1 Budżet 2007 Gminy Czarna Białostocka...czyli na co przeznaczamy Twoje pieniądze Szanowni Państwo, po raz kolejny pragniemy zaprezentować Państwu krótkie opracowanie poświęcone finansom Gminy Czarna Białostocka. Jest to próba ujęcia dość skomplikowanych i nie zawsze zrozumiałych pojęć z dziedziny finansów publicznych w nieco odmienny, mniej sformalizowany, a czasami wręcz humorystyczny sposób. Tym niemniej wartości liczbowe na których się opieramy w niniejszym opracowaniu są jak najbardziej prawdziwe i pochodzą z Uchwały Nr III/27/06 Rady Miejskiej w Czarnej Białostockiej z dnia 28 grudnia 2006 r. w sprawie budżetu gminy Czarna Białostocka na rok 2007. Główną ideą opracowania jest próba przybliżenia mieszkańcom, miłośnikom Naszych okolic i wszystkim odwiedzającym Naszą gminę podstawowych wartości liczbowych opisujących jej funkcjonowanie i zamierzenia inwestycyjne kolejnych lat. Na wstępie zasygnalizowaliśmy już iż jest ono poświęcone budżecie gminy, przyjrzyjmy się więc tej tajemniczej kategorii ekonomicznej. Tak więc - czym jest budżet? Budżet gminy jest to najważniejszy dokument finansowy samorządu terytorialnego, jest to roczne zestawienie planowanych dochodów, przychodów, wydatków i rozchodów, klasyfikowany według działów, rozdziałów i paragrafów. Jak widzimy nie jest to obca nam wszystkim kategoria ekonomiczna ponieważ podobnie postępujemy budując nasze domowe budżety. Co prawda naszych dochodów i wydatków nie dzielimy, aż tak szczegółowo jak to ma miejsce w budżecie czyli nie klasyfikujemy ich na działy, rozdziały i paragrafy, lecz także grupujemy je w pewne kategorie z jednej strony dochodów a z drugiej wydatków, czyli tworzymy swój indywidualny domowy budżet, który stanowi dla nas pewien plan naszej domowej gospodarki finansowej. Każda gmina corocznie przygotowuje taki właśnie plan gospodarki finansowej dla całej gminy, który jest następnie zatwierdzany w drodze uchwały przez najwyższy organ gminy, czyli przez Radę Miejską. Od daty wejścia w życie i stosownego jej opublikowania uchwała staje się obowiązująca, a tak przyjęty budżet jest podstawowym, a jednocześnie najważniejszym dokumentem finansowym samorządu terytorialnego. 1
W budżecie gminy, pojawiają się pewne pojęcia takie jak dochody, wydatki, przychody i rozchody. To także są kategorie, towarzyszące nam w życiu codziennym, bo przecież każde gospodarstwo domowe posiada swoje określone dochody roczne. Mogą one pochodzące z różnych źródeł. Najczęściej są to wynagrodzenia za pracę poszczególnych członków rodziny, ale także: emerytury, renty, zasiłki, dochody uzyskiwane z wynajmu pomieszczeń, sprzedaży składników posiadanego majątku, ale także dywidendy np. z lokat bankowych. Uzyskiwane przez Nas w ten sposób dochody są następnie przeznaczane na konkretne wydatki niezbędne do normalnego funkcjonowania w społeczeństwie. Znaczną ich część przeznaczamy np. na wyżywienie, opłacenie czynszu, zakup energii elektrycznej, odzieży czy np. biletów do kina. Cel na który je przeznaczymy wynika głownie ze stopnia zaspokojenia potrzeb podstawowych, tzw. egzystencjalnych, oraz tego co w danej chwili jest nam niezbędne do prawidłowego funkcjonowania. Podsumowując możemy powiedzieć, iż osiągane przez nas dochody przeznaczamy na konkretne wydatki. Podobne decyzje, tylko w skali znacznie większej, są podejmowane przez samorząd gminy i dotyczą usług publicznych dla całej społeczności. Możemy również, jeśli pozwolą na to osiągane dochody, pewną ich część przeznaczyć na oszczędności (tezauryzować) które kiedyś w przyszłości mogą zostać przeznaczone np. na zakup mieszkania, samochodu, czy wakacyjny wypoczynek. Często zdarza się jednak, że zgromadzone środki są niewystarczające do realizacji marzeń wówczas decydujemy się na zaciągnięcie kredytu lub pożyczki. Zaciąganie kredytów czy pożyczek przez gminę także nie należy do rzadkości, bo to głowie dzięki nim mamy możliwość realizowania zamierzeń inwestycyjnych służących mieszkańcom, a ich koszt dzięki kredytom możemy rozłożyć w czasie, spłacając go sukcesywnie z osiąganych dochodów. A teraz zastanówmy się nad źródłem dochodów gminy, czyli skąd gmina czerpie dochody? Powszechnie uważa się, że dochody gminy pochodzą z podatków jest to oczywiście prawda, jednak tylko częściowa. Ogólnie dochody gminy możemy podzielić na: Dochody własne to środki, które gromadzimy samodzielnie (głównie podatki i opłaty lokalne), a także środki otrzymane w postaci udziałów w podatkach państwowych (podatek dochodowy od osób fizycznych i prawnych). Subwencje są to bezzwrotne środki pieniężne, przekazywane do budżetu gminy przez budżet państwa. Otrzymujemy je z Ministerstwa Finansów z przeznaczeniem na określone cele. Gmina może je przeznaczać zgodnie z własnymi potrzebami. 2
Dotacje otrzymujemy z budżetu państwa za pośrednictwem Wojewody lub innych instytucji. Dotacje mają ściśle określone przeznaczenie, trzeba się z nich dokładnie rozliczyć, nie istnieje możliwość przeznaczenia ich na inny cel, a niewykorzystane kwoty należy zwrócić. Bardziej szczegółowy plan dochodów przedstawia się następująco: Plan dochodów budżetu gminy na 2007 r. (w %) 13,8 Dochody z podatków i opłat lokalnych 38,4 11,8 Udział w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa Dochody z majątku gminy 3,9 1,3 Pozostałe dochody Dotacje celowe 30,8 Subwencja ogólna Planowane źródła dochodów budżetu gminy na 2007 rok (w zł ) Środki samodzielnie zgromadzone przez gminę: Podatki i opłaty w całości zasilające budżet gminy: Środki otrzymane z zewnątrz: Udziały w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa: - od nieruchomości: 2 365 000 - w podatku dochodowym od osób - rolny: 41 400 fizycznych: 2 579 000 - leśny: 317 100 - w podatku od osób prawnych: 38 300 - od środków transportowych: 49 900 - rekompensaty utraconych dochodów: 11000 - od posiadania psów: 11 500 Subwencja ogólna z budżetu państwa: - wpływy z opłaty targowej: 16 000 - część oświatowa: 4 542 337 - od czynności cywilno-prawnych: 118 900 - część wyrównawcza: 3 452 505 - opłata skarbowa: 18 100 - część równoważąca: 498 235 - podatek od spadków i darowizn: 28 000 - wpływy z karty podatkowej: 2 700 Dotacje celowe: - na zadania zlecone: 6 121 000 Dochody z majątku gminy: - na zadania własne: 522 000 - dochody ze sprzedaży: 220 000 - wynikające z umów i porozumień: - z dzierżawy i najmu: 157 200 32 000 - za wieczyste użytkowanie \ - dotacja z budżetu państwa na i inne usługi: 46 100 zadania bieżące: 98 854 - dywidendy i kwoty uzyskane ze - środki na dofinansowanie własnych zbycia praw majątkowych: 450 000 inwestycji pozyskane z innych źródeł: 100 000 Pozostałe dochody: - różne opłaty, m.in.: za pozwolenia na sprzedaż alkoholu, odsetki, darowizny, mandaty itp. : 254 117 3
Każda pozycja w dochodach budżetu gminy jest istotna, warto jednak zwrócić uwagę na kilka podstawowych. Główną pozycję w dochodach budżetu gminy wynoszącą 38,4% stanowi subwencja ogólna z budżetu państwa. Najważniejszą jej częścią jest tzw. część oświatowa ( 20,6 %), która w przeliczeniu na złotówki wynosi 4 542 337 zł i jest przeznaczona na utrzymanie gminnej oświaty, tj. szkół podstawowych i gimnazjów. W praktyce jest ona niewystarczająca i gmina musi do niej dokładać ze swoich dochodów. Subwencja wpływa do budżetu gminy w miesięcznych ratach. Drugą równie istotną pozycję w dochodach budżetu gminy stanowią dotacje celowe (30,8 %). W przeliczeniu na złotówki stanowią one 6 773 854 zł. Podstawową ich częścią są dotacje na realizację zadań bieżących z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych gminie ustawami. Dotacje zgodnie z ich specyfiką są przeznaczane na konkretne cele, czyli m.in. na zadania pomocy społecznej, zadania z zakresu administracji publicznej, czy usługi opiekuńcze. Warty podkreślenia jest także fakt, iż dochody budżetu gminy zależą od dochodów mieszkańców niewiarygodne? A jednak! Otóż 35,95 % podatku dochodowego (PIT), pobieranego przez Urząd Skarbowy od pracujących na jej terenie osób fizycznych wraca do budżetu gminy. W naszym wypadku jest to kwota 2 579 000 zł czyli prawie 11,7 % budżetu gminy. Tak więc im bogatsi mieszkańcy tym większe wpływy do budżetu gminy, a co za tym idzie większe możliwości inwestowania i rozwoju gminy. Urząd Skarbowy przekazuje także do budżetu gminy 6,71% podatku dochodowego od osób prawnych (CIT), tj. podatku zapłaconego przez przedsiębiorców, czyli wszystkie firmy i zakłady prowadzące działalność gospodarczą na terenie naszej gminy. Planowane dochody z tego tytułu to 38 300 zł. Wśród podatków wpłacanych do budżetu gminy należy wyróżnić przede wszystkim podatek od nieruchomości - jeden z najpowszechniej płaconych podatków przez mieszkańców naszej gminy. Jest on naliczany od powierzchni domów, mieszkań a także gruntów. Podatek ten płacą zarówno mieszkańcy jak i przedsiębiorcy, w sumie jest to kwota 2 365 000 zł, czyli 10,7 % budżetu gminy. Dotychczas omawialiśmy podstawowe kategorie dochodów gminy teraz przyjrzyjmy się wydatkom, czyli odpowiedzmy sobie na pytanie na co wydajemy pieniądze? 4
Zadania, na realizację których jednostki budżetowe wydają pieniądze, czyli nasze wydatki: Oświata i wychowanie 7 467 498 zł (33,3%) w tym: - szkoły podstawowe 3 447 973 zł - gimnazja 2 566 239 zł - przedszkola i oddziały przedszkolne: 1 137 205 zł - dowożenie uczniów 140 400 zł - pozostała działalność 175 681 zł, w tym m.in.: (stypendia naukowe, wzrosty wynagrodzeń wynikające z nominacji, reprezentowanie szkół na zewnątrz: na turniejach, festiwalach itp.) Pomoc społeczna 7 552 113 zł (33,6%) w tym: - świadczenia rodzinne, zaliczka alimentacyjna oraz składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe z ubezp. społecznego: 5 879 000 zł - dodatki mieszkaniowe 580 000 zł - zasiłki i pomoc w naturze 515 000 zł - składki na ubezpiecz. zdrowotne 15 000 zł - usługi opiekuńcze 115 316 zł - utrzymanie Ośrodka Pomocy Społecznej 262 297 zł - pozostała działalność 122 500 zł (dożywianie osób objętych opieką społeczną) - domy pomocy społecznej: 63 000 zł Administracja publiczna 2 659 550 zł (11,8 %) w tym: - Rada Gminy 78 700 zł - Urząd Gminy 2 231 101 zł - Urzędy Skarbowe 69 500 zł (VAT) - Urzędy Wojewódzkie 170 901 zł (USC i ewidencja ludności) - promocja jednostek samorządu terytorialnego: 26 000 zł - pozostała działalność 83 348 zł w tym m.in.: (dotacje na zadania realizowane przez stowarzyszenia, zakup usług pozostałych, wynagrodzenia agencyjno-prowizyjne) Urząd Miejski w Czarnej Białostockiej zatrudnia 32 urzędników, 3 strażników miejskich oraz 9 osób obsługi technicznej. Rada Miejska liczy 15 radnych. Gospodarka komunalna i ochrona środowiska- 1 300 698 zł (5,8 %) w tym: - gospodarka ściekowa i ochrona wód 619 500 zł - oczyszczanie miasta 37 200 zł - oświetlenie: ulic, placów i dróg 266 200 zł - gospodarka odpadami: 22 900 zł - pozostała działalność 354 898 zł w tym m.in.: (wydatki inwestycyjne, zakup materiałów i wyposażenia, utrzymanie targowiska miejskiego, koszty osobowe związane z utrzymaniem osób zajmujących się gosp. komunalną ) 5
Gospodarka mieszkaniowa 687 065 zł (3,1 %) w tym: - gospodarka gruntami i nieruchomościami 60 500 zł - pozostała działalność 626 565 zł w tym m.in. (wydatki inwestycyjne, zakup: materiałów i wyposażenia, energii oraz usług remontowych) Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego 591 146 zł (2,6%) w tym: - domy i ośrodki kultury, świetlice i kluby 325 000 zł - biblioteki 157 046 zł - pozostała działalność 109 100 zł w tym: (środki przeznaczone na realizację imprez promujących kulturę naszego regionu oraz festiwalu : Kresowa Przyśpiewka Frywolna ) Transport i łączność 454 697 zł (2,1 %) w tym: - utrzymanie dróg publicznych gminnych 407 797 zł w tym m.in. (wydatki inwestycyjne, sprzątanie, odśnieżanie i bieżące naprawy dróg) - utrzymanie dróg powiatowych 46 900 zł. Edukacyjna opieka wychowawcza 560 942 zł (2,5 %) w tym: - utrzymanie świetlic szkolnych 418 332 zł - pomoc materialna dla uczniów: 133 540 zł. - pozostała działalność: 9 070 zł Obsługa długu publicznego 293 400 zł (1,3 %) w tym: -obsługa kredytów i pożyczek: 293 400 zł. Pozostałe działy razem 879 736 zł (3,9%) w tym: - działalność usługowa tj. (plan zagospodarowania przestrzennego 132 000 zł, opracowania geodezyjne i kartograficzne: 36 700 zł). - bezpieczeństwo publiczne i ochrona p. poż.: ochotnicze straże pożarne 166 325 zł, straż miejska: 124 529 zł) - różne rozliczenia finansowe: 38700 zł oraz rezerwy ogólne i celowe:100000zł. - ochrona zdrowia, w tym przeciwdziałanie alkoholizmowi 83 000 zł, pozostała działalność: 100 000 zł. - kultura fizyczna i sport: 70 800 zł - urzędy naczelnych organów władzy: 1 854 zł - rolnictwo i łowiectwo: infrastruktura wodociągowa i sanitarna wsi: 25 000 zł, izby rolne: 828 zł. Ogółem wszystkie planowane w 2007 r. wydatki gminy wyniosą 22 446 845 zł 6
Na zakończenie pragniemy przybliżyć Państwu pokrótce podstawowe zamierzenia inwestycyjne na 2007 rok: - budowa przydomowych oczyszczalni ścieków: 20 000 zł. - budowa ulic: Orzeszkowej, Sokólska, Dreszera, Gęsia, Kolejowa: 70 000 zł. - budowa ulic Orzeszkowej, Pięknej, Dolna, Polna, Kościuszki: 20 000 zł. - budowa ulic oś. Centrum Tartaczna, Ogrodowa, Wybickiego, Mieszka I, Chrobrego, Krasickiego, Spółdzielcza: 70 360 zł. - dokumentacja projektowa ulic oś. ZOR Żeromskiego, Prusa: 34 160 zł. - wymiana pokryć dachowych na budynkach przy ul. Wrzosowej 1 i 3: 65000 zł. - adaptacja budynku przy ul. Sienkiewicza 7 na lokale mieszkalne: 329 300 zł. - termomodernizacja budynku przychodni przy ul. Torowej 1: 90 000 zł. - plany zagospodarowania przestrzennego oś. Buksztel, rejonu ul. Fabrycznej, rejonu ul. Cichej i Łąkowej, Wólki Ratowieckiej, rejonu ul. Torowej: 102 000 zł. - plan zagospodarowania przestrzennego terenu wokół zalewu wodnego i w rejonie ulic Kościelnej, Podleśnej i Marszałkowskiej: 30 000 zł. - budowa budynku Urzędu Miejskiego: 680 300 zł. - termomodernizacja budynku administracyjnego przy ul. Torowej 9: 75 000 zł. - termomodernizacja oraz wymiana stolarki okiennej Szkoły Podstawowej nr 2: 265 000 zł. - wymiana pokrycia dachowego na łączniku i sali gimnastycznej Szkoły Podstawowej Nr 2: 45 000 zł. - termomodernizacja budynku przedszkola: 150 000 zł. - termomodernizacja budynków Gimnazjum im. Jana Pawła II: 325 000 zł. - budowa budynku przychodni w Czarnej Wsi Kościelnej: 100 000 zł. - budowa spinki sieci wodociągowej ul. Podleśna z ul. Świerkową: 20 000 zł. - budowa kanalizacji sanitarnej na ul. Świerkowej, Brzozowej, Jesionowej, Klonowej, Dębowej, Grabowej: 20 000 zł. - budowa kanalizacji sanitarnej uzupełnienie przykanalików: 100 000 zł. - wymiana świetlówek: 47 000 zł. - zasilanie energetyczne terenu Zalew Czapielówka: 40 000 zł. Ogółem zaplanowane na 2007 r. inwestycje i zakupy inwestycyjne pochłoną 2 853 097 zł, z czego kwota 2 565 660 zł będzie pochodzić z dochodów własnych Gminy Czarna Białostocka, natomiast pozostałą kwotę stanowić będą zaciągnięte kredyty i pożyczki w łącznej wysokości 287 437 zł. Dziękujemy za uwagę. 7