Studium przypadku - Motoparts Opis przedsiębiorstwa Przedsiębiorstwo MOTOPARTS SA jest producentem plastikowych elementów do samochodów osobowych. W strukturze organizacyjnej (rysunek 1) przedsiębiorstwa, wydzielono dwa wydziały produkcji podstawowej, dwa wydziały produkcji pomocniczej, dział projektowania, oraz jednostki ogólnoprodukcyjne, sprzedażowe i związane z ogólnym zarządem. Rysunek 1 Struktura organizacyjna MOTOPARTS SA Prezes Zarządu Dyrektor ds. Produkcji Dyrektor ds. technicznych Dyrektor ds. sprzedaży Dyrektor ds. administracyjno-finansowych Dział projektowania Wydział mechaniczny Dział sprzedaży Dział finansowy Dział remontowy Wydział montażowy Dział transportowy Dział marketingu Administracja Komórki ogólnoprodukcjne Podstawowa charakterystyka jednostek organizacyjnych MOTORPARTS SA Nazwa Wykonywana funkcja W y d z i a ł m e c h a n i c z n y Wytwarzanie części składowych (komponentów) W y d z i a ł m o n t ażowy Montaż komponentów w wyroby gotowe W y d z i a ł r e m o n t o w y Wykonywanie remontów na rzecz wydziałów podstawowych oraz komórek nieprodukcyjnych W y d z i a ł t r a n s p o r t o w y Transport wewnątrzzakładowy oraz transport wyrobów gotowych do klientów K o m ó r k i o g ó l n o p r o d u k - Zaopatrzenie, ochrona, straż pożarna, magazyny techniczne c y j n e D z i a ł s p r z e d aży Prowadzenie bieżącej sprzedaży do klientów. D z i a ł m a r k e t i n g u Marketing produktów, public relations D z i a ł f i n a n s o w y Prowadzenie rachunkowości i spraw podatkowych, prowadzenie spraw kadrowych, współpraca z bankiem, sporządzanie raportów i analiz na potrzeby zarządu i innych komórek organizacyjnych D z i a ł p r o j e k t o w a n i a p r o d u k t ó w Dostosowywanie produktów przedsiębiorstwa do indywidualnych potrzeb klientów A d m i n i s t r a c j a Prowadzenie sekretariatu i recepcji, współpraca z zarządem Z a r ząd Sprawowanie ogólnego zarządu w przedsiębiorstwie Katedra Rachunkowości Menedżerskiej SGH str. 1
Proces produkcyjny składa się z dwóch etapów. W pierwszym etapie w oparciu o projekt przygotowany przez dział projektowania na wydziale mechanicznym zmechanizowanej obróbce polegają przekazane z magazynu surowce. W dalszej kolejności przekazane z wydziału mechanicznego półfabrykaty podlegają wykończeniu na wydziale montażu. Produkcja z wydziału obróbki mechanicznej przekazywana jest bezpośrednio do wydziału montażu a następnie przeznaczana do sprzedaży. Finanse Administracja Marketing Dział projektowania Dział obrotu towarowego Wydział mechaniczny Wydział montażowy Sprzedaż Remonty Transport Ochrona Dane za październik 20X5 r. W październiku 20X5 r. wyprodukowano dwie partie produktów A i B po 5.000 sztuk: Produkt A Produkt B Razem Duża liczba elementów Wymaga dodatkowego Charakterystyka produktu składowych na wydziale wykończenia na wydziale obróbki. montażu. Skomplikowany projekt Standardowy projekt Wielkość produkcji w miesiącu 5.000 szt. 5.000 szt. 10.000 szt. Wartość materiałów na 1 szt. 140 zł 140 zł Zarejestrowana liczba roboczogodzin pracy bezpośredniej na wydziale obróbki* 1.600 r/h 3.600 r/h 5.200 r/h Zarejestrowana liczba roboczogodzin pracy bezpośredniej na wydziale montażu* 6.400 r/h 14.400 r/h 20.800 r/h Zarejestrowana liczba maszynogodzin na wydziale obróbki 15.000 m/h 5.000 m/h 20.000 m/h Zarejestrowana liczba maszynogodzin na wydziale montażu 2.000 m/h 3.000 m/h 5.000 m/h Czas opracowania projektu 400 h 200 h 600 h * stawka płacy bezpośredniej wraz z narzutami wynosi 10 zł/h. Na początku listopada 20X5 r. dział kosztów otrzymał następujące informacje dotyczące października: Informacja o zakupach i zużyciu surowców W październiku dokonano zakupu surowców, materiałów technicznych i paliwa o wartości 2.000.000 zł, z czego 1.800.000 zł to materiały bezpośrednie, a 200.000 zł materiały techniczne. Wiadomo, że na początek okresu w magazynie nie było surowców. Na podstawie dokumentów Rw ustalono, że na produkcję wydano materiały bezpośrednie o wartości 1.400.000 zł oraz zużyto całość materiałów technicznych. Zestawienie zużycia materiałów technicznych i paliwa na wydziałach według dokumentów Rw (wszystkie materiały zostały zakupione w bieżącym miesiącu): Wydział mechaniczny 70.000 Wydział montażowy 20.000 Wydział remontowy 40.000 Wydział transportowy 70.000 Razem 200.000 Katedra Rachunkowości Menedżerskiej SGH str. 2
Zestawienie wynagrodzeń z narzutami ZUS według listy płac Wydział mechaniczny 112.000 Wynagrodzenia pracowników bezpośrednio zaangażowanych w proces produkcyjny 52.000 Wynagrodzenia pracowników wspomagających bądź nadzorujących proces produkcyjny 60.000 Wydział montażowy 248.000 Wynagrodzenia pracowników bezpośrednio zaangażowanych w proces produkcyjny 208.000 Wynagrodzenia pracowników wspomagających bądź nadzorujących proces produkcyjny 40.000 Wydział remontowy 20.000 Wydział transportowy 10.000 Komórki ogólnoprodukcyjne 25.800 Dział projektowania 20.000 Dział sprzedaży, dział marketingu 90.000 Dział finansowy, Administracja, Zarząd 70.000 Razem 595.800 Zestawienie amortyzacji środków trwałych wykorzystywanych przez poszczególne jednostki organizacyjne (według tabel amortyzacyjnych) Wydział mechaniczny 67.500 Wydział montażowy 30.000 Wydział remontowy 24.500 Wydział transportowy 11.350 Zaopatrzenie 24.000 Straż przemysłowa 11.000 Dział projektowania 4.000 Dział sprzedaży, dział marketingu 40.000 Dział finansowy, Administracja, Zarząd 14.000 Razem 226.350 Zestawienie pozostałych kosztów: Energia elektryczna 200.000 Dzierżawa hal i pomieszczeń 270.000 Ubezpieczenie maszyn i urządzeń 60.000 Pozostałe świadczenia na rzecz pracowników* 50.000 Usługi transportu i wyładunku surowców i materiałów** 100.000 Razem 680.000 * Pozostałe świadczenia na rzecz pracowników nie obejmują składek ZUS, gdyż składki te wykazane zostały w jednej pozycji z wynagrodzeniami, obejmują one głównie odpisy na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych. ** Koszty te wynikają z faktury wystawionej przez zewnętrzną firmę transportową za całość usług wykonanych w miesiącu. Katedra Rachunkowości Menedżerskiej SGH str. 3
Oprócz informacji kosztowych otrzymano dodatkowe informacje (także nie finansowe): Wartość środków trwałych (zł) Zajmowana powierzchnia (m 2 ) Zużycie energii według zainstalowanej mocy (kwh) Liczba zatrudnionych Wykonane remonty (r/h) Przejechane kilometry na rzecz innych wydziałów Wydział mechaniczny 9.000.000 11.500 450.000 35 1.400 15.000 Wydział montażowy 3.300.000 20.000 150.000 100 800 3.000 Wydział remontowy 2.500.000 4.000 100.000 20 Wydział transportowy 1.300.000 6.000 25.000 10 Zaopatrzenie 1.000.000 15.000 25.000 20 Straż przemysłowa 600.000 500 5.000 10 Sprzedaż 1.000.000 30.000 25.000 20 400 13.250 Ogólny Zarząd 1.300.000 3.000 20.000 35 100 Razem 20.000.000 90.000 800.000 250 2.700 31.250 Pozostałe informacje o kosztach Surowce ewidencjonowane są według cen zakupu (tj. według ceny wynikającej z faktury dostawcy). Oddzielnie ewidencjonowane są koszty zakupu, tj. koszty bezpośrednio związane z zakupem surowca (transport do zakładu, ubezpieczenie w transporcie, opakowanie surowców, wyładunek i załadunek). Dla potrzeb ewidencji księgowej komórki finansów, administracji oraz zarządu wykazywane są jako jedna pozycja: koszty ogólnego zarządu. Wydzielona została oddzielna kolumna pod nazwą koszty ogólnoprodukcyjne, gdzie rejestrowane są koszty produkcyjne, które nie mogą zostać w sposób jednoznaczny uznane za koszty wydziałów podstawowych lub pomocniczych lub ich wysokość jest nieistotna. Sprzedaż Do końca miesiąca sprzedano 4.000 szt. produktu A, po cenie 350 zł i 3.500 szt. produktu B po cenie 330 zł. Na początku października w magazynie było 1.000 szt. produktów A wycenionych po 250 zł. Do wyceny rozchodu zapasów jednostka stosuje metodę FIFO. Problemy do rozwiązania 1. Wykorzystanie arkusza rozliczeniowego do ustalenia kosztów realizacji poszczególnych funkcji 2. Skalkulowanie kosztu wytworzenia wyrobów A i B. 3. Sporządzenie rachunku zysków i strat do poziomu wyniku ze sprzedaży Katedra Rachunkowości Menedżerskiej SGH str. 4
Arkusz rozliczeniowy kosztów Koszty rodzajowe 1. Zużycie surowców Koszty do rozliczenia Koszty zakupu Koszty bezpośrednie Produkcja podstawowa Produkcja pomocnicza Koszty Koszty średnie po- Koszty -średnie po- Wydział - remontowy Wydział transportowy działu projektowania mechaniczny montażowy Koszty ogólnoprodukcyjne Koszty nieprodukcyjne Sprzedaż Ogólny zarząd 2. Zużycie materiałów technicznych i paliwa 3. Wynagrodzenia z narzutami ZUS 4. Amortyzacja 5. Energia elektryczna 6. Opłaty za dzierżawę 7. Ubezpieczenie maszyn i urządzeń 8. Pozostałe świadczenia dla pracowników 9. Transport surowca 20 000 10 000 20 000 25 800 90 000 70 000 24 500 11 350 4 000 35 000 40 000 14 000 25 000 6 250-7 500 6 250 5 000 12 000 18 000-46 500 90 000 9 000 7 500 3 900-4 800 3 000 3 900 4 000 2 000-6 000 4 000 7 000 10. Koszty przed rozliczeniem kosztów zakupu 11. Rozliczenie kosztów zakupu 12. Koszty po rozliczeniu kosztów zakupu 13. Rozliczenie kosztów wydziału remontowego 14. Rozliczenie kosztów wydziału transportowego 15. Koszty po rozliczeniu produkcji pomocniczej Katedra Rachunkowości Menedżerskiej SGH str. 5
Kalkulacja doliczeniowa dla produktu A 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. Kalkulacja doliczeniowa dla produktu B 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. Katedra Rachunkowości Menedżerskiej SGH str. 6
Rachunek zysków i strat za miesiąc październik 20X5 r. do poziomu wyniku ze sprzedaży Wersja kalkulacyjna (fragment) A. Przychody netto ze sprzedaży produktów B. Koszty sprzedanych produktów C. Zysk brutto ze sprzedaży (A-B) D. Koszty sprzedaży E. Koszty ogólnego zarządu F. Zysk ze sprzedaży (C-D-E) Wersja porównawcza (wersja uproszczona, fragment) A. Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi I. Przychody netto ze sprzedaży produktów II. Zmiana stanu produktów (wzrost wartości zapasów) B. Koszty działalności operacyjnej I. Amortyzacja II. Zużycie materiałów i energii III. Usługi obce IV. Wynagrodzenia z narzutami V. Inne świadczenia na rzecz pracowników C. Zysk ze sprzedaży (A-B) Katedra Rachunkowości Menedżerskiej SGH str. 7
Rozrachunki z dostawcami Zużycie materiałów i energii Rozliczenie kosztów Produkcja podstawowa koszty bezpośrednie Rozliczenie produkcji Wydział mechaniczny pośrednie Magazyn Materiały Usługi obce Wyrób gotowy A Wydział montażowy pośrednie Rozrach. z tyt. wynagrodzeń (Prac + ZUS + US) Wynagrodzenia + ZUS Wyrób gotowy B Wydział remontowy ZFŚS Świadczenia na rzecz prac. Wydział transportowy Dział projektowania Umorzenie Amortyzacja Przychody ze sprzedaży Koszty ogólnoprodukcyjne ` Koszty zakupu Należności Koszty sprzedaży Koszt sprzedanych produktów Koszty ogólnego zarządu Katedra Rachunkowości Menedżerskiej SGH str. 8