Czym jest psychoterapia? Psychoterapia jest procesem zamierzonego oddziaływania na pacjenta środkami psychologicznymi. Jej celem jest: leczenie zaburzeń psychicznych pomoc w rozwiązywaniu problemów psychologicznych pomoc w trudnych sytuacjach życiowych rozwój osobowości Jest sposobem specjalistycznej pomocy. Jest dziedziną interdyscyplinarną; należy częściowo do medycyny, ale poza nią wykracza. "Psychoterapia jest nazwą wszystkich metod leczenia, które działają zarówno na ciało, jak i psyche za pomocą środków działających via psyche"- Pierre Janet Psychoterapia wyraźnie odróżnia się od farmakologicznych i innych biologicznych metod leczenia. Używa metod, które ogólnie określa się jako psychologiczne. Należą do nich przede wszystkim dyskurs (rozmowa) i refleksja terapeutyczna z analizą życiowej sytuacji, znaczenia emocji i stosowanych strategii rozwiązywania problemów. W części szkół psychoterapeutycznych przywiązuje się wagę do dotarcia i przeżycia tłumionych emocji i ich odreagowania. Wskazuje się też na znaczenie, zwłaszcza dłuższej, relacji z psychoterapeutą. Jest drogą zmiany świadomych i nieuświadamianych sposobów spostrzegania siebie, świata i innych ludzi. Rodzaje psychoterapii Ze względu na to, kto jest przedmiotem terapii, wyróżnia się psychoterapię indywidualną, grupową, rodziny i pary (w tym małżeńską). Ze względu na czas trwania wyróżnia się psychoterapię krótkoterminową (do 30 spotkań terapeutycznych, czyli sesji) i długoterminową (do kilkuset spotkań). Podział ten zasadniczo dotyczy terapii indywidualnej. Wyróżnia się też terapie o różnej głębokości. Terapie "głębsze" lub "wglądowe" to te, w których pomoc ma na celu trwałą zmianę: sposobu kontaktowania się ze światem własnych emocji sposobu myślenia rozumienia większości własnych mechanizmów psychologicznych, w tym także motywów nieświadomych zachowań ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Psychoterapia (od gr. ψυχή psyche = dusza i therapein = leczyć) to zbiór technik leczących lub pomagających leczyć rozmaite schorzenia i problemy natury psychologicznej. Wspólną cechą wszystkich tych technik jest kontakt międzyludzki, w odróżnieniu od leczenia czysto medycznego.
Psychoterapia nowoczesna powstała oryginalnie jako integralna część psychoanalizy, ale współcześnie została zaadaptowana i rozwijana także przez inne gałęzie psychologii, takie jak psychologia postaci i psychologia poznawcza. Jednak do słownictwa medycznego termin psychoterapia (al-ilaj nal-nafs) wprowadził Ali al- Tabari (838-870) który docenił role wsparcia psychicznego dla sób chorych, czemu dał wyraz w pierwszej arabskiej encyklopedii medycznej zatytułowanej Raj mądrości. W obecnym rozumieniu medycznym należy jednak podzielić to, co popularnie nazywa się psychoterapią, na dwie istotnie różniące się od siebie dziedziny psychoterapię i pomoc psychospołeczną. Psychoterapia sensu stricto jest metodą z wyboru w leczeniu zaburzeń nerwicowych (obecnie klasyfikowanych jako zaburzenia lękowe) i zaburzeń osobowości. Pomoc psychospołeczna jest to "pomaganie" tam gdzie nie ma zdefiniowanej (wg ICD-10 i DSM-IV) choroby ani zaburzenia, ale jednak pacjent potrzebuje czyjejś pomocy. Psychoterapię wg prawa mogą prowadzić wyłącznie osoby o odpowiednich kwalifikacjach, a pomoc psychospołeczną praktycznie wszyscy którzy się do tego poczuwają największą oczywiście rolę grają tu psycholodzy, socjoterapeuci, pedagodzy, niewykwalifikowani w psychoterapii lekarze etc. Cele psychoterapii ukierunkowane są zwykle na zmiany zachowań i postaw pacjenta, jak też na rozwój jego kompetencji emocjonalnych, np. na podniesienie poziomu samokontroli, radzenie sobie z lękami oraz stresem, podniesienie samooceny, poprawę zdolności tworzenia więzi, współpracy i komunikowania się z otoczeniem, czy też na poprawę własnej motywacji do działania. Istnieje pięć głównych kategorii nurtów teoretycznych związanych z psychoterapią: Podejście psychoanalityczne (nazywane często podejściem psychodynamicznym) Podejście behawioralno-poznawcze Podejście humanistyczno-egzystencjalne Podejście systemowe Inne szkoły (m. in. psychoterapia Ericksonowska) Nurty w psychoterapii Psychoterapia ortodoksyjna (Psychoanaliza) twórca Zygmunt Freud Wyjaśnia mechanizmy powstawania zaburzeń neurotycznych. Odwołuje się do nieświadomych konfliktów wewnętrznych między istancjami psychicznymi id, ego, superego, uruchamiających mechanizmy obronne. Trzy główne cele terapii: pełne, nieselektywne usuwanie przeniesień wyłącznie przez ich interpretowanie możliwie szerokie uświadamianie nieświadomych myśli i emocji usuwanie mechanizmów obronnych wyłącznie poprzez ich interpretowanie Psychoterapie wywodzące się z psychoanalizy Teoria relacji z obiektami Główni twórcy: M. Erickson, H. Kohut, O.F. Kernberg, A. Spitz, M. Klein, D.W. Winnicot i M. Mahler. Cele terapii: Analizowanie wolnych skojarzeń Badanie nieświadomości i przeniesienia
/I co najważniejsze w tej terapii właściwa relacja pacjenta z terapeutą polegająca na wzajemnej empatii (dobre emocjonalne relacje dają pacjentowi możliwości emocjonalnego doświadczania korekcyjnego i dzięki temu zmiany reakcji i emocji na bardziej prawidłowe)/. Neopsychoanaliza Twórcy: C. Thompson, K. Horney, H.S. Sulivan, C.G. Jung Carl Gustav Jung w nieświadomej sferze pacjenta odkrył motywy i symbole. Do zbiorowej nieświadomości zaliczył tzw. archetypy, czyli wzorce psychiczne najstarsze i powszechne doświadczenia ludzkości. Cele terapii: badanie i uświadamianie przez pacjenta symboli, zwłaszcza symboli zbiorowych typowych dla całej kultury ludzkiej dotarcie do nieświadomości poprzez analizę symboli występujących w marzeniach sennych I fantazjach pacjenta doprowadzenie pacjenta do wykorzystania własnej nieświadomej mądrości Podejście behawioralno-poznawcze Terapia behawioralna Główni reprezentanci: J. Wolpe, A. Bandura, H. J. Eysenck W terapii tej objawy psychopatologiczne pacjenta traktuje się jako nieprzystosowawcze jako zachowania nabyte w procesie uczenia się. Zachowania te i zachowania przystosowawcze kształtują się poprzez mechanizm warunkowania klasycznego, instrumentalnego, lub modelowania. Cele terapii: Psychoterapeuta na podstawie wywiadu z pacjentem i jego bliskimi, jak też opierając się na wynikach badań (np. w formie testów lub eksperymentów klinicznych), identyfikuje sposób kształtowania się nieprzystosowawczego nawyku oraz powstające sekwencje: bodziec nawyk dezadaptacyjny wyjaśnia pacjentowi mechanizmy powstawania jego nieprawidłowych nawyków proponuje określone procedury terapeutyczne i wyjaśnia mechanizm ich działania psychoterapeuta wraz z pacjentem ustala kontakt terapeutyczny w tym zwłaszcza cel terapii Terapia poznawcza Główni reprezentanci: A. T. Beck, A. Ellis Zaburzenia powstają w rezultacie procesu uczenia się. Niewłaściwy sposób percepcji i interpretacji zdarzeń przez pacjenta doprowadza do powstania jego dezadaptacyjnych zachowań. Cele terapii: nastawiona jest na usuwanie zaburzeń myślenia, uczy rozpoznawania dysfunkcjonalnego sposobu myślenia i jego eliminowania uczy pacjenta identyfikować schematy poznawcze, tkwiące u podstaw irracjonalnych myśli psychoterapeuta informuje pacjenta, w jaki sposób dochodzi do zaburzeń emocjonalnych oraz występowania dysfunkcjonalnych zachowań dowodzi, że między sytuacją zdarzeniami, w jakich pacjent uczestniczy a jego emocjami zachowaniami pośredniczy sposób interpretacji zdarzeń składających się na tę interpretację psychoterapeuta zwraca pacjentowi uwagę na to, że stały, automatyczny sposób interpretacji zdarzeń powinien być traktowany wyłącznie jako hipoteza, którą trzeba weryfikować empirycznie Terapie humanistyczno-egzystencjalne Główny reprezentant: C. Rogers Zaburzenia pacjenta powstają w dzieciństwie, gdy rodzice nie stwarzają mu dogodnych do rozwoju warunków wychowawczych. Przez to człowiek w życiu dorosłym może działać destruktywnie, nieefektywnie, przeżywać napięcia itp. Cele:
wytworzenie zaufania między terapeutą a pacjentem stworzenie pacjentowi możliwości sprzyjającego rozwoju wyzwolenie sił leczniczych tkwiących w pacjencie, aby mógł zrozumieć własny problem i wprowadzić konstruktywne zmiany w życie Terapia Gestalt Główny twórca: twórca Perls, opierał się na założeniach, że wszystkie doświadczenia jednostki porządkowane są w pewne figury, całości, postaci. Terapia ma charakter niedyrektywny. Cele terapii: stworzenie warunków do pełnego doświadczania siebie do poszerzenia świadomości, polegającego między innymi na doświadczaniu przeciwieństw. Co pozwala na dokonywanie odpowiednich w życiu wyborów, zgodnych z autentycznymi pragnieniami I przyczynia się także do nawiązywania z innymi ludźmi rzeczywistych kontaktów Terapia egzystencjalna Twórca: R.D. Laing Cele terapii: terapia ta zmierza do przewrócenia pacjentowi ontologicznej pewności, którą może on osiągnąć, jeśli będzie w stanie ujawnić własne ja prawdziwe. Odbywać się to może tylko w warunkach stwarzających poczucie bezpieczeństwa. stworzenie kontaktu z pacjentem opartym na zrozumieniu pacjenta przy emocjonalnie pozytywnym ustosunkowaniu się psychoterapeuty ujawnienie przez pacjenta Ja prawdziwego co prowadzi do identyfikacji uczuć I pragnień, odróżnienia ich od potrzeb innych ludzi, którzy pragnęli nimi zawładnąć, wchłonąć, pozbawić autonomii Terapie systemowe Aby zrozumieć problemy pacjenta trzeba zwrócić uwagę na mechanizm sprzężeń zwrotnych, funkcjonujących w systemach społecznych, których pacjent jest członkiem. Szkoła komunikacyjna gł. przedstawiciel P. Wlatzlawik, J. H. Deawin, B.D Jackson, G. Bateson, J. Halley oraz M. Selwini-Pallazoli P. Wlatzlawik każde ludzkie zachowanie traktowane jest jako komunikat, symptomy chorobowe też mogą być rozumiane jako niewerbalne komunikaty przekazywane w sposób nieintencjonalny. Cele: obserwowanie patogennych wzorów komunikowania się w rodzinie wprowadzenie nowych reguł komunikowania się w systemie rodzinnym posługiwanie się językiem performatywnym, (co zachęca pacjenta do działania) terapia dyrektywna Pallazolli szkoła Mediolańska Cele: Źródeł zaburzeń upatrywał w specyficznie ukształtowanych danej rodzinie regułach określających transakcje komunikacyjne. wykrycie fundamentalnej reguły, według, której przebiega to oddziaływanie w rodzinie zmiana tej reguły a także innych-pochodnych o zasady podstawowej terapia dyrektywna krótkoterminowa- nastawiona na rozwiązywanie konkretnego problemu zgłaszanego aktualnie przez rodzinę
o Gł. przedstawiciel Minuchin Objaw chorobowy zgłaszającego się na terapię członka rodziny należy traktować jako przejaw dysfunkcjonalności całego systemu rodzinnego. Cele: zmiana struktury rodziny, czyli pozycji, jaką zajmują poszczególni członkowie wyznaczanie granic między podsystemami, gdy są one zbyt słabo wyznaczone, albo ich otwieranie, gdy są nazbyt sztywne. terapeuta osiąga te cele włączając się w system rodzinny z pozycji lidera. Powstaje wówczas nowy system, stwarzający warunki, które pozwalają na przekształcenie systemu rodzinnego. Inne szkoły psychoterapii Psychoterapia ericksonowska Programowanie neurolingwistyczne (Bandler i Gringer) Bioenergetyka (Lowen) Terapia zorientowana na proces (Arnold Mindell) Gdy psychoterapeuta łączy w swoim podejściu teoretycznym kilka nurtów, mówi się o psychoterapii eklektycznej. Psychoterapia jest często krytykowana przez zwolenników NLP i psychologów behawioralnych, jako metoda terapeutyczna, której skuteczności nie udało się dowieść statystycznie, co nie do końca jest prawdą przykładem tego jest fakt refundowania przez niemieckie AOK psychoterapii dynamicznej jako metody leczniczej żadna inna psychoterapia nie doczekała się takiego uznania. [potrzebne źródło] Psychoterapeuci bronią się jednak przed tymi zarzutami, twierdząc że cele i natura tej terapii uniemożliwia zbadanie jej efektów tego rodzaju metodami, gdyż nie istnieją obiektywne kryteria określające, co można uznać za jej sukces, który zawsze pozostaje subiektywną oceną osób poddających się terapii. Takie podejście do oceny powoli staje się jednak anachronizmem, głównie za sprawą coraz lepszych i skuteczniejszych metod badawczych, oceniających stan pacjenta. Niektóre kierunki psychoterapeutyczne to: psychoanaliza, psychoterapia psychodynamiczna, terapia behawioralno-poznawcza, psychoterapia systemowa, psychoterapia Gestalt, psychoterapia ericksonowska, psychologia procesu, programowanie neurolingwistyczne (nlp), analiza transakcyjna, analiza egzystencjalna, logoterapia. BibliografIA Walker Wolfgang (2001): Przygoda z komunikacją. Bateson, Perls, Satir, Erickson. Początki NLP. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2001. Adam Bilikiewicz, Stanisław Pużyński, Jacek Wciórka, Janusz Rybakowski: Psychiatria.. T. 3. Wrocław: Urban & Parner, 2003. ISBN 83-87944-24-6. Janusz Rybakowski, Stanisław Pużyński, Jacek Wciórka: Psychaitria. Podstawy psychiatrii. T. 1. Wrocław: Elsevier, Urban & Parner, 2010. ISBN 978-83-7609-102- 0. Adam Bilikiewicz, Stanisław Pużyński, Jacek Wciórka, Janusz Rybakowski: Psychiatria.. T. 2. Wrocław: Urban & Parner, 2003. ISBN 83-87944-72-6.
Źródło http://pl.wikipedia.org/wiki/psychoterapia Kategoria: Psychoterapia Psychoterapia ericksonowska Psychoterapia ericksonowska to niekonwencjonalna, ateoretyczna, metoda terapii strategicznej, której twórcą był Milton Erickson. Terapia nastawiona jest na skuteczność oddziaływania. Koncentruje się na teraźniejszości i zorientowana jest na przyszłość. [potrzebne źródło] Podstawowe założenia terapii ericksonowskiej to: koncentracja na tym co jest możliwe, a nie na tym co jest idealne, każdy człowiek dysponuje zasobami, by wydobyć się z choroby, każde zachowanie człowieka, choćby najbardziej naganne, ma u swoich podstaw pozytywne intencje: poczucie bezpieczeństwa, wyładowanie agresji itd., każdy człowiek podejmuje w danej chwili decyzje, które wydają mu się najlepsze z możliwych i mu dostępnych, nie ma opornych pacjentów, są tylko mało elastyczni terapeuci, każde zachowanie człowieka w jakichś warunkach i czasie (kontekście) jest przydatne, tym co leczy jest obiektywny punkt widzenia, jeśli coś jest w nieświadomości, to w tym momencie jest to najlepsze miejsce dla tej treści, pacjent ponosi odpowiedzialność za terapię. Nowatorskim założeniem tej metody jest to, że zrozumienie i tzw. wgląd nie są niezbędnymi warunkami zmian, a zakładanie oporu pacjenta przed zmianą jest szkodliwe (jeżeli terapeuta spodziewa się oporu, z pewnością zetknie się z nim). Psychoterapia ericksonowska zamiast, jak inne, koncentrować się na dolegliwościach pacjenta i przyczynach jego problemów, ukazuje i rozwija pozytywne strony osoby uczestniczącej w terapii oraz jej potencjalne siły i możliwości. Główne zadanie psychoterapeuty sprowadza się do identyfikowania tych potencjalnych zasobów ukrytych w człowieku i wykorzystanie ich tak, by w konsekwencji uzyskać upragnione przez niego zmiany. W stosunku do pacjenta, który oprócz pragnienia zmiany wykazuje również lęk przed nią, stosuje się takie techniki jak metafory, czy tak zwane przepisywanie symptomów (strategia pogorszenia tego co ma być zmienione). Szczególną uwagę Erickson przywiązywał do transów
hipnotycznych. Uważał, że hipnoza jest jednym ze sposobów wchodzenia w międzyludzkie interakcje. Umożliwia ona zarówno doświadczenie bliskiego związku z drugą osobą, jak i refleksję oraz poszukiwanie rozwiązań przeżywanych trudności w specyficznych warunkach, zapewniających bezpieczeństwo i oparcie w sugestiach terapeuty. Najważniejszym aspektem podejścia ericksonowskiego jest nastawienie na przyszłość. Skoncentrowanie się na celach, dążeniach i możliwościach, a nie na tym, co było kiedyś. Podstawowe założenia terapii ericksonowskiej to: koncentracja na tym co jest możliwe, a nie na tym co jest idealne, każdy człowiek dysponuje zasobami, by wydobyć się z choroby, każde zachowanie człowieka, choćby najbardziej naganne, ma u swoich podstaw pozytywne intencje: poczucie bezpieczeństwa, wyładowanie agresji itd., każdy człowiek podejmuje w danej chwili decyzje, które wydają mu się najlepsze z możliwych i mu dostępnych, nie ma opornych pacjentów, są tylko mało elastyczni terapeuci, każde zachowanie człowieka w jakichś warunkach i czasie (kontekście) jest przydatne, tym co leczy jest obiektywny punkt widzenia, jeśli coś jest w nieświadomości, to w tym momencie jest to najlepsze miejsce dla tej treści, pacjent ponosi odpowiedzialność za terapię. Bibliografia Walker Wolfgang (2001): Przygoda z komunikacją. Bateson, Perls, Satir, Erickson. Początki NLP. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2001. --------------------------------------------------------------------------
TERAPIA POZNAWCZO-BEHAWIORALNA? Psychoterapie należące do nurtu poznawczego i behawioralnego oparte są na współczesnych teoriach naukowych dotyczących psychicznego funkcjonowania człowieka i weryfikowane wynikami badań, nad ich skutecznością. W trakcie terapii pacjent (klient) i terapeuta pracują razem nad określeniem i zrozumieniem problemu w kontekście związku jaki występuje pomiędzy myślami, emocjami i zachowaniem danej osoby. W tej formie psychoterapii główny nacisk położony jest na trudności występujące "tu i teraz" - w bieżącym życiu pacjenta. Wspólny punkt widzenia na problem występujący u pacjenta ustalany jest wspólnie przez terapeutę i pacjenta. Następnie określane są konkretne cele terapii, czas jej trwania, oraz działania terapeutyczne, których skuteczność jest poddawana ciągłej ocenie. Terapie poznawcze i behawioralne stosowane są jako indywidualna forma terapii, a także jako terapia rodzinna, małżeńska, grupowa i mogą przyjść z pomocą każdemu, niezależnie od poziomu inteligencji, rasy, kultury, płci czy orientacji seksualnej. Psychoterapeutami poznawczo-behawioralnymi są zazwyczaj osoby profesjonalnie związane z opieką zdrowotną - lekarze, psycholodzy, pielęgniarki, pracownicy socjalni. Psychoterapeuci poznawczo behawioralni zgadzają się co do podstawowych wymienionych wyżej założeń terapii, zdarza się jednak, że nazywają się: terapeutami poznawczymi, terapeutami behawioralnymi, poznawczo- behawioralnymi lub racjonalno- emotywnymi. Te różne nazwy zależą od głównego nurtu w którym dany terapeuta odbywał szkolenie i który praktykuje. Terapeuci poznawczy odnoszą się głównie do przekonań, automatycznych myśli, założeń wpływających na sposób widzenia świata. Terapeuci behawioralni odnoszą się wprost do zachowań pacjenta. Terapeuci poznawczo-behawioralni i racjonalno-emotywno behawioralni stosują kombinację technik mających na celu modyfikację myśli i zachowań. Niezależnie od nazwy jaką określają się terapeuci, ta dziedzina psychoterapii nazywana jest ogólnie terapią poznawczo- behawioralną, (Cognitive Behavioural Therapy - CBT). Ważniejszy niż nazwa uprawianego kierunku jest jednak fakt, że wszyscy terapeuci mają na celu pomoc pacjentowi w osiągnięciu pożądanej przez pacjenta zmiany w sposobie myślenia, odczuwania i zachowywania.
W terapii poznawczo-behawioralnej pacjent i terapeuta współpracują w celu zidentyfikowania charakterystycznego dla danego pacjenta wzorca zależności myśli - uczucia - zachowanie i wpływu jaki ma on na codzienne funkcjonowanie pacjenta. W oparciu o zrozumienie istoty problemu, terapeuta i pacjent wspólnie ustalają cele terapii i plan leczenia. Terapia skupia się zazwyczaj na tym aby pomóc pacjentowi znaleźć takie sposoby rozwiązania problemu, które są bardziej skuteczne niż dotychczas stosowane. Pacjenci często są zachęcani do wypróbowania nowych sposobów radzenia sobie w czasie pomiędzy sesjami. Terapia przewiduje określoną ilość sesji. Zazwyczaj liczba sesji różni się w zależności od rodzaju i nasilenia problemu pacjenta. Sesje odbywają się zwykle raz w tygodniu, trwają godzinę, przez 10-15 tygodni. Długość terapii może być jednak bardzo różna. Po zakończeniu terapii pacjent i terapeuta umawiają się zwykle na określoną ilość ( zazwyczaj kilka) sesji w większych odstępach czasu. Sesje te mają na celu podtrzymanie efektów leczenia Od kilkudziesięciu lat prowadzone są na świecie badania nad skutecznością terapii behawioralnych i poznawczych. Dowiodły one że psychoterapia poznawczo-behawioralna jest szczególnie skuteczna w leczeniu: Lęku i napadów paniki, Fobii (w tym fobii społecznych, agorafobii), Depresji, Zaburzenia obsesyjno- kompulsywnego (natręctw), Zaburzeń odżywiania, Problemów seksualnych i małżeńskich, Problemów występujących u dzieci i młodzieży, Przewlekłego bólu, przewlekłego zmęczenia, Zaburzeń zachowania i emocji np. tików, Złości, Problemów z narkotykami i alkoholem, Schizofrenii i psychoz, Zaburzeń rozwojowych, Zaburzenia afektywnego dwubiegunowego, Zespołu stresu pourazowego, Zaburzeń snu.
W zależności od rodzaju i nasilenia problemu pacjenta psychoterapia poznawczo - behawioralna może być stosowana jako jedyna metoda leczenia, lub w połączeniu z leczeniem farmakologicznym. Tłumaczenie tekstu umieszczonego na stronie internetowej European Association for Behavioural and Cognitive Therapies www.eabct.com