Droga do wspólnej waluty. Podsumowanie doświadczeń państw strefy euro Wyniki obserwacji z Raportu NBP 2009 Dr Grzegorz Tchorek
Struktura Raportu Rozdział 1. Wspólna europejska waluta Rozdział 2. Polska warunki wyjściowe Rozdział 3. Korzyści i szanse Rozdział 4. Koszty i zagroŝenia Rozdział 5. Mechanizmy absorpcji wstrząsów Suplement: Kryzys finansowy i gospodarczy a integracja Polski ze strefą euro 2
W długim okresie synonimem wzrostu gospodarczego jest wzrost wydajności czynników produkcji Kraje bogate to kraje o wysokiej wydajności pracy Czy euro będzie sprzyjać poprawie wydajności czynników produkcji?
0,4 0,3 0,2 0,1 0-0,1-0,2-0,3-0,4-0,5-0,6 Dystans PKB per capita wobec strefy euro (12) =0 Polska Wegry Czechy Japonia Wlk.Bryt. Dania Szwecja USA Slowacja Portugalia Slowenia Grecja Wlochy Hiszpania Francja Niemcy Finlandia Belgia Austria Holandia Irlandia 1999 2008
Tempo zmian PKB 5
Irlandia Główne źródło przyrostu PKB to napływ FDI koniec lat 80.- wysoki dług, inflacja, odpływ siły roboczej, Pierwszy kraj, który prowadził selektywną politykę przyciągania FDI Ponad 50% FDI pochodziło z USA i Wielkiej Brytanii okno na Europę Lokalizacja wielu międzynarodowych koncernów, Import wiedzy z zewnątrz największy ujemny bilans obrotu technologiami w OECD PNB niŝszy od PKB transfery zysków za granicę przez inwestorów
Grecja Struktura PKB predysponuje gospodarkę do usztywnienia kursu Turystyka ok. 18 % PKB Flota morska - III na świecie, I w Europie (rola euro jako waluty międzynarodowej?) Znaczne przekazy zagraniczne Krytyczna masa reform dzięki konwergencji nominalnej proste rezerwy wzrostu, postępu organizacyjnego, realokacji zasobów, Euro jako czynnik integracji społecznej? Lider regionu - DuŜa wymiana handlowa z krajami regionu. - Jeden z największych inwestorów OECD poza obszarem OECD
260 210 Net capital stock per person employed (at 2000 prices). Total economy (X 1000 euro) 160 110 60 10 P o r t u g a l S p a in F in la n d It a ly B e lg iu m L u x e m b. Ir e la n d N e t h e r l. F r a n c e G r e e c e A u s t r ia G e r m a n y 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Hiszpania Główny czynnik przyrostu PKB per capitawzrost wykorzystania zasobu pracy stopa zatrudnienia wzrosła z 48% w 1995 r. do 65 % w 2006 r., Ponadprzeciętny rozwój sektora budownictwa ok. 18% PKB - duŝa zbieŝność konsumpcji i cen nieruchomości (podatność na asymetryczny wstrząs, który obecnie się ujawnia), Reformy na rynku pracy i finansów publicznych na drodze do strefy euro
Korzyści bezpośrednie ujawniają się szybko i kumulują się w czasie są do pewnego stopnia policzalne Redukcja ryzyka kursowego i kosztów transakcyjnych Strefa tańszego pieniądza Korzyści pośrednie Wynikają ze wzrostu stabilności gospodarki i jej asymilacji z obszarem walutowym Mała gospodarka dostaje wiarygodność unii walutowej. Wspólna waluta moŝe uruchamiać długotrwałe procesy realokacji zasobów mają charakter potencjalny, naleŝy je traktować w kategorii szans (potrzebne są dodatkowe warunki dla ich wygenerowania i spoŝytkowania) Rozwój i integracja rynków finansowych Wzrost handlu wewnątrz strefy euro i poza nią Wzrost inwestycji krajowych oraz zagranicznych Euro jako waluta międzynarodowa 10
Koszty Długookresowe utrata krajowej polityki pienięŝnej i kursowej spadają w miarę upływu czasu trudno je oszacować Krótkookresowe dostosowania ekonomiczne techniczne i organizacyjne ujawniają się w krótkim okresie są do pewnego stopnia policzalne ZagroŜenia średnio- i długookresowe mogą się ujawnić jako efekt niedostosowania gospodarki do strefy euro, braku elastyczności gospodarki, niewłaściwej polityki gospodarczej na drodze do strefy euro jak i wewnątrz unii walutowej Ryzyko ustalenia nieoptymalnego kursu konwersji Ryzyko boomu kredytowego i nadmiernego zadłuŝenia Ryzyko wzrostu inflacji, utraty konkurencyjności, wzrostu bezrobocia Ryzyko przenoszenia wstrząsów na rynkach finansowych Ryzyko braku elastyczności gospodarki w reagowaniu na wstrząsy konieczność reform strukturalnych 11
12 Filarów konkurencyjności wg WEF (2007) Podstawowe czynniki 1.Instytucje, 2.Infrastruktura, 3.Stabilność makroekonomiczna, 4.Zdrowie i edukacja podstawowa Czynniki zwiększające efektywność 5. Edukacja na poziomie wyŝszym 6. Efektywność rynku dóbr i usług, 7. Efektywność rynku pracy, 8. Rozwój rynków finansowych, 9. Stopień wykorzystania technologii informatycznych, 10.Rozmiar rynku, Innowacyjność 11. Innowacyjność, 12. Zaawansowanie procesów biznesowych. Gospodarka oparta na podstawowych zasobach do 3000 USD per capita Gospodarka oparta o efektywność gospodarowania zasobami Do 17000 USD Gospodarka oparta o innowacje Pow. 17000 USD
105 85 65 45 25 5 Skumulowana wartosc naplywu BIZ jako % PKB W lo c h y G re cja N ie m c y F in la n dia H iszpania F ra n c ja P o rtu g a lia D a n ia W lk.b ry t. S zw e c ja A u stria Irla n dia H o la n dia B e lg ia Źródło: EIU śr. 1990-98 śr.1999-2007
Wzrost gospodarczy a strefa euro śebrak, próbując zaspokoić głód przekonuje farmera, Ŝe potrafi ugotować zupę z gwoździa. Jednak w trakcie mieszania mówi, jak zupa zyska na smaku, gdy doda się trochę pora. Potem przekonuje gospodarza do dodania selera, marchwi, kurczaka i innych dodatków. Potem Ŝebrak wyjmuje gwóźdź i zupa rzeczywiście jest wspaniała Rogoff (2001) za Rybiński (2007)
Dziękuj kuję za uwagę 15