Świat po kryzysie. Jacek Wiśniewski Główny Ekonomista

Transkrypt

1 Świat po kryzysie Jacek Wiśniewski Główny Ekonomista

2 2

3

4 STARY MODEL 4

5 Pytanie CO SIĘ KONSUMPCJA MUSI STAĆ BY WRÓCIŁ W GÓRĘ WZROST GOSPODARCZY??? 5

6 Kto konsumuje? 6

7 Jak konsumuje amerykanin? 7

8 Konsumpcja na kredyt a wzrost gospodarczy Źródło: Ticker forum 8

9 TRANSFORMACJA 9

10 Konsumpcja USA a inne kraje Konsumpcja gospodarstw domowych USA Średnio miesięcznie wynosiła 844 mld USD (H1 2008), obecnie 833 mld USD (H1 2009), spadek o ok. 11 mld USD Kredyt dla gospodarstw domowych USA Średnio miesięcznie w 2009 roku rósł o 33 mld USD miesięcznie (w 2007 roku o 80 mld USD), w 2009 roku spada o 11 mld USD miesięcznie Import USA (dóbr) Wynosił miesięcznie 176 mld USD (2008), spadł na 123 mld USD (H spadek o 30%, 50 mld USD miesięcznie!!!! Export Niemiec do USA Wynosił miesięcznie 8,6 mld USD (H1 2008), spadł na 6,3mld USD (H spadek o 26,5%), 2,3 mld USD miesięcznie!!!! 10

11 Konsekwencje kryzysu Źródło: MFW 11

12 Gospodarki na kroplówce WYDATKI OGÓŁEM = WYDATKI RZĄDÓW + WYDATKI FIRM + WYDATKI GOSPODARSTW DOMOWYCH 12

13 Banki centralne potrzebują sprzętu 13

14 NOWY MODEL 14

15 Kto lokomotywą wzrostu? Źródło: Mark J. Perry s Blog 15

16 Czy uratują nas Chiny? Chiny 1300 mln ludzi konsumpcja 1 bilion USD Indie 900 mln ludzi konsumpcja 0,6 biliona USD USA 300 mln ludzi konsumpcja 10 bilionów USD 16

17 SEKTOR BANKOWY 17

18 Eksperyment Pomyśl o jakimś polskim banku Kto jest jego właścicielem? Pomyśl o jakimś amerykańskim banku Kto jest jego właścicielem? 18

19 Bodźce w systemie finansowym Źródło: James Crotty, The Bonus-Driven Rainmaker Financial Firm. 19

20 Przyczyny kryzysu 20

21 Zawiódł rynek czy regulacje?? 21

22 Konsekwencje Czy sektor bankowy, jeden z najbardziej regulowanych sektorów na świecie, zmieni swój model działania? Czy politycy będą tworzyli bardziej odpowiedzialne regulacje? Jakie bodźce się dla nich zmienią? Czy banki komercyjne w USA będą bardziej konserwatywnie zarządzane? Jakie bodźce dla top managementu się zmienią? 22

23 Rzecz o kryzysach bankowych Definicja kryzysu bankowego: Straty w systemie bankowym przekraczają 1% PKB Ile było kryzysów bankowych w latach Ile było kryzysów bankowych w latach , w tym 20 przekraczających 10% PKB (3 przekraczające 25% i jeden przekraczający 50%) Źródło: Reinhart, Rogoff, This time is different 23

24 WNIOSKI 24

25 W co wierzę W niewielkie działania naprawcze w sektorze bankowym (próba odejścia od too big to fail) Zmianę modelu gospodarczego świata: Niski wzrost konsumpcji w USA Większe znaczenie konsumpcji w Chinach PrzedłuŜone wysokie bezrobocie, obniŝony wzrost gospodarczy świata przez kilka lat 25

26 Zapraszam do zadawania pytań Dziękuję 26

27 Kryzys a przemiany w międzynarodowym systemie walutowym Wnioski dla integracji walutowej dr Grzegorz Tchorek Biuro ds. Integracji ze Strefą Euro, Narodowy Bank Polski Poglądy wyraŝone przez autora nie stanowią oficjalnego stanowiska instytucji, z którą jest związany

28 Hipoteza prawdopodobny przebieg zdarzeń w światowym systemie gospodarczym, jaki ukształtuje się w wyniku kryzysu, moŝe zwiększać ryzyko obciąŝenia euro rolą waluty międzynarodowej Innymi słowy: przejściowo euro moŝe aprecjonować

29 Scenariusze przemian w systemie walutowym Spadek znaczenia (wartości) dolara wzrost wartości euro czynniki stanowiące bufor wobec gwałtownego przesunięcia na linii EUR/USD efekt sieci i inercja w zastosowaniu USD wzrost znaczenia SDR w roli pieniądza międzynarodowego konsolidacja wokół walut regionalnych główny czynnik to siła ekonomiczna / de facto w krótkim okresie oznacza to wzrost znaczenia euro Od walut regionalnych do globalnych (jedno lub kilku walutowy system monetarny świata)

30 0,25 0,2 0,15 0,1 0,05 0 Udział poszczególnych grup krajów w światowym PKB Indie Eksp. Ropy (k.arabskie) Brazylia Chiny Rosja Japonia Strefa euro USA

31

32 Scenariusze przemian w systemie gospodarczym: Exit strategy, Inflacja czy deflacja? Czy moŝemy odrzucić scenariusz deflacyjny? Czego uczy przykład Japonii? Stiglitz, Krugman, Rubini sugerują ryzyko pojawienia się tendencji deflacyjnych, Restrukturyzacja sektorów W Niemczech państwo jest właścicielem ok. 80% sektora bankowego, Państwa będą musiały się wycofać z części usług. Powrót trylematu gospodarki otwartej,

33 Korekta megatrendów w światowym systemie gospodarczym Krótkookresowe wyhamowanie globalizacji - zmniejszenie wymiany handlowej i inwestycyjnej w skali świata, Restrukturyzacja i regulacja gospodarki - wyhamowanie procesów liberalizacji i deregulacji rynków. Wzrost ryzyka eskalacji działań protekcjonistycznych, Postępująca integracja regionalna wzrasta rola regionalnych porozumień integracyjnych. Szczególnie w krajach o podobnym potencjalne ekonomicznym, w których koordynacja polityk gospodarczych będzie łatwiejsza.

34 Wzrost kosztów obsługi długu publicznego Brak kandydatów do wyjścia ze strefy euro, Koniec jazdy na gapę, Wzrost dyscypliny rynkowej Włochy? Grecja? Źródło: Komisja Europejska

35 Kryzys spowodował wzrost róŝnicy oprocentowania obligacji

36 Spadek wartości dolara Zmniejszenie ekonomicznej (i politycznej) roli USA w światowej gospodarce (niezaleŝnie od tego strategia USA będzie podstawowym punktem odniesienia dla świata) Akumulacja zadłuŝenia w sektorze prywatnym i publicznym dług publiczny blisko 100 % PKB (140% PKB w 2030) Nadzwyczajne działania w polityce pienięŝnej bilans FED zwiększony ponad 2,5- krotnie Ryzyko utraty ratingu najwyŝszej klasy aktywów w najbardziej pesymistycznym wariancie

37 Dług publiczny USA i strefy euro (12) jako % PKB USA Strefa euro Deficyt budŝ etowy USA (wg ESA 95) Źródło: AMECO

38 Czy dolar spadnie gwałtownie? Dominacja dolara w systemie walutowym (efekt sieci Internet, telefon - i inercja przemian w systemie) Łagodna deprecjacja sprzyja przywróceniu globalnych równowag Dolar trap pułapka dolarowa (znaczna akumulacja rezerw dolarowych będzie łagodzić ewentualną presję deprecjacyjną) Polityka kursowa Chin i Rosji moŝe sprzyjać stabilizacji dolara (interwencje krajów azjatyckich z pierwszej dekady października 2009)

39 Struktura światowych rezerw walutowych 100% 90% 6,4% 6,1% 5,0% 4,4% 80% 17,9% 18,3% 19,2% 23,8% 25,2% 24,8% 24,0% 27,5% 70% 26,5% 60% 50% 40% 30% 71,0% 71,1% 71,5% 67,1% 65,9% 65,9% 66,9% 62,8% 65,5% 20% 10% 0% Źródło: IMF USD EUR GBP JPY Other CHF

40 Euro ofiarą własnego sukcesu? Płynne przejęcie roli drugiej waluty międzynarodowej (w niektórych segmentach pierwszej) Stabilność pieniądza i wiarygodność instytucji UE Integracja rynków finansowych (płynność) największa ekspansja euro w funkcji środka przechowywania wartości Stabilizacja globalnego systemu walutowego i finansowego

41 aprecjacja złotego Scenariusz IV mało prawdopodobny Scenariusz I wysoce prawdopodobny deprecjacja euro aprecjacja euro Scenariusz III mało prawdopodobny Scenariusz II umiarkowanie prawdopodobny deprecjacja złotego

42 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0 Eksport do strefy euro jako % całkowitego eksportu L u x e m b o u r g B e lg iu m P o r t u g a l N e t h e r la n d s S p a in P o la n d U n it e d K in g d o m F r a n c e A u s t r ia It a ly G e r m a n y Ir e la n d S w e d e n D e n m a r k G r e e c e F in la n d U n it e d S t a t e s J a p a n Źródło: OECD

43 Udział rozliczeń w euro w międzynarodowych obrotach towarami i usługami z krajami spoza strefy euro (w %) Źródło: The international role of the euro, ECB, lipiec 2009

44 Wielkość obrotów handlowych z najważniejszymi partnerami handlowymi strefy euro w 2008 r. (w mld euro) Import Eksport Źródło: Eurostat

45 Główne kierunki polskiego eksportu w 2008 r. (w %) Niemcy; 25 Pozostali; 38,4 Francja; 6,2 Włochy; 6 Ukraina; 3,7 Niderlandy; 4 Rosja; 5,2 Republika Czeska; 5,7 Wielka Brytania; 5,8 Źródło: Eurostat

46 Wnioski dla strefy euro i Polski (scenariusz I) Pogorszenie międzynarodowej konkurencyjności krajów strefy euro Ryzyko rosnącego zróŝnicowania wewnątrz strefy euro ze względu na róŝną zdolność konkurencyjną gospodarek, Utrudnione wyjście z kryzysu, Przerzucenie kosztu dostosowania na strefę euro. Dla Polski oznacza to pogorszenie kondycji największego partnera handlowego Ryzyko przyjęcia przewartościowanego euro - pogorszenie konkurencyjności polskiego handlu poza strefę euro Konieczność głębokiej restrukturyzacji przemysłu

47 Wnioski dla integracji walutowej w Polsce śaden wiatr nie jest dobry dla okrętu, który nie zna portu swego przeznaczenia. Konfucjusz

48 Koszty Korzyści Minimalny poziom integracji Korzyści większe od kosztów Stopień integracji z OOW Akumulacja korzyści (szans) w średnim i długim okresie, Kumulacja kosztów (zagroŝeń) w krótkim okresie (Obstfeld - Krugman 2000)

49 G Korzyści Koszty L` L Minimalny poziom integracji Korzyści większe od kosztów Stopień integracji z OOW Jakie są kluczowe czynniki decydujące o połoŝeniu/przesunięciu krzywych G i L?

50 Wprowadzenie euro Otoczenie biznesu Czynniki instytucjonalne Czynniki rynkowe Konkurencyjność przedsiębiorstw Efekty pośrednie Efekty bezpośrednie OTWARTOŚĆ - INTERNACJONALIZACJA PRZEDSIĘBIORSTW

51 12 Filarów konkurencyjności wg WEF (2007) Podstawowe czynniki 1.Instytucje, 2.Infrastruktura, 3.Stabilność makroekonomiczna, 4.Zdrowie i edukacja podstawowa Czynniki zwiększające efektywność 5. Edukacja na poziomie wyŝszym 6. Efektywność rynku dóbr i usług, 7. Efektywność rynku pracy, 8. Rozwój rynków finansowych, 9. Stopień wykorzystania technologii informatycznych, 10.Rozmiar rynku, Innowacyjność 11. Innowacyjność, 12. Zaawansowanie procesów biznesowych. Gospodarka oparta na podstawowych zasobach do 3000 USD per capita Gospodarka oparta o efektywność gospodarowania zasobami Do USD Gospodarka oparta o innowacje Pow USD

52