochody ogółem 1, , , , W tym: Subwencje i dotacje 1, , , , W zrealizowanych w roku 2001 dochodach dotacje i subwencje stanowią ponad 73%, podczas gdy dochody własne ukształtowały się na poziomie niespełna 20%. Kwotowe zmiany w strukturze dochodów Gminy na przestrzeni lat przedstawia poniższa tabela, natomiast zmiany relacji udziału poszczególnych dochodów obrazuje zamieszczony poniżej wykres Podatki i opłaty lokalne, pozostałe dochody własne Udziały w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa Subwencje i dochody z budżetu państwa oraz źródeł pozabudżetowych SUMA % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Subwencje i dochody z budżetu państwa oraz środków pozabudżetowych Udziały w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa Podatki i opłaty lokalne, pozostałe dochody własne Chociaż, w ostatnich latach struktura dochodów Gminy wydaje się być raczej stabilna, to jednak wewnętrzne relacje pomiędzy subwencją a dotacjami ulegają dość istotnym zmianom w kierunku zwiększenia znaczenia subwencji, co obrazuje poniższy wykres: 28

29 Dotacje Subwencje Środki zewnętrzne na dofinansowanie inwestycji Razem W ramach subwencji najważniejszą rolę odgrywa jej część oświatowa stanowiąca prawie 62% całkowitej kwoty subwencji. W zakresie dochodów własnych Gminy z tytułu podatków i opłat lokalnych największe znaczenie ma podatek od nieruchomości, stanowiący w 2001 roku ponad 52% dochodów z tego zakresu, wykazuje on także największą dynamikę wzrostu. Drugim co do wielkości źródłem dochodów są podatki rolny i leśny, stabilizujące się na poziomie około 27% wpływów z podatków i opłat lokalnych. Strukturę i zmiany dochodów z tytułu podatków i opłat lokalnych przedstawia poniższy wykres. 29

30 Podatek rolny oraz lesny Podatek od srodków transportowych Wplywy z oplat Karta podatkowa Odsetki karne (naleznosci) Wieczyste użytkowanie nieruchomości Podatek od nieruchomosci Podatek od czynności cyw.pr. Podatek od spadków i darowizn Oplata skarbowa Opłaty ekspolatacyjne 2.5. WYDATKI Na przestrzeni lat w strukturze wydatków Gminy wyraźnie dominowały wydatki na oświatę i wychowanie, opiekę społeczną, gospodarkę komunalną oraz realizację zadań zleconych i własnych z zakresu administracji państwowej i samorządowej i stanowiły one następujące części ogólnych wydatków Gminy: Klasyfikacja % Gospodarka komunalna 7,84 6,38 5,38 3,31 3,55 Oświata i wychowanie 51,75 54,81 59,59 67,67 58,14 Opieka społeczna 7,47 9,01 6,69 6,84 7,06 Administracja 13,35 12,76 12,35 11,59 12,33 30

31 Rolnictwo Transport Gospodarka komunalna Gospodarka mieszkaniowa Oświata i wychowanie Kultura i sztuka Ochrona zdrowia Opieka społeczna Administracja W badanym okresie następujący odsetek wydatków budżetowych przeznaczano na finansowanie inwestycji: Dochody Wydatki Wydatki inwestycyjne Inwestycje do wydatków 17,62 15,35 20,77 21,20 12,73 Dynamikę wydatków inwestycyjnych przedstawia poniższy wykres: 31

32 Nakłady inwestycyjne do dochodów i wydatków Dochody Wydatki Wydatki inwestycyjne Osiągnięte wskaźniki inwestycyjne kształtują się na średnim poziomie, lecz należy uwzględnić fakt, iż przy tak niskim poziomie dochodów własnych, trudne byłoby osiągnięcie wyższych wskaźników bez zwiększania deficytu budżetowego, który pojawiał się dwukrotnie w analizowanym okresie, jednakże w relatywnie nieznacznej wysokości. Relację wydatków do dochodów budżetowych przedstawia poniższy wykres: Dochody Wydatki Dochody minus wydatki

33 Relacje dochodów budżetowych Gminy do wydatków w poszczególnych latach przedstawiają się następująco: Dochody Wydatki Dochody minus wydatki W 2001 roku współczynnik dochodów budżetowych na 1 mieszkańca wyniósł 1053,53 PLN WSKAŹNIKI FINANSOWE W oparciu o historyczne dane finansowe Gminy zidentyfikowane zostały odpowiednie wskaźniki ekonomiczne dla finansów gminnych *. Są to: Wolne środki jako procent dochodów Wolne środki rozumiane są jako różnica pomiędzy dochodami gminy, obejmującymi wpływy z opłat, podatków oraz subwencje i dotacje na zadania zlecone a wydatkami obejmującymi wydatki osobowe, rzeczowe i bieżące, wydatki na zadania zlecone bez spłaty odsetek i wydatków inwestycyjnych. Sytuacja finansowa gminy zależy od wartości i udziału wolnych środków w dochodach gminy. Im tych środków jest więcej tym sytuacja finansowa gminy jest korzystniejsza. Wartość wolnych środków określa wycinek budżetu gminy, który może zostać zagospodarowany na inwestycje jak i na obsługę zadłużenia. Obsługa kredytu jako procent wolnych środków Wskaźnik ten informuje jaki procent wolnych środków przypada na spłatę rat kapitałowych wraz z odsetkami w danym roku. W celu zachowania odpowiednich proporcji w dystrybucji wolnych środków wskaźnik ten powinien * Zestaw wskaźników i ich opis zostały zaczerpnięte z przygotowanego przez Program Partnerstwa dla Samorządu Terytorialnego (LGPP) oprogramowania komputerowego do analizy sytuacji finansowej i zdolności kredytowej gmin 33

34 utrzymywać się na takim poziomie by nie zakłócać planu inwestycyjnego gminy. Jego kontrola jest ważna nie tylko w roku zaciągnięcia kredytu ale przede wszystkim w okresach jego spłaty. Sugeruje się by wartość tego wskaźnika nie przekraczała 25 %. Inwestycje jako procent wolnych środków Stosunek wydatków inwestycyjnych do wartości wolnych środków to drugi wskaźnik określający strukturę podziału wolnych środków. Wartość tego wskaźnika może przewyższać 100 %. Oznacza to, że środki własne gminy nie są wystarczające na realizację założonego planu i konieczne jest finansowanie zewnętrzne. Roczne przepływy gotówki jako procent dochodów Wskaźnik tez został opracowany dla potrzeb analizy finansowej i określa stosunek rocznych przepływów gotówki do dochodów ogółem. Roczne przepływy gotówki rozumiane są jako wolne środki przeznaczone na inwestycje pomniejszone o wydatki inwestycyjne i powiększone o pozyskane kredyty. Wartość rocznych przepływów gotówki jest zbliżona do obliczanych w budżetach gmin nadwyżek i deficytów, przy czym dodatkowo uwzględniane są tu spłaty rat kapitałowych. Otrzymana na koniec roku wartość informuje o pozycji finansowej gminy. Jeśli jest dodatnia oznacza to faktyczną nadwyżkę gotówkową, która może zostać zagospodarowana w kolejnych latach. Wartość ujemna wskazuje na niedobór gotówki, który ostatecznie może być pokryty ze skumulowanych przez gmin środków. Zalecane jest utrzymywanie omawianego wskaźnika przy wartościach dodatnich. Jego wartość nie powinna być wysoka, świadczyłoby to o nieefektywnym planowaniu budżetu. Sugerowana wartość powinna się wahać w granicach 1-2 %. 34

35 Skumulowany stan gotówki jako procent dochodów Wskaźnik ten wskazuje na pozycję płynności finansowej gminy. Obliczany jest jako stosunek skumulowanego stanu gotówki do dochodów gminy ogółem. Za skumulowany stan gotówki rozumie się wartość przepływów pieniężnych z danego roku powiększoną o wartość skumulowanych przepływów z lat poprzednich. Stan gotówki na koniec roku oznacza wartość środków jakimi gmina teoretycznie dysponuje i które mogą być zagospodarowane w przyszłości. Analizując tę wartość należy pamiętać, że za podstawę do jej obliczenia przyjęto dane z wykonania budżetu co nie oznacza, że wszystkie kwoty z danego roku wpłynęły w danym roku kalendarzowym. Wartość skumulowanych środków powinna być na tyle duża aby można ją było wykorzystać do pokrywania bieżących należności, szczególnie na początku roku kalendarzowego. Stosunek do dochodów ogółem powinien wynosić 3-5 %. Wartości większe kłócą się z celem polityki budżetowej. Jeśli skumulowany stan gotówki przyjmuje wartość negatywną oznacza to brak płynności finansowej gminy. W takim przypadku o ile wartość wolnych środków jest dodatnia oznacza to, że na dany rok przewidziane zostały zbyt wysokie nakłady inwestycyjne lub obsługa kredytów w danym roku przewyższa możliwości finansowe gminy Roczne przepływy gotówki jako % dochodów 0,19% -0,37% 0,49% Skumulowany stan gotówki jako % dochodów 0,19% -0,20% 0,29% Wolne środki jako % dochodów 20,92% 20,91% 13,15% Wolne środki jako % dochodów własnych 77,67% 89,22% 49,07% Inwestycje jako % dochodów 20,74% 21,28% 12,66% Inwestycje jako % dochodów własnych 76,98% 90,80% 47,26% Inwestycje jako % wolnych środków 99,11% 101,77% 96,30% Inwestycje jako % wydatków ogółem 20,77% 21,20% 12,73% 35

36 2.7. PROGNOZA DOCHODÓW BUDŻETOWYCH NA LATA PRZYSZŁE. Opracowując założenia do projekcji budżetu Gminy na lata przyszłe oparto się na analizach trendów kształtowania się dochodów w latach ubiegłych, z pełną świadomością faktu, że jest to niewystarczające dla właściwej prognozy. Dlatego też wskaźniki wzrostu przyporządkowywano poszczególnym źródłom dochodów po indywidualnej analizie ich zachowywania się w latach ubiegłych, przy konsultacji z działem finansowym. Do opracowania prognozy wykorzystano istniejące w Urzędzie Gminy dokumenty planistyczne związane z planowanymi inwestycjami i przyszłymi dochodami Gminy. Horyzont czasowy wyznaczony zakresem posiadanych informacji pozwolił na wykonanie analizy możliwości inwestycyjnych i wiarygodności kredytowej Gminy do roku 2009, którą obrazuje poniższy wykres. Analiza mozliwosci inwestycyjnych i wiarygodnosci kredytowej Wolne srodki Zaciagniecie kredytów Nadwyzka Inwestycje Obsluga kredytów

37 Obok stałych wskaźników wzrostu identyfikowanych indywidualnie dla poszczególnych źródeł dochodów budżetowych, arkusze kalkulacyjne uzupełniono o wskaźnik inflacji określony na stałym poziomie 4% dla kolejnych lat po roku 2001 oraz stały wskaźnik wzrostu Produktu Krajowego Brutto = 4%. Poniższa projekcja budżetu Gminy do roku 2011 została sprowadzona do prognozy dochodów budżetowych, dlatego iż dla projektowania wydatków niezbędne są dane o planach rozwoju i inwestycji gminnych, a niniejsza analiza finansowa ma właśnie przygotować informacje o uwarunkowaniach finansowych przyszłych inwestycji. Dlatego też w arkuszu kalkulacyjnym w pozycjach dotyczących przyszłych inwestycji pojawiają się wartości zerowe. Ważną informacją finansową są prognozowane na podstawie dotychczasowych wydatków inwestycyjnych wielkości wolnych środków na inwestycje, stanowiące punkt wyjścia do planowania inwestycji. Dokładna projekcja wydatków będzie możliwa po określeniu celów strategicznych i programów inwestycyjnych Gminy. Projekcję dochodów Gminy do roku 2011 przedstawia poniższa tabela. 37

38 Dochody bez nadwyżek Subwencje Subwencje ogółem Dotacje ogółem Środki ze źródeł pozabudżetowych Dochody własne gminy Podatki i opłaty lokalne Udział w podatkach budżetowych państwa Dochody z majątku gminy Odsetki od środków na rachunkach bankowych Pozostale dochody WYDATKI: gdzie: Rzeczowe Osobowe Wydatki na zadania zlecone i powierzone Wolne Środki Roczne przepływy gotówki netto Skumulowany stan gotówki na koniec okresu Nadwyżka/deficyt budżetowy skumulowana nadwyżka/deficyt

39 Dla objętego prognozą okresu przygotowano również zestaw wskaźników, które kształtują się następująco: Roczne przepływy gotówki jako % dochodów 8,35% 8,35% 8,35% 8,35% 8,35% 8,35% 8,35% 8,35% 8,35% 8,35% 8,35% Skumulowany stan gotówki jako % dochodów 8,63%16,96%25,26%33,53%41,78%50,01%58,23% 66,42% 74,58% 82,73% 8,63% Wolne środki jako % dochodów 8,35% 8,35% 8,35% 8,35% 8,35% 8,35% 8,35% 8,35% 8,35% 8,35% 8,35% Wolne środki jako % dochodów własnych 32,34%32,34%32,34%32,34%32,34%32,34%32,34% 32,34% 32,34% 32,34%32,34% 39

40 3. WYCIĄG ZE STRATEGII ROZWOJU WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO W aspekcie reformy administracyjnej państwa wprowadzającej instytucję samorządu wojewódzkiego będącego partnerem dla władz centralnych w zakresie kreowania i wdrażania polityki rozwoju regionalnego, należy w trakcie identyfikowania kierunków rozwoju Gminy uwzględnić strategiczne priorytety Województwa Podlaskiego. Zharmonizowanie planów rozwoju Gminy i Województwa pozwoli na efektywne ubieganie się w przyszłości o wsparcie lokalnych inwestycji z budżetu Województwa, rządu centralnego czy też zagranicznych funduszy pomocowych alokowanych na szczeblu regionu. Ze względu na powyższe włączono do niniejszego rozdziału wyciąg z Części IV ( Misja i cele rozwoju województwa) i Części V ( Priorytety rozwoju województwa ) przyjętej Strategii Rozwoju Województwa Podlaskiego. MISJA I CELE ROZWOJU WOJEWÓDZTWA Misja stanowi zapis intencji tego, co władze samorządowe województwa podlaskiego pragną uzyskać w wyniku realizacji opracowanej Strategii. Zjawiska zachodzące w sferze społeczno-gospodarczej charakteryzują się dużą dynamiką, stąd też przy zachowaniu uniwersalności zapisów dotyczących misji, mogą zmieniać się narzędzia prowadzące do jej urzeczywistnienia. Misja województwa Województwo podlaskie obszarem przedsiębiorczości gospodarczej, unowocześniania rolnictwa oraz rozwoju: turystyki i wypoczynku, infrastruktury społecznej, wielokierunkowej edukacji, współpracy zagranicznej i międzyregionalnej oraz nowoczesnej infrastruktury technicznej - z aktywnym wykorzystaniem położenia przygranicznego, walorów środowiska kulturowego i przyrodniczego w dążeniu do osiągnięcia średnich wskaźników rozwoju i poziomu życia w Polsce. 40

41 W Strategii sformułowano pięć celów strategicznych. Cele te są sobie równe pod względem wagi i znaczenia w opracowanej Strategii. Cel strategiczny A Województwo podlaskie obszarem rozwoju nowoczesnej infrastruktury technicznej, otwartym i dostępnym dla otoczenia. Cel strategiczny B Województwo podlaskie obszarem rozwoju gospodarczego, unowocześniania rolnictwa w dostosowaniu do specyfiki przestrzeni produkcyjnej, tworzącym sprzyjające warunki dla rozwoju małej i średniej przedsiębiorczości. Cel strategiczny C Województwo podlaskie obszarem rozwoju regionalnej infrastruktury społecznej stosownie do potrzeb i aspiracji mieszkańców z poszanowaniem odrębności narodowych, kulturowych i religijnych oraz wzmacnianie funkcji ośrodków miejskich o znaczeniu krajowym i regionalnym. Cel strategiczny D Województwo podlaskie obszarem racjonalnego wykorzystania walorów środowiska przyrodniczego oraz wspierania rozwoju turystyki, kultury fizycznej i sportu Cel strategiczny E Województwo podlaskie obszarem wykorzystującym położenie przygraniczne, wielokulturową tradycję oraz unikatowe walory przyrodnicze do rozwoju współpracy międzynarodowej w tym przy- i transgranicznej. 41

42 PRIORYTETY ROZWOJU WOJEWÓDZTWA 1. PRIORYTET 1 Podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej województwa Realizacja tego priorytetu odbywać się będzie poprzez budowę i modernizację infrastruktury transportowej, telekomunikacyjnej i infrastruktury technicznej. Szczegółowe kierunki działań zmierzające do realizacji PRIORYTETU 1: 1.1. Rozwój systemu transportowego województwa Budowa i modernizacja dróg krajowych i wojewódzkich zgodnie ze stosownymi programami, zapewniająca prawidłowe funkcjonowanie międzynarodowego, krajowego i regionalnego ruchu kołowego, a w szczególności: a) drogi krajowej Nr S8 Warszawa Białystok Suwałki Budzisko (Litwa) w I europejskim korytarzu transportowym Via Baltica do parametrów dróg ekspresowych, docelowo z obwodnicami: Zambrowa, Wysokiego, Skindzierza, Nowej Chodorówki, Poświętnego, Krzywej, Suchowoli, Sztabina, Augustowa i Suwałk (dawne odcinki S18 i S19), b) drogi krajowej Nr S19 (dawne S18) Białystok Kuźnica do parametrów drogi ekspresowej, docelowo z obwodnicami Wasilkowa i Sokółki, c) drogi krajowej Nr 61 Ostrołęka - Łomża Augustów i drogi wojewódzkiej Ostrów Mazowiecka Łomża, docelowo jako drogi krajowej i parametrów drogi ekspresowej z budową obwodnic: Łomży, Stawisk, Szczuczyna, Grajewa i Rajgrodu, 42