Załącznik Nr 2 Szkolny Program Profilaktyki Zespołu Szkół w Myszyńcu Nikt z ludzi nie chce przegrać swojego życia. Nikt nie chce, by jego życie stało się pasmem porażek i cierpienia. Każdy z nas marzy by zasmakować miłości, radości i szczęścia. Tymczasem codziennie doświadczenie potwierdza, że nie istnieje łatwe szczęście. Gdyby tak było, wśród nas nie było by ani jednego człowieka nieszczęśliwego, zrozpaczonego, uzależnionego, targającego się na własne życie. Musimy, zatem stale wybierać pomiędzy łatwą porażką a trudnym zwycięstwem, ucząc się dojrzałej sztuki życia. Człowiek jest wielki między innymi przez to, że potrafi samodzielnie podejmować decyzje. Młodzi ludzie chcąc być dorosłymi często podejmują niewłaściwe i niedojrzałe decyzje, bez świadomości czekających na nich zagrożeń. Nie potrafią obronić się przed własną naiwnością oraz przed tymi, którzy próbują ich skrzywdzić. Nasz Szkolny Program Profilaktyki ma uczyć dzieci i młodzież: myśleć, kochać oraz podejmować mądre decyzje prowadzące ich do szczęśliwego życia bez uzależnień. W rozumieniu potocznym profilaktyka oznacza zapobieganie występowaniu zjawisk niepożądanych. Według W. Okonia profilaktyka to ogół działań zapobiegających niepożądanym zjawiskom w rozwoju i zachowaniu się ludzi. W pedagogice oznacza zapobieganie powstawaniu u dzieci i młodzieży niepożądanych przyzwyczajeń, postaw, błędów w uczeniu się lub postawie ciała. W tym znaczeniu profilaktyka oznacza wszelkie pożądane oddziaływanie pedagogiczne, wytwarzając, bowiem jakieś wartościowe cechy, jednocześnie zapobiega powstawaniu cech niepożądanych lub ich utrwaleniu się (W. Okoń, Nowy słownik pedagogiczny, Warszawa 1998, s. 315-316.). Współczesne podejście profilaktyki obejmuje trzy stopnie działań profilaktycznych: 1. profilaktyka stopnia I: skierowana do grup niskiego ryzyka, obejmująca szerokie i niezdiagnozowane grypy osób, której celem jest promocja zdrowego stylu życia oraz opóźnienie wieku inicjacji zachowań ryzykownych; 2. profilaktyka stopnia II: adresowana do grup podwyższonego ryzyka i osób po inicjacji zachowań ryzykownych, której celem jest obniżenie czasu i głębokości dysfunkcji oraz wycofanie się z ryzykownego działania; 3. profilaktyka stopnia III: skierowana do grup wysokiego ryzyka obejmująca działania lecznicze, rehabilitacyjne oraz resocjalizacyjne, której celem jest przeciwdziałanie rozszerzaniu się degradacji społecznej oraz powrót do normalnego funkcjonowania. Przeprowadzona analiza ankietowa wskazała na konieczność ujęcia w Szkolnym Programie Profilaktyki przede wszystkim działań z obszaru profilaktyki I, II stopnia. Szkolny Program Profilaktyki koncentruje się przede wszystkim na redukcji i eliminacji czynników ryzyka (min. osobowościowych, rodzinnych i środowiskowych) oraz wzmacnianiu czynników chroniących (min. zainteresowanie nauką szkolną, poszanowanie norm i autorytetów, wzmacnianie więzi emocjonalnej z rodziną, działalność w konstruktywnych grupach rówieśniczych) przed występowaniem wśród dzieci i młodzieży zachowań ryzykownych (alkoholizm, narkomania, nikotynizm, przemoc, wczesna inicjacja seksualna).założenia SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI 1. Szkolny Program Profilaktyki został opracowany na potrzeby Zespołu Szkół w Myszyńcu na podstawie obserwacji środowiska szkolnego oraz w wyniku analizy ankiet uczniów, wywiadów z uczniami, nauczycielami i rodzicami, obserwacji zachowań uczniów podczas zajęć oraz dokumentacji wychowawców. 2. Analiza wykazała, że Szkolny Program Profilaktyki powinien obejmować w szczególności działania i środki stosowane w celu zapobiegania: 1) agresji i przemocy wśród uczniów, 1
2) wagarowania oraz braku motywacji do nauki, 3) niskiej kulturze języka (liczne wulgaryzmy), 4) paleniu papierosów i picia alkoholu, 5) zbyt wczesnej inicjacji seksualnej, 6) używaniu substancji psychoaktywnych (narkotyków), 7) uzależnienia od telewizji, komputerów i Internetu. 3. Działania realizowane w ramach Szkolnego Programu Profilaktyki dotyczą także osób odpowiedzialnych za młodzież tj. rodziców, opiekunów i nauczycieli. PODSTAWA PROGRAMOWA A PROGRAM PROFILAKTYKI Rozporządzenie MEN w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Działalność edukacyjna szkoły jest określona przez: 1. Szkolny zestaw programów nauczania, który obejmuje całą działalność szkoły z punktu widzenia dydaktycznego. 2. Program wychowawczy szkoły, który opisuje w sposób całościowy wszystkie treści i działania o charakterze wychowawczym i jest realizowany przez wszystkich nauczycieli. 3. Program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska, który opisuje w sposób całościowy wszystkie treści i działania o charakterze profilaktycznym skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców. Szkolny zestaw programów nauczania, program wychowawczy szkoły oraz program profilaktyki tworzą wspólną całość. Ich przygotowanie i realizacja są zadaniem zarówno całej szkoły, jak każdego nauczyciela. CELE SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI 1. Ochrona uczniów przed zagrożeniami. 2. Reagowanie na pojawiające się zagrożenia. 3. Rozwój osobowości ucznia w zakresie otwartości, komunikacji, szacunku do siebie i innych. 4. Osłabienie czynników ryzyka przez dostarczenie adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych. 5. Wykształcenie umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach. 6. Uświadomienie zagrożeń płynących z używania środków odurzających, jak i uzależniających. 7. Wykształcenie umiejętności dbania o higienę zdrowia fizycznego i psychicznego. 8. Wdrażanie do przestrzegania norm moralnych, społecznych i prawnych. 9. Umiejętność radzenia sobie z własną i cudzą agresją. 10. Sposób bronienia się (odmawiania) przed namowami do używania, próbowania środków uzależniających. 11. Osiąganie celów życiowych i zainteresowanie nauką. 12. Modelowanie pozytywnych wzorców zachowań. 2
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTKI HIGIENA I BEZPIECZEŃSTWO CZYNNIKI RYZYKA CELE ZADANIA PROPONOWANE SPOSOBY REALIZACJI Brak świadomości dzieci nt. Zwiększenie świadomości zagrożeń oraz Uświadomienie skutków Zajęcia wychowawcze na temat radzenia zagrożeń i konsekwencji niebezpieczeństw. zdrowotnych niebezpiecznych i sobie w sytuacjach trudnych. ryzykownego i Zwiększenie uwagi uczniów na problem brawurowych zachowań na Dopilnowanie uczniów na korytarzach niebezpiecznego zachowania bezpieczeństwa oraz skutków zachowań przerwach, w szatniach, na salach i szkolnych podczas przerw się w szkole, na ulicy oraz w ryzykownych. boiskach szkolnych. międzylekcyjnych. domu. Zwracanie uwagi uczniów na konieczność Powiadamianie o wypadkach osób Zapoznawanie z regulaminami dbania o higienę osobistą. kompetentnych. bezpieczeństwa i zachowania się na terenie Nabycie przez uczniów umiejętności radzenia Nabywanie przez uczniów szkoły. sobie w sytuacjach trudnych. umiejętności zachowania się w Wykonanie prac plastycznych na tematy przypadkach kontaktu z związane z wypadkami, sytuacjami przedmiotami niebezpiecznymi np. niebezpiecznymi. petardy, substancje trujące itp. Spotkania z przedstawicielami: policji, straży pożarnej: pogadanki nt. bezpieczeństwa w szkole, na drodze, itp. NIKOTYNA, ALKOHOL, NARKOTYKI Moda na branie, palenie i picie. Brak umiejętności zachowań asertywnych. Łatwość dostępu do środków psychoaktywnych Wczesna inicjacja seksualna. Ryzykowne zachowania powodujące zagrożenia wirusem HIV. Wyeliminowanie uzależnień. Zmniejszenie motywacji do picia, palenia, brania w celu osiągania pożądanych stanów emocjonalnych. Wyeliminowanie ryzykownych zachowaniom. Opóźnienie inicjacji seksualnej. Dostarczyć uczniom i rodzicom wiedzę na temat konsekwencji brania, picia, palenia. Nauczyć umiejętności odmawiania (asertywnosci). Utrudnić młodzieży dostęp do środków psychoaktywnych. Dostarczyć wiedzę o HIV i AIDS. Podnieść poziom uświadomienia. Gromadzenie i udostępnianie materiałów nt. profilaktyki uzależnień. Lekcje wychowawcze nt. uzależnień i asertywności. Spektakle teatralne oraz spotkania z uzależnionymi. Obserwacja uczniów podczas przerw, lekcji, zajęć pozalekcyjnych, dyskotek szkolnych. Nie dopuszczać do przebywania na terenie szkoły osób obcych. Pogadanki, zajęcia warsztatowe, konkursy, warsztaty. Lekcje wychowawcze do życia w rodzinie. Spotkania z seksuologiem, psychologiem i psychiatrą. 3
PRZEMOC, AGRESJA CZYNNIKI RYZYKA CELE ZADANIA Nacisk kolegów. Uległość wobec grupy. Niskie poczucie własnej wartości. Patologia w rodzinie. Kultura masowa. Nabycie przez uczniów umiejętności skutecznego radzenia sobie z sytuacjami nacisku, przemocy i agresji. Rozwinięcie umiejętności radzenia sobie z własną i cudzą agresją. Zwiększenie poczucia własnej wartości i poszanowanie tożsamości własnej i rówieśników. Nauczenie umiejętność radzenia sobie z emocjami, stresem i zagrożeniem. Nauczyć jak rozpoznać naciski ze strony kolegów. Rozwijać umiejętności radzenia sobie w sytuacji przemocy. Dostarczyć uczniom wiedzę na temat sposobów radzenia sobie z emocjami, stresem i zagrożeniem. Integrować zespoły klasowe. Zwiększyć poziom samooceny u uczniów. PROPONOWANE SPOSOBY REALIZACJI Zajęcia wychowawcze na temat radzenia sobie w sytuacjach trudnych. Zajęcia wychowawcze integrujące zespoły klasowe. Wykorzystanie elementów motywacji w systemie oceniania. Nagradzanie uczniów za rzeczywiste osiągnięcia i umiejętności. SŁABE WYNIKI W NAUCE Lenistwo. Niska samoocena uczniów. Poziom absencji. Problemy rozwoju. Brak celów życiowych. Wagary. Nieciekawe lekcje. Osiąganie lepszych wyników nauce. Zwiększenie motywacji do nauki. Zwiększenie zdolności motywacji do osiągania celów. Eliminowanie nieciekawych lekcji. Poprawienie frekwencji uczniów. Upowszechnić aktywizujące metody nauczania. Aktywizować uczniów. Prowadzić kółka zainteresowań, umożliwić zdobycie nowych umiejętności wg potrzeb młodzieży. Prezentować osiągnięcia uczniów Ograniczyć rozmiary absencji. Rozpoznać problemy rozwojowe uczniów. Wprowadzenie interesujących ćwiczeń podczas lekcji. Stosowanie metod aktywizujących. Nagradzanie uczniów za rzeczywiste osiągnięcia i umiejętności. Elementy motywacji w systemie oceniania. Konkursy przedmiotowe, czytelnicze i sportowe. Nagrody na koniec roku szkolnego. Monitorowanie absencji uczniów. Kontakt z rodzicami, OPS-em, Sądem Rodzinnym i Nieletnich w Ostrołęce, PPP w Myszyńcu. Rejestr uczniów z opinią PPP i monitorowanie realizacji zaleceń. Zapraszanie interesujących i kompetentnych osób na lekcje np: geografia (podróżników), język polski (literatów, krytyków ), matematyka (programistów), itp. 4
PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW W wyniku działań profilaktycznych uczeń: 1. radzi sobie w sytuacjach trudnych np. wypadek, zagrożenia, 2. radzi sobie w sytuacjach przemocy, stresu i zagrożenia, 3. jest asertywny, 4. jest tolerancyjny, 5. zna konsekwencje palenia papierosów, picia alkoholu oraz zażywania narkotyków i wpływu używek na własne zdrowie, 6. prowadzi zdrowy styl życia, 7. adekwatnie ocenia swoje możliwości i szanse na dalsze kształcenie, 8. zna zasady grzecznego zachowania się w różnych sytuacjach społecznych 9. potrafi odpowiednio zadbać o zdrowie i bezpieczeństwo SPOSOBY REALIZACJI Treści SPP w większości realizuje się na godzinach wychowawczych i poszczególnych przedmiotach. Można je realizować podczas zajęć pozalekcyjnych, wycieczek i zajęć terenowych. Nauczyciel sam decyduje o metodzie służącej do realizacji celu, przeważnie będą to zajęcia warsztatowe, pogadanki, dyskusje, burze mózgów. Ocenie poddawane są następujące elementy: EWALUACJA 1. realizacja programów profilaktyki 2. realizacja zaleceń zawartych w opiniach PPP 3. realizacja tematyki profilaktyki zawartych w planach pracy wychowawców klas 4. pedagogizacja rodziców uczniów na spotkaniach z wychowawcami klas 5. występowanie czynników, rodzajów i przyczyn zachowań ryzykownych 6. występowanie czynników chroniących: więź z rodzicami, opieka dorosłych, zainteresowanie nauką i własnym rozwojem, aktywność, ciekawość poznawcza, zakorzenienie w tradycji społeczności i szacunek dla jej norm, konstruktywna grupa rówieśnicza, autorytety. Oceny efektów realizacji SPP, obok bieżącego monitorowania oraz samooceny przeprowadzanej przez zainteresowane podmioty, dokonuje się w trakcie posiedzeń RP podsumowujących pracę w pierwszym i drugim półroczu roku szkolnego. Podstawa do formułowania ocen będą narzędzia stosowane w ramach wewnątrzszkolnego mierzenia jakości pracy szkoły, czyli sprawozdania, analizy, dane statystyczne, obserwacje, hospitacje, zapisy w dokumentacji, badania ankietowe, opinie, wnioski, zgłoszone innowacje i projekty działań, programy, scenariusze. Szkoła Podstawowa: PRZYKŁADOWE TEMATY ZAJĘĆ 1. Jak spędzać swój czas wolny. 2. Jak polubić samego siebie? 3. Mój zdrowy styl życia. O wartości sportu i natury w życiu człowieka. 4. Rodzina i przyjaciele prawdziwa wartość człowieka. 5. Śmierdzący ser jak sobie radzić z presją rówieśników? 6. Nie palę i nie piję niebezpieczne nałogi. 7. Jak mówić, żeby inni nas rozumieli? 8. Jest nas wielu a jednak jestem jedyny w swoim rodzaju indywidualność w życiu człowieka. 9. Jak rozpoznawać i rozstawać się z fałszywymi przyjaciółmi? 5
Gimnazjum: 1. Pozytywne myślenie klucz do sukcesu. 2. Stanowczo, łagodnie bez lęku jak być sobą. 3. Asertywność moje prawo do mówienia NIE. 4. Przeciwdziałanie agresji i przemocy. 5. Świat bez uzależnień jest lepszy. 6. Istota uzależnień: papierosy, alkohol, narkotyki. 7. Promocja zdrowego stylu życia. 8. Mam prawo do szczęścia. 9. Jak porozumiewać się z rówieśnikami-komunikacja interpersonalna. 10. Czy znasz zasady savoir vivre`u? 11. I ty możesz zostać św. Mikołajem 12. Ludzie, którym ufam. 13. W czym tkwi piękno i radość przyjaźni. 14. Wolontariat służba na rzecz innych. 15. Sąd nad mediami. 16. Jak zrozumieć targające mną emocje? 17. Trudny wybór - zajęcia z orientacji zawodowej. 6