Jak rozpoznać zdolne dziecko?

Transkrypt

1 Uczniowie szczególnie uzdolnieni. Zdolności można zdefiniować jako różnice indywidualne które sprawiają, że przy jednakowej motywacji i uprzednim przygotowaniu poszczególni ludzie osiągają w porównywalnych warunkach zewnętrznych niejednakowe rezultaty w uczeniu się i działaniu. Moim zadaniem uczniów zdolnych charakteryzuje ciekawość i aktywność poznawcza, dokładność, dociekliwość, umiejętność obserwacji, otwartość na nowość, umiejętność zadawania pytań, wielość zainteresowań, obszerna wiedza z rożnych dziedzin, ukierunkowane uzdolnienia i pasje, doskonała pamięć, umiejętność kojarzenia, rozumowania i wyciągania wniosków, samodzielność w zdobywaniu wiedzy, zdolność do skupienia uwagi, żywa wyobraźnia, wytwarzanie oryginalnych pomysłów, dokonywanie nietypowych skojarzeń,, bogate słownictwo, niezależność własnych sądów. Otwartość i wrażliwość na potrzeby innych, odpowiedzialność, brak potrzeby integracji z grupą, silna motywacja wewnętrzna, wytrwałość, poczucie własnej wartości i skłonność do dominacji, bezkompromisowość, przywiązanie do własnych idei, dążenie do rozwoju własnej osobowości, trafna samoocena, specyficzne poczucie humoru, preferowanie towarzystwa dorosłych lub starszych kolegów przy równoczesnej umiejętności przystosowania się do grupy rówieśniczej. Jak rozpoznać zdolne dziecko? Wybitnie zdolne dzieci wyróżniają się przede wszystkim tym, że wyprzedzają swoich rówieśników w rozwoju umysłowym i społecznym podczas gdy emocjonalnie rozwijają się na równi z innymi. Wiele zdolnych dzieci wyróżnia się także tym, że ich zachowanie jest nieco inne od rówieśników. Może to czasem rodzić trudności. Bardzo często zdolne dzieci rozpoznaje się po tym, że w szkole zachowują się nietypowo i często się nudzą. Niejedno zdolne dziecko (szczególnie często widać to u dziewczynek) jest w stanie tak dobrze wczuć się w rolę innych, że zachowuje się dokładnie tak, jak jego rówieśnicy, aby nie zwracać na siebie uwagi. Dlatego czasem wyjątkowo zdolne dzieci są trudne do wyłowienia z tłumu Podstawowym narzędziem diagnostycznym nauczyciela jest ciągła obserwacja dziecka wsparta wywiadami i rozmowami z uczniem i jego rodziną na temat aspiracji w zakresie wykształcenia, ambicji, oczekiwań wobec szkoły. Przedmiotem wywiadów mogą być również: zainteresowania ucznia, czas ich ujawnienia się, sposoby rozwijania i możliwości rodziny w zakresie wsparcia rozwoju dziecięcych uzdolnień.

2 Nauczyciel, prowadząc zajęcia, ma możliwość obserwacji przebiegu uczenia się dziecka. Dzieci uzdolnione wyróżniają się tym że szybciej uczą się czytać, lepiej rozumieją przeczytany tekst,potrafią selekcjonować potrzebne i informacje. W zakresie logicznego myślenia potrafią bez problemu powiązać ze sobą fakty, myślenie nie jest schematycznego, posiadają umiejętność planowania. Analizie także podlega tempo pracy ucznia które u dzieci zdolnych jest zazwyczaj wyższe niż u innych uczniów, przywiązanie do szczegółów wyraża się na przykład w dużej staranności i dokładności wykonania zadania oraz umiejętność doprowadzenia zadania do końca (skończenia pracy). Wyniki uczenia znajdują swoje odzwierciedlenie zazwyczaj w ocenach szkolnych (wynikach testów), osiągnięciach w konkursach szkolnych i pozaszkolnych. Obserwacji także jest poddawana sfera społeczno-emocjonalna gdzie zachowanie postawy i poglądy ocenia się na podstawie konkretnych sytuacji życiowych i wypowiedzi ucznia, Uczniowie zdolni zazwyczaj poruszają i interesują się sprawami ogólnospołecznymi jak tolerancja sprawiedliwość. Maja ją określone poglądy i konsekwentnie bronią swojego zdania. Dobrą okazją do obserwacji uczniów na zajęciach jest sformułowanie zadania projektu (np. przygotuj plakat promujący zdrowy tryb życia ), które będzie wymagało od uczniów samodzielności, planowania, umiejętności poszukiwania, selekcji i organizacji treści, doboru sposobu i prezentacji. ocenie nie będzie podlegać tylko efekt końcowy, ale również dziecięca aktywność. Obserwując uczniów podczas pracy z zadaniem zwracam uwagę na: Motywacje ucznia do podjęcia zadania: Podejmuje zadania z zadowoleniem, własna inicjatywa, skupienie uwagi na zadaniu, wytrwałość pomimo przeszkód, szukanie rozwiązań trudnych, nietypowych lub nieoczywistych, poświęcanie pracy nad zadaniem dużej ilości czasu, wykonanie zadania przed terminem Poszukiwanie informacji: poszukuje informacje z wielu, selekcja informacji pod kątem przydatności, próby porządkowania informacji w spójny system, nawiązanie,

3 wielość pomysłów, rozumienie treści i pojęć abstrakcyjnych. Wykonanie pracy: właściwy dobór narzędzi, dokładność, staranność, doskonalenie pracy, używanie bogatego słownictwa. Jak wspierać rozwój ucznia zdolnego? Dziecko zdolne szybko się nudzi przy wykonywaniu tych samych, rutynowych czynności, jakimi często jawią się szkolne zadania, stąd uczeń zdolny jest bardzo często po prostu kłopotliwy. Dlatego bardzo ważne jest wspieranie rozwoju dziecka zdolnego, polegające na poszerzaniu i wzbogacaniu programu szkolnego oraz indywidualizacji wymagań. Sposoby indywidualizowania pracy z uczniem: Przystosowanie nauczania do możliwości intelektualnych ucznia, poprzez zwiększenie intensywności jego pracy poszerzanie zakresu wiedzy, dostarczanie w trakcie nauki większej liczby zadań o tym samym poziomie trudności. wcześniejsze rozpoczynanie nauki szkolnej,(jeżeli dziecko jest dojrzałe emocjonalnie, społecznie i fizycznie ) podwójna promocja ( przeskoczenie o klasę wyżej)- jeżeli dziecko jest dojrzałe emocjonalnie, społecznie i fizycznie ) zajęcia pozalekcyjne rozwijające zainteresowania uczniów udział w konkursach, olimpiadach pomoc psychologiczno pedagogiczna Bibliografia; I. Czaja -Chudyba Odkrywanie zdolności dziecka, Wydawnictwo Naukowe AP, Kraków M. Partyka,(red) Modele opieki nad dzieckiem zdolnym. Warszawa,2000

4 Czym się różni sześciolatek od siedmiolatka? Jeden rok różnicy w życiu dziecka to cała epoka w jego rozwoju, dlatego warto się przyjrzeć różnicom rozwojowym dzieci 6- i 7- letnich w kontekście podjęcia nauki w szkole. Dzieci sześcioletnie u których rozwój przebiega prawidłowo to dzieci u których widoczne są skoki rozwojowe, czyli gwałtowne, szybkie i istotne zmiany rozwojowe we wszystkich sferach, wpływających na : rozwój fizyczny dziecka różnicowanie się wielu cech związanych z płcią szybsze dojrzewanie układu nerwowego Należy bliżej się przyjrzeć tym zmianom, ponieważ to od tych zmian mogą zależeć możliwości dziecka i jego przystosowanie do wymagań szkolnych. Zmiany w rozwoju fizycznym dziecka U dziecka sześcioletniego obserwujemy liczne zmiany dotyczące rozwoju jego kośćca, mięśni i narządów wewnętrznych. Wydłużają się i twardnieją kości kończyn, zwiększa się odporność na zmęczenie, co związane jest z dłuższym przebywanie w jednej pozycji. Rozpoczyna się pierwszy etap kostnienia nadgarstka, co powoduje, że ruchy dłoni staja się oporne na zmęczenie, mięsnie stają się silniejsze, wzrasta potrzeba ruchu, poprawia się płynność, dokładność i szybkość ruchów, co skutkuje tym, że dziecko łatwiej uczy się pisania w liniaturze zeszytu oraz łączenia liter. Rozwijają się wszystkie narządy wewnętrzne: serce i płuca lepiej pracują, zwiększa się pojemność żołądka, co powoduje,że dziecko rzadziej może przyjmować pokarmy. Wzrasta u dzieci odporność organizmu na rożne wirusy i choroby. Zmiany związane z płcią U dzieci sześcioletnich obserwujemy kształtowanie się trzeciorzędnych cech płciowych i związanych z nimi zachowań. U chłopców powoli rozwija się pas barkowy,kości długie są grubsze niż dziewczynek. Układ mięśniowy dostosowuję się do tych zmian, co przejawia się zwiększoną aktywnością fizyczna ogromna potrzeba biegania skakania, siłowania się i rywalizacji, ruch staję się kryterium oceny społecznej kolegów, dzieci mniej sprawne czuja się gorsze i odrzucone przez grupę. Dziewczynki preferują aktywność ruchową wymagającą większej precyzji takich jak: taniec, skakanie przez gumę. U dziewczynek szybciej niż u chłopców kształtuje się kości i mięsnie dłoni, dlatego dziewczynki wolą rysować, wycinać, malować,

5 zeszyty są czystsze, schludniejsze, pismo staranniejsze, dlatego nie powinno się, porównywać zeszytów chłopców i dziewczynek. W związku z tymi zmianami inne zachowania kształtują się u chłopców niż u dziewczynek. Pojawia się poczucie my chłopaki my dziewczynki, pozwala to na łatwiejszą integrację w określonej płci, akceptację własnej płci, i uczenie się społecznych ról męskich i kobiecych, dlatego nie powinno się za karę sadzać w jednej ławce chłopca z dziewczynką, bo oboje cierpią, Zmiany w układzie nerwowym Zmiany w funkcjonowaniu układu nerwowego są bardzo ważne, gdyż to one decydują o różnicach miedzy dziećmi starszymi a młodszymi. W tym okresie u dzieci wydłużają się wypustki komórek nerwowych, dojrzewają drogi nerwowe, co skutkuję lepszym czasem reakcji, zanikają powoli współruchy, poprawia się koordynacja wspłruchów. Dojrzewają receptory zmysłów, dzięki czemu poprawia się ostrość wzroku i wrażliwość na barwy, występuje lepszy odbiór bodźców słuchowych, smakowych, węchowych, dotykowych oraz usprawnienie zmysłu równowagi. Dojrzewa ruchowa część kory mózgowej odpowiadające za koordynacje i płynność ruchów, czego wynikiem jest łatwiejsza nauka pisania liter w zeszycie i powolna automatyzacja pisania. Dojrzewają struktury kory mózgowej odpowiedzialne za czynności typowo szkolne - dzieci łatwiej rozpoznają litery o podobnych kształtach ale różniących się położeniem lub znakiem diakrytycznym np: d, b, p, l, ł, f, t oraz m, n, u, w. Lepiej różnicują brzmienie głosek w nagłosie, śródgłosie i wygłosie. U dzieci powyżej 6 lat pojawiają się początki myślenia konkretno- wyobrażeniowego i myślenia operacyjnego na konkretach, co umożliwia tworzenie pierwszych pojęć zrozumienie dodawania i odejmowania, mnożenia i dzielenia jako odwrotności. Dojrzewa cały układ nerwowy, w tym kora mózgowa, dzięki czemu poprawia się koncentracji uwagi, lepsza zdolność zapamiętywania, sprawniej przebiegają procesy pobudzania i hamowania wzrasta ilość procesów hamowania, co prowadzi do tego, że dzieci są spokojniejsze miej nadpobudliwe, lepiej potrafią zapanować nad emocjami. Podstawa różnica miedzy dzieckiem 6 letnim a 7- letnim, jak wskazuje literatura jest taka iż sześciolatek jest jeszcze dzieckiem i chce być taktowny jak dziecko, natomiast siedmiolatek powoli dorasta do roli ucznia i powinien być traktowany jako dziecko uczeń. Opracowała: Emilia Sikora Na postawie publikacji: B. Janiszewska Sześcioletni uczeń

6