POLITECHNIKA WARSZAWSKA WYDZIAŁ INŻYNIERII ŚRODOWISKA ZAKŁAD OCHRONY I KSZTAŁTOWANIA ŚRODOWISKA ul. Nowowiejska 20, 00-653 Warszawa RAPORT Etap II pt. Projekt techniczny Bazy Danych Monitoringu Wód (BDMW2010 ) Autorzy: Dr inż. Krzysztof Kochanek Mgr inż. Anna Kwiatkowska Wykonany dla Zamawiającego: Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie Warszawa, czerwiec 2009 r.
PODSTAWY FORMALNE Podstawą formalną niniejszego raportu jest Umowa 31/PL0302/2009 dotycząca realizacji projektu badawczego pt. Rozwinięcie i wdrożenie komputerowego systemu gromadzenia, przechowywania, przetwarzania i udostępniania on-line danych środowiskowych a w szczególności Harmonogram stanowiący Załącznik nr 3 do Umowy. Zgodnie z Harmonogramem Wykonawca dostarcza Raport Etap II pt. Projekt techniczny Bazy Danych Monitoringu Wód (BDMW2010) Warszawa, czerwiec 2009r.
Spis treści 1 UŻYTE SKRÓTY... 5 2 CEL OPRACOWANIA... 5 2.1 KILKA WSKAZÓWEK DLA CZYTAJĄCYCH PROJEKT TECHNICZNY... 6 3 GŁÓWNY INTERFEJS UŻYTKOWNIKA... 7 4 TABELE KORPORACYJNE, UŻYTKOWNICY I UPRAWNIENIA... 9 4.1 MODUŁ ADMINISTROWANIA DANYMI KORPORACYJNYMI... 9 4.2 TABELE ADMINISTRACYJNE... 9 4.3 RZGW... 10 4.4 DELEGATURY... 10 4.5 LISTA FUNKCJI PRZYPISYWANYCH UŻYTKOWNIKOM W SYSTEMIE.... 10 5 MODUŁ POMIAROWY... 12 5.1 SŁOWNIKI I TABELE ZWIĄZANE Z SIECIĄ POMIAROWĄ I PRZEPROWADZANIEM POMIARÓW... 12 5.1.1 Słownik: Grupy wskaźników... 12 5.1.2 Słownik: Wskaźniki... 13 5.1.3 Słownik: Rodzaje monitoringów... 13 5.1.4 Słownik: Rodzaje punktów pomiarowych... 14 5.1.5 Słownik: Częstotliwości pomiarów... 14 5.1.6 Słownik: Statusy wyników pomiarów... 15 5.1.7 Opis sieci pomiarowej... 16 5.2 REJESTRACJA WYNIKÓW POMIARÓW Z PROGRAMU LABORATORYJNEGO... 19 5.3 APLIKACJA ZBIERANIA, MODYFIKACJI I ANALIZY DANYCH... 20 5.3.1 Lista punktów pomiarowych (formularz F1)... 20 5.3.2 Edycja lub przeglądanie informacji o punkcie pomiarowym (F2)... 21 5.3.3 Dodawanie nowego punktu pomiarowo-kontrolnego... 21 5.3.4 Lista programów pomiarowych (formularz F3)... 22 5.3.5 Edycja lub przeglądanie programu pomiarowego (formularz F4)... 23 5.3.6 Dodawanie nowego programu pomiarowo-kontrolnego... 24 5.3.7 Rejestracja pomiarów... 25 5.3.8 Weryfikacja pomiarów (formularz F9)... 28 6 MODUŁ HYDROGRAFICZNY... 29 6.1 RZEKI I INNE CIEKI... 29 6.2 ZLEWNIE... 32 6.3 JEZIORA I SZTUCZNE ZBIORNIKI WODNE... 33 6.4 JEDNOLITE CZĘŚCI WÓD... 34 6.5 RELACJE MIĘDZY TABELAMI... 37 7 MODUŁ KLASYFIKACJI JAKOŚCI WÓD... 38 7.1 ALGORYTMY KLASYFIKACJI STANU EKOLOGICZNEGO WÓD.... 38 7.2 TABELE WARTOŚCI GRANICZNYCH DO ALGORYTMU OCENY JAKOŚCI WÓD... 43 7.2.1 Tabela wartości granicznych wskaźników biologicznych dla cieków... 44 7.2.2 Tabela wartości granicznych wskaźników hydromorfologicznych dla cieków... 45 7.2.3 Tabela wartości granicznych wskaźników fizykochemicznych dla cieków... 45 7.2.4 Tabela biologicznych wartości granicznych dla zbiorników wodnych... 46 7.2.5 Tabela morfologicznych wartości granicznych dla zbiorników wodnych... 46 7.2.6 Tabela fizykochemicznych wartości granicznych dla zbiorników wodnych... 47 7.2.7 Tabela wartości granicznych substancji szkodliwych... 47 7.2.8 Tabela wartości wskaźników chemicznych... 48 7.2.9 Interfejs obsługi procedury klasyfikacji stanu ekologicznego wód... 48 7.3 ALGORYTM KLASYFIKACJI POTENCJAŁU EKOLOGICZNEGO WÓD... 50 7.4 ALGORYTMY OCENY JAKOŚCI WÓD POD KĄTEM EUTROFIZACJI OSTATECZNA WERSJA ALGORYTMU POWSTANIE DO 16 WRZEŚNIA 2009... 50 7.4.1 Eutrofizacja ze źródeł komunalnych... 50 7.4.2 Tabele wartości granicznych wskaźników oraz interfejs obsługi algorytmu eutrofizacji wód... 53
7.4.3 Eutrofizacja ze źródeł rolniczych... 53 7.4.4 Interfejs obsługi procedury oceny wód pod kątem eutrofizacji.... 54 7.5 ALGORYTMY OCENY JAKOŚCI WÓD POD KĄTEM PRZYDATNOŚCI DO ZAOPATRZENIA LUDNOŚCI W WODĘ DO SPOŻYCIA. OSTATECZNA WERSJA ALGORYTMU POWSTANIE DO 15 WRZEŚNIA 2009. 54 7.5.1 Tabele wartości granicznych oraz interfejs obsługi algorytmu oceny wód dla zaopatrzenia ludności.... 56 7.6 ALGORYTMY OCENY JAKOŚCI WÓD POD KĄTEM PRZYDATNOŚCI DO CELÓW REKREACYJNYCH.. OSTATECZNA WERSJA ALGORYTMU POWSTANIE DO 15 WRZEŚNIA 2009.... 58 7.6.1 Tabele wartości granicznych oraz interfejs obsługi algorytmu oceny wody przeznaczonej do celów rekreacyjnych.... 60 7.7 ALGORYTMY OCENY JAKOŚCI WÓD POD KĄTEM PRZYDATNOŚCI DO BYTOWANIA RYB.... 61 7.7.1 Tabele wartości granicznych oraz interfejs obsługi algorytmu oceny warunków bytowania ryb.... 64 8 MODUŁ PRESJI... 65 9 MODUŁ GIS... 66 9.1 SCHEMAT MODUŁU WIZUALIZACJI... 66 9.1.1 Przewidywane technologie... 67 9.1.2 Diagram związków encji... 68 9.1.3 Opis metadanych (do diagramu związków encji)... 69 9.1.4 Okno graficzne modułu wizualizacji interfejs użytkownika... 69 9.2 SCHEMAT PROCESU EDYCJI PARAMETRÓW WARSTWY... 75 9.3 SCHEMAT PROCESU DRUKU MAPY... 76 9.4 SCHEMAT PROCESU IMPORTU WARSTWY SQL... 78 9.5 STANDARD ZAPISU PLIKOWEGO... 78 9.6 OGRANICZENIA SYSTEMOWE... 79 10 PREDEFINIOWANE RAPORTY I WYKRESY... 79 10.1 RAPORTY... 79 10.1.1 Raport z klasyfikacji jakości wód... 80 10.1.2 Raport z klasyfikacji potencjału wód... 81 10.1.3 Raport z oceny jakości wód pod względem eutrofizacji... 81 10.1.4 Raport z oceny przydatności wód do zaopatrzenia ludności... 81 10.1.5 Raport z oceny przydatności wód do celów rekreacyjnych... 82 10.1.6 Raport z oceny przydatności wód do bytowania ryb łososiowatych i karpiowatych... 83 10.2 WYKRESY... 84 10.3 INNE... 88 11 UDOSTĘPNIANIE DANYCH ON-LINE... 89 11.1 PRZEBIEG DZIAŁAŃ... 89 11.2 PREZENTACJA DANYCH W PORTALU INTERNETOWYM... 90 11.2.1 Schematy stron i podstron... 90 11.3 TABELE W SYSTEMIE... 92 11.3.1 JCW słownik z informacjami o Jednolitych Częściach Wód... 92 11.3.2 Punkty pomiarowo-kontrolne... 93 11.3.3 Wskaźniki... 93 11.3.4 Grupy wskaźników słownik... 94 11.3.5 Wyniki pomiarów... 94 11.3.6 Klasyfikacja w punktach pomiarowych... 94 11.3.7 Klasyfikacja w jednolitych częściach wód... 95 11.3.8 Klasy grup wskaźników... 95 11.3.9 Klasy grup wskaźników... 95 12 PODSUMOWANIE... 96
1 Użyte skróty W kolumnie wypełnienie obowiązkowe : t tak, n nie. W kolumnie typ : autonr autonumer liczba całkowita, wartość pola wyznaczana automatycznie przez bazę, l.całk. liczba całkowita, l.rzecz. liczba rzeczywista, tekst(nn) tekst, w nawiasach maksymalna długość tekstu, t/n pole tak/nie (tylko dwie, wykluczające się wartości np. dana archiwalna/dana bieżąca), obraz dołączony dokument np. zdjęcie, skan dokumentu itp. W kolumnie klucz : <p> klucz podstawowy jest to jednoznaczny identyfikator (najczęściej numer) rekordu (wiersza) wpisanego do tabeli, zwykle jego zawartość jest niedostępna dla użytkownika. Pełni on ważne role techniczne; <o> klucz obcy identyfikator rekordu (wiersza) w innej tabeli, wskazuje w obcej tabeli na wiersz, którego dane odpowiadają danym w opisywanej tabeli (np. jest to numer wskaźnika przy danych o pomiarze, dzięki kluczowi obcemu można sięgnąć do tabeli wskaźników i pod odpowiednim numerem znaleźć wszystkie informacje o wskaźniku). Zawartość pola klucz obcy jest niedostępna dla użytkownika. Pełni on ważne role techniczne. 2 Cel opracowania Niniejsze opracowanie zawiera projekt techniczny bazy danych monitoringu wody (BDMW2010) w ramach projektu nr 3 Rozwinięcie i wdrożenie komputerowego systemu gromadzenia, przechowywania, przetwarzania i udostępniania on-line danych środowiskowych. Projekt techniczny będzie stanowił podstawę do wykonania oprogramowania, którego koncepcja funkcjonalna została przedstawiona w raporcie nr I. Należy stwierdzić, iż o ile w poprzednim opracowaniu uwaga została skupiona na założeniach funkcjonalnych bazy danych, co w konsekwencji determinowało podział materiału na klasy funkcjonalne opisane później szczegółowo w poszczególnych rozdziałach raportu I, to w przypadku tego tekstu nacisk położono na stronę techniczną tworzonego oprogramowania. Jednocześnie proponowane rozwiązania techniczne w całości odzwierciedlają funkcjonalność bazy danych przedstawioną w poprzednim raporcie. Poszczególne funkcjonalności opisane w pierwszym raporcie zostały w niniejszym dokumencie podzielone na poszczególne moduły logiczne, które fizycznie będą stanowiły opcje dostępne w menu głównym programu lub będzie się można do nich odwołać poprzez interaktywny interfejsu użytkownika. Baza danych BDMW2010 projektowana jest jako część większego systemu wspomagającego gromadzenie, przetwarzanie i udostępnianie danych o jakości wód. Schemat blokowy przepływu danych pomiędzy modułami oraz innymi potencjalnymi użytkownikami informacji zgromadzonych w bazie przedstawiono na Rys. 1.
Rys. 1. Schemat przepływu danych między modułami bazy danych oraz innymi użytkownikami danych. Opracowanie zawiera dokładne opisy tabel bazy danych, relacji między nimi, wygląd interfejsu użytkownika wraz z oknami dialogowymi, opisy ważniejszych algorytmów wykorzystanych w bazie, projekty raportów i wykresów dostępnych w bazie danych, portalu prezentacji danych on-line czy wreszcie modułu prezentacji danych przestrzennych (GIS). Należy jednak pamiętać, iż przedstawione tutaj rozwiązania techniczne, czy też wygląd okien dialogowych nie są ostateczne i mogą się zmienić, gdy wyniknie taka potrzeba podczas programowania bazy danych. Podsumowując, głównym celem niniejszego opracowania jest przedstawienie technicznych aspektów bazy danych pracownikom WIOŚ Kraków, w celu ich ostatecznej weryfikacji. Drugim celem jest również usystematyzowanie koncepcji bazy danych, co przyczyni się do ułatwienia wykonawcom pracy nad systemem. 2.1 Kilka wskazówek dla czytających projekt techniczny Na etapie projektu technicznego tworzony jest kształt aplikacji, realizacja jego funkcji oraz zawartość i budowa danych. Po zaprogramowaniu zmiana pewnych funkcji czy struktur jest bardzo trudna lub niemożliwa bez ponownego napisania projektu technicznego, znacząco wydłuża czas tworzenia aplikacji i zwiększa ryzyko popełnienia błędów. W czasie czytania szczególną uwagę należy zwrócić na następujące aspekty: W tabelach ze strukturą danych: typ pola (np. czy nie jest gdzieś zaplanowany tekst zamiast liczby, pole za krótkie itp.) kompletność pól czy wszystkie potrzebne dane można w wymienionych polach zapisać wymóg wpisania danej do pola (kolumna wypełnienie obowiązkowe? ) tam, gdzie jest wpisana litera t aplikacja nie pozwoli użytkownikowi na zapisanie danych i zamknięcie formularza, jeśli pole będzie puste zasadność kluczy obcych, które występują najczęściej w tych polach, których zawartość na formularzach wypełnia się wybierając daną z listy rozwijanej w bazach danych częstym przypadkiem, który trzeba prawidłowo zaprojektować i zaprogramować jest relacja między tabelami typu jeden rekord do wielu lub wiele rekordów do wielu. Występuje to wówczas, gdy jakiemuś jednemu obiektowi z jednej tabeli odpowiada wiele obiektów innego typu, z drugiej tabeli (np. w jednym województwie jest wiele powiatów, w jednym punkcie pomiarowym jest wiele poborów) itp. Zależności te zaznaczone są na diagramach połączeń relacyjnych i
należy je dokładnie prześledzić. W formularzach (formatkach): zestaw pól, które użytkownik chciałby w danym punkcie aplikacji obejrzeć zasadność filtrowania, ergonomia układu pól na formularzu. 3 Główny interfejs użytkownika Interfejs BDMW2010 został zaprojektowany w ten sposób, aby użytkownik miał szybki i bezpośredni dostęp do wszystkich modułów programu (należy jednak pamiętać, że do niektórych modułów dostęp uzyskają wyłącznie użytkownicy o wyższych uprawnieniach). Przy projektowaniu interfejsu, zarówno menu głównego jak i wszystkich okien dialogowych, położono nacisk na ergonomię rozwiązań, starano się wyjść naprzeciw przyzwyczajeniom użytkowników systemu operacyjnego Windows i aplikacji w nim działających, po to aby obsługa bazy danych odbywała się w sposób jak najbardziej intuicyjny. Poszczególne funkcjonalności zostały pogrupowane pod opcjami menu głównego. Należy tutaj wspomnieć, iż niektóre okna dialogowe opisane w następnych rozdziałach ukazują się dopiero po wykonaniu pewnych czynności lub obliczeń w programie i nie są dostępne bezpośrednio z menu głównego. Dotyczy to w szczególności modułu GIS, który będzie miał swój interfejs użytkownika i będzie tylko uruchamiany z menu głównego (szczegóły w rozdziale 0), oraz wyglądu strony WWW, która formalnie nie będzie stanowiła integralnej całości z BDMW2010 (szczegóły w rozdziale 6). Schemat menu głównego wraz z opcjami pierwszego i dalszych rzędów pokazano na Rys. 2.
Rys. 2. Schemat menu głównego wraz z opcjami. 8
4 Tabele korporacyjne, użytkownicy i uprawnienia 4.1 Moduł administrowania danymi korporacyjnymi Na moduł ten składają się następujące elementy: zarządzanie użytkownikami, operacje na słownikach, edycja parametrów systemu, eksport danych do internetu. Funkcjonalności i ekrany (okna dialogowe) związane z administracją systemu dostępne są tylko osobom o odpowiednich uprawnieniach. Są to formularze, które wyświetlają listę obiektów (np. użytkowników), pozwalają na przejście do ekranu ze szczegółami i modyfikację danych lub dopisywanie nowych danych. Słowniki są zorganizowane w podobny sposób we wszystkich modułach BDMW2010, opisany w następnych rozdziałach. Parametry systemu to dane, które należy ustawić, aby aplikacja mogła działać, a więc są to: adresy serwerów ścieżki dostępu do plików importowanych, itp. Eksport danych do Internetu opisany jest w rozdziale 11. 4.2 Tabele administracyjne W słownikach bazy będą przechowywane nazwy województw, powiatów i gmin oraz ich zależności. Do tego celu będą wykorzystywane tabele ko_województwa, ko_powiaty, ko_gminy (prefiks ko_ oznacza tabele korporacyjne) o prostej strukturze. ko_gminy tabela zawierająca nazwy gmin i wskazanie na powiat ko_gminy Lp. Argument Typ Klucz* Opis 1. Id_gminy integer <p> Jednoznaczny identyfikator. 2. Id_powiatu integer <o> identyfikator powiatu 3. nazwa text powiaty tabela zawierająca spis powiatów znajdujących się na terenie Polski oraz przyporządkowane im numery identyfikacyjne, a także identyfikatory województw, na których obszarze są położone. ko_powiaty Lp. Argument Typ Klucz* Opis 1. id_powiatu integer <p> Jednoznaczny identyfikator. 2. id_wojew integer <o> identyfikator województwa 3. nazwa text 9
województwa tabela zawierająca spis województw znajdujących się na terenie Polski oraz przyporządkowane im numery identyfikacyjne. ko_województwa Lp. Argument Typ Klucz* Opis 1. id_wojew integer <p> Jednoznaczny identyfikator. 2. nazwa text 4.3 RZGW Lista RZGW ko_rzgw lp. pole wypełnienie obowiązkowe? typ klucz uwagi 1. id_rzgw t autonr <p> Jednoznaczny identyfikator RZGW. 2 nazwa t tekst(100) 3. województwo t tekst(100) nazwa wskaźnika województwa 4. adres n tekst(100) 5. kod n tekst(6) kod pocztowy 6. miasto n tekst(50) miasto 4.4 Delegatury ko_rzgw lp. pole wypełnienie obowiązkowe? typ klucz uwagi 1. id_delegatura t autonr <p> Jednoznaczny identyfikator delegatury. 2. nazwa t tekst(100) 3. adres n tekst(100) 4. kod n tekst(6) kod pocztowy 5. miasto n tekst(50) miasto 4.5 Lista funkcji przypisywanych użytkownikom w systemie. Od przypisanej funkcji zależą uprawnienia użytkownika do wykonywania operacji w systemie. Jeden użytkownik może mieć przypisaną jedną funkcję w systemie. 10
ko_funkcje lp. pole wypełnienie obowiązkowe? typ klucz uwagi 1. id t autonr <p> Jednoznaczny identyfikator grupy. 2. opis t tekst(100) pełna nazwa Zawartość listy ko_funkcje opis operator administrator merytoryczny administrator wojewódzki sprawozdawca (tylko czytanie) W systemie będzie istniała też tabela z informacjami o użytkownikach mających prawo pracy w aplikacji. Rys. 3 przedstawia połączenia relacyjne między opisanymi tabelami. 11
Rys. 3. Połączenia relacyjne między tabelami z zapisaną informacją o podziale administracyjnym oraz połączenia między tabelami użytkowników i ich funkcji 5 Moduł pomiarowy 5.1 Słowniki i tabele związane z siecią pomiarową i przeprowadzaniem pomiarów 5.1.1 Słownik: Grupy wskaźników sl_grupy_wskaznikow lp. pole wypełnienie obowiązkowe? typ klucz uwagi 1. id t autonr <p> Jednoznaczny identyfikator grupy. 2. opis t tekst(100) pełna nazwa 3. nadrzedna n lcałk <o> powiązanie z grupą nadrzędną grupy wskaźników są dwupoziomowe Zawartość słownika 12
sl_grupy_wskaznikow opis nadrzędna 1. biologiczne elementy jakości wód powierzchniowych -- 1.1 bezkręgowce bentosowe 1 4. Substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego 4.1 Substancje priorytetowe 4 4.3 Specyficzne zanieczyszczenie syntetyczne i niesyntetyczne 4... 5.1.2 Słownik: Wskaźniki sl_wskazniki lp. pole wypełnienie obowiązkowe? typ klucz uwagi 1. id_wskaznika t autonr <p> Jednoznaczny identyfikator wskaźnika. 2. nazwa t tekst(100) pełna nazwa wskaźnika 3. skrot n tekst(10) 4. jednostka t tekst(10) 5. metoda t tekst(1000) relacja wiele do wielu odpowiednik techniki w LIMS 6. akredytowany t t/n 7. metodyka t tekst(1000) relacja wiele do wielu odpowiednik techniki badawczej (PN) 8. granica oznaczalności 9. granica wykrywalnosci t n lrzecz lrzecz 10. grupa_id t l.całkowita <o> nr najniższej w hierarchii grupy ze słownika sl_grupy_wskazników 11. eksport t tak/nie oznaczenie, czy dany wskaźnik będzie eksportowany przy eksporcie miesięcznym 5.1.3 Słownik: Rodzaje monitoringów sl_rodzaje_monitoringow lp. pole wypełnienie obowiązkowe typ klucz uwagi 1. id t autonr <p> Jednoznaczny identyfikator grupy. 2. opis t tekst(100) pełna nazwa 3. skrót t tekst(4) 13
Zawartość słownika sl_rodzaje_monitoringow sl_rodzaje_monitoringow opis skrót operacyjny MO diagnostyczny MD reperowy MR operacyjno-celowy MOC graniczny MG badawczy MD 5.1.4 Słownik: Rodzaje punktów pomiarowych sl_rodzaje_ppk lp. pole wypełnienie obowiązkowe? typ klucz uwagi 1. id t autonr <p> Jednoznaczny identyfikator grupy. 2. opis t tekst(100) pełna nazwa Zawartość słownika sl_rodzaje_ppk opis diagnostyczny presji powyżej ujęć wody pitnej w jednolitych częściach wód przeznaczonych do poboru wody do spożycia przeznaczone do bytowania ryb w warunkach naturalnych na obszarach Natura 2000 kąpieliskowe sieci SoE 5.1.5 Słownik: Częstotliwości pomiarów sl_czestotliwosci_pomiarow lp. pole wypełnienie obowiązkowe? typ klucz uwagi 1. id t autonr <p> Jednoznaczny identyfikator. 2. opis t tekst(100) pełna nazwa 14
Zawartość słownika sl_grupy_wskaznikow opis raz w miesiącu raz w kwartale raz w roku.. 5.1.6 Słownik: Statusy wyników pomiarów sl_statusy_pomiarow lp. pole wypełnienie obowiązkowe? typ klucz uwagi 1. id t autonr <p> Jednoznaczny identyfikator. 2. opis t tekst(20) pełna nazwa Zawartość słownika sl_statusy_pomiarow opis nowy zatwierdzony zaakceptowany niepewny odstający archiwalny Poszczególne opcje oznaczają: nowy dana nowo wprowadzona lub wczytana, ale jeszcze nie można jej analizować, ponieważ użytkownik nie zatwierdził wprowadzonej danej, zatwierdzony dana sprawdzona przez operatora wprowadzającego lub wczytującego dane, bądź wczytana z systemu LIMS, zaakceptowany uznana za prawidłową w procesie weryfikacji, niepewny prośba o sprawdzenie przez operatora jej wartości. Operator powinien jeszcze raz zweryfikować wprowadzoną lub wczytaną wartość i ją zmienić lub pozostawić, zatwierdzając wartość ponownie. Wartość, która była podejrzana, a operator ją potwierdził nie może mieć ustawionego po raz drugi tego statusu. Może być tylko zaakceptowana lub błędna, odstający dana różni się znacznie od innych danych, została jednak sprawdzona i zgodnie z przepisami nie może być pomijana w zestawieniach i obliczeniach, archiwalny wartość nie jest brana pod uwagę w zestawieniach. 15
5.1.7 Opis sieci pomiarowej W tabelach opisu sieci pomiarowej przechowuje się informacje o archiwalnej i wykorzystywanej na bieżąco sieci pomiarowej. 5.1.7.1 Programy pomiarowe Program pomiarowy służy do określenia zbioru wskaźników koniecznych do mierzenia w określonych datach. Jeśli jest zarejestrowany pomiar wskaźnika w określonej dacie, to nie jest konieczne przypisanie pomiaru lub poboru do programu przypisanie jest domniemane. tab_programy_pomiarowe lp. pole wypełnienie obowiązkowe? typ klucz uwagi 1. id_programu t autonr <p> Jednoznaczny identyfikator programu pomiarowego. 2. nazwa t tekst(100) pełna nazwa programu 3. skrót t Tekst (20?) 4. data od t data data, od której program obowiązuje 5. data do t data data, do której program obowiązuje 6. monitoring t lcalk <o> id monitoringu, do którego program należy (1 program 1 monitoring) 7. archiwalny t t/n oznaczenie, czy program jest archiwalny 8. zatwierdzony t t/n czy program jest już zatwierdzony? 5.1.7.2 Wskaźniki w programach pomiarowych Lista wskaźników przypisanych do programu wraz z częstotliwością pomiaru. Jest to tabela techniczna, pozwalająca na prawidłowe połączenie danych. tab_wskazniki_programy lp. pole wypełnienie obowiązkowe? typ klucz uwagi 1. program_id t lcałk <o> identyfikator programu pomiarowego. 2. wskaznik_id t lcałk <o> identyfikator wskaźnika. 3. czestotl_id t lcałk <o> identyfikator częstotliwości pomiarów. 5.1.7.3 Punkty pomiarowo-kontrolne tab_ppk lp. pole wypełnienie obowiązkowe? typ klucz uwagi 1. id_ppk t autonr <p> Jednoznaczny identyfikator ppk. 2. kod t tekst(100) kod punktu 16
3. JCW_id t lcałk <o> identyfikator JCW ze słownika JCW 4. kategoria_id t lcałk <o> id kategorii wód (czy taki słownik jest u KK?) 5. zlewnia_id t lcałk <o> identyfikator zlewni rzeki ze słownika 6. RZGW_id t lcałk <o> identyfikator RZGW 7. Współrzędna X n l.rzecz współrzędna lokalizacji punktu dla potrzeb GIS 8. Współrzędna Y n l.rzecz współrzędna lokalizacji punktu dla potrzeb GIS 9. Współrzędna Z n l.rzecz oznaczenie głębokości w jeziorach i zbiornikach, 1 m-sce po przecinku 9. opis n tekst(1000) miejsce na krótki opis 10. zdjecie n obraz zdjęcie, mapka itp. 11.. archiwalny t t/n lcałk oznaczenie, czy punkt jest archiwalny 5.1.7.4 Rodzaje monitoringów w ppk Punkt pomiarowo-kontrolny możne należeć do kilku typów monitoringu spełniając jednocześnie różne role (określone tutaj jako rodzaj). W tabeli zawarta jest lista typów monitoringu danego punktu i rodzaj punktu w danym monitoringu. Jest to tabela techniczna, umożliwiająca prawidłowe połączenie danych. tab_rodzaj_monitoringu_ppk lp. pole wypełnienie obowiązkowe? typ klucz uwagi 1. ppk_id t lcałk <o> id ppk, którego dotyczy dany monitoring 2. monitoring_id t lcałk <o> id monitoringu 3. rodzaj_id t lcałk <o> identyfikator rodzaju punktu 5.1.7.5 Programy pomiarowe w ppk Lista programów pomiarowych, do których należy ppk tab_programy-pomiarowe_ppk lp. pole wypełnienie obowiązkowe? typ klucz uwagi 1. ppk_id t lcałk <o> id ppk, którego dotyczy dany monitoring 2. program_id t lcałk <o> id programu 3. archiwalny t t/n czy przypisanie jest archiwalne 5.1.7.6 Rejestracja wyników pomiarów Pomiary zorganizowane są w formie poborów przekazywanych do laboratoriów. Informacje o poborze znajdują się w tabeli tab_pobory, a o wynikach poszczególnych pomiarów z danego poboru w tabeli tab_pomiary. 17
tab_pobory lp. pole wypełnienie obowiązkowe? typ klucz uwagi 1. id_poboru t autonr <p> Jednoznaczny identyfikator pomiaru. 2. nr poboru t tekst(6) numer poboru do celów ewidencji lokalnej 3. program_id n lcałk <o> identyfikator programu pomiarowego, którego dotyczy pobór, relacja wiele do wielu 4. data t data data i godzina wykonania poboru próbki 5. ppk_id t lcałk <o> nr identyfikacyjny punktu pomiarowo-kontrolnego 6. opis n tekst(500) opis warunków poboru (np. niestandardowe okoliczności pogodowe, w których był wykonywany pobór). tab_wyniki lp. pole wypełnienie obowiązkowe? typ klucz uwagi 1. pomiar_id t autonr <p> id pomiaru 2. pobor_id t lcałk <o> id poboru 2. punkt_id t lcałk <o> id ppk 4. wskaźnik_id t lcałk <o> id wskaźnika 5. źródło t lcalk 7. wynik t lrzecz skąd pochodzi pomiar: 1. z LIMS, 2.wprowadzanie ręczne, 3. z pliku tekstowego 8. poniżej granicy t t/n oznaczenie, czy wynik jest poniżej granicy oznaczalności metoda_id t lcalk <o> metodyka_id t lcalk <o> 9. status t lcałk <o> id statusu pomiaru 10. data statusu t data data zmiany statusu 11. uwagi n tekst(1000) komentarz do danej 12. archiwalny t t/n czy przypisanie jest archiwalne 18
Rys. 4. Połączenia między tabelami i słownikami w module systemu pomiarowego 5.2 Rejestracja wyników pomiarów z programu laboratoryjnego Dane między programami przekazywane będą w formie plików XML umieszczanych przez aplikację CS-17 (LIMS) we wskazanym przez administratora miejscu (ścieżka sieciowa ustawiana w opcjach programu). Po stronie aplikacji CS-17 Gdy kierownik laboratorium zatwierdza dane komponentu Woda dla klienta wewnętrznego, generowany jest plik XML. Kierownik laboratorium będzie miał w programie możliwość wygenerowania pliku XML wielokrotnie do wskazanego przez niego sprawozdania i zapisania go w określonym w ustawieniach programu miejscu sieciowym. W pliku XML powinny znajdować się następujące dane: nr sprawozdania, z którego pochodzą wyniki, nr próbki numer ppk, oznaczenie wskaźnika, data i godzina pomiaru, metoda, metodyka, wynik pomiaru, akredytacja (T/N). Nazwa pliku powinna zawierać nr sprawozdania i datę wygenerowania pliku. W programie, po zapisaniu pliku musi pojawić się komunikat informujący użytkownika o rezultacie operacji. Kierownik laboratorium musi mieć możliwość obejrzenia historii wysyłek danych. Po stronie aplikacji BDJ 19
Podczas logowania się osoby mającej uprawnienia operatora program sprawdza, czy w miejscu zdefiniowanym w opcjach programu znajduje się jakiś plik XML z nowymi danymi do pobrania. Jeśli taki plik zostanie odnaleziony, użytkownik zostaje o tym poinformowany i podejmuje decyzję, czy dane te mają być wczytane. Wczytanie danych może tez odbywać się w wyniku wyboru odpowiedniej opcji z menu. Dane są wczytywane, a po potwierdzeniu przez użytkownika, że import odbył się prawidłowo plik jest przenoszony do innego katalogu. Wczytywane dane zapisywane są do tabeli pomiarów, z zaznaczeniem źródła (CS-17), jeśli wartość wczytywana jest po raz kolejny poprzednia (o ile ma status zatwierdzona ) jest przenoszona do archiwum. W przypadku, gdyby wśród wczytywanych pomiarów były pomiary już wcześniej wczytane, a którykolwiek z nich miałyby status inny niż zaakceptowany, cały import jest przerywany, a użytkownik jest o tym informowany odpowiednim komunikatem. Wszystkie wykonane importy zapisywane w są w tabeli tab_importy tab_importy lp. pole wypełnienie obowiązkowe? typ klucz uwagi 1. import_id t autonr <p> id pomiaru 2. data t data data utworzenia pliku w programie LIMS 3. plik t tekst(30) nazwa pliku 4. rezultat t tekst(30) opisowo jak się zakończył import 5. data_odb n data data wczytania pliku do aplikacji monitoringu 6. user_id n l.całk <o> identyfikator użytkownika wczytującego dane W raportach użytkownik CS-17 i BDJ powinien mieć możliwość podglądu zawartości powyższej tabeli. 5.3 Aplikacja zbierania, modyfikacji i analizy danych Funkcje aplikacji w postaci diagramu menu głównego przedstawione są na rysunku Rys. 2. 5.3.1 Lista punktów pomiarowych (formularz F1) Formularz służy do przeglądania istniejących w systemie punktów pomiarowych. Wyświetloną listę punktów pomiarowych można ograniczyć do punktów: z wybranej kategorii wód z wybranej JCW z wybranej rzeki z wybranego RZGW z wybranej instytucji (WIOŚ, delegatura) z wybranego powiatu Wybór kilku wyrażeń filtrujących powoduje wyświetlenie na liście tych obiektów, które spełniają wszystkie warunki. Z formularza można przejść do innych formularzy: formularza pozwalającego na zmianę danych o ppk oraz do formularza dopisywania nowego ppk, o ile pozwalają na to uprawnienia osoby zalogowanej. Jeśli użytkownik nie ma praw do zmiany sieci pomiarowej, może dane o ppk tylko przeglądać. 20
Aby przejść do formularzy z danymi szczegółowymi pojedynczego ppk należy kliknąć dwukrotnie w wiersz z ppk na liście. Struktura formularza F1 przedstawiona jest na Rys. 5. Rys. 5. F1 Ekran z listą ppk i możliwością przejścia do oglądania, edycji ppk lub dodawania nowego ppk. 5.3.2 Edycja lub przeglądanie informacji o punkcie pomiarowym (F2) W zależności od uprawnień dane o punkcie pomiarowym można tylko przeglądać (pola są zablokowane do edycji) lub wprowadzić zmiany, w tym przenieść punkt do archiwum lub go skasować, o ile nie ma w systemie żadnych innych danych z nim związanych. Przeniesienie do archiwum powoduje wyświetlenie przez system komunikatu z prośbą o potwierdzenie operacji. Pola na formularzu przedstawione są na Rys. 6 i Rys. 7. 5.3.3 Dodawanie nowego punktu pomiarowo-kontrolnego Operacja ta może być poprzedzona analizą w programie Analizator GIS (projekt II). Po wybraniu przycisku Nowy ppk na ekranie z listą punktów, pojawia się lista punktów zakwalifikowanych do dodania w programie AGIS. Po wyborze punktu pojawia się formularz o takiej samej budowie jak F2. Część informacji o nowym ppk może zostać wypełniona w programie AGIS. Dane te przenoszą się do aplikacji, pozostałe pola pozostają puste do wypełnienia przez użytkownika w aplikacji. Rys. 6. F2a Formularz udostępniający dane o ppk, zakładka dane podstawowe 21
Rys. 7. F2b Formularz udostępniający dane o ppk, zakładka dane dodatkowe 5.3.4 Lista programów pomiarowych (formularz F3) Formularz na Rys. 8 służy do przeglądania istniejących w systemie programów pomiarowych. Wyświetloną listę programów można ograniczyć wg następujących kryteriów: rok obowiązywania programu pomiarowego typ monitoringu punkt pomiarowo-kontrolny. Wybór kilku wyrażeń filtrujących powoduje wyświetlenie na liście tych obiektów, które spełniają wszystkie warunki. Z formularza F3 można przejść do innego formularza pozwalającego na modyfikację danych o programie pomiarowym oraz do formularza dopisywania nowego programu, o ile pozwalają na to uprawnienia osoby zalogowanej. Jeśli użytkownik nie ma praw do zmiany sieci pomiarowej, może dane o programie tylko oglądać. Aby przejść do formularzy z danymi szczegółowymi pojedynczego programu należy kliknąć dwukrotnie w wiersz z ppk na liście. Struktura formularza przedstawiona jest na Rys. 8 22
Rys. 8. F3 Ekran wyświetlania listy programów pomiarowych 5.3.5 Edycja lub przeglądanie programu pomiarowego (formularz F4) W zależności od uprawnień dane o programie pomiarowym można przeglądać (funkcja edycji pól jest zablokowana) lub wprowadzić zmiany, a w tym przenieść program do archiwum lub go skasować, o ile nie ma w systemie żadnych innych danych z nim związanych. Przeniesienie do archiwum powoduje wyświetlenie przez system komunikatu z prośbą o potwierdzenie operacji. Programy pomiarowe są zatwierdzane. Program pomiarowy zaczyna obowiązywać w systemie dopiero od momentu jego zatwierdzenia. Po zatwierdzeniu w programie pomiarowym nie można wprowadzać żadnych zmian, poza datą końca obowiązywania. Na ekranie znajduje się także przycisk Kopiuj, który służy do stworzenia nowego programu pomiarowego w oparciu o istniejący, właśnie wyświetlany. Ekran podzielony jest na 3 zakładki: z danymi podstawowymi, z listą wskaźników oraz z listą ppk związanych z programem pomiarowym. Pola na formularzu przedstawione są na Rys. 9, Rys. 10 oraz Rys. 11. 23
Rys. 9. F4a wyświetlanie lub edycja szczegółów wybranego programu pomiarowego, karta dane podstawowe Rys. 10. F4b wyświetlanie lub edycja szczegółów wybranego programu pomiarowego, karta wskaźniki definiowanie wskaźników, których program dotyczy Rys. 11. F4c wyświetlanie lub edycja szczegółów wybranego programu pomiarowego, karta punkty pomiarowe definiowanie ppk, których program dotyczy 5.3.6 Dodawanie nowego programu pomiarowo-kontrolnego Dodawanie nowego programu jest możliwe po wyborze przycisku Nowy program na ekranie z listą programów lub przycisku Kopiuj na ekranie ze szczegółami wybranego programu pomiarowego, na podstawie którego będzie tworzony nowy program pomiarowy. 24
Pola formularzy są takie same jak pola przy edycji programu przedstawione są na Rys. 9, Rys. 10 i Rys. 11. 5.3.7 Rejestracja pomiarów 5.3.7.1 Lista poborów (formularz F5) Na ekranie wyświetlana jest lista poborów. Wyświetloną listę można ograniczyć wg następujących kryteriów: program pomiarowy, punkt pomiarowo-kontrolny, data poborów, numer poboru. Wybór kilku wyrażeń filtrujących powoduje wyświetlenie na liście tych obiektów, które spełniają na raz wszystkie warunki. Zestaw wyświetlonych danych zależy też od uprawnień użytkownika. Operator będzie mógł zobaczyć na liście tylko pobory wprowadzone przez siebie samego. Z ekranu tego można przejść do ekranu pomiarów z wybranego poboru przez dwukrotne kliknięcie na odpowiednim wierszu listy oraz do dodawania nowego poboru. 5.3.7.2 Pomiary wg poborów (formularz F6) Po wyborze poboru użytkownik przechodzi do ekranu, na którym jest możliwość przeglądania i modyfikowania (o ile pozwalają na to uprawnienia użytkownika) informacji o poborze oraz o wynikach pomiarów. Zestaw wskaźników jest definiowany przez wszystkie programy pomiarowe, do których przypisany jest pobór. Kolor czcionki, jaką wyświetlane są wyniki pomiarów wskazuje na status danego pomiaru. I tak: pomiary nowe zapisane są kolorem czarnym, pomiary zatwierdzone zapisane są kolorem zielonym, pomiary zaakceptowane zapisane są kolorem niebieskim, pomiary niepewne zapisane są kolorem fioletowym, pomiary odstające zapisane są kolorem czerwonym, pomiary archiwalne zapisane są kolorem ciemnoszarym. Jeśli użytkownik ma uprawnienia operatora, za pomocą tego ekranu będzie miał możliwość zatwierdzenia wpisanych przez siebie pomiarów. Aby zatwierdzić pomiar należy zaznaczyć w liście pomiary (jeden pomiar przez kliknięcie, kilka przez kliknięcie z klawiszem Shift lub Control) i wybrać przycisk Zatwierdź. W liście z pomiarami jest także kolumna z polem wyboru, które użytkownik wybiera, gdy chce zaznaczyć pomiar poniżej granicy oznaczalności. Wówczas w polu wyniku wpisuje się wartość równa granicy oznaczalności wpisanej do słownika. W obliczeniach natomiast zostaną zastosowane wartości zgodne z wytycznymi (połowa wartości granicy oznaczalności lub zero). Pod prawym klawiszem użytkownik może wybrać opcję obejrzenia i dopisania uwag do pojedynczego pomiaru lub do wybranego podzbioru pomiarów. Uwagi wyświetlają się pod tabelą dla każdego wiersza, na który najedzie kursor. 25
Rys. 12. F5 Formularz z listą poborów Rys. 13. F6 Ekran do edycji i oglądania pomiarów wg poborów 26
5.3.7.3 Pomiary wg punktów pomiarowych (formularz F7) W podobny do wyżej opisanego sposób można przeglądać i edytować pomiary według punktu pomiarowego. Po wyborze punktu pomiarowego z listy użytkownik otrzymuje listę pomiarów wskaźników mierzonych w danym punkcie w przedziale czasowym określonym przez użytkownika. Na ekranie tym można pomiary modyfikować oraz można je zatwierdzać, o ile pozwala na to funkcja użytkownika oraz status pomiarów. Zachowane jest znaczenie kolorów wierszy w tabeli. Pod prawym klawiszem myszy użytkownik może wybrać opcję obejrzenia i dopisania uwag do pojedynczego pomiaru lub do wybranego podzbioru pomiarów. Uwagi wyświetlają się pod tabelą dla każdego wiersza, na który najedzie kursor. Rys. 14. F7 Edycja pomiarów w punkcie pomiarowo-kontrolnym 5.3.7.4 Import z LIMS Import odbywa się tak, jak to zapisano w rozdziale dotyczącym procedur przekazywania danych z aplikacji laboratoryjnej do bazy danych. Użytkownik o odpowiednich uprawnieniach po wybraniu elementu z menu otrzymuje listę plików do wczytania lub komunikat, że nie ma danych oczekujących na wczytanie. Po wskazaniu pliku dane są wczytywane, użytkownik informowany o rezultacie operacji, a informacja o operacji zapisywana w bazie danych. 5.3.7.5 Import z pliku (formularz F8) Aplikacja pozwala na wczytywanie danych z plików w następujących formatach: 1. tekstowym, 2. Excela, 3. xml. 27
Każdy z podanych plików musi być zapisany wg ściśle określonych reguł, które zostaną zamieszczone w dokumentacji użytkownika. Ekran operacji wczytywania danych z pliku przedstawiony jest na Rys. 15 Rys. 15. F8 Ekran wczytywania danych z pliku zewnętrznego 5.3.8 Weryfikacja pomiarów (formularz F9) Weryfikację może wykonywać jedynie użytkownik o uprawnieniach administratora merytorycznego. Po wybraniu odpowiedniego elementu z menu użytkownik otrzymuje listę poborów, którą można ograniczyć wg następujących kryteriów: program pomiarowy punkt pomiarowo-kontrolny daty poborów numer poboru Po wyborze poboru przez dwukrotne kliknięcie lewym klawiszem myszy w odpowiedni wiersz użytkownik przechodzi do ekranu z pomiarami, na którym może zaznaczyć wyniki weryfikacji. Uruchomienie algorytmu wyszukującego wartości odstające (ang. outliers) jest opcją w aplikacji. Jej zaimplementowanie zależy od możliwości czasowych programistów. Ekran z listą strukturalnie jest więc taki sam, jak ekran F5 na Rys. 12. Weryfikacja poszczególnych pomiarów lub grup pomiarów odbywa się za pomocą formatki, która zostanie wyświetlona po wyborze poboru. Po zaznaczeniu i ustawieniu statusu pomiaru dane przyjmują kolor odpowiadający statusowi tj. pomiary nowe zapisane są kolorem czarnym, pomiary zatwierdzone zapisane są kolorem zielonym, pomiary zaakceptowane zapisane są kolorem niebieskim, pomiary niepewne zapisane są kolorem fioletowym, pomiary odstające zapisane są kolorem czerwonym, pomiary archiwalne zapisane są kolorem ciemnoszarym. Formularz przedstawiony jest na Rys. 16. 28
Rys. 16. F9 Formularz do weryfikacji pomiarów 6 Moduł hydrograficzny Dane dotyczące hydrografii odnoszą się tylko obszaru będącego pod opieką WIOŚ małopolskiego i obejmują cztery zakresy informacji: 1. o wodach płynących rzeki, strumienie i potoki 2. o zlewniach 3. o wodach stojących jeziora naturalne i sztuczne 4. jednolite części wód (JCW) i odcinki rzek Ze względów funkcjonalnych zakres danych przechowywanych w tabelach BDMW2010 powinien zostać ograniczony do wód, które w całości lub części stanowią JCW, i na których były lub są dokonywane pomiary jakości wody lub inne działania służb WIOŚ znajdujące później odzwierciedlenie w zawartości BDMW2010 (w przypadku zainstalowania punktu pomiarowego na np. rzece, która dotychczas nie znalazła się w bazie, zasoby będą mogły być oczywiście uzupełnione o dane dotyczące tego cieku przez pracownika posiadającego odpowiednie uprawnienia do wprowadzania i edycji danych). Budowa modułu hydrograficznego oraz jego powiązania z innymi modułami determinuje sposób analizy wszystkich danych przechowywanych w bazie. W niniejszym module nazwy tabel poprzedzane są przedrostkami Hyd_, lub Hyd_sl_ (gdy tabela jest słownikiem). 6.1 Rzeki i inne cieki Informacje o ciekach będą stanowiły największą część danych hydrograficznych gromadzonych w BDMW2010. Informacje te mają charakter stały, a tabele, w których będą one przechowywane, winny być modyfikowane jedynie przez osoby o wysokich uprawnieniach dostępu do danych. Tabela do przechowywania podstawowych danych o rzekach zawiera pola umożliwiające zapisanie wyłącznie tych danych, które są niezbędne do prawidłowego prowadzenia prac statutowych WIOŚ, a nie wszystkich znanych informacji o danym cieku. 29
Tabela Hyd_rzeki nie jest tabelą atrybutów GIS i jej zawartość będzie się różniła od zawartości analogicznej tabeli w bazie danych Analizatora GIS (projekt II). Hyd_rzeki Lp. Pole Wyp. Typ Klucz Uwagi obowiązkowe 1 ID rzeki t l. całk. <p> Kod RZEKI_R_ID lub ID_HYD_R z MPHP (warstwa RZEKI_R.*) 2 Nazwa t tekst(20) Nazwa rzeki 3 Długość t l. rzecz. Całkowita długość rzeki 4 Rząd n l. całk. Rząd rzeki 5 Dopływ t l. całk Jakiej rzeki jest dopływem (kod ID rzeki z innego rekordu)? 6 Dopływ p/l n tekst(5) Czy jest dopływem prawym czy lewym? 7 Typ t l. całk. <o> Kod typu, który przeważa na długości cieku (patrz: tabela Hyd_rzeki_typy i słownik Hyd_sl_rzeki_typy) 8 SSQ n l. rzecz. Średni przepływ z wielolecia 9 ID zlewni t l. całk. <o> Kod zlewni rzeki 10 Rzeki_JCW _ID t l.całk <o> Kod w tabeli pomocniczej relacji wiele-do-wielu (Hyd_rzeki_JCW) między tabelami Hyd_rzeki i Hyd_JCW Formatka do wprowadzania, przeglądania i edycji danych z tabeli Hyd_rzeki przedstawiona jest na Rys. 17. Zdecydowano się na okno prezentujące kilka rekordów tabeli a nie tylko jeden, gdyż wygodniej jest wówczas porównywać poszczególne rekordy, łatwiej też jest odnaleźć właściwe dane w tabeli. Należy również zwrócić uwagę na pole Typ i Zlewnia, które zaprojektowano jako listy rozwijalne (ang. Combo Box). Użytkownik będzie miał tutaj możliwość wybrania informacji wcześniej zapisanych odpowiednio w słowniku Hyd_sl_rzeki_typy oraz w tabeli Hyd_zlewnie, przy czym edycja informacji przechowywanych w tych tabelach nie będzie możliwe z poziomu edycji tabeli rzek. Ten typ formatek, ze względu na ich ergonomiczną budowę, funkcjonalność oraz łatwość programowania, będzie również używany w przypadku innych tabel BDMW2010. Ostateczny wygląd formatki w BDMW2010 może się różnić od pokazanego na rysunku, gdyż zakres oraz sposób dostępu do informacji może ulec zmianie w podczas programowania. Rys. 17. Formatka danych Rzeki. 30
Tabela słownika Hyd_rzeki_typy oraz treść słownika Hyd_sl_rzeki_typy stanowią uzupełnienie informacji o ciekach wodnych, jak również o jednolitych częściach wód (patrz punkt 0). Hyd_rzeki_typy Lp. Pole Wyp. Typ Klucz Uwagi obowiązkowe 1 Nr typu t autonr <p> Numer kolejny typu rzeki w tabeli 2 Typ t tekst(35) Typ rzeki 3 Krajobraz t tekst(15) Krajobraz, jaki przeważa w okolicy rzeki 4 Abiotyczne t Tak/nie Czy klasyfikacja abiotyczna czy biotyczna Treść słownika pokrywa się z treścią słownika warstwy GIS dotyczącej jednolitych części wód. Hyd_sl_rzeki_typy Nr Typ rzeki Krajobraz Abiotyczne typu 0 Typ nieokreślony Tak 1 Potok tatrzański krzemianowy Krajobraz górski Tak 2 Potok tatrzański węglanowy Krajobraz górski Tak 3 Potok sudecki Krajobraz górski Tak 4 Potok wyżynny krzemianowy z substratem gruboziarnistym - Krajobraz wyżynny Tak zachodni 5 Potok wyżynny krzemianowy z substratem drobnoziarnistym- Krajobraz wyżynny Tak zachodni 6 Potok wyżynny węglanowy z substratem drobnoziarnistym na lessach Krajobraz wyżynny Tak i lessopodobnych 7 Potok wyżynny węglanowy z substratem gruboziarnistymi Krajobraz wyżynny Tak 8 Mała rzeka wyżynna krzemianowa zachodnia Krajobraz wyżynny Tak 9 Mała rzeka wyżynna węglanowa Krajobraz wyżynny Tak 10 Średnia rzeka wyżynna zachodnia Krajobraz wyżynny Tak 11 Potok wyżynny krzemianowy z substratem gruboziarnistym - Krajobraz wyżynny Tak wschodni 12 Potok fliszowy Krajobraz wyżynny Tak 13 Mała rzeka wyżynna krzemianowa wschodnia Krajobraz wyżynny Tak 14 Mała rzeka fliszowa Krajobraz wyżynny Tak 15 Średnia rzeka wyżynna wschodnia Krajobraz wyżynny Tak 16 Potok nizinny lessowo-gliniasty Krajobraz nizinny Tak 17 Potok nizinny piaszczysty Krajobraz nizinny Tak 18 Potok nizinny żwirowy Krajobraz nizinny Tak 19 Rzeka nizinna piaszczysto- gliniasta Krajobraz nizinny Tak 20 Rzeka nizinna żwirowa Krajobraz nizinny Tak 21 Wielka rzeka nizinna Krajobraz nizinny Tak 22 Rzeki przyujściowe pod wpływem wód słonych Krajobraz nizinny Tak 23 Potoki i strumienie na obszarach będących pod wpływem procesów Niezależne od Tak torfotwórczych ekoregionów 24 Małe i średnie rzeki na obszarach będących pod wpływem procesów Niezależne od Tak torfotwórczych ekoregionów 25 Cieki łączące jeziora Niezależne od Tak ekoregionów 26 Cieki w dolinach wielkich rzek nizinnych Niezależne od Tak ekoregionów 27 i Typy biotyczne?? Nie dalej 31
Nie przewiduje się formatki do edycji danych w tabeli Hyd_rzeki_typy, gdyż zestaw danych, które docelowo ma się w niej znaleźć stanowi zbiór zamknięty przedstawiony w tabeli Hyd_sl_rzeki_typy i zostanie on wprowadzony do BDMW2010 przez programistów. 6.2 Zlewnie Tabela Hyd_zlewnie będzie służyła do przechowywania danych o zlewniach ważniejszych rzek (maksymalnie do 3-4 rzędu) znajdujących się w tabeli Hyd_rzeki. Podobnie jak w przypadku rzek, powinna być ona modyfikowana przez osobę o wysokich uprawnieniach dostępu do danych. Tabela: Hyd_zlewnie Lp. Pole Wyp. Typ Klucz Uwagi obowiązkowe 1 Nr zlewni t autonr Numer kolejny zlewni w tabeli 2 ID zlewni t l. całk. <p> Identyfikator hydrograficzny zlewni ID_HYD z MPHP (warstwa ZLEW_EL.*) 3 Nazwa t tekst(20) Nazwa zlewni (lub rzeki, której zlewnia dotyczy) 4 Profil t tekst(20) Jakim profilem zamknięta jest zlewnia 5 Powierzchnia t l. rzecz. Powierzchnia zlewni 6 Obwód n l. rzecz. Obwód zlewni 7 Poziom n l. całk. Poziom zlewni 8 W Polsce n Tak/Nie Czy zlewnia w całości zawiera się w granicach państwa? 9... Wprowadzanie, edycja i przeglądanie danych w tabeli Hyd_zlewnie jest najbardziej dogodne, gdy widocznych jest kilka rekordów, podobnie jak w przypadku rzek. Zatem, formatka wprowadzania danych do tabeli zlewni jest analogiczna do formatki tabeli Hyd_rzeki (Rys. 18). Ostateczny wygląd formatki w BDMW2010 może się różnić od pokazanego na rysunku, gdyż zakres oraz sposób dostępu do informacji może ulec zmianie w podczas programowania. Rys. 18. Formatka danych Zlewnie. 32
6.3 Jeziora i sztuczne zbiorniki wodne Tabela Hyd_jeziora będzie zawierała informacje o jeziorach naturalnych bądź sztucznych, na których WIOŚ prowadzi stale lub sporadycznie pomiary. Hyd_jeziora Lp. Pole Wyp. Typ Klucz Uwagi obowiązkowe 1 Nr jeziora t autonr Numer kolejny jeziora w tabeli 2 ID jeziora t l. całk. <p> Identyfikator jeziora tożsamy z ID_KATAL z MPHP (warstwa Jeziora.*) 3 Nazwa t tekst(20) Nazwa zbiornika 4 Powierzchnia t l. rzecz. Powierzchnia jeziora 5 Obwód n l. rzecz. Obwód jeziora 6 ID zlewni t l. całk. <o> Kod zlewni, w której zawiera się w całości jezioro 7 Naturalne t Tak/Nie Czy cała jezioro jest zbiornikiem naturalnym, czy też nie? 8 Typ t tekst(2) <o> Kod typu jeziora (patrz: tabela Hyd_jeziora_typy i słownik Hyd_sl_jeziora_typy) 9... Tabela słownika Hyd_jeziora_typy oraz treść słownika Hyd_sl_jeziora_typy stanowią uzupełnienie informacji o zbiornikach wodnych, jak również o jednolitych częściach wód (patrz punkt 0). Hyd_jeziora_typy Lp. Pole Wyp. Typ Klucz Uwagi obowiązkowe 1 Nr typu t tekst(2) <p> Numer kolejny typu jeziora w tabeli 2 Typ t tekst(25) Typ jeziora 3 Region t tekst(15) Region, w którym znajduje się jezioro Treść słownika pokrywa się z treścią słownika warstwy GIS dotyczącej jednolitych części wód. Hyd_sl_jeziora_typy Kod Typ jeziora Region 1a Jeziora o niskiej zawartości wapnia, stratyfikowane Niż środkowopolski 1b Jeziora o niskiej zawartości wapnia, Niż środkowopolski niestratyfikowane 2a Jeziora o wysokiej zawartości wapnia, o małym Niż środkowopolski wypływie zlewni, stratyfikowane 2b Jeziora o wysokiej zawartości wapnia, o małym Niż środkowopolski wypływie zlewni, niestratyfikowane 3a Jeziora o wysokiej zawartości wapnia, o dużym Niż środkowopolski wypływie zlewni, stratyfikowane 3b Jeziora o wysokiej zawartości wapnia, o dużym Niż środkowopolski wypływie zlewni, niestratyfikowane 4 Jeziora przymorskie, pod wpływem wód słonych Niż środkowopolski 5a Jeziora o wysokiej zawartości wapnia, o małym Niziny Wschodniobałtycko-Białoruskie wypływie zlewni, stratyfikowane 5b Jeziora o wysokiej zawartości wapnia, o małym Niziny Wschodniobałtycko-Białoruskie wypływie zlewni, niestratyfikowane 6a Jeziora o wysokiej zawartości wapnia, o dużym Niziny Wschodniobałtycko-Białoruskie wypływie zlewni, stratyfikowane 33
6b Jeziora o wysokiej zawartości wapnia, o dużym wypływie zlewni, niestratyfikowane 7a Jeziora o wysokiej zawartości wapnia, stratyfikowane 7b Jeziora o wysokiej zawartości wapnia, niestratyfikowane Niziny Wschodniobałtycko-Białoruskie Równiny Poleskie Równiny Poleskie Formatka do wprowadzania, przeglądania i edycji danych z tabeli Hyd_jeziora przedstawiona jest na Rys. 19. Nie przewiduje się formatki do edycji danych w tabeli Hyd_jeziora_typy, gdyż zestaw danych, które docelowo mają się w niej znaleźć stanowi zbiór zamknięty przedstawiony w tabeli Hyd_sl_jeziora_typy i zostanie on wprowadzony do BDMW2010 przez programistów. Rys. 19. Formatka tabeli Hyd_jeziora. 6.4 Jednolite części wód Konieczność podziału rzek na jednolite części wód (JCW) wynika ze zobowiązań Polski do dostosowania krajowego systemu monitoringu wód do standardów według wytycznych europejskich. Dla uproszczenia i zachowania spójności z bazą danych Analizatora GIS układ tabeli Hyd_JCW_rzeki w bazie BDMW2010 będzie bardzo podobny do tabeli atrybutów warstwy tematycznej rzekijcw.* (nazwy niektórych pól zostały przetłumaczone na język polski), przy czym nie wszystkie pola tabeli wymagają wypełnienia, aby BDMW2010 działa poprawnie. Do tabeli atrybutów dodano także jedno pole dotyczące rzeki o najniższej wartości rzędu (JCW może, bowiem dotyczyć kilku rzek np. rzeki głównej i jej dopływów), na której znajduje się JCW. Ponadto niektóre pola w tabeli Hyd_JCW_rzeki mają zmienione typy w stosunku do tabeli atrybutów warstwy tematycznej rzekijcw.*; zmiana była konieczna ze względu na połączenia relacyjne tabeli JCW z innymi tabelami BDMW2010. Hyd_JCW_rzeki Lp. Pole Wyp. Typ Klucz Uwagi obowiązkowe 1 ID JCW t autonr <p> Numer identyfikacyjny jednolitej części wód 2 Nazwa t tekst(25) Np. "Wisła od Raby do Gróbki". Nazwę należy nadać po ostatecznym zatwierdzeniu wydzielonych części wód. Nazwa musi być unikalna i w sposób jednoznaczny identyfikować część wód. 34
3 EU_CD t tekst(25) Max 24-ro znakowy kod części wód składający się z kodu kraju (PL), kategorii wód, kodu dorzecza, typu wód oraz numeru ostatniego odcinka wyznaczonej części wód. Przyjmuje się, że części i typy wód wyznaczamy do węzłów. 4 Ekoregion t l. całk. Kod ekoregionu zgodnie z kodyfikacją zawartą w RDW, oddziały powinny to wpisać. Dla Polski mogą to być kody: 9 - dla Sudetów, 10 - dla Karpat, 14 dla obszaru Nizin Centralnych, 16 - dla Nizin Wschodnich. 5 Charakterystyka t tekst(25) Charakterystyka części wód - w Polsce przyjęto system A i tak to pole we wszystkich rekordach należy wypełnić automatycznie. 6 ID zlewni t l. całk. <o> Kod zlewni 7 Rok t l.całk Rok przekazania charakterystyki części wód, jednakowo dla wszystkich rekordów. 8 Zmienione t tekst(1) Wody wysoce zmienione, do wypełnienia przez oddziały, wprowadzić wartość Y, gdy uznajemy, że dana części wód jest silnie zmieniona. 9 Sztuczne t tekst(1) Wody sztuczne- odcinkom automatyczne przypisano wartość "Y" lub "N". "Y" wprowadzono dla kanałów i rowów. Wykonawcy powinni sprawdzić prawidłowość automatycznego oznaczenia ewentualnie wprowadzić wartość "Y" dla innych wód uznanych za sztuczne, np. wszystkich odcinków cieków przechodzących przez sztuczne zbiorniki wodne. 10 Typ cieku t l. całk. <o> Oznaczenie typu wody zgodnie z przyjętą typologią zawartą w tabeli Hyd_rzeki_typy 11 ID rzeki_jcw t l.całk <o> Kod w tabeli pomocniczej relacji wiele-do-wielu (Hyd_rzeki_JCW) między tabelami Hyd_rzeki i Hyd_JCW 12 ID ppk zamykającego t l. całk <o> Kod punktu pomiarowego zamykającego JCW z tabeli ppk. 12 Cel JCW t tekst(10) Cel JCW Formatka do wprowadzania, przeglądania i edycji danych z tabeli Hyd_JCW przedstawiona jest na Rys. 20. Rys. 20. Formatka tabeli Hyd_JCW_rzeki. 35