Jak wykryć zaburzenia rozwojowe na etapie edukacji wczesnej (i wczesnoszkolnej) mgr Mary Mountstephen (SPE) Brytyjskie Towarzystwo Dysleksji (AMBDA) INPP (dyplom Instytutu Psychologii Neurofizjologicznej) Kwiecień, 2013 r. Wczesne i Wczesnoszkolne Rozpoznawanie Zaburzeń u Dzieci OSKKO Wrocław, 12-13 kwietnia 2013 http://www.oskko.edu.pl/wroclaw2013/ mary@kidscansucceed.com 1
Profil Wykwalifikowany dydaktyk Dyrektorka szkoły Autorka książek Założycielka KidsCanSucceed mary@kidscansucceed.com 2
Cele na dzisiaj Wprowadzenie pojęcia Niedojrzałości Neuromotorycznej (ang. Neuromotor Immaturity). Przedstawienie znaczenia profilu odruchów pierwotnych i postawnych w kontekście sprawności fizycznej, emocjonalnej i wyników w nauce. Wymiana doświadczeń. mary@kidscansucceed.com 3
Czego mogą się Państwo dzisiaj nauczyć? Jak może to pozytywnie wpłynąć na wyniki dzieci w mojej szkole? Jak może to pozytywnie wpłynąć na postawy społeczne i emocjonalne dzieci? Jaki może być mój wkład w badania? Jak możemy sięgnąć po wsparcie by mieć pewność, że postępujemy właściwie? Wczesne i Wczesnoszkolne Rozpoznawanie Zaburzeń u Dzieci OSKKO Wrocław, 12-13 kwietnia 2013 http://www.oskko.edu.pl/wroclaw2013/ mary@kidscansucceed.com 4
Jak możemy pomóc dzieciom by uczyły się lepiej? Dlaczego nie potrafią się uczyć i dlaczego nieustannie się wiercą? Jakie są powody dla których dzieci nie są w stanie prosto siedzieć lub przepisywać z tablicy? Jakie są powody wyjaśniające ich zachowanie i co mogę z tym zrobić?
Co można osiągnąć lub poprawić przy pomocy ruchu rozwijającego Nie wyleczy trudności Może poprawić całościowe funkcjonowanie Może poprawić gotowość do nauki Może pozwolić uniknąć niewłaściwej diagnozy, interwencji i zmarnowanego czasu. mary@kidscansucceed.com 6
Co może zmienić/poprawić ruch rozwijający Usprawnić: Motorykę Koordynację Zachowania w klasie Czytanie i rysowanie Koncentrację Pewność siebie Kompetencje społeczne mary@kidscansucceed.com 7
Zsynchronizowane przewroty! mary@kidscansucceed.com 8
Trudności z turlaniem się Szkoła specjalna na Fidżi Wczesne i Wczesnoszkolne Rozpoznawanie Zaburzeń u Dzieci OSKKO Wrocław, 12-13 kwietnia 2013 http://www.oskko.edu.pl/wroclaw2013/ mary@kidscansucceed.com 9
Szkolenia w Polsce mary@kidscansucceed.com 10
Podejście fizyczne do trudności w uczeniu Równowaga i koordynacja Ruch i nauka Wzrok, przetwarzanie wzrokowe i nauka Słuch, procesy związane ze słuchem oraz nauka Testy psychologiczne mary@kidscansucceed.com 11
Powody Udział w czynnościach percepcyjnomotorycznych umożliwia uczniom lepszy rozwój kontroli nad ciałem, lepszą koordynację, większą świadomość ciała, większe możliwości intelektualne oraz bardziej pozytywne postrzeganie samego siebie. mary@kidscansucceed.com 12
Powody Uczniowie o niskim stopniu rozwoju percepcyjno-motorycznego często doświadczają trudności w uczeniu się czytania i pisania i mogą mieć niski stopień świadomości własnego ciała oraz czuć się mniej pewni siebie. Aktywność fizyczna pozwala zbudować solidne podstawy dla przyszłych osiągnięć szkolnych. mary@kidscansucceed.com 13
Ruch jest naszym pierwszym językiem mary@kidscansucceed.com 14
Niedojrzałość neuromotoryczna Pojęcie to opisuje utrzymywanie się niedojrzałych schematów kontroli ruchowej. Mogą one być rezultatem klasycznych symptomów neurologicznych, lub też stanowić odzwierciedlenie zaburzeń funkcjonalnych lub rozwojowych w konkretnych obszarach. Goddard Blythe 2012 mary@kidscansucceed.com 15
Niedojrzałość neuromotoryczna Systemy oraz struktury odpowiedzialne za ruch wciąż ewoluują przez cały okres rozwoju. Główne etapy w rozwoju motorycznym i możliwościach motorycznych ujawniają zewnętrzne oznaki funkcjonalnej dojrzałości neuromotorycznej. Wczesne i Wczesnoszkolne Rozpoznawanie Zaburzeń u Dzieci OSKKO Wrocław, 12-13 kwietnia 2013 http://www.oskko.edu.pl/wroclaw2013/ mary@kidscansucceed.com 16
Dlaczego niektóre dzieci mają trudności w szkole? Założenia dojrzałości dziecka do nauki: Dziecko jest gotowe do nauki Dobre nauczanie i dziecko reagujące = zadowalający postęp Założenia sprawiające, że uczeń ponosi porażkę: Dziecko jest niechętne i nie umie się uczyć. Dziecko ma specjalne potrzeby edukacyjne, np. dysleksję, ADHD, itp. Coś jest nie tak z dzieckiem/jego rodziną. mary@kidscansucceed.com 17
Noworodek Stworzenie opanowane przez odruchy, gdzie odruchy oznaczają reakcje na zewnętrzne i wewnętrzne odczucia i bodźce. Sprawności motoryczne stopniowo zmieniają się z odruchowych, w kontrolowane. Pomimo wyjątkowości każdego dziecka, wszystkie dzieci są wynikiem takich samych wzorców rozwoju w łonie matki: sekwencji etapów, które trwają przez wiele lat życia. mary@kidscansucceed.com 18
Odruchy pierwotne Grupa odruchów rozwijających się w macicy, które są już w pełni rozwinięte w momencie narodzin przy porodzie terminowym. Są stopniowo hamowane i zamieniają się w bardziej dojrzałe wzorce i umiejętności postawne w ciągu pierwszych 6 miesięcy życia. mary@kidscansucceed.com 19
Odruchy pierwotne Nigdy całkiem nie zanikają, czy są hamowane, czy zintegrowane. Mogą pozostać aktywne, jeśli miało miejsce uszkodzenie w ośrodkach wyższych czynności mózgowych we wczesnych latach życia (np. mózgowe porażenie dziecięce). Uaktywnione w późniejszych latach życia: udary, urazy głowy, choroby zwyrodnieniowe. mary@kidscansucceed.com 20
Odruchy pierwotne Za słabe, za mocne, lub zbyt długo przetrwałe mogą wpływać negatywnie na przetwarzanie bodźców i hamować rozwój. Dowody i badania nt. programów ruchu rozwijającego na podłożu/podłodze jako odpowiedź na przetrwałe odruchy pierwotne i niedorozwinięte odruchy postawne. mary@kidscansucceed.com 21
Niektóre powody przetrwałych odruchów pierwotnych W macicy: choroba matki, stres, toksyny Urazy porodowe i interwencje Problemy u noworodków Problemy u niemowląt Nagłe urazy Wspólne występowanie niektórych z powyższych plus czynniki środowiskowe Wczesne i Wczesnoszkolne Rozpoznawanie Zaburzeń u Dzieci OSKKO Wrocław, 12-13 kwietnia 2013 http://www.oskko.edu.pl/wroclaw2013/ mary@kidscansucceed.com 22
Niektóre oznaki zaburzeń neurorozwojowych u młodszych i starszych dzieci Późne chodzenie/mówienie Słaba koncentracja Problemy emocjonalne Łatwa dekoncentracja/dzieci impulsywne/ hiperaktywne Równowaga, umiejętności motoryczne, postawa, pozycja siedząca Słabe wyniki w szkole, organizacja pracy, przepisywanie z tablicy Słabo rozwinięte poczucie czasu mary@kidscansucceed.com 23
Odruchy pierwotne: Ocena potencjału Zidentyfikuj oznaki niedojrzałości neuromotorycznej. Oceń rodzaj i zakres wymaganej interwencji Zmierz zmiany w statusie odruchu przed i po interwencji. Pomóż nauczycielom edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej wcześnie interweniować, aby uniknąć późniejszych problemów. mary@kidscansucceed.com 24
Czynniki ograniczające sukces na spodziewanym poziomie w metodach dostępnych dla nauczyciela/rodzica Ukryte problemy z rozwinięciem solidnych podstaw dla uczenia się: Niedojrzałość neuromotoryczna, która opisuje ciągłą obecność zbioru Odruchów Pierwotnych w wieku powyżej 6 miesięcy (najpóźniej 12 miesięcy), występująca wraz z: Brakiem lub niedorozwojem Odruchów Postawnych w wieku powyżej 3 ½ roku. mary@kidscansucceed.com 25
Jak wykryć trudności w uczeniu się Obserwacja ćwiczeń fizycznych np. utrzymywania równowagi, turlania, podskakiwania Sposób trzymania pióra i pismo Postawa w trakcie stania, siedzenia i chodzenia Obserwacja umiejętności słuchania, receptywnych i języka ekspresji. mary@kidscansucceed.com 26
Współwystępowanie różnych trudności w uczeniu się Zespół rozwojowych zaburzeń koordynacji (DCD) Zaburzenia uwagi (ADD) Dysleksja Spektrum zaburzeń autystycznych (ASD) mary@kidscansucceed.com 27
Dysleksja 4 główne obszary trudności: Automatyczne utrzymanie równowagi Niedojrzałość funkcji motorycznych Trudności z przetwarzaniem słuchowym Nienormalne przetwarzanie wzrokowe Wczesne i Wczesnoszkolne Rozpoznawanie Zaburzeń u Dzieci OSKKO Wrocław, 12-13 kwietnia 2013 http://www.oskko.edu.pl/wroclaw2013/ mary@kidscansucceed.com 28
Zespół rozwojowych zaburzeń koordynacji Jeśli występuję zbiór nienormalnych odruchów pierwotnych i będzie to negatywnie wpływać na rozwój utrzymania równowagi i funkcje motoryczne Program poprawia świadomość odczuwania i integracji sensorycznej mary@kidscansucceed.com 29
Spektrum zaburzeń autystycznych Znaczenie historii rozwoju i profilu przedstawiającego symptomy Związek pomiędzy niedojrzałością funkcji motorycznych a indywidualnymi przypadkami mary@kidscansucceed.com 30
Zaburzenia uwagi Diagnoza lekarska lub psychologiczna Zaburzenia neuromotoryczne mogą być ukrytym czynnikiem w profilach wielu dzieci mary@kidscansucceed.com 31
Ale.. Tylko dlatego, że dziecko wygląda normalnie, nie zakładajmy, że jest gotowe do efektywnej nauki w środowisku klasowym. A. E. Tansley (1967 r.) mary@kidscansucceed.com 32
W klasie mary@kidscansucceed.com 33
Popularne postawy ciała Udogodnienia w postawie dzieci radzących sobie z odruchami przetrwałymi Drawings courtesy of Anna Buck mary@kidscansucceed.com 34
Popularne postawy ciała Rysunki użyte za zgodą Anny Buck mary@kidscansucceed.com 35
Kluczowe odruchy a uczenie się Asymetryczny toniczny odruch szyjny (ATOS) Symetryczny toniczny odruch szyjny (STOS) Toniczny odruch błędnikowy (TOB) Odruch moro Odruch Galanta Odruch dłoniowo-chwytny mary@kidscansucceed.com 36
Asymetryczny toniczny odruch szyjny (ATOS) mary@kidscansucceed.com 37
ATOS Utrzymanie może negatywnie wpłynąć na: Przewracanie się Czołganie (jak w wojsku) Równowagę kiedy głowa jest odwrócona Umiejętność chwytania piłki Wczesne i Wczesnoszkolne Rozpoznawanie Zaburzeń u Dzieci OSKKO Wrocław, 12-13 kwietnia 2013 http://www.oskko.edu.pl/wroclaw2013/ mary@kidscansucceed.com 38
ATOS Wpływa także na umiejętności motoryki małej ponieważ kontrola pisania wymaga dużego wysiłku. Dzieci mogą zbyt mocno naciskać pióro, trzymać je w nienaturalny sposób, mieć problemy z formowaniem liter. Ich koncentracja może być ograniczona, mogą szybko się męczyć z powodu wysiłku związanego z pisaniem.
TOB Utrzymanie może negatywnie wpłynąć na: Równowagę i napięcie mięśni Kontrolę ruchu oczu w trakcie czytania, pisania, przepisywania i działań matematycznych Umiejętności przestrzenne: problemy z ocenieniem przestrzeni, odległości, głębi i prędkości Hamuje rozwój odruchów prostowania mary@kidscansucceed.com 40
STOS Ugięte ramię świadczy o tym, że odruch nie jest zintegrowany mary@kidscansucceed.com 41
STOS Utrzymanie może negatywnie wpłynąć na: Rozwojowe etapy czołgania się na rękach i kolanach (pełzanie) Postawę w trakcie siedzenia i stania Koordynację ręka-oko mary@kidscansucceed.com 42
Odruch Moro Odruch moro mary@kidscansucceed.com 43
Odruchy postawne Ich obecność oznacza przyspieszony rozwój w ośrodkowym układzie nerwowym Pomagają niemowlęciu automatycznie utrzymać postawę, kiedy zmienia się otoczenie np. utrzymanie głowy w górze i otwarcie dróg oddechowych. Pozwalają dziecku na bezproblemową i efektywną interakcję z otoczeniem. mary@kidscansucceed.com 44
Testy przesiewowe Testy przesiewowe mają na celu zidentyfikowanie różnych miękkich objawów zaburzeń neurologicznych i występowania trzech odruchów pierwotnych. Przyczynowość Prognoza dot. potencjału naukowego Bariery dla osiągnięć mary@kidscansucceed.com 45
Testy przesiewowe Równowaga Propriocepcja Odruchy pierwotne: ATOS, STOS, TOB Śledzenie wzroku Percepcja wzrokowa Integracja wzrokowo-ruchowa Świadomość przestrzenna mary@kidscansucceed.com 46
Ocena 1:1 Użycie standardowych badań medycznych na: Koordynacja ruchów ciała i równowaga Wzorce rozwoju motorycznego Udział móżdżku Adiadochokineza Nienormalne odruchy pierwotne i postawne Funkcjonowanie nerwu okoruchowego mary@kidscansucceed.com 47
Turlanie: jak może wspomóc uczenie się? mary@kidscansucceed.com 48
Ślizganie: Powiązanie ze wzrokiem i postawą ciała mary@kidscansucceed.com 49
Przewroty: Koordynacja ciała, wzrok mary@kidscansucceed.com 50
Przewroty na krzyż mary@kidscansucceed.com 51
Czołganie się na brzuchu: koordynacja mary@kidscansucceed.com 52
Symetryczny toniczny odruch szyjny (STOS): Postawa i integracja górnej/dolnej części ciała mary@kidscansucceed.com 53
Czołganie po przekątnej: wzrok, postawa, uczenie się mary@kidscansucceed.com 54
Prosta ocena Etapy rozwoju Równowaga Koordynacja Problemy wzrokowo-percepcyjne Wyniki w klasie Wczesne i Wczesnoszkolne Rozpoznawanie Zaburzeń u Dzieci OSKKO Wrocław, 12-13 kwietnia 2013 http://www.oskko.edu.pl/wroclaw2013/ mary@kidscansucceed.com 55
Problemy ze wzrokiem Siedzenie zbyt blisko telewizora Przechylanie głowy, zasłanianie jednego oka Poruszanie głową w trakcie czytania Techniki unikowe Problemy z nadążaniem mary@kidscansucceed.com 56
Kształty Tasley a mary@kidscansucceed.com 57
Wyniki w zależności od wieku Koło: 3 lata (zgodnie z ruchem wskazówek zegara) Koło : 5 lat (przeciwnie do ruchu wskazówek zegara) Krzyżyk: 3 ½ lat Kwadrat: 4 lata X : 4 ½ -5 ½ lat Trójkąt: 6 lat Odwrócony kwadrat: 7 lat Romb: 7-7 ½ lat Union Jack (kształt flagi WB): 6 lat mary@kidscansucceed.com 58
Proste ćwiczenia w klasie Turlanie Rozgrzewki wzrokowe Czołganie się (jak w wojsku) Pełzanie Kręcenie się i obroty Ćwiczenia na proprioceptywne sprzężenie zwrotne mary@kidscansucceed.com 59
Skuteczność Badania pokazują korzyści w wielu obszarach ALE nie jest to lek na wszystkie trudności w uczeniu się. Może być konieczne zwrócenie się do innych specjalistów: logopedów, optometrystów behawioralnych, terapeutów zajęciowych, zorientowanie się jakie rozwiązania są dostępne mary@kidscansucceed.com 60
Badania Istnieje bezpośrednia korelacja pomiędzy niedojrzałością funkcji motorycznych a osiągnięciami szkolnymi. Różne organizacje: www.inpp.org.uk www.movetolearn.com.au Uznane przez Wydział Edukacji i Umiejętności (DfES) Badania międzynarodowe mary@kidscansucceed.com 61
Program szkolny INPP, 1996 r. Znaczące osłabienie aktywnych odruchów pierwotnych i lepsze wyniki w badaniach równowagi i koordynacji u dzieci biorących udział w programie. Poprawa w rysowaniu i czytaniu. Poprawa interakcji społecznej, zachowań w trakcie zabawy. Wczesne i Wczesnoszkolne Rozpoznawanie Zaburzeń u Dzieci OSKKO Wrocław, 12-13 kwietnia 2013 http://www.oskko.edu.pl/wroclaw2013/ mary@kidscansucceed.com 62
Projekt badawczy w Polsce Grupy 30 nauczycieli i innych profesjonalistów. Dwudniowe szkolenie dot. metody ruchu rozwijającego. Powiązany protokół oceny i kodeks postępowania. Dziesięciotygodniowy program interwencyjny wraz z oceną Maj 2009 r. mary@kidscansucceed.com 63
Usługi Szkolenia dla szkół: Program dla nauczycieli Ocena i wsparcie 1:1 Dostęp do międzynarodowych kontaktów z innymi profesjonalistami Nowości z konferencji Wczesne i Wczesnoszkolne Rozpoznawanie Zaburzeń u Dzieci OSKKO Wrocław, 12-13 kwietnia 2013 http://www.oskko.edu.pl/wroclaw2013/ mary@kidscansucceed.com 64
Dane kontaktowe Mary Mountstephen MA (SPE) www.kidscansucceed.com mary@kidscansucceed.com Wczesne i Wczesnoszkolne Rozpoznawanie Zaburzeń u Dzieci OSKKO Wrocław, 12-13 kwietnia 2013 http://www.oskko.edu.pl/wroclaw2013/ mary@kidscansucceed.com 65