SPIS TREŚCI I. RAPORT O STANIE GMINY PRZYKONA 2000 6KRÓTKA HISTORIA GMINY PRZYKONA 7 Lata powojenne 9 OPIS ŚRODOWISKA NATURALNEGO. 10 Rzeźba terenu. 10 Budowa geologiczna. 10 Warunki wodne. 11 Gleby 12 Lasy 12 SPOŁECZEŃSTWO 13 Demografia 13 Struktura wieku mieszkańców 13 Ruch ludności na terenie gminy: 15 BUDZET GMINY 17 Dochody gminy Przykona w latach 1995 1999 17 WARUNKI ŻYCIA MIESZKAŃCÓW 29 Sytuacja mieszkaniowa 29 Drogi 30 Telefony 30 2
OŚWIATA 31 Szkoły 31 Ogólna charakterystyka 31 Uczniowie 31 Transport uczniów 31 Pomoc socjalna dla uczniów 32 Finanse 32 Kadra nauczycieli 34 Wyposażenie 35 Wyniki nauczania 35 Przedszkole Samorządowe w Przykonie. 36 Charakterystyka ogólna 36 Działalność przedszkola 37 Pracownicy przedszkola 38 KULTURA, SPORT I ORGANIZACJE POZARZĄDOWE 39 Biblioteka 39 Infrastruktura 39 Kadra 39 Księgozbiór 40 Klienci 40 Koszty: 40 Gminny Ośrodek Upowszechniania Kultury 42 Kadra 42 Infrastruktura 42 Działalność 42 Finanse 44 Sport 44 3
Organizacje pozarządowe 45 POMOC SPOŁECZNA 48 Charakterystyka ogólna 48 Klienci pomocy 48 Realizacja świadczeń 50 Kadry pomocy społecznej 51 Koszty 51 OCHRONA ZDROWIA 52 Zakłady opieki zdrowotnej 52 Gabinet Higieny Szkolnej 54 Zachorowalność 56 GOSPODARKA KOMUNALNA 57 Wodociągi 57 Kanalizacja 57 Gospodarka śmieciowa 58 Drogi 59 Telefony 60 Energia 61 ROLNICTWO 62 4
DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA 66 OCHRONA ŚRODOWISKA 68 Uwarunkowania środowiskowe 68 Charakterystyka zasobów przyrodniczych 69 Zbiorniki wodne 71 Bogactwa naturalne gminy 72 Zabytki na terenie gminy Przykona 72 5
INFORMACJE WSTĘPNE Gmina Przykona została utworzona uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu z dnia 1 stycznia 1973 r. w granicach administracyjnych byłych gromad Słomów Kościelny i Przykona. W tym okresie przynależała do województwa poznańskiego. W związku z podziałem administracyjnym kraju w dniu 1.06.1975 roku zostało utworzone województwo konińskie. Zajmowało ono na mapie Polski centralne położenie. Pod względem administracyjnym podzielone było na 43 gminy i cztery miasta - Koło, Konin, Słupcę i Turek. Przykona została jedną z gmin tego województwa. Koncepcja nowego podziału administracyjnego z 1999 roku zakładała komasację mniejszych województw w większe. Na tej zasadzie Województwo Konińskie zostało przyłączone do Województwa Wielkopolskiego. Powstały jednocześnie nowe jednostki administracyjne Powiaty. Gmina Przykona została przyłączona do Powiatu Tureckiego. Geograficznie Gmina Przykona należy do obszaru Wielkich Dolin, środkowej części Niziny Polskiej, a ściślej do Niziny Wielkopolsko - Kujawskiej. Terytorialnie graniczy z województwem łódzkim i Powiatem Uniejów. Leży przy drodze Łódź - Uniejów - Turek - Poznań, nad rzeką Teleszyną oraz sąsiaduje z gminami Dobra, Uniejów, Brudzew i Turek. Ogólny obszar gminy wynosi 11093 ha. Teren gminy podzielony jest na 33 miejscowości, w tym 18 wsi sołeckich : Bądków I, Bądków II, Boleszczyn, Dąbrowa, Ewinów, Gąsin, Kaczki Plastrowe, Laski, Olszówka, Posoka, Przykona, Psary, Radyczyny, Rogów, Sarbice, Smulsko, Wichertów, Żeroniczki. Bezpośrednie sąsiedztwo z Turkiem oraz występowanie na terenie gminy węgla brunatnego - bazy surowcowej dla Elektrowni Adamów, spowodowało zaliczenie tej gminy do tureckiej strefy przemysłowej i wykształcenie silnych powiązań gospodarczych z Turkiem. Działalność górnicza zajmuje 20% powierzchni gruntów. Skutki powierzchniowej eksploatacji węgla to miedzy innymi likwidacja wsi: Jeziórko, Zimotki, Bartkówka, Słomów Kościelny, Jakubka, Aleksandrów i Józefina. Na początku 2000 roku Gminę Przykona zamieszkiwało 4171 osób 6
KRÓTKA HISTORIA GMINY PRZYKONA Czasy dawne Pierwsze wzmianki o Przykonie pochodzą z XI-XII wieku. Natrafiono w naszym regionie na ślady najdawniejszego osadnictwa prehistorycznego, głównie kultury łużyckiej, ale także okresów późniejszych. W czasach rzymskich funkcjonowały przez nasze ziemie szlaki bursztynowe. Położenie na granicy Wielkopolski, Kujaw i Mazowsza powodowało stopniowe mieszanie się sąsiadujących ze sobą plemion. Nazwy wielu wsi w terenie świadczą, że w okresie walk o utrwalenie państwa piastowskiego musiano tu osadzać brańców i jeńców wojennych, tworząc osady służebne. Takie wsie jak Tokary, Kowale, Psary, Świnice, Gąsiory, potwierdzają, że obok rolnictwa, hodowla i rzemiosło mają na tym terenie również stare tradycje. Nazwa Smulsko pochodzi prawdopodobnie od smolarzy osadzonych przez księcia. W wieku XII-XIII nasze tereny wchodziły w skład dzielnicy gnieźnieńsko-kaliskiej i podlegały kasztelanii w Spicimierzu.Po upadku Spicimierza dużą rolę odgrywa Uniejów - ulubiona rezydencja arcybiskupów z Gniezna. W XVII w. nastąpił gospodarczy upadek kraju. Wiele zniszczeń przyniósł naszym terenom potop szwedzki.dodatkowo do nędzy chłopów przyczyniły się, w okresie gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej, takie obciążenia jak: czynsz płacony od włóki, dwa dni pańszczyzny sprzężonej w tygodniu, odrobek na folwarku, daniny w zbożu, drobiu, jajach, dwa razy w tygodniu wywóz zboża na spław itd. Pod koniec XVIII wieku terytorium obszaru tureckiego dostało się pod panowanie pruskie.władze pruskie dążą do całkowitego zespolenia terenów ze swoim państwem, obsadzają urzędy i instytucje niemiecką ludnością napływową. Język niemiecki staje się językiem urzędowym. Z tego czasu zachowały się wzmianki w suplikach chłopskich o miejscowościach Przykona i Boleszczyn. 7
Nowy podział nastąpił w 1815 roku, na mocy Kongresu Wiedeńskiego prawie cały obszar znalazł się w rękach Rosji. Kolejne lata to powstania listopadowe oraz styczniowe, a także uwłaszczanie chłopów, zniesienie poddaństwa przez władze carskie i utworzenie w 1867r. powiatu tureckiego. Wiek XX zapoczątkowały wystapienia rewolucyjne, strajki szkolne, manifestacje. Wybuch I wojny światowej - 1914r. - obudził nadzieje społeczeństwa na szybkie odzyskanie niepodległości. Skończyło się panowanie zaboru pruskiego. W roku 1918 Polska odzyskała niepodległość. Okres międzywojenny i lata okupacji Po odzyskaniu niepodległości, w wyniku nowego podziału administracyjnego, Powiat Turecki należał do województwa łódzkiego ( 1921-1938 ). Od 1922 roku w Przykonie działała szkoła jednoklasowa, a od 1926 roku szkoła II stopnia elementarna. Powstały także szkoły w Ewinowie, Zimotkach, Gąsinie, Aleksandrowie i Sarbicach. Urząd administracji mieścił się we wsi Przykona w budynku wybudowanym w formie dworku (w chwili obecnej już nie istniejący). Na dzień 1 stycznia 1936r. gmina nasza przedstawiała się następująco: Gmina Przykona pow. geograficzna 13445 km2, pow. podatkowa 11297 km2, ogólna liczba ludności 10114 w tym 9655 Polaków, 2 Żydów, 450 Niemców, liczba gromad 30, osiedli 88. Obszar wsi Przykona 541 ha, 523 osoby 1 Tragiczny wrzesień 1939 roku dopisał nowe, krwawe karty do historii naszych okolic. W pierwszych dniach września doszło do poważnych walk pod Uniejowem. Wtedy wydarzyła się wielka tragedia na Czarnym Lesie. Kilka rodzin, uciekających w popłochu w kierunku Uniejowa, pod wieczór rozpaliło ognisko, aby przygotować posiłek i odpocząć. Nadleciały samoloty, spadły bomby, zginęło wtedy 45 osób. Wszystkich pochowano w zbiorowej mogile w lesie. Później Niemcy przewieźli pochowanych ludzi na cmentarz w Uniejowie. 1 Źródło: Szymkowiak Helena, Przykona dawniej i dziś, 1992r. Przykona 8
W czasie wojny włączono nasze ziemie do Rzeszy. Nastąpiły wysiedlenia, egzekucje, niemieckie rządy, przydziały żywności i ciągła niepewność o losy swoje i rodziny. Lata powojenne Wyzwolenie naszych ziem nastąpiło 18-19 stycznia 1945 roku. Jeden z mieszkańców Przykony tak wspomina te dni: w czwartek uciekali Niemcy, w piątek było bezkrólewie, a w sobotę weszli Rosjanie. Po wyzwoleniu Polski przystąpiono do tworzenia nowej władzy w postaci rad narodowych, do porządkowania i odbudowy wsi. Przeprowadzono reformę rolną, zaczęto tworzyć szkoły, powstała drużyna ZHP i organizacja PCK. Po wojnie urząd administracji mieścił się w budynku tym samym, co w okresie międzywojennym. Był to budynek wybudowany w formie dworku i mieścił się w nim również Ośrodek Zdrowia. 23 sierpnia 1992 roku oddano do użytku nowy budynek użyteczności publicznej, w którym mieści się obecnie Urząd Gminy, Biblioteka Publiczna, Urząd Stanu Cywilnego, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Ośrodek Upowszechniania Kultury oraz Strażnica OSP Przykona. W dniu 4 czerwca 1992r. Rada Gminy Przykona podjęła uchwałę (Uchwała Nr XIX/97/92) o obchodach Dni Przykony od 23-30 sierpnia oraz o nadaniu herbu Przykonie. Elementy herbu to koń, podkowa, kłosy i koniczyna. Symbole użyte w herbie wiążą się z ludowymi przysłowiami i legendą. Koń był świadectwem zamożności i jak kiedyś mawiano prawdziwe szczęście w świecie na końskim leży grzbiecie. Podkowa oznaczała szczęście, natomiast kłosy i listek koniczyny świadczyły o tym, że nasza wieś była zawsze ośrodkiem rolniczym. Krążąca legenda o miejscowości Przykona mówi o jej złodziejskich tradycjach stój przy koniu, bo inaczej ukradną - stąd nazwa wsi Przykona. 2 2 Źródło: Szymkowiak Helena, Przykona dawniej i dziś,... 9
OPIS ŚRODOWISKA NATURALNEGO. Rzeźba terenu. Obszar Gminy Przykona prawie w całości leży w południowo- zachodniej części Kotliny Uniejowskiej. Obejmuje ona południkowe rozszerzenie doliny Warty między Kołem a Uniejowem, z wykształconymi poziomami tarasowymi. W dolinie Warty i Teleszyny dużą powierzchnię zajmuje terasa zalewowa. Są to tereny podmokłe i bagienne, a liczne torfowiska wypełniają obniżenia poziomów terasowych i starorzeczy. Poziom terasy zalewowej kształtuje się na wysokości 100-105 m npm. Południowo - zachodnią część gminy zajmuje terasa środkowa, zalega ona na poziomie 105-110 m npm.. Zbudowana jest z piasków i piasków ze żwirem wodnolodowcowym. Terasa wysoka zajmuje południowo - zachodnią część gminy. Występuje w rejonie miejscowości Przykona i zalega na wysokości 110-115 m npm. W dolinie Teleszyny koło miejscowości Przykona i w dolinie Warty między miejscowościami Trzemsze a Radyczyny występują formy wydmowe, wykształcone w postaci nieregularnych pokryw zbudowanych z drobnoziarnistych i pylastych piasków eolicznych. W zachodniej części gminy od miejscowości Stefanów, Rogów, Żuki zaczyna się wysoczyzna morenowa falista o deniwelacjach 5-10 m. Wirzchołki wysoczyzny zbudowane są gliny zwałowej. Budowa geologiczna. Obszar gminy znajduje się w obrębie jednostki geologicznej zwanej Synklinorium Mogileńsko - Łódzkim. Najstarszymi osadami, które zostały tu stwirdzone są utwoey mezozoiczne kredy górnej. Jest ona wykształcona w postaci margli i wapieni. Zalegaja one na głębokości od 48 do 100 m ppt. Trzeciorzęd na terenie gminy reprezentowany jest przez piaski krzemionkowe drobnoziarniste i pylaste, mułki i węgiel brunatny. Średnia miąższość utworów tych wynosi 30 m. 10
Okolo 60 % powierzchni gminy zajęta jest przez udokumentowane złoża węgla brunatnego, wydobywanego przez KWB Adamów. Utwory czwartorzędowe pokrywają cały obszar gminy zwartą pokrywą. Charakteryzują się jednak zmienną miąższością, uzależnioną od urzeźbienia starego podłoża. Warunki wodne. Gmina Przykona pod względem hydrograficznym położona jest w zlewni rzeki Teleszyny - Kiełbaski, lewobrzeżnych dopływów Warty. Zlewnia rzeki Teleszyny i Kiełbaski położona jest na tzw. Wysoczyźnie Kaliskiej - części Niziny Kujawsko - Wielkopolskiej. Cieki te uchodzą do rzeki Warty w rejonie miasta Koła. Od zachodu zlewnia rzek Teleszyny i Kiełbaski graniczy ze zlewnią rzek Swędrni, Powy i Topca. Od północy i wschodu granicę zlewni tworzy wododział doliny rzeki Warty z jej dopływami: Teleszyną Dolną, Trzemeszka i Strugą Spicymierską. Od południa granicę tworzy sztuczny wododział wyznaczony przez kanał Warta - Kiełbaska z pompowni Miłkowice do węzła Wilczków. Maksymalny spadek podłużny zlewni wynosi 1,9 % przy spadkach poprzecznych do rzeki Warty wynoszących 5-9 %. W związku z budową kopalni odkrywkowej węgla brunatnego Adamów oraz Elektrowni Adamów, bazującej na węglu brunatnym z tej kopalni, zaszły znaczne zmiany w naturalnej sieci hydrograficznej rzeki Teleszyny. Teleszyna Górna w miejscowości Przykona, tuż po przekroczeniu drogi Turek - Uniejow, została skierowana wzdłuż tej drogi do Kiełbaski tzw. Kanałem Przełożenia. Natomiast do źródłowej partii Teleszyny doprowadzana jest woda ze zbiornika Jeziorsko. Ujmowana za pomocą pompowni Miłkowice II woda ze zbiornika Jeziorsko rurociągami tłocznymi wprowadzana jest do kanału Warta - Teleszyna, który w Wilczkowie uchodzi do rzeki Teleszyny. Ujmowana z rzeki Warty woda za pomocą pompowni Miłkowice służy do pokrycia potrzeb wodnych: - Elektrowni Adamów dla pokrycia ubytków wody w obiegu chłodniczym elektrowni, - rolnictwa - nawodnień użytków zielonych w dolinie rzeki Teleszyny Górnej Kiełbaski od ujścia Kanału Przełożenia do ujścia Str. Janiszewskiej na łącznej powierzchni 725 ha. 11
W ramach programu małej retencji przewidziano wykonanie zbiornika wodnego na trasie starego koryta rzeki Teleszyny, na północny - wschód od wsi Przykona w ramach rekultywacji terenów pokopalnianych. Gleby Na terenie gminy przeważają gleby płowe i rdzawe oraz niewielkiej ilości w dolinach cieków - gleby murszowate i torfowe oraz mady rzeczne. Na Wysoczyźnie Turkowskiej, na której położona jest Gmina Przykona, przeważają utwory piaszczysto - gliniaste i słabo gliniaste na ogół charakteryzujące się niską lub bardzo niską przydatnością rolniczą. Według planu zagospodarowania przestrzennego gminy Przykona obszary, na których możliwa jest intensyfikacja rolnictwa położone są w południowej i południowo - wschodniej części gminy. Najlepsze gleby II i IV kompleksu przydatności rolniczej występują w strefie centralnej i południowo - zachodniej gminy, na obszarach wysoczyznowych w rejonach wsi Bądków, Przykona, Wichertów, Gąsin, Kaczki Plastrowe oraz Zimotki. Lasy Na terenie gminy ~ 25 % powierzchni zajmują lasy. Występują one w formie ciągłego kompleksu leśnego, głównie we wschodniej części. Tereny te zdominowane są przez monokultury sosny. Przeważają: bór świeży i bór mieszany świeży. W drzewostanie dominuje sosna, chociaż obok niej występuje także brzoza i lokalnie świerk. W północnej części kompleksu leśnego duże powierzchnie zajmują także bory sosnowe - suche. Większe urozmaicenie typów siedliskowych spotykamy na terenach z płytką wodą gruntową, w pobliżu cieków i niewielkich zbiorników wodnych. Uzupełnieniem istniejących zalesień są atrakcyjne zadrzewienia stanowiące najczęściej obramowanie cieków, czy występujące w postaci rozrzuconych w przestrzeni kęp w dnach dolin, gdzie trwale i okresowo podmokłe łąki sąsiadują ze zbiorowiskami roślin szuwarowych. Duża mozaika ekosystemów, mimo mało urozmaiconej rzeźby, wybitnie podnosi walory przyrodniczo - krajobrazowe lasów. 12
SPOŁECZEŃSTWO Demografia Na terenie naszej gminy można zauważyć spadek zamieszkałej ludności. Koniec roku 1998-4220 osób, natomiast stan na dzień dzisiejszy tj. 1.04.2000r. 4160 osób. Tabela 1 Liczba mieszkańców gminy Przykona - tendencje w latach 1994-1999 1994 1995 1996 1997 1998 1999 Ogółem 4292 4264 4231 4234 4220 4171 Mężczyzn 2144 2120 2106 2105 2088 2072 Struktura wieku mieszkańców Struktura wieku mieszkaców Gminy Przykona w styczniu 2000 r. wyglądała następująco: Gmina Przykona- struktura ludnoœci w wieku 0-16 i powy ej 65 roku ycia 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 0 do 2 lat 3 do 6 lat 7-12 lat 13-16 lat 65-74 lat 75 i wiecej 1999 2000 Główną przyczyną spadku liczby mieszkańców gminy jest przede wszystkim wpływ działalności Kopalni Węgla Brunatnego "Adamów. Wsie takie jak: Jakubka, Aleksandrów, Józefina zostały w całości wykupione przez kopalnię, a jej mieszkańcy w większości osiedlają się w sąsiednich gminach lub w mieście Turku. Inne przyczyny spadku liczby ludności to: 13
- Spadek urodzeń Liczba urodzeń w 1999 roku wyniosła 44. Zaznaczył się wyraźny spadek urodzeń w stosunku do początku lat dziewiąćdziesiątych, gdzie przeciętna urodzeń w latach 1990-1993 wynosiła 90 dzieci, lata 1994-1995 - 70 dzieci. - Migracja w poszukiwaniu mieszkań i pracy W wyniku zawartych związków małżeńskich młodzi mieszkańcy naszej gminy udają się do innych miejscowości, gdzie istnieją możliwości wynajęcia mieszkań i podjęcia pracy. Zgony w porównaniu do lat poprzednich utrzymują się na przeciętnym poziomie 1995 r. - 40 osób, 1996 r - 51 osób, 1997 r. - 44 osoby, 1998 r. - 51 osób, 1999 r. - 43 osoby. Głównymi przyczynami zgonów w 1999 roku /zgony zarejestrowane w tutejszym USC/ były : choroby serca i nadciśnienie - 10, miażdżyca - 8, rak - 5, choroba płuc - 2. Tabela 2 Przyrost naturalny w latach 1995-1999 1995 1996 1997 1998 1999 M K Ogół M K Ogół M K Ogół M K Ogół M K Ogó ł Urodzenia 31 37 68 33 33 66 25 28 53 19 20 39 31 13 44 Zgony 28 12 40 26 25 51 18 26 44 25 26 51 24 19 43 14
Ruch ludności na terenie gminy: Przeprowadzając analizę ruchu ludności, można zauważyć, że liczba osób meldujących się na terenie gminy Przykona nie zwiększa się, lecz pozostaje na tym samym poziomie : 1995 r. - 66 osób, 1996 r.- 51 osób, 1997 r. - 51 osób, 1998 r. - 49 osób, 1999 r. - 56 osób. Istnieją wprawdzie możliwości zakupienia działek budowlanych na terenie gminy, lecz brak zakładów, firm, które dałyby możliwość podjęcia pracy hamuje większy napływ ludności z innych gmin i miast. Wymeldowania potwierdzają fakt, że większa liczba mieszkańców gminy opuszcza teren gminy, niż melduje się na terenie naszej gminy ; 1995 r. - 128 osób, 1996 r. - 65 osób, 1997 r. - 82 osoby, 1998 r. - 70 osób, 1999 r. - 70 osób. W poszczególnych sołectwach zameldowania i wymeldowania w latach 15
1995-1999 przedstawiały się następująco: 1995 1996 1997 1998 1999 ----------------------------------------------------------------------------------------------- Z W Z W Z W Z W Z W ---------------------------------------------------------------------------------------------- Bądków Drugi 2 1 1 2 3 1 0 0 4 4 Bądków Pierwszy 1 3 2 1 1 0 1 2 4 0 Boleszczyn 7 7 4 5 8 10 6 10 1 2 Dąbrowa 5 1 1 2 0 5 6 2 1 1 Ewinów 4 3 2 4 2 2 5 0 2 2 Gąsin 6 2 3 1 1 1 0 0 3 6 Kaczki Plastrowe 0 1 5 2 1 0 0 0 2 5 Laski 5 10 3 7 0 2 0 3 1 3 Posoka 1 3 0 7 2 7 0 3 1 1 Przykona 10 10 3 6 5 4 7 1 5 3 Psary 5 2 5 3 4 3 13 7 8 1 Radyczyny 7 7 2 3 3 3 3 1 7 4 Rogów 1 7 5 6 6 6 1 0 9 2 Sarbice 2 0 1 0 0 4 2 0 0 2 Smulsko 1 11 6 3 6 5 2 6 6 3 Wichertów 2 3 2 1 3 2 2 1 0 1 Żeroniczki 5 7 5 1 6 1 1 1 2 1 Józefina 2 24 1 8 0 25 0 24 0 25 Aleksandrów 0 26 0 3 0 1 0 9 0 4 Tabela 3 Migracje mieszkańców Gminy Przykona w latach 1995-1999 16
1995 1996 1997 1998 1999 Zameldowania 66 51 51 49 56 Wymeldowania 128 65 82 70 70 Ogółem zameldowania /1995-1999/ Ogółem wymeldowania /1995-1999/ 273 osoby 415 osób Z przedstawionych danych dot. zameldowań i wymeldowań w latach 1995-1999 można wywnioskować, że największa liczba wymeldowań występuje w miejscowościach Aleksandrów i Józefina, są to miejscowości w których swoją działalność prowadzi Kopalnia Węgla Brunatnego "Adamów". BUDZET GMINY Dochody gminy Przykona w latach 1995 1999 Dochody ogółem a dochody własne w poszczególnych latach przedstawiają się następująco : 17
Tabela 4 / w pełnych złotych / Rok Dochody ogółem /wykonanie/ Dochody własne / wykonanie / Procentowy udział dochodów własnych w dochodach ogółem 1995 3.709.725 3.074.227 83 1996 5.783.565 4.004.057 69 1997 7.669.519 5.170.262 67 1998 8.933.128 6.257.116 70 1999 8.513.640 5.719.879 67 2000 8.582.640 planowane 6.070.810 planowane 71 Budżet gminy Przykona po stronie dochodów za 1995 rok został wykonany w stosunku do planu w 107%. Pomimo dobrej realizacji dochodów budżet zamknął się niedoborem. Powodem niedoboru budżetu roku 1995 były zaciągnięte zobowiązania długoterminowe / pożyczka z WFOŚ i GW, kredyt BOŚ Włocławek, kredyt z Europejskiego Funduszu Rozwoju Wsi Polskiej Counterpart Fund w Warszawie /. Budżet roku 1996 był wyższy od roku poprzedniego o 66,85%. Dochody własne w stosunku do roku 1995 wzrosły o 30%, spowodowane jest to głównie wzrostem stawek podatkowych. Wzrosły również udziały we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych. Od 1 stycznia 1996 roku samorządy gminne przejęły w pełni finansowanie placówek oświatowych co wiązało się z otrzymaną subwencją na finansowanie tych zadań. Budżet roku 1996 zamknął się również niedoborem. Wprowadzenie zmian w ustawie z dnia 10 grudnia 1993 roku o finansowaniu gmin opublikowane w D.U. z 1995 r Nr 154 poz.794 gdzie dodano art.15 a Ust.1 w brzmieniu : Gminy w których wskaźnik G jest większy niż 150% wskaźnika P dokonują wpłat z przeznaczeniem na zwiększenie subwencji ogólnej. Zmiana ta spowodowała to, że począwszy od 1 stycznia 1996 roku w każdym roku budżetowym odprowadzane są wpłaty do budżetu państwa na zwiększenie subwencji ogólnej. Wysokość wpłat ustalana jest corocznie na podstawie podstawowych dochodów podatkowych gminy zrealizowanych za I półrocze roku poprzedniego w przeliczeniu na jednego mieszkańca 18
gminy w porównaniu do wskaźnika tych samych dochodów w kraju liczonego na jednego mieszkańca kraju. Budżet roku 1997 był wyższy od poprzedniego głównie o uwzględniony stopień inflacji. Od tego też roku nowym źródłem dochodów budżetu są opłaty za wydawanie zezwoleń na sprzedaż napoi alkoholowych oraz dochody z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego przysługującego osobom fizycznym w prawo własności. W wyniku wykonania budżetu za rok 1997 uzyskano nadwyżkę budżetową. Budżet roku 1998 w porównaniu do 1997 był wyższy o uwzględniony stopień inflacji oraz o dodatkowe dochody które stanowiły w budżecie 8,8 %. Dochody te uzyskano w związku z obwieszczeniem Prezesa Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 maja 1997 r o utracie mocy obowiązującej art.1 pkt.13 w związku z art.5 ustawy z dnia 22 grudnia 1995 r o zmianie ustawy o finansowaniu gmin. Minister Finansów dokonał zwrotu odprowadzonych wpłat na zwiększenie subwencji ogólnej do budżetu Państwa w roku 1996 wraz z należnymi odsetkami. W roku 1998 została wprowadzona subwencja drogowa rekompensująca utracone dochody z podatku od środków transportowych. Również w 1998 roku w wyniku wprowadzenia zmian w ustawie o planowaniu przestrzennym nowym źródłem dochodów budżetu są opłaty z tytułu wzrostu wartości zbytych nieruchomości. W wyniku wykonania budżetu roku 1998 osiągnięto nadwyżkę budżetową. Budżet roku 1999 był mniejszy od roku 1998 o 4,7%. W budżecie roku 1999 uwzględniono stopień inflacji w stosunku do poszczególnych należności. W roku tym wprowadzona została subwencja rekompensująca utracone dochody z opłaty eksploatacyjnej. Budżet ten zamknął się niedoborem. Powodem niedoboru jest zaciągnięcie kredytu i pożyczek długoterminowych na realizację zadań inwestycyjnych. Planowany budżet na rok 2000 jest w stosunku do wykonania roku ubiegłego jest wyższy zaledwie o 0,85%. W budżecie tym uwzględniono stopień inflacji w stosunku do poszczególnych należności. 19
Tabela 5 Dochody gminy Przykona w latach 1995 1999 Rok Dochody ogółem / wykonanie / Udział w podatkach stanowiących dochód budż. Państwa / wykonanie / Procentowy udział podatków stanowiących dochód budż. Państwa do dochodów ogółem 1995 3.709.725 335.090 9 1996 5.783.565 407.650 7 1997 7.669.519 456.277 6 1998 8.933.128 536.825 6 1999 8.513.640 534.535 6 2000 8.582.640 / planowany / 541.500 / planowany / 6 Udział w podatkach stanowiących dochód budżetu Państwa w okresie ostatnich czterech lat w budżecie 12 000 000 gminy stanowi 6%. Natomiast wpływy w okresie ostatnich trzech lat nie wykazują zbyt dużych różnic wzrostowych. Są to głównie należności z podatku dochodowego od osób fizycznych. 10 000 000 Tabela 6 Wydatki / dochody bud etu Gminy Przykona 8 000 000 Dochody ogółem a dotacje celowe w poszczególnych latach w budżecie gminy przedstawiają się następująco : PLN 6 000 000 Wydatki gminy ogó³em Dochody ogó³em 20 4 000 000
Rok Dochody ogółem wykonanie Zadania własne Dotacje celowe na : Zadania zlecone Zadania powierzone / w pełnych złotych / Procentowy udział dotacji celowych do dochodów ogółem Razem 1995 3.709.725-220.318 921 221.239 6 1996 5.783.565 55.356 247.441 22.173 324.970 6 1997 7.669.519 178.217 253.747 13.764 445.728 6 1998 8.933.128 65.903 280.395 11.089 357.387 4 1999 8.513.640 44.150 264.219 840 309.209 4 2000 8.582.640 8.400 216.310-224.710 3 Dotacje celowe w budżecie gminy na zadania własne w poszczególnych latach są zróżnicowane w zależności od rodzaju dofinansowywanych zadań. Dofinansowanie dotyczy głównie takich zadań jak : dożywianie uczniów w szkołach, dodatki mieszkaniowe, realizacja I etapu reformy oświaty, świadczenia socjalne dla nauczycieli emerytów i rencistów. W latach 1996 1998 również zaliczana jest tutaj dotacja z tytułu ulg ustawowych w podatku rolnym i leśnym. Natomiast w roku 1997 gdzie dotacja ta jest największa otrzymano dotację na dofinansowanie modernizacji szkoły podstawowej. Dotacje celowe na zadania zlecone dotyczą głównie dofinansowania zadań realizowanych w zakresie ochrony zdrowia, opieki społecznej i administracji. Dotacje te są coraz mniejsze. Dotacje na zadania powierzone obejmowały : wypłatę świadczeń dla rodzin zastępczych, częściowe dofinansowanie w zakresie prowadzenia spraw komunikacji w gminie, wypłatę świadczeń socjalnych dla nauczycieli emerytów i rencistów. Ostatnie z wymienionych świadczeń zostało zaliczone do zadań własnych gminy. Pozostałe od roku 2000 nie są realizowane. 21
Środki na dofinansowanie zadań gminy ze źródeł pozabudżetowych. Środki uzyskane przez gminę ze źródeł pozabudżetowych to głównie środki na dofinansowanie zadań inwestycyjnych. I tak w roku 1995 uzyskaliśmy środki z Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych na dofinansowanie budowy dróg rolniczych w kwocie 27.832 zł, zaś w roku 1996 w kwocie 140.380 zł. W roku 1997 środki na dofinansowanie zadań inwestycyjnych ze źródeł pozabudżetowych w strukturze budżetu gminy stanowiły 10% ogółu budżetu. Były to środki z : - Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych na budowę dróg w kwocie 95.273 zł oraz na rolnicze zagospodarowanie gruntów 61.380 zł - Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na termorenowację budynku szkoły podstawowej w kwocie 20.000 zł - Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki w Warszawie na budowę szkolnej sali sportowej w kwocie 55.217 zł - Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Warszawie na budowę dróg gminnych w kwocie 290.943 zł oraz telefonizację wsi kwotę 15.000 zł. Również w roku 1998 uzyskaliśmy środki ze źródeł pozabudżetowych, były to środki na : - budowę dróg na terenie gminy z Funduszu Ochrony gruntów Rolnych w kwocie 202.636 zł - budowę szkolnej sali sportowej z Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki w kwocie 344.783 zł - wypłatę odszkodowań za zalane użytki rolne z Agencji Rynku Rolnego w kwocie 19.918 zł. W roku 1999 otrzymaliśmy środki z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Warszawie na dofinansowanie budowy kanalizacji sanitarnej w kwocie 293.418 zł. 22
Tabela 7 Rok Subwencje / w pełnych złotych / S u b w e n c j e ogólna Oświatowa Rekompensująca Drogowa Utracone dochody 1995 51.337 - - - 1996 45.288 861.220 - - 1997 40.325 1.019.114 - - 1998 25.598 1.115.930 71.635-1999 19.153 1.300.608 95.020 229.972 2000 666 1.426.546 98.408 220.000 Subwencja ogólna w budżecie gminy w okresie ostatnich pięciu lat z roku na rok maleje. Powodem tego jest wzrost podstawowych dochodów podatkowych a malejąca liczba mieszkańców gminy. Wzrasta subwencja na zadania oświatowe w której uwzględniany jest głównie stopień inflacji. Od roku 1998 gmina otrzymuje subwencję drogową która rekompensuje utracone dochody z tytułu podatku od środków transportowych. Natomiast od roku 1999 subwencję z tytułu utraconych dochodów z opłaty eksploatacyjnej z tytułu wydobycia kopalin.decyzją Ministra Środowiska podstawowa opłata eksploatacyjna za każdy kwartał w każdym roku budżetowym była obniżana średnio o 25-40% w związku z tym gmina traciła dochody. 1. Podatek rolny od osób fizycznych. Tabela 8 Dochody własne Rok Liczba płatników Liczba zalegających Kwota zaległości / w pełnych złotych / 1995 741 78 1.826 1996 763 82 2.342 1997 750 92 3.730 23
1998 758 86 5.318 1999 763 101 6.988 Podatek rolny od osób fizycznych w okresie ostatnich pięciu lat w budżecie gminy to około 1% ogółu dochodów. liczba płatników w tym samym okresie nie uległa większym zmianom, wzrasta natomiast liczba zalegających i kwota zaległości. Przyczyną zaległości jest trudna sytuacja finansowa wsi. 2. Podatek rolny od osób prawnych. Tabela 9 Rok Liczba płatników Liczba zalegających Kwota zaległości / w pełnych złotych / 1995 2 - - 1996 2 - - 1997 5 1 4 1998 5 1 8 1999 6 1 111 Podatek rolny od osób prawnych w budżecie gminy to bardzo minimalna kwota w stosunku do ogółu dochodów. Stąd też i liczba płatników tego podatku mała. Zaległość wystąpiła u jednego płatnika i została w pełni uregulowana na początku roku 2000. 3.Podatek od nieruchomości. 3.1 Podatek od nieruchomości od osób fizycznych Tabela 10 Rok Liczba płatników Liczba zalegających Kwota zaległości / w pełnych złotych / 1995 198 20 2.931 1996 220 22 5.045 1997 270 37 5.985 1998 318 42 9.049 1999 395 53 13.677 24
Liczba płatników podatku od nieruchomości z roku na rok wzrasta co powoduje wzrost udziałów tego podatku w dochodach budżetu gminy i obecnie stanowi około 2% ogółu dochodów. Pomimo prowadzonej egzekucji należności, zaległości z roku na rok rosną.przyczyną tego jest trudna sytuacja finansowa płatników. 3.2 Podatek od nieruchomości od osób prawnych. Tabela 11 Rok Liczba płatników Liczba zalegających Kwota zaległości / w pełnych złotych / 1995 12 1 25.707 1996 10 2 47.081 1997 11 1 77.468 1998 12 1 69.464 1999 11 1 52.098 Podatek od nieruchomości od osób prawnych to jedno z głównych źródeł dochodów budżetu gminy. W okresie ostatnich pięciu lat stanowił około 47% ogółu dochodów.w podatku tym zaległości dotyczą jednego podatnika o złej kondycji finansowej. W wyniku zawartej z nim ugody zaległości są stopniowo spłacane. 4. Podatek leśny 4.1 Podatek leśny od osób fizycznych Tabela 12 Rok Liczba płatników Liczba zalegających Kwota zaległości / w pełnych złotych / 1995 84 8 7 1996 72 9 12 1997 96 13 51 1998 114 13 74 1999 116 13 80 Podatek leśny od osób fizycznych w budżecie gminy to bardzo minimalna kwota. W podatku tym występują również zaległości i pomimo prowadzonej egzekucji, należności nie zostały w pełni uregulowane. 25
4. 2 Podatek leśny od osób prawnych Tabela 13 Rok Liczba płatników Liczba zalegających Kwota zaległości / w pełnych złotych / 1995 1 - - 1996 1 - - 1997 1 - - 1998 1 - - 1999 1 - - Podatek leśny od osób prawnych dotyczy tylko jednego podatnika, jest to niewielka kwota. Zaległości w tym podatku nie ma. 5. Podatek od środków transportowych Tabela 14 Rok Liczba płatników Liczba zalegających Kwota zaległości / w pełnych złotych / 1995 520 54 1.507 1996 590 159 6.758 1997 580 116 6.196 1998 100 52 5.000 1999 50 26 3.200 Podatek ten w budżecie gminy stanowi około 1% ogółu dochodów. Po wprowadzeniu zmian w tym podatku liczba płatników się zmniejszyła. Na wszystkie zaległości zostały wystawione decyzje przypominające, jednak zaległości nie zostały w pełni uregulowane. 6. Podatek w formie karty podatkowej Wielkość wpłat podatku w formie karty podatkowej w poszczególnych latach przedstawia się następująco : 1995 r 1996 r 1997 r 1998 r 1999 r 2000 r 3.297 zł 3.065 zł 3.642 zł 2.876 zł 2.723 zł 2.000 zł Procentowy udział w dochodach ogółem 0,08% 0,04% 0,04% 0,03% 0,03% 0,02% 26
Podatek płacony w formie karty podatkowej w budżecie gminy w okresie ostatnich pięciu lat stanowi około 0,04% ogółu dochodów. Podatek ten realizowany jest przez Urząd Skarbowy w Turku i przekazywany do budżetu gminy. PODATKI LOKALNE 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% Podatek op³acany w formie karty podatkowej Podatek od œrodków transportu Podatek leœny Podatek rolny Podatek od nieruchomoœci 30% 20% 7. 10% Opłaty skarbowe Wielkość wpłat z opłaty skarbowej w poszczególnych latach przedstawia się 0% następująco : <1995> <1996> <1997> <1998> <1999> <2000> 1995 r 1996 r 1997 r 1998 r 1999 r 2000 r 23.872 zł 59.224 zł 106.994 zł 57.820 zł 37.620 zł 40.000 zł Procentowy udział w dochodach ogółem 0,64% 1,02% 1,40% 0,65% 0,44% 0,47% Wpływy z opłaty skarbowej w budżecie gminy wykazują tendencje malejącąz roku na rok. Opłata skarbowa realizowana jest przez Urząd Skarbowy w Turku i przekazywana do budżetu gminy. 27
8. Pozostałe dochody Tabela 15 następująco : Realizacja pozostałych dochodów w poszczególnych latach przedstawia się / w pełnych złotych / Pozostałe dochody Rok Zaległości Ogółem w tym : Opłata Pozostałe eksploatacyjna 1995 913.256 827.745 85.511 1.730 1996 1.204.964 1.074.098 130.866 233 1997 1.337.497 1.197.078 140.419 488 1998 2.224.249 1.148.932 1.075.317 1.463 1999 1.214.595 1.063.366 151.229 1.974 2000 1.468.560 /planowane/ 1.100.000 /planowane/ 368.560 /planowane/ - W okresie ostatnich pięciu lat pozostałe dochody w budżecie gminy stanowiły około 21% ogółu dochodów. Główne wpływy to opłata eksploatacyjna z tytułu wydobycia kopalin. Opłata ta wykazuje tendencję malejącą. Pozostałe wpływy to : odpłatność za świadectwa miejsca pochodzenia zwierząt, czynsz z tytułu dzierżawy obwodów łowieckich, odpłatność za odprowadzane ścieki, opłaty za wieczyste użytkowanie nieruchomości, czynsz z tytułu najmu lokali użytkowych i mieszkalnych, ze sprzedaży gruntów pod budownictwo jednorodzinne, za usługi opiekuńcze, opłaty z tytułu przekształcenia wieczystego użytkowania w prawo własności, opłaty z tytułu wzrostu wartości zbytych nieruchomości. Pozostałe wpływy w poszczególnych latach są zróżnicowane, głównie ze sprzedaży gruntów pod budownictwo w zależności od posiadanych zasobów. UDZIA POSZCZEGÓLNYCH SK ADNIKÓW W DOCHODACH GMINY PRZYKONA <2000> <1999> Dochody i dotacje na inwestycje Podatki ogó³em 28 <1998> <1997> Op³ata skarbowa Udzia³ w podatkach stanowiacych dochód bud etu pañstwa Dotacje celowe ogó³em Zadania zlecone ogó³em
WARUNKI ŻYCIA MIESZKAŃCÓW Sytuacja mieszkaniowa Stan techniczny i wyposażenie budynków i znajdujących się w nich zasobów komunalnych 1995-1999 Stan techniczny zasobów komunalnych można ocenić jako dobry. Jeśli chodzi o wyposażenie budynków to przedstawia się ono następująco: - wszystkie budynki są podłączone do sieci wodociągowej - 70% budynków jest podłączone do kanalizacji i posiada instalacje centralnego ogrzewania. W latach 1995-1999- przeprowadzono kolejno następujące remonty i modernizacje: 1995r. - modernizacja instalacji c.o. - 2 budynki - 6 mieszkań /SP Boleszczyn i Przykona/ 1996r. - modernizacja instalacji c.o. - 1 budynek - 4 mieszkania /Ośrodek Zdrowia -Przykona/ 1997r. - wymiana stolarki okiennej - 2 budynki - 8 mieszkań /SP Przykona i Sarbice 1999r. - remont pokrycia dachowego - 2 budynki /Ośrodek Zdrowia i Sarbice/ roboty remontowe - 1 budynek - 2 mieszkania /SP Boleszczyn/ Stan budynków komunalnych na 1999 rok jest dobry i nie wymagający remontów. Gmina nie prowadzi gospodarki mieszkaniowej pod kątem budowania nowych mieszkań, stąd też nie istnieje statystyka mieszkańców ubiegających się o mieszkania komunalne, a także nie rozpoznane są potrzeby w tym zakresie. 29
Drogi Na terenie gminy posiadamy następujące rodzaje dróg: - drogi krajowe /nr 469/: długość - 13 km szerokość - 6 m nawierzchnia - asfaltowa - drogi powiatowe: długość - 28,9 km szerokość - 6 m nawierzchnia - asfaltowa - drogi gminne: długość - 51 km szerokość - 4-5 m nawierzchnia: - asfaltowa - 45 km - żwirowa - 6 km Telefony - operatorzy sieci: TP SA, Telefony Zachodnie - centrale: 1 szt. - liczba podłączonych do sieci telefonicznej: 600 szt. gospodarstw domowych - liczba ogólnodostępnych telefonów publicznych: 3 szt. - liczba osób ubiegających się o podłączenie do sieci telefonicznej: 161 osób 30
OŚWIATA Szkoły Ogólna charakterystyka Na terenie Gminy Przykona funkcjonują trzy szkoły podstawowe: - Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Przykonie, - Szkoła Podstawowa w Sarbicach, - Szkoła Podstawowa w Boleszczynie, a także Filia Szkoły Podstawowej w Przykonie zlokalizowana w miejscowości Smulsko oraz Gimnazjum w Przykonie. Uczniowie W roku szkolnym 1999/2000 liczba uczniów w szkołach podstawowych wynosi 462, co przy 27 oddziałach daje średnią 17,11 ucznia na oddział. W gimnazjum przy liczbie 66 uczniów i 3 oddziałach średnia ta wynosi 22. Edukacja przedszkolna realizowana jest w trzyoddziałowym Przedszkolu Samorządowym w Przykonie oraz czterech oddziałach przedszkolnych włączonych w strukturę organizacyjną szkół podstawowych. Z przeprowadzonych badań wynika, iż liczba dzieci w poszczególnych obwodach szkolnych będzie w kolejnych latach nieznacznie spadała. Transport uczniów Dowożenie uczniów do szkół i gimnazjum dostosowane jest do struktury i organizacji zajęć. W czasie przewozu nad uczniami sprawowana jest opieka przez nauczycieli. Na ogólną liczbę 528 uczniów do szkół dowożonych jest obecnie 285 uczniów z tego: - własnym taborem - 90 uczniów (co stanowi 32 %), - poprzez firmy transportowe - 178 uczniów (62%), -środkami komunikacji publicznej - 16 uczniów (6%), - innymi środkami transportu - 1 uczeń. 31
Plan dowozu uczniów do szkół realizują w/w środki transportu i na każdego z nich przypada średnia ok. 79 km dowozu dziennie ( łączna liczba kilometrów dowozu dziennie ok. 317 km). Pomoc socjalna dla uczniów Uczniowie szkół z terenu Gminy Przykona korzystają z pomocy socjalnej w formie gorących posiłków, których koszty pokrywa Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Przykonie. Uczniów tych jest 143, z tego 73 w Szkole Podstawowej w Przykonie, 56 w Szkole Podstawowej w Sarbicach oraz 14 uczniów w gimnazjum. Troje dzieci korzysta z dożywiania w formie gorących posiłków, które dofinansowywane są przez Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Dobrej, oraz w Brudzewie (60 zł). Finanse Koszty realizacji zadań oświatowych od momentu przejęcia szkół przez samorządy w dużej mierze przekraczają wielkość środków przekazywanych w ramach subwencji oświatowej. Dopłata dokonywana przez gminę do otrzymywanej subwencji oświatowej wynosi około 50% sumy kosztów ponoszonych na realizację zadań oświatowych. Na wielkość wydatków ponoszonych przez gminę na realizację zadań oświatowych wpływa m.in.: 1. zbyt mała liczebność dzieci w oddziałach szkolnych spowodowana przesiedleniem ludności przez kopalnię odkrywkową KWB Adamów, która zajęła około 30% powierzchni gminy; 2. nieracjonalna sieć szkół podstawowych; 3. wejście w życie reformy strukturalnej nagle z dniem 1 września 1999 roku. Reforma ta powoduje obniżenie stopnia organizacyjnego szkół z 8-klasowych do 6-klasowych. Nadmienić należy, że na terenie naszej gminy sieć szkół w ostatnich latach została rozbudowana. Dobudowano w każdej szkole część dydaktyczną, sanitarną, zmodernizowano ogrzewanie z piecowego na centralne olejowe, wybudowano salę gimnastyczną w Sarbicach i salę sportową w Przykonie. Ogólnie bardzo wzrosła kubatura 32
szkół, która po wprowadzeniu reformy spowoduje zwiększenie utrzymania bieżącego, a nie zaspokoi aktualnych potrzeb chodzi tu o gimnazjum. 4. szkoły zostały wyposażone w komputery i pracownię komputerową; 5. na terenie gminy został wprowadzony drugi język obcy (język angielski) jako obowiązkowy, co jest prawdopodobnie rzadkością w kraju. Powyższe czynniki w bardzo istotny sposób wpływają na wielkość kosztów realizowania zadań oświatowych przez gminę. Ponoszone środki finansowe na oświatę przyczyniły się do podniesienia poziomu wiedzy uczniów w Gminie Przykona. Pomimo ogólnej małej ilości uczniów, dzieci z naszych szkół biorą udział w różnych olimpiadach, konkursach, gdzie zdobywają czołowe miejsca. Jesteśmy gminą wiejską i środki finansowe włożone na oświatę już promują naszą gminę poprzez młodzież szkolną uczestniczącą i zdobywającą nagrody, a także w dalszej przyszłości. Porównując liczbę uczniów na oddział poszczególnych szkół podstawowych w roku szkolnym 1999/2000 należy stwierdzić, że najniższy wynik zanotowała Szkoła Filialna w Smulsku 8 uczniów na oddział, następnie szkoła w Boleszczynie 10,25 uczniów na oddział. Szkoła w Przykonie z liczbą 21,42 osiągnęła najlepszy wynik wyprzedzając szkołę w Sarbicach z liczbą 15,00 uczniów na oddział. Proponowana subwencja oświatowa będzie promować szkoły o większej liczbie uczniów w oddziale co spowoduje, że Gmina Przykona musi liczyć się z koniecznością dopłacania do szkół o małej liczebności w Smulsku, Boleszczynie i Sarbicach. Wydatki na utrzymanie szkół podstawowych i gimnazjum przedstawia poniższa tabela. Tabela 16 Wydatki na utrzymanie szkół (w zł) w roku 1999 bez oddziałów przedszkolnych Nazwa Szkoły Wynagrodzenie n-li i pracowników pomocniczych ( 11, 17, 41, 42 i 43) Łączny koszt utrzymania szkoły Szkoła Podstawowa w Przykonie 1.041.619 1.388.994 Szkoła Filialna w Smulsku 69.865 81.920 Szkoła Podstawowa w Sarbicach 556.066 747.076 Szkoła Podstawowa w Boleszczynie 214.109 298.083 Gimnazjum w Przykonie 68.781 118.842 RAZEM 1.950.440 2.634.915 33
Kadra nauczycieli W szkołach podstawowych (bez oddziałów przedszkolnych) pracuje 45 pełnozatrudnionych nauczycieli oraz 5 niepełnozatrudnionych. W przeliczeniu na pełny etat liczba nauczycieli w szkołach podstawowych wynosi 46. Natomiast w gimnazjum pracuje 5 pełnoi 10 niepełnozatrudnionych nauczycieli (w przeliczeniu na pełny etat 8). Szkoła Podstawowa w Przykonie zatrudnia 26 nauczycieli, z czego 54% tej kadry stanowią nauczyciele z wykształceniem wyższym magisterskim z przygotowaniem pedagogicznym ( mgr z pp), 30% - nauczyciele z wykształceniem wyższym zawodowym z przygotowaniem pedagogicznym (wyż. zaw. z pp), a 16% stanowią nauczyciele z wykształceniem średnim z przygotowaniem pedagogicznym. W Szkole Podstawowej w Sarbicach 71% kadry nauczycielskiej to nauczyciele z wykształceniem mgr z pp (na 14 wszystkich nauczycieli jest ich 10). Pracuje tam także troje nauczycieli z wykształceniem wyż. zaw. z pp i jeden absolwent studium nauczycielskiego. Szkoła Podstawowa w Boleszczynie zatrudnia 7 nauczycieli, z tego z wykształceniem wyższym z pp 4 (57%), jednego absolwent kolegium nauczycielskiego, jednego studium nauczycielskiego oraz jednego SWP. Szkoła Filialna w Smulsku zatrudnia dwoje nauczycieli z wykształceniem mgr z pp. Natomiast Gimnazjum w Przykonie zatrudnia wykwalifikowaną kadrę nauczycielską. Z 15 nauczycieli zatrudnionych 12 posiada wykształcenie mgr z pp, co stanowi 80% oraz 3 nauczycieli z wykształceniem wyż. zaw. z pp. Podsumowując: W szkołach podstawowych i gimnazjum zatrudnionych jest 65 nauczycieli, z czego: - z wykształceniem wyż. mgr z pp - 42 osoby (65 %), - z wykształceniem wyż. zaw. z pp - 16 osób (24%), - z wykształceniem SN, SWP, SP - 7 osób (11%). W oddziałach przedszkolnych przy szkołach podstawowych zatrudnionych jest: Oddziały przedszkolne Liczba nauczycieli pełnozatrudnionych niepełnozatrudnionych SP Sarbice 2 3 SP Boleszczyn 1 - SF Smulsko 1-34
Wyposażenie W szkole Podstawowej w Przykonie znajduje się 14 pomieszczeń do nauczania, z tego trzy to pracownie przedmiotowe, pracownia komputerowa z 10 stanowiskami komputerowymi. Poza tym szkoła posiada świetlicę i stołówkę (w tym samym pomieszczeniu). Szkoła posiada również salę gimnastyczną oraz salę sportową z bardzo dobrym wyposażeniem technicznym i sanitarnym. Z biblioteki posiadającej 7 642 pozycji książkowch korzysta 270 uczniów. Szkoła Podstawowa w Sarbicach natomiast posiada 12 pomieszczeń do nauczania, z czego 4 pracownie przedmiotowe. W szkole znajduje się także świetlica ze stołówką, bardzo dobrze wyposażona i spełniająca wszelkie wymogi sala gimnastyczna oraz biblioteka ze zbiorem książek liczącym 6 360. W Szkole Podstawowej w Boleszczynie znajduje się 5 izb lekcyjnych, świetlica oraz biblioteka z liczbą 969 woluminów. Uczniowie Gimnazjum w Przykonie uczą się w 3 salach i świetlicy, a także korzystają z sali sportowej oraz stołówki znajdującej się w Szkołach Podstawowych w Przykonie i Sarbicach. Natomiast uczniowie Szkoły Filialnej w Smulsku w 2 salach. Wyniki nauczania Spośród 37 uczniów kończących Szkołę Podstawową w Przykonie 10 kontynuuje naukę w liceum, 8 w technikum, a w zasadniczej szkole zawodowej 19. W roku 1999 60 uczniów z tej szkoły brało udział w konkursach przedmiotowych, z dwoje z nich zostało laureatami olimpiad przedmiotowych. Spośród ośmioklasistów Szkoły Podstawowej w Sarbicach czworo kontynuuje naukę w technikum, a czworo w liceum. Tabela 17 Wyniki testu kompetencji w roku 1999 przedstawiają się następująco: Szkoła Podsta Szkoła Podstawowa w Przykonie w Sarbicach Średnia klasy z języka polskiego 28,79 30,25 Średnia klasy z matematyki 28,89 22,00 Szkoła Podstawowa w Przykonie zajęła tym samym II miejsce w powiecie. 35
Przedszkole Samorządowe w Przykonie. Charakterystyka ogólna Przedszkole mieści się we własnym obiekcie wolnostojącym. Budynek został oddany do użytku w 1996 roku. Wstępnie przygotowany był do przyjęcia 50 dzieci. Ze względu na fakt, że liczba dzieci zgłaszanych do przedszkola była znacznie większa niż możliwości lokalowe w 1998 roku dokonano modernizacji polegającej na przystosowaniu części szatni na salę zajęć dydaktycznych. Obecnie do przedszkola może uczęszczać 65 dzieci. Obiekt przedszkolny jest parterowy, podpiwniczony. W pomieszczeniach piwnicznych mieści się magazyn narzędziowy, spiżarnia, szatnia woźnego, archiwum. Przedszkole posiada odpowiednie pomieszczenia i urządzenia wymagane w placówkach wychowania przedszkolnego, a ponadto duży plac wokół budynku.! Teren przedszkola otoczony jest płotem. Znaczną jego część zajmuje łąka będąca w okresie wiosennym i letnim miejscem zabaw i zajęć ruchowych dzieci. Na placu przedszkolnym jest tez wydzielone miejsce na ogród warzywny i rabaty kwiatowe. Plac zabaw wyposażony jest w sprzęt taki jak: huśtawki, karuzele, piaskownice, przeplotnie. Za placem zabaw znajduje się duża piaskownica a obok niej drewniany wiatrak. Teren wokół przedszkola jest obecnie zagospodarowywany. Planuje się posadzenie drzew liściastych wokół placu zabaw - co umożliwiłoby zabawy dzieci w słoneczne dni. Ponadto planuje się ustawić na łące drewniane konstrukcje do zabaw i ćwiczeń sportowych oraz skalniak obsadzony roślinnością.! Do realizacji zadań statutowych przedszkole posiada: 3 sale dydaktyczne, pokój nauczycielski, gabinet dyrektora, gabinet intendenta, kuchnię wraz z bogatym zapleczem (zmywalnia, obieralnia, magazyn naczyń, magazyn żywnościowy, pomieszczenia do przechowywania jaj, szatnia i sanitariaty dla personelu kuchni) magazyn środków chemicznych i papierniczych pomieszczenia gospodarcze. Liczba pomieszczeń i ich wyposażenie odpowiadają ogólnym warunkom bezpieczeństwa i higieny pracy - zgodnie z obowiązującymi przepisami w tym zakresie. 36
Sale zabaw wyposażone są w kolorowe meble dostosowane do wzrostu dzieci, mebelki do kącików zabaw i zabawki. Przy każdej sali zabaw znajduje się łazienka wyposażona w umywalki, sedesy, brodzik z prysznicem. Wszystkie urządzenia dostosowane są do wzrostu dzieci. Część korytarza zajmują szatnie ze specjalnymi szafkami oznakowane znakami indywidualnymi. Każda szafka ma miejsce na papcie dzieci. Działalność przedszkola Przedszkole prowadzi działalność zgodnie z przepisami prawa oświatowego. Praca wychowawczo - dydaktyczna i opiekuńcza przebiega zgodnie z Programem wychowania w Przedszkolu. Na życzenie rodziców w przedszkolu prowadzone są zajęcia dodatkowe (j. angielski, rytmika) Do przedszkola mogą uczęszczać dzieci w wieku od 3 do 6 lat z terenu całej gminy. Dzieci 6 - letnie, których rodzice wyrażają taką chęć, mogą korzystać z przedszkola 5 godzin dziennie, nie wnosząc stałej opłaty (tzw. czesnego). Przedszkole czynne jest od poniedziałku do piątku od godz. 7 00-15 30. W czasie ferii zimowych i wakacji organizuje się grupę dyżurującą zapewniając dzieciom opiekę i wyżywienie. W roku 1999/2000 przyjęto do przedszkola 63 dzieci. Z tej ilości utworzono trzy oddziały: Pierwszy oddział to dzieci 3, 4, 5 letnie liczący 23 dzieci, drugi oddział dzieci 5, 6 letnie i trzeci - 6 letnie. W przedszkolu prowadzone jest wyżywienie: śniadanie i dwudaniowy obiad. Ponadto podawane są dzieciom desery oraz dodatki wzbogacające wartość odżywczą i energetyczną posiłków. Koszty wyżywienia w przedszkolu pokrywają w całości rodzice. Z posiłków mogą korzystać odpłatnie pracownicy przedszkola. Przedszkole realizuje cele i zadania wynikające z Ustawy o systemie oświaty oraz wydanych na jej podstawie aktów wykonawczych. Celem działalności przedszkola jest: 37
! Objęcie opieką wszystkich dzieci i zapewnienie im bezpieczeństwa oraz optymalnych warunków dla prawidłowego rozwoju;! Stymulowanie rozwoju wychowanka;! Kształtowanie i rozwijanie aktywności dziecka wobec siebie i innych oraz otaczającego świata;! Współdziałanie z rodzicami w celu ujednolicenia oddziaływań wychowawczych;! Przygotowanie dzieci do podjęcia nauki w szkole. Pracownicy przedszkola Personel pedagogiczny liczy 5 osób tj.: dyrektor i 4 nauczycielki. Trzy osoby posiadają wykształcenie wyższe magisterskie z przygotowaniem pedagogicznym, jedna wyższe zawodowe z przygotowaniem pedagogicznym oraz jedna studium nauczycielskie. Wszystkie nauczycielki uczestniczą w różnych formach doskonalenia zawodowego. W przedszkolu zatrudniona jest intendentka oraz 5 pracowników obsługowych: kucharka, pomoc kucharki, dwie woźne oddziałowe i woźny. 38
KULTURA, SPORT I ORGANIZACJE POZARZĄDOWE Biblioteka Infrastruktura Na terenie gminy Przykona znajdują się 2 placówki biblioteczne t.j. Gminna Biblioteka w Przykonie i Filia w Radyczynach oraz 2 punkty biblioteczne. Biblioteka w Przykonie mieści się w budynku Urzędu Gminy. Zajmuje 4 pomieszczenia o łącznej powierzchni 80 m 2. Posiada czytelnię z 8 miejscami stałymi. Jest dobrze usytuowana w przestrzeni, znajduje się bowiem w centrum życia gminy. Jedynym utrudnieniem może być fakt, że siedzibę swą ma na drugim piętrze. Filia w Radyczynach mieści się w lokalu zajmowanym przez oddział przedszkolny szkoły w Sarbicach. Posiada 2 pomieszczenia i kącik czytelniczy o łącznej powierzchni 28 m 2. Biorąc pod uwagę rozległość gminy Przykona jest ona usytuowana w odpowiednim miejscu, ponieważ ułatwia kontakt z książką wszystkim chętnym mieszkańcom tego terenu. Tą samą rolę spełniają punkty biblioteczne w Smulsku i Boleszczynie. Kadra W bibliotece gminnej zatrudniona jest jedna osoba na pe³nym etacie, we filii osoba na ¼ etatu. Punkty biblioteczne dzia³aj¹ na zasadzie umowy zlecenia. Ponadto od 1994 roku biblioteka w Przykonie zatrudnia osoby z prac interwencyjnych. Oprócz wypożyczeń dyrektor biblioteki prowadzi także działalność kulturalną i informacyjną. W roku 1999 wypożyczono 9.065 wol., co w przeliczeniu na jednego czytelnika daje 15,4 wol. rocznie. Z biblioteki korzystają nie tylko czytelnicy zarejestrowani, ale korzystający np. tylko z czytelni. W roku 1999 bibliotekę odwiedziło 4285 osób z różnymi potrzebami czytelniczymi. 39