Psychoterapia bez tajemnic. Podstawowa wiedza i praktyczne wskazówki. redakcja naukowa Lidia Grzesiuk, Rafał Styła

Transkrypt

1 Psychoterapia bez tajemnic. Podstawowa wiedza i praktyczne wskazówki. redakcja naukowa Lidia Grzesiuk, Rafał Styła Książka jest praktycznym przewodnikiem po psychoterapii. Opowiada o tym: - dla kogo psychoterapia jest przeznaczona; - przez kogo może być prowadzona; - jak psychoterapia działa i co się dzieje podczas sesji terapeutycznej; - co podczas psychoterapii powinno i nie powinno się zdarzyć; - jakie korzyści daje pacjentowi; - gdzie jest dostępna i ile kosztuje. Dostarcza więc podstawowych informacji, które mogą się przydać, gdy pojawi się cierpienie, kiedy pragnie się zmienić swoje życie na lepsze i nie wystarcza już pomoc rodziny czy przyjaciół albo na wsparcie bliskich osób nie można liczyć. Ułatwi odpowiedź na pytanie, czy właśnie mnie z moimi problemami psychoterapia może pomóc. Spis treści: Wprowadzenie Część I. Zanim podejmiesz decyzję o rozpoczęciu psychoterapii Rozdział 1. Czym jest zdrowie psychiczne, a czym jego brak? Krzysztof Krawczyk 1. Czym jest zdrowie psychiczne? 2. Zaburzenia nerwicowe 3. Zaburzenia nastroju 4. Zaburzenia osobowości 5. Schizofrenie 6. Pozytywny model zdrowia psychicznego Rozdział 2. Czym jest psychoterapia? Jakie są szkoły psychoterapii? Agnieszka Chrzczonowicz 1. W jaki sposób można opisać psychoterapię? 2. Psychoanaliza 2.1. W jaki sposób psychoanalitycy rozumieją zaburzenia? 2.2. Co leczy według psychoanalityków? Jakie techniki wykorzystuje psychoanaliza? 3. Nurt behawioralno-poznawczy 3.1. Psychoterapia behawioralna W jaki sposób terapeuci behawioralni rozumieją zaburzenia? Co leczy według terapeutów behawioralnych? Jakie techniki wykorzystuje terapia behawioralna? 3.2. Terapia poznawcza W jaki sposób terapeuci poznawczy rozumieją zaburzenia? Co leczy według terapeutów poznawczych? Jakie techniki wykorzystuje terapia poznawcza? 4. Nurt humanistyczno-egzystencjalny 4.1. W jaki sposób psychoterapeuci humanistyczno--egzystencjalni rozumieją zaburzenia? 4.2. Co leczy według psychoterapeutów humanistyczno--egzystencjalnych? Jakie techniki wykorzystuje psychoterapia humanistyczno-egzystencjalna? 5. Nurt systemowy 5.1. W jaki sposób psychoterapeuci systemowi rozumieją zaburzenia? 5.2. Co leczy według psychoterapeutów systemowych? Jakie techniki wykorzystuje psychoterapia systemowa? 6. Stereotypy na temat psychoterapii

2 Rozdział 3. Czy psychoterapia działa? Rafał Styła, Małgorzata Jędrasik-Styła, Agnieszka Chrzczonowicz 1. Jak oceniać skuteczność psychoterapii? 1.1. Jakie są kryteria skutecznej psychoterapii? 1.2. Jakie są sposoby badania skuteczności psychoterapii? 2. Jakie wnioski płyną z badań nad psychoterapią? 2.1. Kto zgłasza się na psychoterapię? 2.2. Kto rezygnuje z psychoterapii? 2.3. Czy psychoterapia jest efektywna? 2.4. Czy istnieją szkoły psychoterapii bardziej i mniej efektywne? 2.5. Komu psychoterapia służy najbardziej? 2.6. Kiedy psychoterapia się nie udaje? 2.7. Jaki jest wpływ czasu trwania psychoterapii na jej efekty? Rozdział 4. Co leczy w psychoterapii? Rafał Styła, Małgorzata Jędrasik-Styła 1. Poznawanie siebie 1.1. Odkrywanie przez pacjenta tego, co nieświadome 1.2. Modyfikacja dotychczasowego sposobu myślenia pacjenta 2. Rozładowanie napięć emocjonalnych 3. Uczenie się nowych zachowań 3.1. Uczenie się nowych sposobów reagowania w sytuacjach, które wzbudzają nieuzasadniony lęk 3.2. Uczenie się umiejętności społecznych 3.3. Korektywne doświadczenie emocjonalne 4. Doświadczanie i analizowanie relacji między pacjentem i psychoterapeutą 4.1. Analizowanie relacji między psychoterapeutą a pacjentem 4.2. Stwarzanie warunków umożliwiających pacjentowi rozwój 5. Jakie warunki muszą być spełnione, aby czynniki leczące mogły zadziałać? 6. Co według psychoterapeutów nie leczy? 6.1. Udzielanie rad, wskazówek i sugestii 6.2. Uczenie optymistycznego nastawienia do rzeczywistości 6.3.Ocenianie moralne pacjenta: krytykowanie, chwalenie 6.4..Pocieszanie 6.5. Wpływanie na otoczenie pacjenta Rozdział 5. Jakie są różnice między zawodem psychoterapeuty, psychologa i psychiatry? Jolanta Berezowska, Agnieszka Dębniak, Alicja Kubiak 1. Czym zajmuje się psychiatra? 1.1. Na czym polega badanie psychiatryczne? 1.2. Na czym polega leczenie psychiatryczne? 1.3. Jakie są kompetencje lekarza psychiatry? 2. Czym zajmuje się psycholog? 2.1. Czy w zawodzie psychologa może pracować osoba, która nie ma tytułu magistra psychologii? 2.2. Gdzie najczęściej pracują psychologowie? 2.3. Jakie są kompetencje zawodowe psychologa? 3. Czym zajmuje się psychoterapeuta? 3.1. Na czym polega szkolenie w zakresie psychoterapii? 3.2. Czy osoba szkoląca się w zakresie psychoterapii może samodzielnie prowadzić psychoterapię? 3.3. Na czym polega superwizja? 3.4. Kto może zostać superwizorem psychoterapii? 3.5. Jakie jest znaczenie superwizji? 3.6. Uwagi końcowe Rozdział 6. Wybrać psychoterapię czy leki? Jolanta Berezowska, Agnieszka Dębniak

3 1. Kto może zlecić farmakoterapię? 2.Czy psychoterapia jest lepsza od farmakoterapii? 3.Kiedy farmakoterapia jest konieczna? 3.1.Leczenie schizofrenii 3.2. Leczenie zaburzeń nastroju 3.3. Leczenie zaburzeń lękowych (nerwicowych) 3.4. Leczenie uzależnień 4. Kiedy warto połączyć psychoterapię z farmakoterapią? 4.1. Czy łączenie farmakoterapii z psychoterapią wymaga udziału dwóch specjalistów? 5Fakty i mity na temat farmakoterapii 5.1. Jakie leki psychotropowe mogą wywołać uzależnienie? 5.2. Czy jeśli zacznę brać leki, będę musiał przyjmować je zawsze? 5.3. Jakie są najważniejsze grupy leków psychotropowych? 5.4. Czy leki psychotropowe mają groźne skutki uboczne? Część II. Po podjęciu decyzji o udziale w psychoterapii Rozdział 7. Gdzie szukać psychoterapii? Agnieszka Chrzczonowicz, Rafał Styła 1. Jak zorganizowane są usługi psychoterapeutyczne w Polsce? 2. Miejsca oferujące bezpłatną psychoterapię 2.1. Państwowe ośrodki intensywnej psychoterapii 2.2.Poradnie Zdrowia Psychicznego 2.3. Zespoły leczenia środowiskowego 2.4. Specjalistyczne ośrodki zdrowia

4 2.5. Oddziały psychiatryczne Oddziały psychiatryczne, gdzie psychoterapia jest jedną zkilku form oddziaływań Oddziały psychiatryczne, gdzie psychoterapia jest świadczeniem pobocznym 3. Ośrodki oferujące płatną psychoterapię Rozdział 8. Jak wybrać odpowiedni rodzaj psychoterapii i psychoterapeutę? Małgorzata Jędrasik-Styła, Rafał Styła 1. Jaki jest problem pacjenta? 2. Jaki ma być cel psychoterapii? 3. Jaki sposób prowadzenia psychoterapii odpowiada pacjentowi? 3.1. Techniki psychoterapii i rola psychoterapeuty 3.2. Czas trwania psychoterapii i częstotliwość sesji 4. Na co zwracać uwagę przy wyborze psychoterapeuty? 4.1. Kompetencje i kwalifikacje psychoterapeuty 4.2. Płeć i wiek psychoterapeuty 4.3. Wpływ zachowania psychoterapeuty oraz wyznawanych przez niego wartości na efekty psychoterapii 4.4. Wpływ osobistych problemów psychoterapeuty na efektywność psychoterapii Część III. Kiedy psychoterapia już trwa Rozdział 9. Co się dzieje na początku psychoterapii? Marek Jasiński 1. Przygotowanie pacjenta do udziału w psychoterapii 2. Pierwsze spotkanie pacjenta z psychoterapeutą 3. Zawarcie umowy między psychoterapeutą a pacjentem 3.1.Czas trwania sesji 3.2.Czas trwania psychoterapii 3.3. Sposób płatności 3.4. Zachowanie pacjenta w trakcie spotkań terapeutycznych 4. Zjawiska psychologiczne istotne podczas pierwszej fazy psychoterapii 4.1. Motywacja pacjenta do zgłoszenia się na psychoterapię 4.2. Nawiązanie kontaktu z pacjentem 4.3. Angażowanie pacjenta w proces terapii 4.4. Przejawy nieświadomości pacjenta podczas pierwszego spotkania z psychoterapeutą Rozdział 10. Co się dzieje w trakcie psychoterapii? Marek Jasiński, Krzysztof Krawczyk 1. Co ważnego dzieje się podczas psychoterapii? 1.1. Specyfika relacji między psychoterapeutą a pacjentem 1.2. Znaczenie emocji odczuwanych przez psychoterapeutę w trakcie sesji 1.3.Opór pacjenta przed wprowadzaniem zmian 2. O procesie psychoterapeutycznym 2.1. Nawiązywanie kontaktu i angażowanie pacjenta 2.2. Poznawanie siebie, dążenie do zrozumienia przyczyn własnych problemów 2.3. Przygotowanie do zmian zachowania i ćwiczenie nowych zachowań 2.4. Utrwalanie zmian, kończenie psychoterapii 3. Czego możemy spodziewać się po udanej psychoterapii? 3.1. Pacjent zaczyna lepiej rozumieć siebie i to, co się dzieje w jego związkach z ludźmi 3.2. Pacjent pozbywa się wielu zalegających emocji 3.3. Pacjent uczy się nowych umiejętności i zachowań Rozdział 11. Kiedy i jak zakończyć psychoterapię? Marek Jasiński, Agnieszka Dębniak

5 1. Psychologiczne aspekty kończenia terapii 1.1. Podstawowe powody rozstania z psychoterapeutą 1.2. Sygnały świadczące o możliwości kończenia psychoterapii 1.3. Kiedy psychoterapeuta i pacjent powinni informować o decyzji kończenia? 1.4. Czy kończenie psychoterapii powinno być wspólną decyzją psychoterapeuty i pacjenta? 1.5. Jakie przeszkody pojawiają się w procesie rozstania z psychoterapeutą? 1.6. Jak konstruktywnie przeżyć rozstanie z psychoterapeutą? 1.7. Pułapki i niebezpieczeństwa tkwiące w procesie kończenia psychoterapii 2. Zmiana psychoterapeuty 2.1. Jak powiedzieć o chęci zmiany psychoterapeuty? 2.2.W jakich sytuacjach zmiana psychoterapeuty jest uzasadniona? 2.3. Kiedy zmiana psychoterapeuty jest ucieczką od trudnych problemów? 2.4. W jakich okolicznościach psychoterapeuta może zrezygnować z leczenia pacjenta? 2.5. Jak często można zmieniać psychoterapeutę? Rozdział 12. Jakie zasady etyczne obowiązują w psychoterapii? Agnieszka Dębniak 1. Ingerencja w psychikę, czyli o tym, czemu zasady etyczne są tak ważne w psychoterapii 2. Jakie są granice ingerencji psychoterapeuty w psychikę swoich pacjentów? 3. Jakie są podstawowe obowiązki psychoterapeuty? 4. Jakie są podstawowe prawa pacjenta? 4.1. Jakie są prawa pacjentów niepełnoletnich? 5. Jakie są sygnały tego, że psychoterapeuta postępuje etycznie? 6. Czy zawsze to, o czym pacjent mówi psychoterapeucie, pozostaje tajemnicą? 7. Czy istnieją sytuacje, w których zasada poufności przestaje obowiązywać psychoterapeutę? 8. Czy psychoterapeuta, który odmawia rozpoczęcia lub kontynuacji terapii z pacjentem, postępuje etycznie? 9. Czy psychoterapeuta może podczas terapii mówić pacjentowi, jak ma postępować? 10. Czy pacjent może zaprzyjaźnić się ze swoim psychoterapeutą? 11. Czy psychoterapeuta może podnieść opłaty za terapię? 12. Co może zrobić pacjent, gdy psychoterapeuta łamie zasady etyczne? Część IV. Dodatek Rozdział 13. Świadectwo studentów szkolących się w zakresie psychoterapii Małgorzata Libman, Marta Szczepanik, Urszula Barańczuk, Magdalena Krzesak, Karolina Pizoń, Maciek Sierzpowski, Lidia Grzesiuk 1. Jakich argumentów używać, by zachęcić do podjęcia psychoterapii? 1.1. Przyczyny niechęci do podjęcia psychoterapii 1.2. Jak zachęcać do podjęcia psychoterapii? 1.3. Jak można wbrew własnym zamiarom zniechęcić do udziału w psychoterapii? 2. Psychoterapeuci bohaterowie książek i filmów 3. Co robić, aby w pełni skorzystać z psychoterapii? 4. Kraina psychoterapii a real 5. Co daje psychoterapia? 6. Droga do zawodu psychoterapeuty Przypisy

6 Noty o autorach