INWESTYCJE ZAGRANICZNE W POLSCE

Transkrypt

1 Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur INWESTYCJE ZAGRANICZNE W POLSCE XXI Raport Roczny Warszawa, 20 grudnia 2011 r.

2 Program seminarium Koniunkturalne i strukturalne wyzwania dla sektora zagranicznego w Polsce Dotychczasowe podstawy zaangażowania inwestorów zagranicznych i ich oddziaływania na konkurencyjność gospodarki Polski Innowacyjność BIZ (w świetle doświadczeń Indii) Dyskusja

3 Koniunkturalne i strukturalne wyzwania dla sektora zagranicznego w Polsce Doświadczenia globalnego kryzysu finansowego i gospodarczego Podstawowe problemy strukturalne Możliwości i warunki przejścia do nowej fazy zaangażowania inwestorów zagranicznych w Polsce

4 Napływ BIZ w latach : Polska, UE, świat (2007=100) 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20, Polska 100,0 63,0 58,1 41,1 UE-9 100,0 100,8 30,0 38,4 UE ,0 57,4 40,7 35,8 Świat 100,0 88,5 60,1 63,1

5 Spadek średniorocznego napływu BIZ w latach w stosunku do 2007 r. (w %) -29,4 Świat -43,6 UE-9-45,6 Polska -55,4 UE

6 Struktura napływu BIZ do Polski w latach (napływ w mln USD i udział w %) Rok Ogółem Akcje, udziały Reinwest. zyski Pozostały kapitał (100%) 7728 (32,7%) 9340 (39,5%) 6583 (27,8%) (100%) 5282 (40,6%) 5011 (38,5%) 2779 (21,0%) (100%) 3136 (34,5%) 5851 (64,3%) 117 (1,3%)

7 Czy w 2011 r. nastąpi odwrócenie spadkowej tendencji napływu BIZ do Polski? Szacowane i faktyczne roczne zmiany napływu BIZ do Polski w latach (w USD) Rok Szacowane Faktyczne % (I-X) -13% % (I-X) -32% ,7% (I-VI) +29,4% (I-X)?

8 Polska ma nadal znaczny, niewykorzystany potencjał przyciągania BIZ Potencjał i skuteczność przyciągania BIZ do Polski w latach wp ws wp-ws Źródło: UNCTAD i obliczenia własne

9 Główne strukturalne problemy sektora zagranicznego w Polsce Stagnacja udziału w gospodarce Polski (ok. 40% od 2004 r.) Postępujący spadek udziału w inwestycjach ogółem na nowe środki trwałe i w eksporcie Spadek przewagi nad sektorem krajowym w zakresie podstawowych wskaźników strukturalnoefektywnościowych, jak: wydajność pracy skłonność do inwestowania i eksportu techniczne zaawansowanie produkcji przemysłowej i eksportu Utrata pozycji głównego stymulatora procesów rozwojowych w polskiej gospodarce

10 Udział sektora zagranicznego w gospodarce Polski w latach ,5 18, ,7 31, , , ,8 39,

11 Wskaźnik dualizacji gospodarki Polski (syntetyczny wskaźnik przewagi sektora zagranicznego nad krajowym w zakresie parametrów strukturalno-efektywnościowych; sektor krajowy = 100) ws

12 Reakcja nakładów inwestycyjnych na globalny kryzys silniejsza w sektorze zagranicznym niż krajowym Spadek nakładów inwestycyjnych na nowe środki trwałe (2009): pkz o 9,2 mld zł (o 17,8%) pkp o 4,6 mld zł (o 6,3%) efekt: pkz przyczyniły się w 2/3 do spadku nakładów inwestycyjnych ogółem Udział pkz w nakładach inwestycyjnych ogółem na nowe środki trwałe zmniejszył się do zaledwie 38,5% w 2009 r. o 3,2 p.p. niższy niż w 2008 r. (41,7%) o 8,7 p.p. niższy niż w 2003 r. (47,2%) o 2,5 p.p. niższy niż w 1998 r. (41%) Spadek wskaźnika skłonności do inwestowania w pkz poniżej notowanego przez pkp (odpowiednio 4,4% i 4,9% przychodów w 2009 r.)

13 Rok 2010 nie był pomyślny dla obrotów towarowych z zagranicą sektora zagranicznego w Polsce Wyszczególnienie Sektor zagraniczny Sektor krajowy Tempo wzrostu eksportu 13,4% 21,9% Tempo wzrostu importu 19,3% 18,7% Udział w eksporcie ogółem Udział w imporcie ogółem Udział w deficycie handlowym Coverage ratio Udział wyrobów W+SW techniki w eksporcie 52,8% (- 2 p.p.) 54,2% (+0,1 p.p) 66,1% (+19,5 p.p.) 87,5% (-5 p.p.) 57,8% (-1,8 p.p.) 47,2% (+2 p.p.) 45,8% (-0,1 p.p.) 33,9% (-19,5%) 92,4% (+2,4 p.p.) 35,6% (+1 p.p)

14 ale problemy zaczęły się już wcześniej Udział podmiotów z kapitałem zagranicznym w obrotach towarowych handlu zagranicznego Polski oraz w generowaniu deficytu bilansu handlowego w latach (w %) eksport 25 47,9 51,6 56,2 53,6 55,9 57,6 56,7 57,4 56,5 56, ,8 52,8 import 32,9 53,4 55,8 54,2 57,6 59,8 62,6 60,6 61,4 55,6 54,4 52,4 54,1 54,2 saldo 64,6 61, ,5 81,1 69,2 75,1 80,8 90,8 48,1 41,7 40,7 46,6 66,1 Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur

15 Przyczyny osłabienia pozycji sektora zagranicznego w handlu zagranicznym Polski Internacjonalizacja a odczuwalność globalnego kryzysu skłonność do eksportu pkz = 23,3% skłonność do eksportu pkp = 6,6% Koncentracja geograficzna i towarowa eksportu udział UE = 83,9% udział sekcji XVI i XVII CN = 51,5% Ożywienie eksportu sektora krajowego po akcesji do UE Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur

16 Po 2004 r. sektor zagraniczny utracił pozycję głównego stymulatora procesów rozwojowych Wyszczególnienie Wzrost wydajności pracy (w %) Wzrost technicznego zaawansowania produkcji przemysłowej (w p.p.) Wzrost technicznego zaawansowania eksportu (w p.p.) Wzrost skłonności do eksportu (w p.p.) pkz pkp pkz pkp 275,1 205,8 12,3 39,6 27,2 2,4-3,1 1,6 26,0 0,1 3,7 12,4 9,2-3,3-1,2 0,4

17 Sektor zagraniczny w Polsce potrzebuje nowych impulsów rozwojowych Gospodarka Polski znajduje na etapie przejściowym od napędzanej przez wydajność do napędzanej przez innowacje (WEF, 2011) Kierunki zaangażowania inwestorów zagranicznych w Polsce właściwe gospodarce napędzanej przez wydajność (koncentracja na działalności kapitałochłonnej i pracochłonnej, konkurencja cenowa jako podstawowy sposób konkurowania na rynkach zagranicznych) Czy w drugiej fazie transformacji gospodarki polskiej sektor zagraniczny może odegrać równie pozytywną rolę jak w fazie pierwszej?

18 Obecna innowacyjność sektora zagranicznego wydaje się wyższa niż krajowego, ale... (+) Innowacyjność pkz wyższa niż ogółu przedsiębiorstw o ok % w przemyśle i o ok % w usługach ( , GUS) Pkz ponosiły (2009) ok. połowy ogółu nakładów na działalność innowacyjną w przemyśle w zakresie B+R, zakupu wiedzy i szkolenia personelu (-) Innowacyjność pkz uwarunkowana głównie ich wielkością, a nie nasileniem postaw proinnowacyjnych Innowacyjność pkz w Polsce (ok %) znacznie niższa niż w głównych krajach pochodzenia kapitału (ok %) Innowacyjność pkz w usługach nakierowana głównie na marketing oraz zakup gruntów i budynków

19 Potencjalne korzyści dla sektora zagranicznego z przejścia do nowej fazy rozwojowej Możliwość przezwyciężenia przedłużającej się stagnacji (z lat ) Zmniejszenie zależności od wahań koniunktury w kraju i za granicą Ograniczenie niebezpieczeństwa delokalizacji BIZ z Polski

20 Warunki transformacji w kierunku rozwoju opartego na innowacjach Aktywna, inicjująca rola państwa (zmiany systemowe w obszarze B+R i w sferze jego powiązań z sektorem przedsiębiorstw, zwiększenie finansowania B+R, rozbudowa instytucji otoczenia biznesu, zasadnicza poprawa warunków prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce, kształcenie kadr dla GOW, wzmocnienie kapitału społecznego) Znaczenie funduszy europejskich (zwłaszcza w kontekście perspektywy finansowej ) Budowa innowacyjnego sektora krajowego (stawianie na liderów, wsparcie dla projektów o wysokiej innowacyjności i naukochłonności

21 Dotychczasowy udział obszaru konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy w wykorzystaniu funduszy strukturalnych (w %) Wyszczególnienie NPR NSRO NPR +NSRO Liczba projektów 20,5 30,5 22,9 Wartość projektów 16,2 36,3 26,8 Wartość dofinansowania UE 9,7 31,8 21,9 Źródło: MRR (2010)

22 Ogólne konkluzje Sektor zagraniczny okazał bardziej wrażliwy niż krajowy na efekty globalnego kryzysu gospodarczego Kryzys uwypuklił i pogłębił strukturalne problemy sektora zagranicznego, prowadząc do dalszego osłabienia jego pozycji w gospodarce Polski Oddaliło się niebezpieczeństwo dualizacji gospodarki Szansa na zahamowanie spadku napływu BIZ do Polski w 2011 r. Ocena perspektyw: kluczowa rola ogólnych uwarunkowań makroekonomicznych oraz wyzwań strukturalnych i systemowych

23 Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur Dziękuję za uwagę janusz.chojna@ibrkk.pl