Przewodnik Wymagania kompetencyjne IPMA-D

Przewodnik NCB3.0 IPMA-D Wymagania kompetencyjne Wersja 1.0 Przewodnik Wymagania kompetencyjne IPMA-D Spis treści 1. Wstęp... 1 2. Terminy podstawowe... 1 3. Kompetencje wg IPMA... 2 4. Wymagania kompetencyjne na poziomie IPMA-D... 2 5. Uproszczony opis kompetencji IPMA-D... 2 a. Kompetencje techniczne... 3 b. Kompetencje behawioralne... 21 c. Kompetencje kontekstowe... 27 6. Słownik skrótów... 32 7. Skorowidz terminów i elementów kompetencji zarządzania projektami... 35 1. Wstęp Podstawą systemu certyfikacji IPMA 4-L-C jest publikacja ICB3.0 (IPMA Competence Baseline). W Polsce obowiązuje narodowa wersja ICB3.0 Polskie Wytyczne Kompetencji IPMA NCB3.0 (National Competence Baseline), stanowią one podstawę do certyfikacji prowadzonej przez Biuro CERT IPMA Polska. W uzupełnieniu NCB3.0, dla lepszego zrozumienia systemu certyfikacji IPMA na poziomie D oraz poprawy przejrzystości, jednoznaczności i obiektywności systemu certyfikacji IPMA-D, opracowano cztery przewodniki po systemie certyfikacji IPMA-D. Przewodnik NCB3.0 IPMA-D Certyfikacja (zawiera opis formalnych wymagań procedury aplikacyjnej) Przewodnik NCB3.0 IPMA-D Egzamin certyfikacyjny (przedstawia system oceny kompetencji) Przewodnik NCB3.0 IPMA-D Wymagania kompetencyjne (przedstawia wymagania kompetencyjne) Przewodnik NCB3.0 IPMA-D Literatura (przedstawia wykaz zalecanej podstawowej literatury) Niniejszy dokument, Przewodnik NCB3.0 IPMA-D Wymagania kompetencyjne, został opracowany przez zespół: Koncepcja, opracowanie merytoryczne i redakcja: Bogumił Dałkowski Współpraca merytoryczna: Zbigniew Wolski Współpraca redakcyjna: Ewa Zawadzka Recenzenci: Niezależni eksperci: Kompetencje techniczne i kontekstowe: Paweł Schmidt Kompetencje behawioralne: Lilianna Marciniak, Monika Szczerbińska-Inglot Asesorzy IPMA Polska: Michał Hałas, Andrzej Irzycki, Leszek Staśto, Janusz Smurawa, Marek Zalewski Zatwierdzenie: Kierownictwo Strategicznie Certyfikacji IPMA Polska: Bogumił Dałkowski, Leszek Staśto, Janusz Smurawa, Marek Zalewski 2.Terminy podstawowe Wytyczne Kompetencji IPMA (NCB 3.0) to dokument IPMA przedstawiający oficjalne definicje kompetencji oczekiwanych przez IPMA od osób kierujących przedsięwzięciami, w celu ich certyfikacji w ramach uniwersalnego czteropoziomowego systemu certyfikacji. Kompetencja (competence) to wykazana zdolność do stosowania wiedzy i/lub umiejętności oraz, o ile to istotne, cech osobowych. Ocena (assessment) to mechanizm określający kompetencję kandydata za pomocą jednego lub więcej sposobów pisemnie, ustnie, praktycznie i poprzez obserwację. Poziom (stopień) kompetencji - określa się na podstawie ogólnego opisu wiedzy i doświadczenia oraz ocenia za pomocą wartości w skali od 0 do 10. Certified Project Management Associate IPMA Level D (Certyfikowany Asystent ds. Zarządzania Projektami). Certyfikat potwierdza, że dana osoba posiada wiedzę o zarządzaniu projektami we wszystkich elementach kompetencji i jest w stanie ją stosować w przedsięwzięciu o dowolnej złożoności. Biuro CERT IPMA Polska Strona 1

Przewodnik NCB3.0 IPMA-D Wymagania kompetencyjne Wersja 1.0 3. Kompetencje wg IPMA Wytyczne Kompetencji IPMA wyróżniają 3 różne obszary kompetencji: Obszar kompetencji technicznych obejmuje podstawowe elementy kompetencji w zarządzaniu projektami, stanowiące sedno profesjonalnego zarządzania projektami, jego elementy określa się niekiedy mianem twardych. Wytyczne Kompetencji IPMA zawierają 20 elementów kompetencji technicznych. Obszar kompetencji behawioralnych obejmuje osobowościowe elementy kompetencji w zarządzaniu projektami, w szczególności postawy i zachowania kierownika projektu, jego elementy określa się niekiedy mianem miękkich. Wytyczne Kompetencji IPMA zawierają 15 elementów kompetencji behawioralnych. Obszar kompetencji kontekstowych obejmuje elementy odnoszące się do kontekstu projektu, w szczególności strategii organizacji, relacji pomiędzy projektem a działalnością operacyjną, relacji kierownika projektu i zespołu zarządzającego projektem z kierownictwem liniowym i kierownictwem biznesowym organizacji oraz do funkcjonowania w ramach organizacji zorientowanej na projekty, programy i portfele. Wytyczne Kompetencji IPMA zawierają 11 elementów kompetencji kontekstowych. Każdy element kompetencji definiowany jest przez Nazwę, Opis zawartości, Listę zagadnień objętych tematem, Listę możliwych działań, Kluczowe kompetencje wymagane na każdym z poziomów IPMA, Kluczowe terminy i Kluczowe relacje z innymi elementami kompetencji. Elementy kompetencji w zarządzaniu projektami są takie same dla wszystkich poziomów certyfikacji IPMA ale wymagany poziom kompetencji jest specyficzny dla poziomu certyfikacji. 4. Wymagania kompetencyjne na poziomie IPMA-D - Certified Project Management Associate Na poziomie IPMA-D Dla każdego elementu kompetencji ocenia się wyłącznie wiedzę Oceny dokonuje się wyłącznie poprzez egzamin pisemny. Posiadanie wiedzy nie ogranicza się tylko do poprawnego odtwarzania faktów, ale również rozumienia określonych zależności, świadomości, w jaki sposób stosować zarządzanie projektami w praktycznych sytuacjach oraz interpretacji metod. 5. Uproszczony opis elementów kompetencji IPMA-D Należy podkreślić, że Wytyczne Kompetencji IPMA nie są metodyką zarządzania projektami ani poradnikiem czy też przewodnikiem zarządzania projektami. Nie zalecają, ani nie zawierają żadnych konkretnych metod i narzędzi. Wyboru właściwych metod i narzędzi w konkretnych sytuacjach projektowych powinien dokonywać kierownik projektu w oparciu o swoją wiedzę nt. tzw. najlepszych praktyk w zarządzaniu projektami oraz doświadczenie. Aby ułatwić zrozumienie systemu oceny kompetencji IPMA i tym samym lepsze przygotowanie do egzaminu certyfikacyjnego przygotowano wykaz kompetencji z krótkim opisem każdego elementu kompetencji, krótką listą składników danego elementu kompetencji, w przypadku niektórych składników danego elementu kompetencji, z odwołaniem do zalecanych modeli, technik i źródeł. Dla każdego elementu kompetencji, składnika elementu kompetencji oraz zalecanego modelu lub techniki podano poziom kompetencji wymagany w certyfikacji na danym poziomie certyfikacji IPMA. Dla opisu poziomu kompetencji zastosowano uproszczony, w stosunku do oryginalnej taxonomii, system oceny poziomu kompetencji. Poziomy kompetencji 1. Wiedza (znajomość terminów, definicji, modeli, faktów, kryteriów, standardów, metod, procesów, związków); 2. Rozumienie (umiejętność interpretacji terminów, definicji, modeli, faktów, kryteriów, standardów, metod, procesów, związków); 3. Zastosowanie proste (dla konkretnego scenariusza rozpoznanie i użycie właściwej metody, techniki i narzędzi, interpretacja wyników, wnioski) 4. Zastosowanie złożone (dla konkretnego scenariusza, wymagającego powiązania różnych obszarów i kryteriów, wybór właściwej metody, technik i narzędzi, interpretacja wyników i wybór najlepszego rozwiązania) niewymagany na poziomie IPMA-D Kompetencje na poziomach 1, 2 (wiedza, zrozumienie) są weryfikowane w pisemnym egzaminie poprzez pytania zamknięte (Test jednokrotnego wyboru, Test wielokrotnego wyboru) i pytania otwarte. Do oceny kompetencji na poziomie 3 używa się zadań otwartych i zadań obliczeniowych opartych na scenariuszach opisujących konkretny projektu i jego kontekst (studium przypadku). Przykład: Element kompetencji: 1.11 Czas i etapy projektu Składnik kompetencji: 6. Budowa harmonogramu projektu metodą ścieżki krytycznej (CPM) Poziom 1 - Pytanie otwarte: Omów założenia metody ścieżki krytycznej Poziom 2 - Test jednokrotnego wyboru: Ujemny zapas całkowity zadania oznacza (4 opcje, z których należy wybrać najlepszą) Poziom 3 - Zadanie obliczeniowe: Dla projektu opisanego w scenariuszu (scenariusz zawiera informacje o zadaniach, relacjach, czasach trwania zadań) wyznacz harmonogram projektu metodą ścieżki krytycznej Biuro CERT IPMA Polska Strona 2

Przewodnik NCB3.0 IPMA-D 1. Kompetencje techniczne Wersja 1.0 Element kompetencji Składniki elementu kompetencji Modele, techniki, źródła, PK 1.01 Sukces zarządzania projektem 2 1 Sukces projektu a sukces zarządzania projektem 2 2 Krytyczne czynniki sukcesu projektu 2 3 Kryteria sukcesu zarządzania projektem 2 1 Orientacja na cel 2 2 Procesy zarządzania projektem 2 3 Przywództwo 2 4 Zarządzanie zespołem 2 5 Zarządzanie zasobami (Sprawność) 2 4 Kryteria sukcesu projektu 2 1 Produkt zaakceptowany przez klienta 2 2 Cel główny, Cele produktowe (Zgodnie ze specyfikacją) i proceduralne (Na czas, W budżecie) osiągnięte 2 3 Zadowolony klient 2 4 Zadowoleni kluczowi interesariusze 2 5 Zadowolony zespół 2 6 Cele ogólne (strategiczne) osiągnięte 2 7 wg PCM: Odpowiedniość, Efektywność, Skuteczność, Oddziaływanie, Trwałość 1 5 Analiza projektu oraz jego kontekstu (otoczenia) 2 6 Wybór formuły realizacyjnej projektu 3 7 Uzasadnienie biznesowe 2 8 Plan zarządzania projektem, plany projektu 2 9 Ocena zarządzania projektem 2 10 Audyt zarządzania projektem 2 1.02 Interesariusze 2, 3 1 Kontekst projektu (otoczenie) 3 1 Kontekst zakresu: Otoczenie (wewnętrzne, zewnętrzne) 3 2 Kontekst społeczny: Interesariusze (wewnętrzni, zewnętrzni) 3 3 Kontekst systemowy: relacje z innymi projektami/programami, z procesami, strukturami, 2 strategią firmy 4 Kontekst czasu: Przed projektem, Projekt, Po projekcie 2 2 Analiza interesariuszy 2, 3 1 Rejestr interesariuszy 3 2 Analiza relacji pomiędzy interesariuszami 2 3 Klasyfikacja interesariuszy: Główni, Drugorzędni, Pozostali 3 4 Mapa interesariuszy: Nastawienie, Wpływ 3 Biuro CERT IPMA Polska Strona 3

Przewodnik NCB3.0 IPMA-D 1. Kompetencje techniczne Wersja 1.0 Element kompetencji Składniki elementu kompetencji Modele, techniki, źródła, PK 3 Strategia zarządzania interesariuszami 2 1 Partnerstwo 2 2 Negocjacje i zarządzanie konfliktami 2 3 Dominacja 2 4 Plan zarządzania relacjami z interesariuszami 2 1.03 Wymagania i cele projektu 2, 3 1 Kontekst projektu (otoczenie) 3 2 Poziomy wymagań i dokumenty specyfikujące wymagania 2, 3 1 Wymagania biznesowe: Wizja projektu, Karta projektu 3 2 Wymagania użytkownika: Wymagania funkcjonalne, Wymagania niefunkcjonalne 2 3 Wymagania techniczne: Specyfikacja produktu 2 4 Wymagania legislacyjno-prawne 2 5 Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia (SIWZ) 2 6 Specyfikacja opracowana na Zapytanie Ofertowe przez Wykonawcę, zatwierdzona przez 1 Zamawiającego, 3 Identyfikacja wymagań (wydobywanie i doprecyzowywanie) 2 4 Warsztaty wymagań: organizacja, moderowanie, rezultaty 2 1 Warsztat Karty projektu (Cel główny projektu, Cele ogólne, Plan komunikacji) 2 2 Warsztat zakresu 2 3 Warsztat wymagań ogólnych 2 4 Warsztat wymagań szczegółowych 2 5Zarządzanie wymaganiami projektu 2 1 Priorytetyzacja wymagań, np. Obowiązkowe, Potrzebne, Przydatne 2 2Zarządzanie zmianami wymagań 2 8 Metody identyfikacji celów 2 1 Metody heurystyczne 2 2 Diagramy przyczynowo-skutkowe: Drzewo problemów, Drzewo celów, Analiza strategii 2 projektu (wg PCM) 9 Cele projektu 3 1 Cel główny (bezpośredni), Cele ogólne, Produkty / Rezultaty (wg PCM) 3 2 Obiektywnie weryfikowalne wskaźniki realizacji celów i źródła danych 3 3 Wyłączenia (Nie-Cele) 2 4 Matryca logiczna projektu (LFA Logframe wg PCM) 2 5 Cele proceduralne: Czas, Koszt 3 6 Priorytetyzacja parametrów projektu: Zakres, Czas, Koszt, Jakość 3 7 SMART 3 Biuro CERT IPMA Polska Strona 4

Przewodnik NCB3.0 IPMA-D 1. Kompetencje techniczne Wersja 1.0 Element kompetencji Składniki elementu kompetencji Modele, techniki, źródła, PK 6Formuła realizacyjna 3 1 Analiza "Kup lub Zbuduj" 3 2 Kupno gotowego produktu 3 3 Wykonanie własnymi zasobami 3 4 Zlecenie jednemu lub wielu wykonawcom 3 5 Zlecenie jednemu wykonawcy (Generalny wykonawca) 3 6 Zlecenie zarządzania projektem (Inwestor zastępczy) 3 7 Uzasadnienie biznesowe 1 1 Etapy budowy uzasadnienia biznesowego 1 2 Zarządzanie uzasadnieniem biznesowym 1 3 Plan przeglądu korzyści 1 4 Analiza ekonomiczna 1 5 Analiza opłacalności 1 10 Analiza wykonalności projektu 1 1 Analiza instytucjonalna 1 2 Analiza prawna 1 3 Analiza techniczna / technologiczna 1 4 Analiza finansowa 1 5 Analiza ekonomiczna 1 6 Analiza oddziaływania na środowisko 1 11 Procesy i dokumenty przygotowujące i inicjujące projekt 2, 3 1 Przygotowanie projektu w ramach zarządzania programem / portfelem 1 2 Przygotowanie projektu: Karta projektu 2, 3 3 Produkt zarządczy Założenia Projektu PRINCE2 Cabinet Office 2, 3 4 Inicjowanie (Doprecyzowanie) projektu: Plan zarządzania projektem, plany projektu 2, 3 5 Produkt zarządczy Dokumentacja Inicjowania Projektu PRINCE2 Cabinet Office 2, 3 Biuro CERT IPMA Polska Strona 5

Przewodnik NCB3.0 IPMA-D 1. Kompetencje techniczne Wersja 1.0 Element kompetencji Składniki elementu kompetencji Modele, techniki, źródła, PK 1.04 Ryzyko: zagrożenia i szanse 2, 3 1 Ryzyko organizacji, Ryzyko portfela, Ryzyko programu, Ryzyko projektu 2 2 Standardy zarządzania ryzykiem 1 1 ISO 31000 1 2 Management of Risk M_o_R Cabinet Office 1 3 Standard for Project Risk Management PMI 1 4FMEA 1 3 Nastawienie do zagrożeń i szans 2 1 Skłonność do podejmowania ryzyka, Odporność na ryzyko 2 2 Tolerancja ryzyka 2 4 Analiza strategiczna ryzyka projektu na etapie wyboru projektu 1 1 Metody oceny ryzyka całego projektu 1 2 Portfel projektów: Rozmiar projektu, Wartość biznesowa projektu, Ryzyko projektu 1 5 Ryzyko: zagrożenie, szansa 2, 3 1 Kategoria (obszar) ryzyka, Struktura podziału ryzyka (RBS) 3 2 Źródło (przyczyna) ryzyka 3 3 Skutek ryzyka 3 4 Zasięg ryzyka: Zakres, Czas, Koszt, Jakość, Wartość, Reputacja, Relacje 2 5 Role w zarządzaniu ryzykiem: Zgłaszający ryzyko, Właściciel ryzyka, Wykonawca reakcji na 2 ryzyko 6Narzędzia i techniki rozpoznawania zagrożeń i szans 2, 3 1 Analiza założeń, Analiza list kontrolnych 3 2 Analiza SWOT 2 3 Przeglądy doświadczeń, Przeglądy dokumentacji 2 4 Burza mózgów, Wywiady, Opinie ekspertów (Metoda Delficka) 3 5 Techniki oparte na diagramach: m.in. diagramy przyczynowo-skutkowe (Ishikawa) 2 7Narzędzia i techniki jakościowej oceny zagrożeń i szans 2, 3 1 Prawdopodobieństwo, Skutek, Wartość ryzyka 3 2 Niestandardowe elementy oceny jakościowej zagrożeń i szans: Zasięg ryzyka, Bliskość ryzyka, Pilność ryzyka, Wykrywalność ryzyka 2 3 Karta informacyjna ryzyka 3 4 Rejestr ryzyka projektu 3 5 Mapa ryzyka projektu, Profil(e) ryzyka projektu 3 Biuro CERT IPMA Polska Strona 6

Przewodnik NCB3.0 IPMA-D 1. Kompetencje techniczne Wersja 1.0 Element kompetencji Składniki elementu kompetencji Modele, techniki, źródła, PK 8 Strategie i plany reakcji na zagrożenia i szanse 2, 3 1Zarządzalność ryzyka 3 2 Strategie reakcji: Unikanie, Akceptacja, Przeciwdziałanie, Przeniesienie 3 3 Strategia reakcji warunkowej: Plany awaryjne (rezerwowe) 3 4 Wybór najbardziej efektywnej (Efekt / Koszt) reakcji na ryzyko (Risk Reduction Leverage RRL) 2 5 Ryzyko rezydualne, Ryzyko wtórne 2 9Narzędzia i techniki ilościowej oceny zagrozeń i szans 2 1 Analiza wrażliwości 2 2 Symulacja 1 3 Oczekiwana wartość pieniężna 2 4 PERT 2 5 Drzewa decyzyjne 2 10 Kosztowe i czasowe rezerwy w projekcie: Metody ustalania i korzystania z rezerwy 2 1 Rezerwa na niepewność 2 2 Rezerwa na ryzyko (contingency reserve) 2 11 Plan zarządzania ryzykiem 2 12 Monitorowanie ryzyka 2 1 Tolerancja ryzyka 2 2 Aktualizacja Rejestru Ryzyka 2 3 Realizacja Planu Awaryjnego 2 4 Opracowanie i realizacja Planu naprawczego 2 1.05 Jakość 2 1 Zasady jakości 1 1 14 zasad Deminga, m.in. Cykl Deminga (PDCA Plan-Do-Check-Act) 1 2 Zarządzanie przez jakość (TQM Total Quality Management) 1 3 Wytyczne Norm ISO 9001 1 4 Model Doskonałości EFQM (Excellence Model) 1 2Jakość zarządzania projektem, Jakość produktów projektu 2 3 Systemy Zarządzania Jakością: ISO 10006 Wytyczne do zarządzania jakością w projektach 1 4 Zasady jakości dla projektu, Ogólne kryteria jakości projektu 2 1 Oczekiwania jakościowe klienta 2 2 Opis produktu głównego (końcowego) 2 3 Kryteria akceptacji 2 Biuro CERT IPMA Polska Strona 7

Przewodnik NCB3.0 IPMA-D 1. Kompetencje techniczne Wersja 1.0 Element kompetencji Składniki elementu kompetencji Modele, techniki, źródła, PK 5 Plan jakości 2 1 Opisy produktów 2 2 Kryteria jakości 2 3 Tolerancja jakości 2 4 Metody jakości 2 5 Organizacja jakości (role: uprawnienia, odpowiedzialność) 2 6 Ścieżka audytu jakości 2 6 Metody jakości 1, 2 1 Rejestr jakości 2 2 Przegląd jakości 2 3 Analiza przyczyn i skutków wad (FMEA Failure mode and effects analysis) 1 4 Statystyczna Kontrola Procesu (SPC Statistical Process Control) 1 5 Histogramy, m.in. diagram Pareto 2 7 Koszty jakości: Koszty zgodności, Koszty niezgodności (CPQ) 2 1.06 Organizacja projektu 1, 3 1 Organizacja projektu a Organizacja portfela / Organizacja Programu 1 2Poziomy zarządzania projektem: strategiczny, operacyjny, wykonawczy 3 3 Role obligatoryjne i opcjonalne: uprawnienia i odpowiedzialność 3 1 Zespół Zarządzania Projektem wg PRINCE2 Cabinet Office 3 2 Zespół Zarządzania Projektem wg PMBOK Guide 3 4 Diagram struktury organizacyjnej 3 5 Macierz odpowiedzialności (RAM: RACI, RASCI, RAEW) 2 6 Odpowiedzialność właściciela biznesowego projektu vs odpowiedzialność kierownika projektu 2 7 Pozycja kierownika projektu w różnych wariantach relacji projektu do struktury stałej organizacji 2 Biuro CERT IPMA Polska Strona 8

Przewodnik NCB3.0 IPMA-D 1. Kompetencje techniczne Wersja 1.0 Element kompetencji Składniki elementu kompetencji Modele, techniki, źródła, PK 1.07 Praca zespołowa 1, 2 1 Struktury zespołu projektowego 2 1 Struktura izomorficzna 2 2 Struktura ekspercka 2 3 Struktura kolektywna 2 4 Struktura "Głównego programisty IBM" / Struktura chirurgiczna 2 2 Rodzaje zespołów 2 1 Zespół funkcyjny 2 2 Zespół wielofunkcyjny 2 3 Zespół zadaniowy 2 4 Zespół konkretnego procesu (SWAT Specific Workprocess Action Team) 2 3 Dobór osób do zespołów zarządzających i projektowych 1, 2 1 Model ról zespołowych Belbina 1 2 Diagnoza naturalnych predyspozycji i talentów - Model Extended DISC 1 3 Wskaźnik typów osobowości Myers-Briggs Type Indicator (MBTI) 1 4 Model kompetencji NCB IPMA 4-L-C 2 5 Plan zasobów ludzkich 2 6 Role: uprawnienia, odpowiedzialność, kompetencje 2 7 Negocjacje 2 8 Macierz odpowiedzialności (RAM: RACI, RASCI, RAEW) 2 9 Mianowania zespołu 2 4 Kształtowanie zespołu projektowego 2 1 Umiejętności interpersonalne 2 2 Szkolenia 2 3 Wartości, Normy postępowania, Etyka 2 4 Działania integracyjne: Marketing projektu, Symbole, Logo projektu 2 5 Koncentracja zasobów (wspólna przestrzeń biurowa i wirtualna) 2 6 Bieżąca ocena wyników i osiągnięć zespołu 2 7 Wyrażanie uznania 2 8 Premiowanie, nagradzanie 2 5 Cykl życia zespołu (Dynamika grupy) 2 1 Model Tuckman'a (4 etapy): Formowanie, Ścieranie, Normowanie, Działanie 2 2 Model Tuckman'a (5 etapów): + Rozstanie 1 6 Prowadzenie spotkań zespołu 2 Biuro CERT IPMA Polska Strona 9

Przewodnik NCB3.0 IPMA-D 1. Kompetencje techniczne Wersja 1.0 Element kompetencji Składniki elementu kompetencji Modele, techniki, źródła, PK 1.08 Rozwiązywanie problemów 2 1 Rozpoznawanie problemu oraz jego źródłowych przyczyn 2 1 Dialog 2 2 Analiza wartości użytkowej (Value analysis) 2 3 Badania porównawcze lub analiza porównawcza (Benchmarking) 2 2 Wypracowanie możliwych sposobów rozwiązania problemu 2 3 Oceny wypracowanych pomysłów 2 4 Wybór preferowanego sposobu rozwiązania problemu 2 5 Techniki kreatywnego myślenia 2 6Myślenie w kategoriach systemowych 2 1.09 Struktury projektu 2, 3 1 Portfele, programy, projekty, podprojekty, zadania, pakiety prac, działania 2 2 Struktury jako narzędzie porządkujące 2, 3 1 Struktura organizacyjna projektu (OBS) 3 2 Struktura podziału pracy (WBS) 3 3 Struktura podziału produktów (PBS) 3 4 Struktura podziału ryzyka (RBS) 3 5 Struktury kosztów 3 6 Struktura budżetu 3 7 Struktura finansowania 2 8 Struktury katalogów dokumentów projektowych 2 3 Bazy danych, systemy kodowania, 1 1.10 Zakres i produkty cząstkowe 2, 3 1 Zakres projektu, zakres produktu 2 2 Planowanie wstępne zakresu 2, 3 1 Deklaracja zakresu (SOW) 3 2 Wyłączenia zakresu 3 3 Lista głównych produktów 3 3 Doprecyzowanie zakresu 2, 3 1 Struktura podziału pracy (WBS) 3 2 Struktura podziału produktów (PBS) 3 3 Pakiet prac (WP) 3 4 Specyfikacje (opisy) produktów 2 5 Tolerancje zakresu 3 4 Produkty cząstkowe 3 5 Zintegrowane zarządzanie zakresem produktu i projektu 2 6Zarządzanie zmianami zakresu 2 Biuro CERT IPMA Polska Strona 10

Przewodnik NCB3.0 IPMA-D 1. Kompetencje techniczne Wersja 1.0 Element kompetencji Składniki elementu kompetencji Modele, techniki, źródła, PK 1.11 Czas i etapy (fazy) projektu 2, 3 1 Cykl życia projektu 2, 3 1 wg PRINCE2 : Przygotowanie projektu - Inicjowanie projektu - Realizacja 3 2 wg PMBOK Guide: Inicjowanie projektu - Doprecyzowanie projektu - Realizacja - Zamykanie 3 3 Model fazowy 3 4 Tekstowe (Tabela) i graficzne formaty prezentacji cyklu życia i modelu fazowego 3 2 Cykl życia projektów zarządzanych tradycyjnie (klasycznie) 2, 3 1 V-model 2 2 Model kaskadowy 3 3 Model spiralny 2 4 Model Stage-Gate Coopera 2 3 Cykl życia projektów zarządzanych adaptacyjnie i zwinnie (ekstremalnie) 1 1 Model przyrostowy 1 2 Model prototypowy 1 3 Model APF (Adaptive Project Framework) 1 4 Model APM (Agile Project Management) np. SCRUM 1 4 Szacowanie czasu zadania 1, 3 1 Zdeterminowany czas zadania (CPM) 3 2 Losowy rozkład czasu zadania - rozkład Beta, oszacowanie najbardziej prawdopodobne, 2 optymistyczne, pesymistyczne (PERT) 3 Zdeterminowany czas zadania oszacowany jako mediana (bez marginesu bezpieczeństwa) 2 (CCPM) 4 Obliczanie czasu zadania z uwzględnieniem zakresu pracy oraz liczby i wydajności 3 przydzielonych jednostek zasobów vs przyjęcie / negocjowanie czasu zadania 5 Losowy rozkład czasu zadania - dowolny, znany rozkład (techniki symulacyjne) 1 6 Zdeterminowany czas zadania szacowany technikami "delfickimi", np. Planning poker 2 5 Metody harmonogramowania projektu 1, 3 1 Model fazowy (na etapie planowania wstępnego) 3 2 Lista pakietów prac lub działań z terminami rozpoczęcia i zakończenia (dla małych 3 projektów) 3 Harmonogram kamieni milowych 3 4 Metoda ścieżki krytycznej (CPM Critical Path Method) 3 5 Metoda PERT (Program Evaluation Review Technique) 2 6 Metoda Łańcucha Krytycznego (CCPM Critical Chain Project Management) 2 7 Planowanie kroczące (rolling-wave planning) 2 8 Techniki symulacyjne 1 Biuro CERT IPMA Polska Strona 11

Przewodnik NCB3.0 IPMA-D 1. Kompetencje techniczne Wersja 1.0 Element kompetencji Składniki elementu kompetencji Modele, techniki, źródła, PK 6 Budowa harmonogramu projektu metodą ścieżki krytycznej (CPM) 3 1 Definiowanie działań (lub pakietów prac) 3 2 Kamienie milowe 3 3 Ustalanie relacji (zależności) pomiędzy działaniami 3 4 Diagram sieciowy (węzłowy, strzałkowy) 3 5 Szacowanie czasu trwania zadania 2 6 Ustalanie ograniczeń czasowych (Jak najpóźniej, Musi zakończyć się, Zakończ nie później 3 niż, ) 7 Harmonogram wg terminów najwcześniejszych / najpóźniejszych 3 8 Ścieżka krytyczna, Zadania krytyczne, Zapasy całkowite, Zapasy swobodne 3 9 Wykres Gantta 3 7 Rezerwa czasu (bufor projektu) - sposób wyznaczenia i zarządzania rezerwą 2, 3 1 Bufor projektu w metodzie CPM 3 2 Bufor projektu w metodzie CCPM 2 3 Stan bufora projektu jako wskaźnik wykonania harmonogramu 2 8 Metody skracania czasu projektu 2, 3 1 Szybka ścieżka realizacji (fast-tracking) 3 2 Zwiększenie liczby / wydajności przydzielonych zasobów (time-crushing) 3 3 Wybór najbardziej efektywnego (Efekt / Koszt) sposobu skrócenia czasu projektu 2 9 Monitorowanie wykonania harmonogramu projektu 2, 3 1 Tolerancja czasu trwania / Tolerancja terminu 3 2 Ocena stanu wykonania i analiza trendów 3 3 Odchylenia czasu trwania / Odchylenia terminów 3 4 Odchylenie harmonogramu SV, Wskaźnik wydajności harmonogramu SPI 3 5 Stopień wykorzystania bufora projektu 2 6 Graficzne techniki ilustracji odchyleń harmonogramu: Wykres Gantta, Analiza trendu kamieni milowych, Wykres trendu SV, SPI 3 1.12 Zasoby 2, 3 1 Rodzaje zasobów, Pula zasobów, Stawki, Kalendarze zasobów 2 2 Szacowanie zasobów 3 1 Wyznaczenie liczby zasobów niezbędnych do wykonania pracy w narzuconym czasie trwania zadania 3 2 Szacowanie nakładu pracy zasobów przydzielonych do zadania 3 3 Przydzielanie zasobów: macierz odpowiedzialności (RAM) 3 1 RACI, RASCI 3 2 RAEW 3 Biuro CERT IPMA Polska Strona 12

Przewodnik NCB3.0 IPMA-D 1.0 Kompetencje techniczne Wersja 1.0 Element kompetencji Składniki elementu kompetencji Modele, techniki, źródła, PK 4 Planowanie i bilansowanie zasobów w projektach z hamonogramem wyznaczonym metodą ścieżki krytycznej (CPM) 1 Bilansowanie zasobów w ramach zapasu całkowitego 3 2 Bilansowanie zasobów poprzez zwiększenie liczby dostępnych zasobów 3 3 Bilansowanie zasobów zwiększające czas trwania projektu 3 5 Planowanie i bilansowanie z uwzględnieniem zasobu krytycznie ograniczającego (CCPM) 2 1.13 Koszty i zasoby finansowe 2, 3 1 Struktury kosztów 2 1 Koszty bezpośrednie, Struktura rodzajowa kosztów 3 2 Koszty pośrednie 3 3 Koszty stałe, Koszty zmienne 3 4 Miejsca powstawania kosztów 2 2 Metody rozdziału (alokacji) kosztów pośrednich 2, 3 1 Tradycyjne: Uznanie, Klucz rozliczeniowy 3 2 Rachunek kosztów działań (ABC) 2 3 Metody szacowania kosztów 2 1 Modele parametryczne 2 2 Szacowanie wstępujące (bottom-up ) 2 3 Szacowanie przez analogię 2 4 Ocena ekspercka 2 5 Wycena przez rynek 2 4 Plan kont kontrolnych projektu (CAP) 2, 3 1 Pakiety prac (Working Package) 2 2 Pakiety Planowane (Planning Package) 2 3 Metody pomiaru wykonania 3 5 Budżet projektu 2 1 Budżet wstępny 2 2 Budżet ofertowy 2 3 Budżet kontraktowy 2 4 Budżet realizacyjny (operacyjny) 2 5 Budżet finansowy 2 6 Rezerwa zarządu 2 7 Rezerwa na ryzyko (contingency reserve) 2 3 Biuro CERT IPMA Polska Strona 13

Przewodnik NCB3.0 IPMA-D 1. Kompetencje techniczne Wersja 1.0 Element kompetencji Składniki elementu kompetencji Modele, techniki, źródła, PK 5 Metody monitorowania kosztów 3 1 Tolerancja budżetu 2 2 Koszt planowany, Koszt rzeczywisty 3 3 Ocena stanu wykorzystania funduszy: Koszt planowany - Koszt rzeczywisty 3 4 CV - Odchylenie kosztu wg metody Wartości Wypracowanej (Earned Value) 3 5 VAC - Odchylenie budżetu wg metody Wartości Wypracowanej (Earned Value) 3 6 Planowanie przepływów pieniężnych w projekcie 2 1 Przepływy okresowe 2 2 Przepływy skumulowane 2 7 Planowanie zapotrzebowania na finansowanie 2 8 Źródła kapitału 1 1 Kapitał własny 1 2 Kredyt bankowy 1 3 Kredyt kupiecki (odroczenie płatności), Kredyt odbiorcy (zaliczki) 1 4 Leasing 1 5 Obligacje 1 6 Dotacje 1 9 Modele finansowania 1 1 Zbuduj Eksploatuj Przekaż (BOT) 1 2 Zbuduj Posiadaj Eksploatuj Przekaż (BOOT) 1 3 Partnerstwo Publiczno-Prywatne 1 10 Proste metody oceny opłacalności projektów krótkoterminowych 2 1 Prosta (księgowa) stopa zwrotu (ARR) 2 2 Okres zwrotu (PB) 2 11 Ocena opłacalności projektów długoterminowych 2 1 Metody proste: Okres zwrotu (PB), 2 2 Metody dyskontowe: NPV, IRR, DPB 2 12 Analiza ekonomiczna projektów Analiza kosztów i korzyści (CBA Cost-Benefit Analysis) 1 13 Ocena korzyści 2 1 Uzasadnienie biznesowe 2 2 Tolerancja korzyści 2 3 Plan przeglądu korzyści 2 4 Przegląd korzyści na koniec etapu 2 5 Przegląd korzyści na koniec projektu (korzyści bezpośrednie - pomiar wskaźników rezultatu i ocena realizacji celu głównego projektu) 2 6 Przegląd korzyści przyszłych projektu (pomiar wskaźników oddziaływania i ocena realizacji celów ogólnych projektu) 2 Biuro CERT IPMA Polska Strona 14

Przewodnik NCB3.0 IPMA-D 1. Kompetencje techniczne Wersja 1.0 Element kompetencji Składniki elementu kompetencji Modele, techniki, źródła, PK 1.14 Zamówienia i kontrakty 1, 2 1 Procedury przetargowe 1 1 Prawo zamówień publicznych 1 2 Standardy międzynarodowe: FIDIC, Unia Europejska, Bank Światowy, EBRD, IBRD 1 2Zarządzanie zamówieniami 2 1 Planowanie zamówień 2 2 Dokonywanie zamówień 2 3 Administrowanie zamówieniami 2 4 Zamykanie zamówień 2 3 Tryby udzielania zamówień 1 1 Przetarg nieograniczony 1 2 Przetarg ograniczony 1 3 Negocjacje z ogłoszeniem 1 4 Negocjacje bez ogłoszenia 1 5 Zapytanie o cenę 1 6 Aukcja elektroniczna 1 4 Zakres kontraktu (Warunki kontraktowe) np. FIDIC 1 5 Metody wyznaczania wartości kontraktu 2 1 Kontrakty o stałej cenie 2 2 Kontrakty o stałej cenie jednostkowej 2 3 Kontrakty gwarantujące zwrot kosztów 2 6Treść kontraktu (klauzule) 1 7Zarządzanie roszczeniami 1 1 Wnoszenie roszczeń 1 2 Odpowiadanie na roszczenia 1 3 Rozpatrywanie roszczeń 1 4 Rozstrzyganie roszczeń 1 Biuro CERT IPMA Polska Strona 15

Przewodnik NCB3.0 IPMA-D 1. Kompetencje techniczne Wersja 1.0 Element kompetencji Składniki elementu kompetencji Modele, techniki, źródła, PK 1.15 Zmiany 2 1 Zagadnienia projektowe (issues) 2 1 Wniosek o wprowadzenie zmiany (Żądanie zmiany - CR Change Request) 3 2 Odstępstwo 3 3 Zagadnienia ogólne (Problem, Obawa, Zapytanie, Sugestia) 2 4 Rejestr zagadnień 3 5 Rejestr zmian 3 6 Raport o zagadnieniu, Raport nadzwyczajny 2 2 Zmiany w projekcie 2 1 Tolerancje projektu (Zakres, Czas, Budżet, Ryzyko, Jakość, Korzyści) 2 2 Złożoność zmiany: jednowymiarowa, wielowymiarowa 1 3 Organizacja zarządzania zmianami, m.in. opcja: Komitet Kontroli Zmian (PMBOK Guide) / Obsługa zmian (PRINCE2 Cabinet Office) 4 Procedura zarządzania zmianami 2 5 Zintegrowana kontrola zmian - Zarządzanie konfiguracją 1 3 Zarządzanie konfiguracją 1 1 Plan zarządzania konfiguracją 1 2 Obiekty konfiguracji: produkty specjalistyczne projektu i związana z nimi dokumentacja 1 specjalistyczna, produkty zarządcze projektu 3 Identyfikacja obiektów konfiguracji 1 4 Charakteryzowanie statusu konfiguracji 1 5 Rejestrowanie stanu konfiguracji 1 6 Weryfikowanie stanu konfiguracji 1 7 Audyt zarządzania konfiguracją 1 1.16 Kontrola i raporty 2, 3 1 Zarządzanie przez pomiar wykonania 2 1 Plan Bazowy (Baseline) 3 2 Plan Bieżący (Scheduled) 3 2 Tolerancje dla projektu, etapu, pakietu prac Tolerancje: Zakres, Czas, Budżet, Ryzyko, Jakość, Korzyści 2 3 Zarządzanie poprzez wyjątki (odchylenia) 2 1 Identyfikacja odchyleń, Ustalenie przyczyn 2 2 Planowanie pozostałego zakresu prac 2 3 Aktualizacja Planu bieżącego zespołu, Planu bieżącego etapu, Planu bieżącego projektu 2 4 Eskalacja problemu: Raport nadzwyczajny (o odchyleniach), opcje Planu naprawczego 2 5 Plan naprawczy 2 6 Decyzja nadzwyczajna 2 2 Biuro CERT IPMA Polska Strona 16

Przewodnik NCB3.0 IPMA-D 1. Kompetencje techniczne Wersja 1.0 Element kompetencji Składniki elementu kompetencji Modele, techniki, źródła, PK 4 Monitorowanie projektu 3 1 Monitorowanie stanu wykonania 3 2 Monitorowanie wydajności wykonania 3 3 Analiza odchyleń 3 4 Analiza trendów 3 5 Metody pomiaru wykonania 2 1 Praca bezpośrednio mierzalna (Discrete effort): Liczba jednostek wykonanych, Procent 3 wykonania, Kamienie milowe, Procent wykonania przypisany kamieniom milowym, Stała formuła (np. 0-100, 50-50, 25-75) 2 Praca pośrednio mierzalna (Apportioned effort) 2 3 Praca mierzona upływem czasu (Level of effort LOE) 3 6 Graficzne techniki reprezentacji stanu wykonania projektu i trendów 2, 3 1 Wykres Gantta Planu Bieżącego z Planem Bazowym 3 2 Wykres trendu kamieni milowych 3 3 Wykresy wskaźników Metody Wartości Wypracowanej (Earned Value Management) 3 4 Wykres wypalania (Burn-down chart) 2 5 Wykres stanu rezerw w projekcie (Bufor czasowy projektu, Rezerwy budżetu) 2 6 "Pulpit projektu" (Dashboard): Syntetyczna ilustracja Kluczowych Wskaźników Efektywności 1 projektu (KPI) np. w formacie "Semator" 7 Prognoza wyniku końcowego 3 1 Metody scenariuszowe: Scenariusz Najbardziej Prawdopodobny, Pesymistyczny, 2 Optymistyczny 2 Modele parametryczne: Ekstrapolacja, Modelowanie trendu 2 3 Metody graficzne 2 8 Zarządzanie metodą wartości wypracowanej (Earned Value Management) 3 1 Plan kont kontrolnych (CAP) 2 2 Ocena stanu wykonania: SV, CV, SPI, CPI, Tolerancje dla zakresu, czasu, budżetu 3 3 Analiza trendów (Wykres "S" BCWS, ACWP, BCWP, Wykresy trendu SV, CV, SPI, CPI, 3 EAC) 4 Prognoza wyniku końcowego: EAC (wg. CPI), EAC* (wg. CPI, SPI), EAC (wg. CPI=1), VAC, Tolerancja budżetu, TCPI 9 Kontrola całościowa 1 10 System sprawozdawczości na poziomie operacyjnym 2 1 Raport w punkcie kontrolnym 2 2 Raport stanu wykonania 2 3 Raport nadzwyczajny (o odchyleniach) 2 11 System sprawozdawczości na poziomie strategicznym ("Big Project Picture") Kluczowe Wskaźniki Efektywności projektu (KPI Key Performance Index) 1 Biuro CERT IPMA Polska Strona 17 3

Przewodnik NCB3.0 IPMA-D 1. Kompetencje techniczne Wersja 1.0 Element kompetencji Składniki elementu kompetencji Modele, techniki, źródła, PK 1.17 Informacje i dokumentacja 1 1 Zarządzanie informacją projektową 1 1 Gromadzenie 1 2 Organizowanie (indeksowanie, katalogowanie, filtrowanie, wiązanie) 1 3 Uszlachetnianie (informacja w kontekście) 1 4 Upowszechnianie informacji 1 2Zarządzanie dokumentacją projektową 1 1 Klasyfikowanie 1 2 Katalogowanie 1 3 Przechowywanie 1 4 Publikowanie 1 5 Dystrybucja 1 6 Archiwizowanie 1 3Zarządzanie wiedzą 1 1 Wiedza skodyfikowana 1 2 Wiedza ukryta 1 3 Rejestr doświadczeń 1 4 Raport doświadczeń 1 5 Systemy zarządzania wiedzą: Strategia kodyfikacji, Strategia personalizacji 1 4 Poufność, ochrona informacji i dokumentacji 1 1.18 Komunikacja 2 1 Zadania komunikacji 2 2 Zasady skutecznej i sprawnej komunikacji 2 1 "5C" (Jasno, Zwięźle, Wyczerpująco, Poprawnie, Uprzejmie) 2 2 Odpowiednia, Dokładna, Nacelowana na odbiorcę, Zrozumiała, Konsekwentna, 2 Sformalizowana 3 Rodzaje komunikacji 2 1 Komunikacja interaktywna 2 2 Komunikacja narzucająca (Push) 2 3 Komunikacja przyciągająca (Pull) 2 4 Formalna, Nieformalna 2 5 Ustna, Pisemna 2 6 Bezpośrednia, Zdalna 2 7 W grupie, Jeden na jeden 2 8 Werbalna, Niewerbalna 2 9 Przygotowana, Improwizowana 2 10 Zamierzona, Niezamierzona 2 Biuro CERT IPMA Polska Strona 18

Przewodnik NCB3.0 IPMA-D 1. Kompetencje techniczne Wersja 1.0 Element kompetencji Składniki elementu kompetencji Modele, techniki, źródła, PK 4 Formy komunikacji 2 1 Dokumenty 2 2 Spotkania 2 5 Dokumenty zarządcze i techniczne (specjalistyczne) 2 1 Rodzaje dokumentów 2 2 System obiegu dokumentów 1 3 Metody gromadzenia i archiwizowania dokumentów 1 4 Zarządzanie konfiguracją w zakresie dokumentów 1 6 Spotkania projektowe 2 1 Warsztaty przygotowujące projekt (project start-up workshop) 2 2 Spotkanie rozpoczynające realizację projektu (kick-off meeting) 2 3 Spotkanie informacyjne 2 4 Spotkanie zamykające Etap 2 5 Przegląd wykonania 2 6 Warsztaty planistyczne 2 7 Warsztaty rozwiązywania problemów 2 8 Spotkanie zamykające projekt 2 7Zarządzanie spotkaniami 2 1 Zasady prowadzenia spotkań 2 2 Agenda 2 3 Moderowanie spotkania 2 4 Facylitacja spotkania 1 5 Plan działania (To Do List) 2 8 Plan komunikacji 2 1 Lista dokumentów zarządczych 2 2 Lista spotkań projektowych 2 3 Lista kontaktów (interesariuszy) 2 4 Środki komunikacji 2 5 Macierz komunikacji 2 1.19 Rozpoczynanie 2 1 Wizja projektu 2 2 Warsztaty przygotowujące projekt (project start-up workshop) 2 3 Karta projektu 2 4 Plan zarządzania projektem 2 5 Spotkanie rozpoczynające realizację projektu (kick-off meeting) 2 Biuro CERT IPMA Polska Strona 19

Przewodnik NCB3.0 IPMA-D 1. Kompetencje techniczne Wersja 1.0 Element kompetencji Składniki elementu kompetencji Modele, techniki, źródła, PK 1.20 Zamykanie 2 1 Zamykanie etapu 2 1 Raport zamknięcia etapu 2 2 Weryfikacja / aktualizacja uzasadnienia biznesowego 2 3 Przegląd korzyści (bieżących) etapu (jeśli zaplanowany) 2 4 Plan kolejnego etapu 2 5 Opcja: Aktualizacja planu projektu 2 2 Zamykanie projektu 2 1 Przekazanie produktów projektu 2 2 Powykonawcza dokumentacja projektu, Dokumentacja eksploatacyjna 2 3 Przegląd korzyści (bezpośrednich) projektu (pomiar wskaźników rezultatu i ocena realizacji celu głównego projektu) 2 4 Uzgodnienie działań następczych 2 5 Plan przeglądu korzyści (przyszłych) projektu (Plan pomiarów wskaźników oddziaływania i oceny realizacji celów ogólnych projektu) 2 6 Gromadzenie doświadczeń ("lessons learned") 2 7 Tworzenie rezerw z tytułu udzielonej gwarancji lub rękojmi 2 8 Zamykanie kontraktów 2 9 Docenianie osiągnięć 2 10 Marketing projektu 2 11 Raport zamknięcia projektu 2 12 Spotkanie zamykające projekt 2 13 Rozwiązanie organizacji projektu 2 3 Przegląd oceniający projekt 2 1 Ocena projektu przez zespół projektu (metoda refleksyjna) 1 2 Ocena zespołu przez kierownika projektu (informacja zwrotna, feedback) 1 Biuro CERT IPMA Polska Strona 20