Informatyka w Zarządzaniu W Y K Ł AD I Ewolucja systemów informatycznych w zarządzaniu MAIL: WWW: KONSULTACJE: andrzej.dudek@ae.jgora.pl http://wgrit.ae.jgora.pl/ad pt 9.00-11.00 sala 80 budynek A
Podstawowe założenia funkcjonalne System informacyjny to wielopoziomowa struktura pozwalająca na przetwarzanie danych przy pomocy modeli, procedur i algorytmów (por. Kisielnicki, Sroka [2005]). Elementy składowe system informacyjnego to zazwyczaj: zasoby ludzkie; zasoby informacyjne (bazy danych, bazy metod, bazy modeli, bazy wiedzy); zasoby proceduralne (algorytmy, procedury, oprogramowanie); zasoby techniczne (sprzęt, infrastruktura telekomunikacyjna, nośniki danych).
Podstawowe założenia funkcjonalne System informatyczny jest podzbiorem systemu informacyjnego, związanym z komputerowym przetwarzaniem danych. Do podstawowych funkcji systemu informatycznego należą: gromadzenie danych; przetwarzanie danych (w tym agregacja danych w postaci raportów i zestawień); przechowywanie danych; prezentowanie informacji. System informatyczny zarządzania to zbiór powiązanych ze sobą elementów służących do komputerowego przetwarzania danych, którego finalnym efektem jest wspomaganie procesu podejmowania i realizowania decyzji w przedsiębiorstwie (por. Klonowski [2004]).
CRM (ok. 2000) SCM (ok. 2000) ERP II (ok. 2003) ERP I (ok. 1990) MRP II (ok. 1980) MRP I (ok. 1970) IC (ok. 1960) / 4
Pierwszymi systemami wspierającymi zarządzanie przedsiębiorstwami były systemy klasy IC (Inventory Control systemy gospodarki materiałowej, dosł. kontroli wyposażenia). W porównaniu do nowoczesnych systemów informatycznych oferowały one bardzo skromną funkcjonalność obejmującą: rejestrację, zużycie i aktualne zapotrzebowanie na materiały produkcyjne. Systemy te korzystały z pojęcia BOM-u produkcyjnego (Bill of Materials zestawienia materiałów), które jest używane również w najnowocześniejszych rozwiązaniach klasy ERP II.
IC Inventory Control zarządzanie gospodarką magazynową Pojęcie: BOM Bill of Materials Lista materiałów potrzebnych do wyprodukowania danego wyrobu
Główne cele MRP I: redukcja zapasów materiałowych i operacyjnych; dokładne określenie czasów dostaw surowców i półproduktów; dokładne wyznaczenie kosztów produkcji; lepsze wykorzystanie posiadanej infrastruktury (magazyny, możliwości wytwórcze); szybsze reagowanie na zmiany zachodzące w otoczeniu; kontrola poszczególnych etapów produkcji. wyliczenie na podstawie planu głównego produkcji wyrobów gotowych zapotrzebowania na komponenty określa jakie komponenty są potrzebne, ile jest ich potrzebnych, na kiedy są potrzebne oraz kiedy powinne być zamówione użycie systemu komputerowego eliminuje potrzebę ręcznego wykonania dużej liczby obliczeń
Podstawowe korzyści ze stosowania MRP I to: niski poziom zapasów produkowanie możliwie bez spóźnień przyśpieszenie i opóźnienie wykonania zamówień długoterminowe planowanie rozwoju zdolności produkcyjnych
Firma sprzedaje maskotki. Zapotrzebowanie w ciągu najbliższych pięciu dni szacowane jest na 60 sztuk (prognoza). Każda maskotka jest wykonana z 2 kapturów i 3 uchwytów (BOM). W ciągu dnia firma może wyprodukować 20 kapturów i 30 uchwytów. Z posiadanych zapasów w ciągu dnia można zbudować 15 maskotek (terminy wytwarzania i zdolności produkcyjne). Obecnie firma ma 20 maskotek, 10 kapturów i 30 uchwytów (stan magazynu).
MRP najpierw wylicza zapotrzebowanie przez odjęcie od docelowego zapotrzebowania aktualnej wielkości zapasów, co oznacza, że konieczne będzie wyprodukowanie 40 maskotek, co w rozwinięciu przez BOM oznacza 80 kapturów i 120 uchwytów. Po odjęciu aktualnych zapasów system oblicza, iż niezbędne będzie wykonanie 70 kapturów i 90 uchwytów. Uwzględniając zdolności produkcyjne, ostateczne rozwiązanie przedstawiono w tab. 1.1. Należy zwrócić uwagę, iż produkcja jest tak planowana, aby zapotrzebowanie na materiały wystąpiło jak najpóźniej, co zmniejsza czas magazynowania poszczególnych produktów, a co za tym idzie optymalizuje koszty.
Zapas Stan Dzień 1 Dzień 2 Dzień 3 Dzień 4 Dzień 5 Maskotki 20 10 15 15 Kaptury 10 10 20 20 20 Uchwyty 30 30 30 30
Firma produkuje smartfony. Zapotrzebowanie w ciągu najbliższych 2 tygodni dni szacowane jest na 25 tys sztuk (prognoza). Każdy smartfon wykonany jest z ekranu lcd, płyty głównej obudowy i baterii (BOM). W ciągu dnia firma może wyprodukować 4 tys. ekranów, 3 tys. płyt głównych, 3. tys baterii i 7 tys. obudów. Z posiadanych zapasów w ciągu dnia można zbudować 5 tys. smartfonów (terminy wytwarzania i zdolności produkcyjne). Obecnie firma ma 10 tys. smartfonów, 8 tys. ekranów, 5 tys. płyt głównych i 2 tys. baterii (stan magazynu). Zaplanuj proces produkcyjny zgodnie ze standardem MRP.
Metoda MRP II (Manufacturing Resource Planning) Planowanie Zasobów Produkcyjnych, opracowana została przez APICS APICS (American Production and Inventory Control Society) w roku 1989. Jest ona naturalną kontynuacją metody MRP I. Dodano dalsze sprzężenia zwrotne między wykonywanymi operacjami technologicznymi oraz uzupełnienie informacjami kosztowymi. Bierze się tu pod uwagę wszystkie sfery zarządzania przedsiębiorstwem związane z przygotowaniem produkcji, jej planowaniem i kontrolą oraz sprzedażą i dystrybucją wyprodukowanych dóbr.
Założenia MRP II kontrola zapasów: - określenie liczby oraz elementów składowych wyrobów będących przedmiotem sprzedaży, zabezpieczenie dostępności elementów składowych w żądanej ilości, miejscu i czasie, ustalanie priorytetów operacyjnych: - ustalanie terminów uruchomienia produkcji poszczególnych elementów składowych wyrobów finalnych, kontrola przestrzegania obowiązujących długości cykli produkcyjnych, kontrola wykorzystania zdolności produkcyjnej: - kontrola planu aktualnego obciążenia urządzeń produkcyjnych wchodzących w skład poszczególnych odcinków produkcyjnych, planowanie przyszłego obciążenia tych urządzeń.
Funkcje MRP II SOP - (Sales and Operation Planning) - Planowanie sprzedaży i produkcji, DEM - (Demanand Managment) - Zarządzanie popytem, MPS - (Master Production Scheduling) - Główne harmonogramowanie produkcji, MRP - (Material Requirement Planning) - Planowanie potrzeb materiałowych, BOM - (Bill of Material Subsystem) - Zestawienia materiałowe, INV - (Inventory Transcation System) - Transakcje magazynowe, SRS - (Scheduled Receipts Subsystem) - Sterowanie zleceniami, SFC - (Shop Floor Control) - Monitoring i sterowanie produkcją, CRP - (Capacity Requirement Planning) - Planowanie zdolności produkcyjnych, I/OC - (Input/Output Control) - Sterowanie stanowiskiem roboczym, PUR - (Purchasing) - Zakupy materiałowe i kooperacja biura, DRP - (Distributed Resource Planning) - Zarządzanie zasobami rozproszonymi, TPC - (Tooling Planning and Control) - Narzędzia i pomoce warsztatowe, FPI - (Finnancial Planning Interface) - Interfejs modułu finansowego, S - (Simulations) - Symulacje, PM - (Performance Measurement) - Pomiar wyników.
Kolejnym krokiem w rozwoju metody MRP jest ERP (Enterprise Resource Planning - Planowanie Zasobów Przedsiębiorstwa). Jej głównym celem jest możliwie najpełniejsza integracja wszystkich szczebli zarządzania przedsiębiorstwem. ERP jest systemem obejmującym całość procesów produkcji i dystrybucji, który integruje różne obszary działania przedsiębiorstwa, usprawnia przepływ krytycznych dla jego funkcjonowania informacji i pozwala błyskawicznie odpowiadać na zmiany popytu. Informacje te są uaktualniane w czasie rzeczywistym i dostępne w momencie podejmowania decyzji (dla systemów pracujących w trybie on-line).
ERP obejmuje następujące obszary: Obsługa klientów - baza danych o klientach, przetwarzanie zamówień, obsługa specyficznych zamówień, Podtrzymywanie relacji z klientami (CRM) Elektroniczny transfer dokumentów (EDI) Produkcja - obsługa magazynu, wyznaczanie kosztów produkcji, zakupy surowców i materiałów, ustalanie terminarza produkcji, zarządzanie zmianami produktów, MRP I/II, prognozowanie zdolności produkcyjnych, wyznaczanie krytycznego poziomu zasobów/zapasów Zarządzanie łańcuchem dostaw (SCM) Finanse - prowadzenie księgowości, kontrola przepływu dokumentów księgowych Systemy tej klasy pozwalają one także planować i zarządzać zasobami - - urządzeniami, materiałami, także kadrą pracowników
Systemy ERP II to systemy klasy ERP, które w znacznej swojej części korzystają z interfejsu internetowego, wykorzystując Web Serwices (usługi sieciowe), czyli narzędzie umożliwiające korzystanie w wybranych funkcji systemu przez sieć interenet (intranet, extranet). Zauważalna jest tendencja, do upraszczania interfejsu i czynienia go bardziej intuicyjnym niż te istniejące w pierwszych rozwiązaniach ERP W systemach typu ERP II istotny jest podział procesów realizowanych i obsługiwanych na procesy wewnętrzne (Back Office) i zewnętrzne (Front Office). Rozróżnia się podsystemy obsługujące zaplecze przedsiębiorstwa np. gospodarka magazynowa, księgowość, płace, gospodarka majątkiem i inne, określane jako aplikacje back office, oraz podsystemy obsługujące jednocześnie obiekty i procesy wewnętrzne i zewnętrzne (obrzeże organizacji), np. zaopatrzenie, marketing, sprzedaż, serwis, egzekucja należności i inne określane jako aplikacje front office.
Klonowski Z., Systemy Informatyczne Zarządzania Przedsiębiorstwem
Systemy zarządzania relacjami z klientem CRM (Customer Relationship Management) Istnieją trzy główne obszary zastosowań systemów CRM: CRM operacyjny rejestrowanie zamówień, prowadzenie baz klientów, zarządzanie sprzedażą CRM analityczny hurtownia danych i aplikacje analizująca dane z działów zarządzania, sprzedaży, marketingu itp.. CRM komunikacyjny rozwiązania technologiczne umożliwiające kontakt z klientem
Podstawowe obszary działania systemów klasy CRM: Organizacja bazy klientów Zarządzanie kontaktami Zarządzanie kontem klienta Zarządzanie kampaniami Zarządzanie segmentami Portfolio (cenniki, broszury, materiały informacyjne itp.) Analizy
Systemy Zarządzania Łańcuchem Dostaw SCM (Supply Chain Management ) Łańcuch dostaw jest traktowany jako grupa współdziałających organizacji powiązanych ze sobą siecią logistyczną, obejmującą dostawców, producentów, dystrybutorów i klientów. Jest kolekcją wszystkich fizycznych zdarzeń, ludzi i procesów związanych z przesunięciem materiałów z początkowego źródła, przez produkcję, dystrybucję, do końcowego konsumenta. Łańcuch powstaje w wyniku aliansu niezależnych partnerów; ich ideą jest współpraca pomiędzy uczestnikami łańcucha w celu osiągnięcia przewagi konkurencyjnej. W sieci współdziałających partnerów wymienia się informacje i współpracuje w ramach wspólnie wytyczonych celów gospodarczych.
Klonowski Z., Systemy Informatyczne Zarządzania Przedsiębiorstwem
Do opisywania relacji w Internecie pomiędzy podmiotami (Customer-Consumer, Business, Government, Public), przyjęto stosowne oznaczenia typu relacji przez wskazanie jej stron, np.: B2C, C2B, C2C, B2B, B2P, G2B. Relacje pomiędzy przedsiębiorstwami a klientami (konsumentami) B2C (Business-to-Consumer) oznaczają transakcje pomiędzy przedsiębiorstwami a konsumentami. Rozwiązanie to obejmuje wszelkie formy sprzedaży detalicznej, realizowane zarówno przez producentów, jak też pośredników, w formie elektronicznych sklepów czy supermarketów i sieci sprzedaży bezpośredniej, niekiedy z pominięciem hurtowni i pośredników.
Relacje pomiędzy przedsiębiorstwami B2B (Business-to- Business) dotyczą transakcji handlowych, w tym międzynarodowych, często choć nie zawsze zawieranych z pominięciem pośredników. Wyróżnia się trzy generacje rozwiązań według kolejności ich pojawienia się i zaawansowania funkcjonalnego: 1. Publikacja witryn internetowych zawierających informacje o lokalizacji, możliwościach kontaktu z przedsiębiorstwem, często jego historii, misji i celach, a także katalogu oferowanych produktów. 2. Możliwość zakupów online (zbliżone do B2C), ale także śledzenia stanu realizacji zamówień, co ma wpływ na procesy zaopatrzenia i dystrybucji. Tego typu systemy są zwykle, choćby częściowo, zintegrowane z bazą danych w przedsiębiorstwie. Nie są to już rozwiązania statyczne, ale systemy dynamiczne, operujące na dokumentach przesyłanych przez Internet.
3. Pełna integracja z aplikacjami klientów (odbiorców bezpośrednich i pośrednich produktów) oraz dostawców (nie tylko bezpośrednich, ale również pośrednich, czyli dostawców dostawców). Są to systemy bardzo silnie zorientowane na klientów. Ponadto systemy te są silnie zintegrowane z systemami obsługującymi procesy produkcyjne w organizacjach partnerów. Obsługują transakcje w trybie on-line w zakresie współdziałających grup przedsiębiorstw. B2P (Busines-to-public ) jest dziedziną niezwiązaną bezpośrednio z przebiegiem procesu transakcji handlowych. Obejmuje obszar kontaktów i relacji pomiędzy przedsiębiorstwem a jego otoczeniem, służąc przede wszystkim budowaniu wize-runku firmy, popularyzacji nazwy lub logo i promocji produktów przedsiębiorstwa. Jest nieodłącznym elementem działań zmierzających do zdobycia zaufania klienta. Obejmuje szeroko rozumianą politykę public relations przedsiębiorstwa.
Struktura funkcjonalna System klasy MRPII/ERP - zarządzania produkcją, dystrybucją i finansami, ma dostarczyć kierownictwu przedsiębiorstwa zrozumiałe, nowoczesne narzędzie wspomagania zarządzania. Narzędzie to ma umożliwiać wspomaganie zarządzania na trzech szczeblach zarządzania: Strategicznym, Operacyjnym, Wykonawczym. Rozwiązanie na szczeblu strategicznym umożliwia wspomaganie zarządzania strategicznego zarówno przedsiębiorstwem jednozakładowym jak również przedsiębiorstwem wielozakładowym i przedsiębiorstwem wielonarodowym. Rozwiązanie to dostarcza kierownictwu przedsiębiorstwa narzędzi do osiągania wysokiej produktywności prowadzonych działalności gospodarczych Senczyna S., Modele procesowe systemu informatycznego przedsiębiorstwa
Struktura funkcjonalna Strategiczny biznes plan przedsiębiorstwa Zarządzanie finansami Baza danych Kroczący plan sprzedaży Zamówienia Prognoza Baza danych Rejestr należności Rachunkowość przedsiębiorstwa Księga główna rachunkowości finansowej i zarządczej Indeks elementów: materiałów, półproduktów, wyrobów gotowych, Dane planistyczne elementów: cykl, wielkość partii, itd. oraz ewidencja zapasu elementów i ewidencja potrzeb Harmonogram spływu produkcji gotowej Plan potrzeb materiałów i półfabrykatów Kroczący plan produkcji Zgrubny plan wykorzystania zdolności produkcyjnych Szczegółowy plan wykorzystania zdolności produkcyjnych Zestawienia planistyczne produkcji Zestawienie zasobów produkcyjnych Struktury wyrobów Wydziały Zarządzanie strategiczne Zarządzanie operacyjne Produkcja Centra robocze Rejestr zobowiązań Rachunkowość kosztów Zaopatrzenie materiałowe Zadania dla produkcji Pomiar sprawności Kontrola realizacji zadań produkcyjnych Marszruty technologiczne Normatywy kosztowe elementów Sterowanie wykonaniem harmonogramów warsztatowych i zaopatrzeniowych Prochowski J., Opis standardu MRP II,