Metodykanauczania pisania dzieci od 3-9 lat Z CYKLU: PORADY DYDAKTYKA
Pisanie to -skomplikowany proces angażujący wielorako różnorodne czynności dziecka: sensoryczne (wzrokowe, słuchowe, kinestetyczne), ruchowe (artykulacyjne oraz złożone manualne), poznawcze (pamięciowe, spostrzeżeniowe itp.), a przede wszystkim złożone czynności umysłowe
Uczenie się pisania to przede wszystkim uczenie się nowego języka, które zajmuje w życiu i rozwoju dziecka równie ważne miejsce jak czytanie
Czytania i pisania można uczyć dzieci dopiero wówczas gdy opanują one w zadowalającym stopniu mowę werbalną oraz osiągną niezbędny poziom dojrzałości psychofizycznej i intelektualnej
Zdaniem M. Cackowskiej pisanie wymaga: uświadomienia sobie słów i zdań, które mają być napisane; przeprowadzenia ich dokładnej analizy słuchowej w celu przełożenia na system dźwięków (fonemów); przyporządkowania im odpowiednich liter (grafemów); zapisania ich za pomocąruchów ręki z użyciem narzędzi pisarskich
Czytanie i pisanie sąod początku czynnościami w pełni świadomymi. Aby je opanowaćdziecko musi zdawaćsobie sprawęz ich struktury, znaćich elementy składowe, sposoby realizacji składających się na nie różnych czynności
Pisanie jest aktem psychomotorycznym, na który składająsiętakie elementy jak: Słuchowe wyodrębnianie głoski, Rozpoznawanie jego odpowiednika literowego, Rozmieszczenie kolejnych liter w wyrazie, napisanie litery lub wyrazu Na szereg pisania składa sięzatem szereg ruchów wykonywanych przez różne częś ęści aparatu ruchowego ręki, a sterowanych korą mózgową
Proces przygotowania dziecka do nauki pisania jest procesem długofalowym, obejmuje on przede wszystkim cały okres przedszkolny, a rozpoczyna sięjużw wieku trzech lat
Zgodnie z założeniami nowej podstawy programowej, kształtowanie umiejętności czytania w połączeniu z naukąpisania odbywa się na etapie edukacji wczesnoszkolnej (klasy I- III szkoły podstawowej). Natomiast zadaniem nauczycieli przedszkoli i tzw. klas zerowych jest ukształtowanie u dzieci gotowości do opanowania tych umiejętności w szkole.
Wyrabianie gotowości dzieci do nauki pisania w przedszkolu dotyczy: 1. rozwijania u dzieci sprawności psychoruchowej orientacji w przestrzeni, usprawniania ręki prawej i lewej, rozwijania pamięci ruchowej, kształtowania koordynacji wzrokowo _ ruchowej rozpoznawanie kierunków,
2. rozwijania sprawności manualnej poprzez ich działalność plastycznokonstrukcyjną techniki przestrzenne, techniki płaskie, zabawy ruchowo_ graficzne, zabawy i zajęcia graficzne. 3. zapoznania z symbolami graficznymi i wprowadzenia prób pisania
Proces przygotowania dziecka do pisania 1. Ćwiczenia w przygotowaniu do pisania należy rozpocząć ąćna papierach o dużych formatach 2. Należy uwzględnićmalowanie farbą, grubym pędzlem, patykiem różnorodnych wzorów, figur, znaków 3. Rysowanie wzoru na niby w powietrzu, na stole lub kartce 4. Flamanster jest zalecany dla dzieci przejawiających nadmierne napięcie mięś ęśni dłoni
Rysowanie kredką w przypadku słabego napięcia mięśniowego dłoni Należy stosowaććwiczenia rozluźniające całąrękę, dłońi palce Każde narzędzie pisarskie powinno być dokładnie zatemperowane
KSZTAŁTOWANIE GOTOWOŚCI DO NAUKI CZYTANIA I PISANIA Zgodnie Podstawą Programową Wychowania Przedszkolnego Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej: 1) potrafi określićkierunki oraz miejsca na kartce papieru, rozumie polecenia typu: narysuj kółko w lewym górnym rogu kartki, narysuj szlaczek, zaczynając od lewej strony kartki;
2) potrafi uważnie patrzeć(organizuje pole spostrzeżeniowe), aby rozpoznaći zapamiętaćto, co jest przedstawione na obrazkach; 3) dysponuje sprawnością rąk oraz koordynacją wzrokowo-ruchowąpotrzebnądo rysowania, wycinania i nauki pisania; 4) interesuje sięczytaniem i pisaniem; jest gotowe do nauki czytania i pisania;
5) słucha np. opowiadań, baśni i rozmawia o nich; interesuje się książkami; 6) układa krótkie zdania, dzieli zdania na wyrazy, dzieli wyrazy na sylaby; wyodrębnia głoski w słowach o prostej budowie fonetycznej; 7) rozumie sens informacji podanych w formie uproszczonych rysunków oraz często stosowanych oznaczeń i symboli, np. w przedszkolu, na ulicy, na dworcu.
Nauka pisania sprowadza siędo: Pokazu poprawnego wzoru danej litery Analizy jej elementów składowych Pokazu sposobu kreślenia Ćwiczenia ręki dziecka w poprawnym kreśleniu poszczególnych liter, zespołów liter, wyrazów (itp.) (systematyczność, częstotliwość)
Etapy umiejętności pisania 1. Pismo elementarne jest ono typowe dla ucznia klasy I, uwaga dziecka skoncentrowana jest na elementach pisma, łączeniu liter z kolejnymi w obrębie wyrazu. 2. Pismo swobodne typowe dla ucznia klasy II 3. Pismo płynne występuje u uczniów klas III, uczeń słuchając może płynnie zapisywaćusłyszane wyrazy, zdania.
W pierwszym etapie zdobywania umiejętności pisania, należy zatem: zaznajomićdzieci z kształtem i sposobem pisania małych i wielkich liter; utrwalaći doskonalićpisanie liter w wyrazach, (zwracając szczególnąuwagęna przestrzeganie ustalonego wzoru liter i odpowiednie ich łączenie, które sprzyja wytworzeniu siętzw. pamięci ruchowej, pomocnej przy nauce ortografii)
W drugim roku nauki występuje jużpisanie pod dyktando, ze słuchu. Prowadzi sięćwiczenia w kształtnym pisaniu małych i wielkich liter w grupach wg. pokrewieństwa konstrukcyjnego, wyrabia sięumiejętnośćprawidłowego łączenia liter w wyrazach oraz ćwiczy płynnośći czytelnośćpisma.
W II klasie dzieci powinny zdobyćnawyk prawidłowego przepisywania, aby spoglądali do tekstu jak najrzadziej i przepisywali od razu całe wyrazy lub krótkie zdania. Na tym etapie, dziecko musi miećnie tylko wyobrażenie wzrokowe litery, ale tez musi prawidłowo usłyszećdźwięki wchodzące w skład tego słowa.
W III klasie utrwala sięwszystkie wiadomości poznane w klasie I i II, przyspiesza siętempo pisania, dąży do osiągnięcia czytelnego i estetycznego pisma z uwzględnieniem właściwego rozmieszczenia na stronie, pisania liter ruchem całościowym, łączenia ich prawidłowo (łączenie naturalne, stykowe, przez kreskę), większą swobodę w pisaniu i przepisywaniu.
Kryteria poprawności pisma dziecka: Czytelność poprawne rozpoznawanie litery Pisemność właściwe łączenie danej litery z innymi literami lub zespołami liter) Kryterium estetyczne ma ono charakter subiektywny
Błędy pojawiające sięw toku nauki pisania: Błędy konstrukcyjne naruszenie w pisaniu kształtu danej litery w konfrontacji ze wzorem ( niedokładnośćw odtwarzaniu zasadniczej formy danej litery, brak wszystkich elementów składowych danej litery itp.) Błędy w łączeniu danej litery z innymi literami Błędy w proporcjach kreślonych liter
Początkowa nauka pisania jest swoistą inicjacją dziecka w świat symboli językowych Nadrzędnąwartościąkształcenia językowego jest nauka komunikatywnego posługiwania się przez dziecko językiem ojczystym w mowie i piśmie
Literatura Więckowski Ryszard: Pedagogika wczesnoszkolna, Warszawa 1995. Red. Anny Brzezińskiej: Czytanie i pisanie nowy język dziecka, Warszawa 1987. Cackowska Maria: Nauka czytania i pisania w klasach przedszkolnych, Warszawa 1984. Mam 6 lat. Przewodnik metodyczny dla nauczyciela, Warszawa 1988.