ISO 14001:2004, Rozporządzenie EMAS kroki w kierunku zmian wzorców produkcji i usług ewolucja strategii ochrony środowiska Lucyna Kandora Politechnika Śląska w Gliwicach; Wydział Organizacji i Zarządzania Stowarzyszenie Polski Ruch Czystszej Produkcji
PN-EN ISO 14001:2004 System zarządzania środowiskowego. Wymagania i wytyczne stosowania. Norma europejska posiadająca status normy polskiej ISO 14001:2004 dotyczy systemu zarządzania środowiskowego Rozporządzenie (WE) Nr 761/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 marca 2001r. dopuszczające dobrowolny udział organizacji w systemie eko-zarządzania i audytu we Wspólnocie (EMAS) Rozporządzenie obowiązujące wyłącznie w Unii Europejskiej Jest to usankcjonowany prawnie system propagujący dobrowolną ideę podejmowania przez różnego rodzaju przedsiębiorstwa zobowiązań w zakresie ochrony środowiska. Podstawą dla wdrożenia systemu EMAS jest ustanowienie, udokumentowanie, wdrożenie, utrzymywanie i ciągłe doskonalenie systemu zarządzania środowiskowego (SZS) zgodnego z ISO 14001:2004
ISO 14001:2004 opublikowanie i okres przejściowy 15 listopada 2004r. opublikowana została norma ISO 14001:2004. Przez pierwsze 6 miesięcy (tj. maja 2005r.) istniała możliwość wyboru, która z norm (ISO 14001:1996 / ISO 14001:2004) będzie stanowiła kryterium auditu. Po 6 miesiącach kryterium auditu powinna stanowić już norma ISO 14001:2004. Po 12 miesiącach, dla organizacji certyfikowanych na zgodność z normą ISO 14001:1996, wykazywane były tylko niezgodności od normy ISO 14001:2004 - nie miały one wpływu na wynik certyfikacji. Okres przejściowy kończy się po 18 miesiącach od daty opublikowania normy ISO 14001:2004 tj. 15 maja 2006r.
Podstawy prawne funkcjonowania EMAS w Polsce (1) Rozporządzenie (WE) Nr 761/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 marca 2001r. dopuszczające dobrowolny udział organizacji w systemie eko-zarządzania i audytu we Wspólnocie (EMAS) Ustawa z dnia 12 marca 2004r. o krajowym systemie ekozarządzania i audytu (EMAS) (Dz.U. 04.70.631)
Podstawy prawne funkcjonowania EMAS w Polsce (2) Rozporządzenie MS z dnia 23 kwietnia 2004r. w sprawie wzoru wniosku o wpis podmiotu do rejestru weryfikatorów środowiskowych oraz wzorów dokumentów, formy, częstotliwości i terminów przekazywania informacji z rejestru wojewódzkiego do rejestru krajowego (Dz.U. 04.94.930) Rozporządzenie MS z dnia 23 kwietnia 2004r. w sprawie zakresu danych, które zawiera rejestr wojewódzki, oraz wzoru wniosku o rejestrację organizacji w rejestrze wojewódzkim (Dz.U. 04.94.931) Rozporządzenie MS z dnia 23 kwietnia 2004r. w sprawie współczynników różnicujących wysokość opłaty rejestracyjnej w krajowym systemie ekozarządzania i audytu (Dz.U. 04.94.932)
Instytucje powołane do wykonywania zadań związanych z systemem EMAS (1) Krajowy system ekozarządzania i audytu tworzą: Minister Środowiska; wojewodowie; Polskie Centrum Akredytacji (PCA); Krajowa Rada Ekozarządzania.
Instytucje powołane do wykonywania zadań związanych z systemem EMAS (2) Kompetencje leżące w gestii Ministra Środowiska: prowadzenie krajowego rejestru organizacji zarejestrowanych w systemie EMAS; rejestru weryfikatorów środowiskowych; ogłaszania w Dzienniku Urzędowym RP Monitor Polski danych zawartych w rejestrze krajowym i rejestrze weryfikatorów.
Instytucje powołane do wykonywania zadań związanych z systemememas (3) Kompetencje leżące w gestii wojewodów: prowadzenie rejestrów wojewódzkich. Kompetencje leżące w gestii PCA: prowadzenie akredytacji weryfikatorów środowiskowych; kontrola jakości prac wykonywanych przez akredytowanych weryfikatorów.
Instytucje powołane do wykonywania zadań związanych z systemem EMAS (4) Kompetencje leżące w gestii Krajowej Rady Ekozarządzania: inicjowanie działań służących promowaniu systemu EMAS; analizowanie funkcjonowania systemu oraz przedstawianie ocen, opinii i wniosków w tym zakresie; opiniowanie projektów aktów prawnych związanych z systemem EMAS; przyznawanie honorowych wyróżnień organizacjom uczestniczącym w systemie EMAS.
Rejestr systemu EMAS (1) Rejestr krajowy Rejestr wojewódzki (16)
Rejestr systemu EMAS (2) Rejestr wojewódzki - Prowadzony jest przez wojewodę. Do jego szczegółowych kompetencji należy gromadzenie danych: wykazu organizacji aktualnie zarejestrowanych w systemie (wraz z podaniem nazwy, siedziby i adresu, daty rejestracji, daty ostatniej weryfikacji, numeru w rejestrze wojewódzkim, informacji o miejscu/miejscach udostępnienia deklaracji środowiskowej); wykazu organizacji, które po raz pierwszy złożyły wniosek o rejestrację i oczekują na wpis; wykazu organizacji, których rejestracja została zawieszona (wraz z podaniem jego uzasadnienia); wykazu organizacji, które zostały wykreślone z rejestru (wraz z podaniem uzasadnienia).
Rejestr systemu EMAS (3) Rejestr krajowy Rejestr wojewódzki (16) Wniosek o rejestrację + opłata rejestracyjna Weryfikacja SZS przez weryfikatora środowiskowego Wdrożenie SZS Organizacja x Organizacja y Organizacja z
Model SZS Działaj Planuj Sprawdzaj Wykonuj
Przegląd środowiskowy (1) ISO 14001:2004 zaleca przeprowadzenie przeglądu środowiskowego, w celu określenia swojej obecnej pozycji wobec środowiska, dla organizacji które nie posiadają SZS. EMAS wymaga przeprowadzenia przeglądu środowiskowego. Rozporządzenie definiuje go jako: ( ) wstępną, kompleksową analizę zagadnień związanych ze środowiskiem, wpływów na środowisko oraz efektów działalności środowiskowej związanych z działalnością organizacji.
Przegląd środowiskowy (2) Przegląd środowiskowy powinien obejmować: analizę wymagań ustawowych, wykonawczych i innych, do których spełnienia zobowiązała się organizacja; / analizę wymagań ustawowych, wykonawczych i innych, do których spełnienia zobowiązała się organizacja; identyfikację wszystkich aspektów środowiskowych, łącznie z tymi które są związane z normalnymi warunkami działania, anormalnymi warunkami obejmującymi uruchomienie, zatrzymanie oraz zdarzenia awaryjne i awarie; / identyfikację wszystkich aspektów środowiskowych mających znaczący wpływ na środowisko (określonych w ujęciu jakościowymi i ilościowym tam gdzie jest to możliwe) oraz opracowanie rejestru aspektów znaczących;
Przegląd środowiskowy (3) opis kryteriów stosowanych do oceny znaczenia wpływu na środowisko; sprawdzenie istniejących praktyk i procedur zarządzania środowiskowego, łącznie z działaniami związanymi z zaopatrzeniem i zawieraniem umów; / analizę wszystkich istniejących praktyk i procedur zarządzania środowiskiem; ocenę poprzednich zdarzeń awaryjnych i awarii; / ocenę informacji zwrotnej z badania wcześniejszych przypadków.
Wymagania ogólne Norma ISO 14001:2004 wymaga, aby organizacja ustanowiła, udokumentowała, wdrożyła, utrzymywała i ciągle doskonaliła SZS oraz określiła w jaki sposób będzie spełniać te wymagania. ISO 14001:2004 wymaga także, aby organizacja określiła i udokumentowała zakres SZS.
Polityka środowiskowa (1) Ustalana przez najwyższe kierownictwo w odniesieniu do określonego zakresu SZS, w taki sposób aby: była odpowiednia do charakteru, skali oraz wpływów działań, wyrobów lub usług danej organizacji na środowisko; zawierała zobowiązanie do ciągłego doskonalenia oraz zapobiegania powstawaniu zanieczyszczeń; zawierała zobowiązanie do spełnienia mających zastosowanie wymagań prawnych i innych, do których spełnienia organizacja się zobowiązała i które dotyczą jej aspektów środowiskowych; stanowiła ramy do ustalenia i przeglądu celów oraz zadań środowiskowych;
Polityka środowiskowa (2) była udokumentowana, wdrożona i utrzymywana; była zakomunikowana wszystkim osobom pracującym dla lub w imieniu organizacji; była publicznie dostępna.
Planowanie Aspekty środowiskowe (1) Organizacja powinna ustanowić, wdrożyć i utrzymywać procedurę (-y): identyfikowania aspektów środowiskowych związanych z jej działaniami, wyrobami i usługami w ramach zidentyfikowanego zakresu SZS, które może nadzorować i na które może wpływać, uwzględniając planowane/nowe opracowania albo nowe/modyfikowane działania, wyroby i usługi; określenia tych aspektów środowiskowych, które mogą mieć znaczący wpływ na środowisko. Organizacja powinna dokumentować i stale aktualizować te informacje. Znaczące aspekty środowiskowe powinny być uwzględnione przy ustanawianiu, wdrażaniu i utrzymywaniu SZS.
Planowanie Aspekty środowiskowe (2) Do bezpośrednich aspektów środowiskowych zaliczyć można: emisje do powietrza; uwalnianie do wód; zapobieganie powstawaniu, recykling, transport i usuwanie odpadów stałych i innych, w szczególności niebezpiecznych; korzystanie z gruntów i ich zanieczyszczanie; korzystanie z zasobów naturalnych i surowców (w tym energii); problemy lokalne tj. hałas, wibracje, odory, pyły itp.; ryzyko wypadków środowiskowych (awarii) i wpływów wynikających lub mogących wyniknąć ze skutków ww. wydarzeń;
Planowanie Aspekty środowiskowe (3) Do pośrednich aspektów środowiskowych zaliczyć można: zagadnienia dotyczące wyrobów (projekt, rozwój, opakowanie, transport, wykorzystanie oraz odzysk lub usuwanie odpadów); inwestycje kapitałowe, udzielanie pożyczek itp.; nowe rynki; wybór i strukturę usług np. transport; decyzje administracyjne i planistyczne; efekty działalności środowiskowej oraz praktyki środowiskowe wykonawców, podwykonawców i dostawców;
Planowanie Wymagania prawne i inne Organizacja powinna ustanowić, wdrożyć i utrzymywać procedurę (-y): identyfikowania i posiadania dostępu do mających zastosowanie wymagań prawnych i innych, do których spełnienia organizacja się zobowiązała i które są związane z jej aspektami środowiskowymi; określenia, jak te wymagania stosują się do jej aspektów środowiskowych; W ISO 14001:2004 uszczegółowiono wymaganie, aby organizacja zapewniła, że mające zastosowanie wymagania prawne i inne, do których spełnienia się zobowiązała, zostały uwzględnione przy ustanawianiu, wdrażaniu i utrzymywaniu SZS.
Planowanie Cele, zadania i program (-y) (1) Organizacja powinna ustanowić, wdrożyć i utrzymywać cele i zadania środowiskowe dla każdej odpowiedniej służby oraz na odpowiednim szczeblu wewnątrz organizacji. Cele i zadania powinny być mierzalne (jeżeli jest to możliwe), oraz spójne z polityką środowiskową, łącznie z zobowiązaniami do zapobiegania zanieczyszczeniom, zgodności z mającymi zastosowanie wymaganiami prawnymi i innymi, do których spełnienia organizacja się zobowiązała oraz ciągłego doskonalenia. Ustanawiając i dokonując przeglądu swoich celów i zadań, organizacja powinna uwzględnić wymagania prawne oraz aspekty środowiskowe. Powinna uwzględnić opcje technologiczne, wymagania finansowe, operacyjne i biznesowe oraz punkt widzenia stron zainteresowanych.
Planowanie Cele, zadania i program (-y) (2) Organizacja powinna ustanowić, wdrożyć i utrzymywać programy osiągania swoich celów i zadań. Program (-y) powinny obejmować: przydzielenie odpowiedniej służbie oraz szczeblowi organizacji odpowiedzialności za osiąganie celów i zadań; środki oraz terminy, w których mają być one osiągnięte.
Planowanie Cele, zadania i program(-y) (3) Definicja ciągłego doskonalenia efektów działalności środowiskowej brzmi: ( ) proces poprawy, z roku na rok, wymiernych efektów działania SZS związanych z prowadzonym przez organizację zarządzaniem jej znaczącymi aspektami środowiskowymi, opartymi na polityce, celach i zadaniach.
Wdrażanie i funkcjonowanie Zasoby, role, odpowiedzialność i uprawnienia (1) Kierownictwo powinno zapewnić dostępność zasobów tj.: zasoby ludzkie i specjalistyczne umiejętności; infrastrukturę organizacyjną; technologię; zasoby finansowe; niezbędnych do ustanowienia, wdrożenia, utrzymywania i doskonalenia SZS.
Wdrażanie i funkcjonowanie Zasoby, role, odpowiedzialność i uprawnienia (2) Skuteczne zarządzanie środowiskowe wymaga aby role, odpowiedzialność i uprawnienia były określone, udokumentowane i zakomunikowane. Najwyższe kierownictwo powinno wyznaczyć przedstawiciela, który posiadałby określone zadania, zakres odpowiedzialności oraz uprawnienia w celu: zapewnienia, że SZS jest ustanowiony, wdrożony i utrzymywany zgodnie z wymaganiami normy ISO14001:2004; przedstawienia najwyższemu kierownictwu sprawozdań o wynikach funkcjonowania SZS w celu dokonania przeglądu, łącznie z zaleceniami dotyczącymi doskonalenia.
Wdrażanie i funkcjonowanie Kompetencje, szkolenie i świadomość (1) Organizacja powinna zapewnić, aby osoba (-y) wykonująca (-e) zadania dla organizacji lub w jej imieniu, które mogą powodować znaczący (-e) wpływ (-y) na środowisko, zidentyfikowany (-ch) przez organizację była, kompetentna poprzez odpowiednie wykształcenie, szkolenie lub doświadczenie; oraz powinna zachowywać związane z tym zapisy. Organizacja powinna identyfikować potrzeby szkoleniowe związane z jej aspektami środowiskowymi i SZS. Powinna ona zapewnić szkolenia lub podjąć inne działania, aby spełnić te potrzeby oraz powinna zachować związane z tym zapisy.
Wdrażanie i funkcjonowanie Kompetencje, szkolenie i świadomość (2) Organizacja powinna ustanowić, wdrożyć i utrzymywać procedurę (-y) w celu uświadomienia osobom pracującym dla organizacji lub w jej imieniu: znaczenia zgodności działania z polityką środowiskową i procedurami oraz wymaganiami SZS; znaczących aspektów środowiskowych i związanych z nimi rzeczywistych lub potencjalnych wpływów ich pracy na środowisko oraz korzyści dla środowiska wynikające z poprawy ich indywidualnego działania; ich zadań i odpowiedzialności w osiąganiu zgodności działania z wymaganiami SZS; potencjalnych konsekwencji odstępstwa od ustalonych procedur.
Wdrażanie i funkcjonowanie Komunikacja (1) Uwzględniając aspekty środowiskowe i SZS, organizacja powinna ustanowić, wdrożyć i utrzymywać procedury dotyczące: komunikacji wewnętrznej tj. pomiędzy różnymi szczeblami i służbami organizacji; komunikacji zewnętrznej tj. pomiędzy zainteresowanymi stronami zewnętrznymi współpracującymi z organizacją; Organizacja powinna podjąć decyzję, czy komunikować na zewnątrz informacje o znaczących aspektach środowiskowych, decyzja ta powinna zostać udokumentowana. W przypadku podjęcia decyzji twierdzącej, organizacja powinna ustanowić i wdrożyć metodę (-y) dotyczącą (-e) komunikacji zewnętrznej.
Wdrażanie i funkcjonowanie Komunikacja (2) Dokumentem dostarczającym, opinii publicznej i innym zainteresowanym stronom, informacji nt. wpływu organizacji na środowisko, jej efektów działalności środowiskowej i ciągłego doskonalenia tychże efektów jest - Deklaracja środowiskowa. Organizacja jest zobowiązana do publikowania deklaracji środowiskowej w zwartej, drukowanej formie, która została opracowana w jasny i zrozumiały dla wszystkich zainteresowanych stron sposób. Pierwszą deklaracją środowiskową organizacja opracowuje przed poddaniem się procedurze weryfikacji informacja środowiskowa.
Wdrażanie i funkcjonowanie Komunikacja (3) Deklaracja powinna zawierać: opis działalności organizacji (przedmiot działalności); politykę środowiskową oraz opis SZS organizacji; opis bezpośrednich i pośrednich aspektów środowiskowych; opis celów i zadań organizacji związanych z jej aspektami środowiskowymi; prezentację osiągniętych wyników w zakresie ochrony środowiska umożliwiającą ich porównanie z wcześniejszymi okresami i ocenę rozwoju efektów działalności środowiskowej organizacji (dane o emisji zanieczyszczeń, odpadów, zużyciu surowców materiałów, energii, wody, wytwarzanych odpadach, hałasie i in.);
Wdrażanie i funkcjonowanie Komunikacja (4) inne informacje związane z działalnością środowiskową np. efekty działania ujmujące regulacje prawne z uwzględnieniem istotnych wpływów na środowisko, nazwisko (nazwa) i numer akredytacyjny weryfikatora wraz z datą potwierdzenia. Opracowana informacja środowiskowa staje się deklaracją środowiskową w momencie potwierdzenia jej przez akredytowanego weryfikatora. Deklaracja środowiskowa wraz z potwierdzeniem weryfikatora, zostaje skierowana do uprawnionego organu rejestracyjnego (rejestr wojewódzki/krajowy) celem zarejestrowania w systemie EMAS, a następnie zostaje przekazana opinii publicznej.
Wdrażanie i funkcjonowanie Komunikacja (5) Deklaracja powinna być uaktualniana i udostępniana w zwartej, drukowanej formie nie rzadziej niż co trzy lata. Zaleca się, aby rok rocznie organizacja rewidowała zawartość informacji zawartych w deklaracji środowiskowej. Każda zmiana wymaga ponownego zatwierdzenia przez weryfikatora, a następnie przekazania uprawionemu organowi i obligatoryjnego udostępnienia opinii publicznej. Dostęp powinien być łatwy dla wszystkich zainteresowanych. Dlatego najczęściej preferuje się: dystrybucję na konferencja prasowych, targach, wysyłkę pocztą do klientów, dostawców oraz elektronicznie.
Wdrażanie i funkcjonowanie Dokumentacja (1) Dokumentacja SZS powinna zawierać: politykę, cele i zadania środowiskowe; opis zakresu SZS; opis głównych elementów SZS i ich wzajemnego oddziaływania a także odniesienia do dokumentów związanych; dokumenty, w tym zapisy wymagane postanowieniami niniejszej normy, czyli procedury ; dokumenty, w tym zapisy określone przez organizację jako niezbędne do zapewnienia skutecznego planowania, przebiegu i nadzorowania procesów, które są związane z jej znaczącymi aspektami środowiskowymi.
Wdrażanie i funkcjonowanie Dokumentacja (2) Dokument informacja i wspomagający ją nośnik np. papier, twardy dysk, dysk flash, fotografia, próbka wzorcowa lub kombinacja ww. Zapis dokument, w którym przedstawiono uzyskane wyniki lub dowody przeprowadzonych działań. Procedura ustalony sposób przeprowadzania działania lub procesu. Może być udokumentowana lub nie.
Wdrażanie i funkcjonowanie Nadzór nad dokumentami (1) Organizacja powinna ustanowić, wdrożyć i utrzymywać procedurę (-y): zatwierdzania dokumentów pod katem ich adekwatności, zanim zostaną wydane; przeglądu dokumentów i ich aktualizowania w razie potrzeby oraz ponownego zatwierdzenia; zapewnienia, że zmiany i status aktualnych wydań dokumentów są zidentyfikowane; zapewnienia, że odpowiednie wersje mających zastosowanie dokumentów są dostępne w miejscach ich użytkowania; zapewnienia, że dokumenty są zawsze czytelne i łatwe do zidentyfikowania;
Wdrażanie i funkcjonowanie Nadzór nad dokumentami (2) zapewnienia, że dokumenty pochodzące z zewnątrz, określone przez organizację jako niezbędne do planowania i działania SZS, są zidentyfikowane a ich rozpowszechnienie jest nadzorowane ; zapobiegania niezamierzonemu stosowaniu nieaktualnych dokumentów i odpowiedniego ich oznaczania, jeżeli są zachowane z jakichkolwiek powodów.
Wdrażanie i funkcjonowanie Sterowanie operacyjne Organizacja powinna zidentyfikować i planować te operację, które są związane ze zidentyfikowanymi aspektami środowiskowymi zgodnie z jej polityką, celami i zadaniami środowiskowymi w celu zapewnienia, że są one prowadzone w ustalonych warunkach przez: ustanowienie, wdrożenie i utrzymywanie udokumentowanych (-ej) procedur (-y) w celu nadzorowania sytuacji, gdy ich (jej) brak mógłby doprowadzić do odchyleń od polityki, celów i zadań środowiskowych; określenie w procedurach (-ze) kryteriów operacyjnych; ustanowienie, wdrożenie i utrzymywanie procedur dotyczących zidentyfikowanych znaczących aspektów związanych z wyrobami i usługami, wykorzystywanymi przez organizację, a także informowaniem dostawców i wykonawców, włączając w to kontrahentów, o procedurach i wymaganiach, które mają zastosowanie.
Wdrażanie i funkcjonowanie Gotowość i reagowanie na awarie Organizacja powinna ustanowić, wdrożyć i utrzymywać procedurę (-y) identyfikowania potencjalnych zdarzeń awaryjnych i awarii, które mogą mieć wpływ (-y) na środowisko oraz reagowania na nie. Organizacja powinna reagować na występujące zdarzenia awaryjne i awarie oraz zapobiegać lub ograniczać związane z nim niekorzystne wpływy na środowisko. Organizacja powinna okresowo przeglądać, i jeżeli to niezbędne, aktualizować swoje procedury gotowości i reagowania na awarie, w szczególności po zaistnieniu zdarzeń awaryjnych lub awarii. Jeżeli jest to wykonalne, to organizacja powinna okresowo sprawdzać tego typu procedurę (-y).
Sprawdzanie Monitorowanie i pomiary Organizacja powinna ustanowić, wdrożyć i utrzymywać procedurę (-y) w celu regularnego monitorowania i dokonywania pomiarów kluczowych charakterystyk swoich operacji, które mogą mieć znaczący wpływ na środowisko. Procedura (-y) ta (te) powinny obejmować dokumentowanie informacji celem monitorowania efektów, stosowanych środków nadzoru operacyjnego oraz zgodności z celami i zadaniami środowiskowymi. Organizacja powinna zapewnić, że stosowane i utrzymywane wyposażenie do monitorowania i pomiarów jest wzorcowane lub sprawdzane oraz, że są zachowane zapisy z tym związane.
Sprawdzanie Ocena zgodności Zgodnie z zobowiązaniem do zgodności organizacja powinna ustanowić, wdrożyć i utrzymywać procedurę (-y) okresowej oceny zgodności z mającymi zastosowaniem wymaganiami prawnymi. Organizacja powinna utrzymywać zapisy wyników okresowych ocen. Organizacja powinna oceniać zgodność z innymi wymaganiami, do których spełnia się zobowiązała. Działania te można wykonywać łącznie lub oddzielnie. Można dla nich opracować jedną łączną lub dwie odrębne procedury.
Sprawdzanie Niezgodności, działania korygujące i zapobiegawcze (1) Podjęte działania powinny być odpowiednie do skali problemu oraz wywołanego przez niego wpływu na środowisko. Organizacja powinna zapewnić, aby wszelkie konieczne zmiany zostały wprowadzone w dokumentacji SZS. Organizacja powinna ustanowić, wdrożyć i utrzymywać procedurę (-y) postępowania z występującymi i potencjalnymi niezgodnościami oraz podejmowania działań korygujących i zapobiegawczych.
Sprawdzanie Niezgodności, działania korygujące i zapobiegawcze (2) Procedura powinna określać wymagania dotyczące: identyfikowania i korygowania niezgodności oraz podejmowania działania (działań) mających na celu ograniczenie jej (ich) wpływu na środowisko; badania niezgodności (określanie przyczyn (-y), podejmowanie działań w celu uniknięcia ich ponownego wystąpienia); oceny potrzeby działania (działań) mającego (-ych) na celu zapobiegania niezgodnościom i wdrażania odpowiednich działań zaprojektowanych w celu uniknięcia ich wystąpienia; zapisywania wyników podjętego (-ych) działania (działań) korygujących i zapobiegawczego (-ych); przeglądu skuteczności podjętego (-ych) działania (działań) korygującego (-ych) i zapobiegawczego (-ych).
Sprawdzanie Nadzór nad zapisami Organizacja powinna ustanowić, utrzymywać zapisy niezbędne do wykazania zgodności z wymaganiami SZS, i niniejszej normy oraz zapisy osiągniętych wyników. Organizacja powinna ustanowić, wdrożyć i utrzymywać procedurę (-y) identyfikowania, przechowywania, zabezpieczania, wyszukiwania i zachowywania zapisów przez określony czas i ich likwidacji. Zapisy powinny być i pozostawać czytelne, możliwe do zidentyfikowania i prześledzenia.
Sprawdzanie Audit wewnętrzny / Audyt (1) Organizacja powinna zapewnić, że prowadzone są audity wewnętrzne SZS w zaplanowanych odstępach czasu celem: określenia, czy SZS jest zgodny z zaplanowanymi ustaleniami związanymi z zarządzaniem środowiskowym, łącznie z wymaganiami niniejszej normy oraz wdrożony i utrzymywany; dostarczenia kierownictwo informacji o wynikach auditu. Organizacja powinna zaplanować, ustanowić, wdrożyć i utrzymywać program (-y) auditów uwzględniając środowiskowe znaczenie rozważanych działań oraz wyniki wcześniejszych auditów.
Sprawdzanie Audit wewnętrzny / Audyt (2) Organizacja powinna ustanowić, wdrożyć i utrzymywać procedurę (-y) auditowania, które (-e) ustalają: odpowiedzialność i wymagania dotyczące planowania i przeprowadzania auditów, przedstawiania wyników i zachowywania związanych zapisów; określenie kryteriów auditów, zakresu, częstotliwości i metod. Wybór auditorów i prowadzenie auditów powinny zapewnić obiektywność i bezstronność procesu auditu.
Sprawdzanie Przegląd zarządzania (1) Najwyższe kierownictwo powinno przeprowadzić przegląd SZS organizacji w zaplanowanych odstępach czasu w celu zapewnienia jego stałej przydatności, adekwatności i skuteczności. Przegląd powinien objąć ocenę: możliwości doskonalenia; potrzebę zmian w systemie obejmujących np. politykę środowiskową oraz cele i zadania.
Sprawdzanie Przegląd zarządzania (2) Dane wejściowe do przeglądu powinny zawierać:: wyniki auditów wewnętrznych i oceny zgodności z wymaganiami prawnymi i innymi wymaganiami, do których spełnienia organizacja się zobowiązała; komunikację z zewnętrznymi stronami zainteresowanymi (z uwzględnieniem skarg); efekty działalności środowiskowej organizacji; stopień osiągnięcia celów i zadań; status działań korygujących i zapobiegawczych; działania podjęte w następstwie wcześniejszych przeglądów zarządzania;
Sprawdzanie Przegląd zarządzania (3) zmieniające się okoliczności (wymagania prawne, aspekty środowiskowe); zalecenia dotyczące doskonalenia. Dane wyjściowe z przeglądu zarządzania powinny obejmować wszystkie decyzje i działania związane z możliwymi zmianami polityki środowiskowej, celów i zadań oraz innych elementów SZS, zgodnie ze zobowiązaniami do ciągłego doskonalenia. EMAS wymaga, aby w trakcie przeprowadzania pierwszej weryfikacji organizacja przedstawiała dowody na przeprowadzenie przynajmniej jednego przeglądu zarządzania.
Weryfikacja SZS Weryfikację przeprowadza tzw. zewnętrzna jednostka certyfikująca tj. TUV (Nord, Polska, Rheiland), PCBC, BVQI, DAS Polska itp.. Weryfikację przeprowadza akredytowany weryfikator środowiskowy. Pierwsza weryfikacja obejmuje sprawdzenie: zgodności funkcjonowania SZS zgodnie z wymaganiami zawartymi w ISO 14001:2004, wstępnego przeglądu środowiskowego, programu audytów środowiskowych i jego wyników, ukończenia przeglądu na poziomie najwyższego kierownictwa organizacji, przygotowania deklaracji środowiskowej. Kolejną weryfikacją SZS obejmuje sprawdzenie: zgodności funkcjonowania SZS zgodnie z wymaganiami zawartymi w ISO 14001:2004 (poprawność budowy i funkcjonowania SZS), prawidłowość przeprowadzania audytów, dokumentacja oraz deklaracja środowiskowa. Sprawozdanie
Opłaty Zależna jest od ilości wykonywanych prac tj. wdrożenie SZS, liczby auditorów, czasu trwania auditu, szkoleń itp. Organizacja Podstawowa opłata PLN] Współczynnik różnicujący Opłata skorygowana o współczynnik różnicujący [PLN] Organizacje pożytku publicznego; Placówki oświatowo-wychowawcze, Jednostki sektora finansów publicznych. 1000 0,005 5 Podmioty gospodarcze zatrudniające: do 5 osób 1000 0,10 100 od 6 do 20 osób 1000 0,15 150 od 21 do 50 osób 1000 0,25 250 od 51 do 250 osób 1000 0,35 350 od 251 do 500 osób 1000 0,5 500 Pozostałe organizacje 1000 1,0 1000
LOGO SZS ISO14001:2004 nie posiada Organizacje mogą posługiwać się logiem EMAS w dwóch wersjach graficznych: Potwierdzone Zarządzanie Środowiskowe - umieszcza się na materiałach mówiących o uczestnictwie organizacji w EMAS, nagłówkach pism organizacji lub reklamach; Potwierdzona Informacja - umieszcza się na deklaracji środowiskowej. POTWIERDZONA INFORMACJA NR REJ. PL-2.16.-001-1
Kontynuacja uczestnictwa w SZS ISO14001:2004 recertyfikacja co trzy lata. EMAS coroczna aktualizacja deklaracji środowiskowej zatwierdzonej przez akredytowanego weryfikatora oraz przekazanej właściwemu organowi i opinii publiczne, a także recertyfikacja co trzy lata. VALIDATED INFORMATION REG. NO.
Dziękuję za uwagę Lucyna Kandora Politechnika Śląska w Gliwicach; Wydział Organizacji i Zarządzania Stowarzyszenie Polski Ruch Czystszej Produkcji