Kuratorium Oświaty w Szczecinie Wydział Nadzoru Pedagogicznego Ocena prawidłowości i jakości zajęć ruchowych prowadzonych w nauczaniu zintegrowanym Opracowanie: Izabela Pawlak Szczecin, 2008 r.
W ramach nadzoru pedagogicznego przeprowadzona została diagnoza problemowa wydziałowa na temat realizacji w klasach I-III w szkole podstawowej zajęć ruchowych. Celem diagnozy była ocena prawidłowości i jakości zajęć ruchowych prowadzonych w nauczaniu zintegrowanym. 1. Miejsce organizowania 3 godzin zajęć wynikających z realizacji podstawy programowej. Miejsce organizowania zajęć ruchowych podstawowych % szkół Uwagi Sale lekcyjne, Korytarz szkolny, teren przyszkolny. 446 90,5 Miejsce realizacji uzależnione jest od formy zajęć i pory roku. Sala gimnastyczna Mała sala gimnastyczna 47 9,5 Razem 493 100 Prowadzenie zajęć w salach lekcyjnych uniemożliwia swobodne i pełne wykonanie ćwiczeń, ich różnorodność, korygowanie przez nauczyciela nieprawidłowego ich wykonania, a tym samym pełen rozwój fizyczny dzieci w wieku, w którym ruch jest naturalną ich potrzebą. W 55% szkół zorganizowano dodatkowe zajęcia wychowania fizycznego z godzin do dyspozycji dyrektora lub zajęcia pozalekcyjne sportowe dla klas I-III. Zajęcia te odbywają się w sali gimnastycznej, na basenie lub w salach gimnastyki korekcyjnej. Ze względu na zróżnicowaną bazę w szkołach oraz prowadzenie zajęć wychowania fizycznego w klasach IV-VI w salach gimnastycznych, nauczyciele nauczania zintegrowanego mają ograniczony dostęp do nich (zazwyczaj jest to najwyżej 1 godzina tygodniowo). 2. Częstotliwość i czas trwania zajęć w wymiarze tygodniowym. Ilość godzin zajęć ruchowych podstawowych w tygodniu % szkół uwagi W tym dodatkowe zajęcia zorganizowane > 3 176 35,7 przez dyrektora = 3 238 48,3
< 3 79 16,0 Razem 493 100 Szkoły nie realizują wymiaru godzin z podstawy programowej ze względu na brak odpowiedniej bazy i dojazdy uczniów z wielu miejscowości. Zajęcia odbywają się w różnym wymiarze w ciągu dnia od około 15 minut do 1 godziny. Na krótkie formy zajęć ruchowych uczniowie i nauczyciele nie przebierają się w strój sportowy. Dyrektorzy szkół wskazują wiele pozytywnych efektów wprowadzenia dodatkowych zajęć prowadzonych przez nauczycieli specjalistów w-f dla uczniów klas I-III. Twierdzą, że dzięki tym zajęciom uczniowie m.in. : 1) są bardziej zaangażowani, 2) mają większe osiągnięcia sportowe, 3) mają wyższą sprawność ruchową, 4) nabyli umiejętność wczesnego korygowania wad postawy, 5) są zdyscyplinowani, 6) mają umiejętność poprawnego wykonania ćwiczeń, 7) odpowiedzialność za właściwą postawę ciała, 8) znają nazewnictwo sportowe, 9) nabyli umiejętność korzystania ze sprzętu sportowego, 10) rozwijają zdolności sportowe, 11) nabywają umiejętność działania zespołowego, 12) nabyli umiejętność pływania, 13) posiadają odpowiednie przygotowanie kondycyjne, 14) mają możliwość odreagowania po zajęciach teoretycznych, 15) biorąc udział w zawodach uczą się rywalizacji, 16) są wdrożeni do higienicznego trybu życia, 17) mają nawyk przebierania się w strój sportowy, 18) są lepiej przygotowani do podjęcia wysiłku fizycznego w kl. IV. W klasach I - III odbywa się także wczesna selekcja do klas sportowych, a zajęcia te stanowią ważny aspekt wychowawczy.
3. Formy realizacji zajęć ujęte w planach pracy nauczycieli nauczania zintegrowanego zgodnie z podstawą programową kształcenia zintegrowanego. Formy zajęć ruchowych podstawowych % uwagi gry i zabawy ruchowe (w tym przestrzeganie reguł) 483 97,9 W dziennikach lekcyjnych najczęściej są wpisywane treści zajęć ruchowych realizowane w tej formie. ćwiczenia terenowe 468 94,9 wędrówki piesze 483 97,9 ruch z muzyką, ćwiczenia relaksacyjne 483 97,9 bezpieczne poruszanie się po drogach 483 97,9 ćwiczenia korygujące postawę 424 86,0 Ćwiczenia korekcyjne prowadzą specjaliści 493 100 Nauczyciele wychowania fizycznego w ramach godzin dodatkowych prowadzą zajęcia: 1) mini-gry zespołowe, 2) turystyczne, 3) taneczne, 4) tenis stołowy, 5) pływanie, 6) zabawy przy muzyce, 7) unihokej, 8) karate, 9) lekkoatletyka, 10) terapia ruchowa, 11) gimnastyka artystyczna, 12) zajęcia rekreacyjno-sportowe, 13) szkolne igrzyska sportowe, 14) gimnastyka korekcyjna.
4. Wykorzystanie sprzętu sportowego. Sprzęt sportowy podstawowa % szkół uwagi Zestaw sprzętu i pomocy dostępny w magazynku w-f 446 90,5 Nauczyciele korzystają z tego sprzętu podczas lekcji prowadzonych w sali gimnastycznej Drobny sprzęt zgromadzony w sali lekcyjnej, świetlicy 483 97,9 Naturalne przeszkody 468 94,9 Przy realizacji zajęć terenowych Sprzęt nietypowy wykonany przez nauczycieli 483 97,9 493 Wnioski, które zostały sformułowane po przeprowadzeniu diagnozy: 1. Słabą stroną prowadzenia zajęć ruchowych przez nauczycieli nauczania zintegrowanego jest planowanie pracy w zakresie realizacji tych treści, nieumiejętne ich prowadzenie oraz stosowanie błędnego nazewnictwa. 2. Nauczyciele mało czasu poświęcają na aktywność ruchową. 3. Nauczyciele często nie korzystają ze stroju sportowego, a tym samym nie wymagają jego od dzieci. 4. Baza sportowa w szkołach jest zróżnicowana. 5. Zajęcia najczęściej odbywają się w salach lekcyjnych pomiędzy ławkami. 6. Brak możliwości zauważenia i korygowania popełnianych przez uczniów błędów. 7. Nauczyciele i dyrektorzy wskazują na konieczność przywrócenia prowadzenia wychowania fizycznego w klasach I-III przez specjalistów. 8. Dyrektorzy wskazali wiele pozytywnych efektów wprowadzenia zajęć dodatkowych prowadzonych przez nauczycieli w-f.