Sześciolatek w szkole mgr M.Pawlik mgr J.Murat
Rozpoczęcie przez dziecko nauki w szkole wiąże się z wieloma zmianami w jego funkcjonowaniu.
Społeczność szkolna, w którą wkracza, jest o wiele liczniejsza. Samo dziecko staje się bardziej anonimowe, redukcji ulega też opieka dorosłych w stosunku do niego.
Pomyślny start ucznia w szkole jest niezwykle ważny, gdyż ma on poważny wpływ na jego negatywny lub pozytywny stosunek do szkoły.
Od odpowiedniej motywacji dziecka zależy często cała jego kariera szkolna. Należy zatem dołożyć wszelkich starań, aby zniwelować trudności związane z przekroczeniem tego pierwszego progu edukacyjnego.
Należy dołożyć wszelkich starań, aby przejście dziecka z przedszkola do szkoły stało się dla niego jak najmniej stresujące, było przyjemnym i niezapomnianym przeżyciem.
Proces przygotowania dziecka do roli ucznia powinien obejmować także rodziców. Bez ich udziału, współpracy i wsparcia odpowiednie przygotowanie do podjęcia nauki w szkole byłoby znacznie utrudnione.
Kluczem do osiągnięcia sukcesu w pokonaniu tego pierwszego progu szkolnego przez dziecko jest odpowiednie przygotowanie go do podjęcia roli ucznia, a zatem osiągnięcie tzw.,,dojrzałości szkolnej.
Ogromną rolę odgrywa tu dobre współdziałanie pomiędzy przedszkolem, szkołą, a rodzicami. Tylko wzajemne wsparcie pomoże dziecku łagodnie i bezboleśnie podjąć naukę w szkole.
W tym celu nauczyciele prowadzą systematyczną i szczegółową obserwację, diagnozują umiejętności i rozwój dziecka w poszczególnych sferach, podejmują szereg działań wspomagających i niwelujących deficyty oraz pojawiające się trudności, prowadzą działania rozwijające uzdolnienia i zainteresowania dzieci poprzez realizację wielu ciekawych, zróżnicowanych programów autorskich.
Ważnym elementem przygotowującym dziecko do roli ucznia jest nawiązanie dobrych relacji ze środowiskiem szkolnym, do którego włączeni zostaną nasi wychowankowie w momencie podjęcia obowiązku szkolnego.
Jak rozumiemy dojrzałość szkolną? Dojrzałość szkolna to osiągnięcie przez dziecko takiego poziomu rozwoju: Fizycznego Psychicznego Społecznego które czyni je wrażliwym i podatnym na systematyczne nauczanie w klasie I szkoły podstawowej.
Jak rozumiemy dojrzałość szkolną? Przez wrażliwość rozumiemy zainteresowanie dziecka treściami szkolnymi, chęć poznawania i zrozumienia świata. Podatność to po prostu umiejętność i jednocześnie zdolność podporządkowania się uwagom i poleceniom dorosłych.
Jak rozumieć rozwój fizyczny? To odpowiedni stan zdrowia, odpowiedni wzrost, waga, proporcje, czyli odpowiedni rozwój układu kostnego, mięśniowego, nerwowego, dzięki czemu dziecko sprawnie porusza się, biega, skacze, utrzymuje równowagę. Może także usiedzieć w miarę spokojnie pewien czas w ławce bez zmęczenia i bólu mięśni.
Odpowiedni rozwój fizyczny to także gwarancja sprawności ruchów ręki przy pisaniu i rysowaniu, a jest to przecież jedna z ważniejszych czynności w klasie I. Deficyty w tym zakresie stanowią jedną z wielu przyczyn niepowodzeń szkolnych i zaburzeń emocjonalnych.
Jak rozumieć rozwój psychiczny? To rozwój procesów poznawczych ( gromadzenie informacji o rzeczywistości) i procesów regulacyjnych ( emocje, uczucia, motywy działania i uczenia się, poczucie własnej wartości, samoocena, potrzeby poznawcze), które kierują całym naszym działaniem.
Procesy poznawcze UWAGA- to ona decyduje jakie bodźce odbieramy i jakie informacje dzięki temu zostaną odebrane; PAMIĘĆ- zapamiętywanie, przechowywanie i odtwarzanie to podstawy przyswajania wiedzy i nauki szkolnej. SPOSRZEGANIE WZROKOWE- analiza i synteza wzrokowa są podstawą do różnicowania ze sobą znaków, symboli, czy liter i cyfr.
Procesy poznawcze Ważne jest nie tylko spostrzeganie kształtów ale także stosunków przestrzennych między nimi i między elementami litery czy cyfry (poznawanie i rozumienie stosunków przestrzennych zależne jest między innymi od rozwoju ruchowego, równowagi i lateralizacji).
Procesy poznawcze Spostrzeganie słuchowe- różnicowanie między sobą dźwięków mowy ludzkiej, tzw. słuch fonalny, różnicowanie czasu trwania dźwięków oraz analiza i synteza słuchowa to podstawa nauki czytania i pisania z pamięci i ze słuchu.
Procesy poznawcze Warto pamiętać, że zaburzenia w tym zakresie mogą być przyczyną dysleksji typu słuchowego, co niesłychanie utrudnia cały proces nauki niezależnie od jej poziomu- czytanie lektur, korzystanie z podręczników itp.
Procesy poznawcze Mowa Nauczanie to przekazywanie wiedzy i umiejętności głownie za pomocą słów, dziecko musi znać odpowiednią ilość słów by rozumieć teksty mówione i pisane.
Procesy poznawcze Dziecko powinno posiadać umiejętność budowania zdań by jego narracja była zrozumiana dla innych. Ważna jest też artykulacja ponieważ dziecko piszę tak jak mówi.
Procesy poznawcze Myślenie-to proces umożliwiający uczenie się, jest to tworzenie nowych informacji dzięki operowaniu i przekształcaniu informacji już posiadanych. Aby prawidłowo myśleć, należy mieć odpowiednie możliwości operowania informacjami, odpowiednią ilość i jakość informacji oraz doświadczenie (ćwiczenia) w ich przekształcaniu.
Procesy poznawcze Myślenieto proces umożliwiający uczenie się, jest to tworzenie nowych informacji dzięki operowaniu i przekształcaniu informacji już posiadanych.
Procesy poznawcze Wszystkie procesy poznawcze są ze sobą powiązane, uczenie się i rozumienie świata jest wypadkową współdziałania ze sobą wszystkich procesów poznawczych.
Procesy regulacyjne Procesy emocjonalnedzieci nie kierują się jeszcze poczuciem obowiązku czy odpowiedzialnością, ale dążeniem do przyjemności i unikaniem przykrości.
Przyjemnością dla dzieci jest sukces, nagroda, zabawa, nowa czynność, akceptacja dorosłych, dostrzeganie wysiłku wkładanego w wykonywanie zadania, przebywanie z kolegami, nowe przybory itp.. Takie są główne motywy uczenia się dzieci.
Przykrość to głównie niepowodzenia w czynnościach szkolnych i kary np. uwagi w zeszytach, złe oceny, dezaprobata, krzyk, różne formy agresji słownej, formalne traktowanie poprzez nauczycieli.
Emocje i uczucia które decydują o lubieniu lub nie lubieniu szkoły to także poczucie bezpieczeństwa w kontaktach z rówieśnikami i dorosłymi, zdolność do współczucia, empatia i wiele innych.
Procesy regulacyjne Procesy motywacyjne- to zaspokojone potrzeby biologiczne np. uczucie głodu, potrzeba snu, potrzeba ruchu i psychiczne: poczucie bezpieczeństwa, potrzeba uznania, akceptacji, osiągnięć, współdziałania, potrzeby poznawcze i wiele innych.
Procesy regulacyjne Regulacyjne mechanizmy osobowości to wytworzone w procesie dotychczasowych doświadczeń subiektywne przekonania dziecka o tym kim jest i jaki jest świat tzw. obraz własnej osoby.
Dużą rolę grają tu postawy rodzicielskie kary i nagrody oraz cechy temperamentu dziecka. Wśród tych mechanizmów najważniejszą rolę pełnią: poczucie własnej wartości ( na ile jestem kochany i komuś potrzebny), samoocena i jej adekwatność(ocena swoich możliwości).
Wszystkie te procesy regulacyjne decydują o tym czy dziecko chce czy nie chce się uczyć, na ile potrafi opanować swoje silne emocje, na ile próbuje pokonywać trudności czy uczy się na swoich błędach, na ile ma poczucie obowiązku i odpowiedzialności. Poziom tych procesów w dużej mierze zależy od stopnia dojrzałości układu nerwowego.
Rozwój społeczny to umiejętność współżycia i współdziałania w grupie,to także znajomość norm społecznych, zmniejszanie się egocentryzmu, gotowość do przyjęcia roli ucznia oraz praw i obowiązków z tą rolą związanych. Zależny jest od rozwoju fizycznego, psychicznego i kontaktu z dorosłymi i rówieśnikami.
Dziecko dojrzałe społecznie do szkoły czuje się członkiem grupy- klasy. Polecenia skierowane do klasy odnosi także do siebie. Zaczyna także stopniowo uczyć się zaspokajać swoje potrzeby ruchowe i psychiczne w grupie, a stopień zaspokojenia tych potrzeb jest zależny od samego dziecka oraz od tego, w jakim stopniu grupa je zaakceptuje.
Sześciolatek, a siedmiolatek jakie są istotne różnice rozwojowe między dziećmi w wieku sześciu i siedmiu lat Rozwój psychoruchowy dziecka jest procesem ciągłym, stopniowym, z dwoma wyjątkami. Owe wyjątki to skoki rozwojowe- jeden z nich przypada na okres około szóstego roku życia, drugi na okres dorastania.
Skok rozwojowy polega na dokonywaniu się w organizmie dziecka szybkich zmian w stosunkowo krótkim czasie. Oznacza to, że dziecko około 6-letnie jest innym jakościowo dzieckiem od 7-latka. Dziecko siedmioletnie jest dzieckiem po zmianach, dziecko sześcioletnie zaś tuż przed lub w trakcie zmian.
U prawidłowo rozwijającego się dziecka w wieku od 5,5 do 6,5 roku (różnice indywidualne) w ciągu pół roku dokonują się istotne zmiany rozwojowe we wszystkich sferach. Spowodowane są one uaktywnieniem się układu hormonalnego, który wpływa na rozwój fizyczny, wpływa na różnicowanie się u dzieci wielu cech związanych z płcią, przyspiesza dojrzewanie układu nerwowego.
Rozwój fizyczny istotne zmiany w rozwoju kośćca i mięśni oraz narządów wewnętrznych, rosną stopy, twardnieją kości kończyn, rosną zęby stałe, pierwszy etap kostnienia nadgarstka, poprawia się szybkość i płynność ruchów rąk, mięśnie stają się silniejsze, rozwijają się wszystkie narządy wewnętrzne ( lepiej pracuje serce, płuca) dzieci stają się bardziej odporne na choroby.
Zmiany w układzie nerwowym poprawia się szybkość i dokładność przewodzenia impulsówdojrzewają drogi nerwowe, dojrzewają receptory zmysłów, poprawia się ostrość wzroku, wrażliwość na barwy, dzieci odbierają dokładniejsze informacje z otoczenia, polepsza się koordynacja i płynność ruchów, dojrzewają struktury kory mózgowej odpowiadające za czynności typowo szkolne, dojrzewa cały układ nerwowy w tym kora mózgowa.
Podstawowa różnica między sześciolatkiem a siedmiolatkiem polega na tym, że dziecko sześcioletnie jest jeszcze ciągle dzieckiem i tak powinno być traktowane, a dziecko siedmioletnie powoli dorasta do roli ucznia i stopniowo powinno być traktowane jako dziecko uczeń.
Sześcioletni uczeń. Jakie specyficzne cechy rozwojowe dzieci sześcioletnich należy wziąć pod uwagę w organizacji procesu nauczania, uczenia się?
Sześcioletni uczeń. Główną formą aktywności dzieci w wieku przedszkolnym jest zabawa. Definiuje się ją jako czynność podejmowaną przez dziecko dla przyjemności. Skoro zabawa jest dla dziecka przyjemnością, to również przyjemnością stają się różne czynności, które przy okazji i przez zabawę są ćwiczone.
Sześcioletni uczeń. Zabawy tematyczne umowa konwencja bajki, sygnał, zagadka takie formy wdrażania dzieci do pracy powinny przeważać w ciągu początkowej nauki, stopniowo należy przechodzić do formy wspólnej pracy z dość częstym ale niezbyt regularnym nagradzaniem.
Sześcioletni uczeń. U dzieci 6-letnich przeważa jeszcze uwaga mimowolna ( bodźce z otoczenia odwracają uwagę od tego co się dzieje na lekcji). Czas skupiania uwagi na czynnościach szkolnych jest krótki około 15 minut. Dziecko nie potrafi poza tym skupić się na wykonywaniu kilku czynności równocześnie np. przepisywać i zwracać uwagę na słowa nauczyciela. Dość silna koncentracja uwagi szybko wywołuje duże zmęczenie, dziecko musi odpocząć. Najlepiej odpoczywa się w zabawach ruchowych.
Sześcioletni uczeń. U sześciolatków przeważa wciąż pamięć mechaniczna, dlatego nowe treści powinny być często utrwalane i powtarzane z wykorzystaniem wielu zmysłów.
Sześcioletni uczeń. Dzieci sześcioletnie mają jeszcze słaby kościec i słabe mięśnie muszą w związku z tym często zmieniać pozycję, kładą się na ławce, klęczą na niej, podpierają się, wychodzą z ławki. Konieczne są więc częste zmiany pozycji i ruch dla czynnego odpoczynku mięśni i układu kostnego.
Sześcioletni uczeń Dzieci 6-letnie mają wciąż silne napięcie mięśniowe rąk (palców, nadgarstków, przedramienia i barków), ruchy rąk u większości dzieci nie są jeszcze płynne występuje geometryzacja i brak precyzji.
Sześcioletni uczeń. Należy się liczyć z tym, że wiele dzieci nie będzie chciało pisać, literki nie będą mieścić się w linijkach, pismo będzie mało kształtne, litery nie będą ze sobą powiązane.
Sześcioletni uczeń Dzieci nie rozumieją jeszcze konieczności ćwiczenia ręki więc nie będą chciały rysować szlaczków dla nich samych. Szlaczki powinny czemuś służyć np. jako ozdoba samochodu, bombki na choinkę.
Sześcioletni uczeń Za sprawą uwarunkowań rozwojowych dzieci mają kłopot z oceną warunków przestrzennych typu prawolewo, z pod, nad, dzieci wymagają wielu ćwiczeń typu zabawowego, które ułatwiają późniejsze spostrzeganie, analizę i syntezę znaków graficznych.
Sześcioletni uczeń W spostrzeganiu słuchowym dzieci sześcioletnie zdolne są do podziału zdania na wyrazy, do analizy i syntezy wyrazowej wyrazu, wysłuchiwania głosek w nagłosie ( głoski w wygłosie i śródgłosie są jeszcze zbyt trudne do wysłuchania przez dziecko ). Dziecko, jeszcze nie zna i nie musi znać pojęć typu: zdanie, wyraz, sylaba, głoska.
Sześcioletni uczeń W procesach myślowych sześciolatka dominuje myślenie konkretno- wyobrażeniowe, przedoperacyjne. Spostrzeżenia zmysłowe i wyobrażenia są dominującym materiałem myślowym. Oznacza to, że według dziecka np. liczebność zbioru zmienia się przy innym położeniu elementów. Większość dzieci 6-letnich nie ma jeszcze ukształtowanej odwracalności myślenia, nie potrafi myślowo odwrócić procesu przekształceń.
Sześcioletni uczeń Dziecko ma jeszcze zbyt mało informacji by zrozumieć otaczający świat, nie ma ukształtowanych pojęć czasowych( miesiące, dni tygodnia, pojęcia: wczoraj dzisiaj, jutro i wielu innych). Często nie rozumie o czym do niego mówimy np. nie różnicuje takich pojęć jak kura i kogut dla niego jest to to samo tylko inaczej wygląda.
Sześcioletni uczeń Największe jednak różnice między dziećmi sześcioletnimi i siedmioletnimi występują w sferze emocjonalno-motywacyjnej. Nie należy przesadzać z wymaganiami, trzeba poczekać, aż dojrzeje układ nerwowy.
Sześcioletni uczeń Oddziaływania wychowawcze to uczenie o tym co dobre, a co złe na podstawie specjalnie dobranych baśni ze sporą dozą emocji, to opowiadanie o przygodach zwierząt, to pokazywanie (bez karania) skutków niektórych zachowań dzieci, to uczenie empatii, umiejętności przepraszania i wybaczania, to ocenianie przez nauczyciela zachowania, a nie samego dziecka.