Kiedy słowa mówią o liczbach poznajemy liczebniki 1. Cele lekcji a) Wiadomości Uczeń: zna i rozumie pojęcie część mowy, podaje definicję liczebnika, wymienia rodzaje liczebników, zna różnice między liczebnikiem głównym a porządkowym. b) Umiejętności Uczeń potrafi: odmieniać liczebniki przez przypadki i rodzaje, rozpoznać liczebniki w tekście, wskazać liczebniki główne i porządkowe, poprawnie stosować liczebniki główne i porządkowe w piśmie i w mowie, poprawnie zapisać liczebniki słowami. 2. Metoda i forma pracy Podająca, rozmowa, pogadanka, pytania pomocnicze, praca samodzielna, ćwiczenia wdrażające. 3. Środki dydaktyczne Materiały przygotowane prze nauczyciela, ćwiczenia przygotowane przez nauczyciela. 4. Przebieg lekcji a) Faza przygotowawcza Nauczyciel wprowadza uczniów w temat lekcji. Inicjuje swobodną rozmowę na temat, czy liczby pełnią ważną, czy mało istotną rolę w naszym życiu. Potem zapisuje na tablicy kilka przykładowych cyfr i liczb. Uczniowie po kolei podchodzą do tablicy i zapisuję je w formie słownej.
b) Faza realizacyjna W trakcie rozmowy z pewnością pojawiły się wnioski, że liczby są niezwykle ważne w codziennym życiu. Odwołując się do nich, prowadzący podkreśla konieczność poprawnego posługiwania się ich nazwami. W ten sposób uzasadnia konieczność zdobycia wiedzy, która pozwoli na swobodne i poprawne posługiwanie się wyrazami określającymi liczby. Nauczyciel podaje nowe informacje gramatyczne: Liczebnik część mowy, która obejmuje wyrazy określające liczbę lub kolejność przedmiotów, zdarzeń, właściwości lub miejsce przedmiotu w szeregu. Warszawa 1991, s. 113.] Liczebniki główne wyrazy, które oznaczają liczbę osób, zwierząt, rzeczy i właściwości, np. jeden, cztery, siedem, piętnaście. Odpowiadają na pytanie ile?, odmieniają się przez przypadki i rodzaje. Warszawa 1991, s. 113-114.] Liczebniki porządkowe wyrazy, które oznaczają kolejność liczbową osób, zwierząt, właściwości, np. pierwszy, dziesiąty, osiemnasty. Odpowiadają na pytanie który z kolei?, odmieniają się przez przypadki, liczby i rodzaje. Warszawa 1991, s. 14.] Uczniowie wykonują ćwiczenia zawarte w karcie pracy. c) Faza podsumowująca Na zakończenie lekcji nauczyciel sprawdza poprawność poszczególnych ćwiczeń. 5. Bibliografia 1. Dobrowolska H., Jutro pójdę w świat. Zeszyt ćwiczeń do klasy 5, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2000.
2. Malczewski J., Szkolny słownik nauki o języku, Polska Oficyna Wydawnicza BGW, Warszawa 1991. 6. Załączniki a) Karta pracy ucznia Zadanie 1. Poniżej podano grupę wyrazów. Wskaż wśród nich liczebniki główne (czyli takie, które odpowiadają na pytanie ile?) oraz porządkowe (czyli takie, które odpowiadają na pytanie który z kolei?). Wpisz je do tabeli. trójka, siódemka, siedemnasty, osiem, pięcionożna, sto, trzynaście, dziesiętny, milion, setny, czterolistna, pięćdziesiąt, szesnasty, dwudziesty piąty, ośmiokąt, piętnaste, stunożna, dwieście, dwugarbny, tysięczny, dwutysięczny, dziesiątka, osiemdziesiąt dwa, sześć, trzysta jeden, dwa miliony, czternasty, sto dwa, dziewięćdziesiąte, szóstoklasista Liczebniki główne Liczebniki porządkowe Zadanie 2. Zapisz słownie wszystkie cyfry i liczby występujące w następujących adresach. Ul. Długa 8 m. 51 00 231 Warszawa Al. St. Zjednoczonych 67 m. 100... 89 507 Warszawa ul. Bydgoska 5 m. 24 78-560 Toruń
Ul. Głęboka 19 m. 42 63 982 Cieszyn Zadanie 3. Uzupełnij luki w zdaniach. Zamiast liczebników wyrażonych za pomocą cyfr wpisz właściwą formę słowami. 1. Moja babcia kończy dziś... (70) lat. 2. Ania mieszka na... (9) piętrze. 3. Mój tata obchodził niedawno... (48) urodziny. 4. W kinie siedzieliśmy w... (10) rzędzie. 5. Mój mama kupiła mi... (2) pary spodni i... (3) pary skarpetek. 6. W biegu na... (100) metrów zająłem... (4) miejsce. 7. Ta piosenka jest numerem... (1) na listach przebojów. 8. Mój przyjaciel urodził się... (5) marca. Zadanie 4. Podane daty wyrażone za pomocą cyfr zapisz za pomocą słów. 22. 06. 2005... 24. 12. 1980... 14. 02. 1920... 01. 09. 1867... Zadanie 4. Podane liczebniki połącz w pary z właściwymi rzeczownikami. Liczebniki: dziesięć osiemdziesiąt dwadzieścia drugi osiemnaście siódma dwie czwarty piąty pięciu Rzeczowniki: nogi książek lat palców godzina foteli rząd w kolejce uczniów numer Liczebniki główne Liczebniki porządkowe
7. Czas trwania lekcji 45 minut 8. Uwagi do scenariusza brak