Nauczanie przedszkolne i zintegrowane Europejskie gry i zabawy w przedszkolu Beata Zaskalska Przedszkole Miejskie Nr 6 w Mielcu zaskalski@poczta.onet.pl Zabawy i gry towarzyszą dziecku od początku jego kontaktów z otoczeniem a nauka poprzez zabawę wychodzi naprzeciw naturalnym potrzebom dziecka, pomaga przejść od swobodnych działań do systematycznej pracy. Uśmiech, radość towarzysząca zabawom pobudza do większej aktywności i własnej twórczości. Sprzyja przyjacielskim kontaktom, tworzy klimat zaufania i szacunek dla nauczyciela i rówieśników. Dowcip i humor doskonale wspomagają przyswajanie wiedzy także z zakresu edukacji europejskiej już w przedszkolu. Podczas zajęć dzieci poznają legendy Warszawy, Krakowa, historie swoich miast, czymś nowym byłaby dla nich legenda o Zeusie. Według legendy na azjatyckim wybrzeżu Morza Śródziemnego, tam gdzie dzisiaj znajduje się Liban, żyła księżniczka o imieniu Europa. Jej ojcem był król Agenor. Pewnej nocy Europie przyśniło się, że kłócą się o nią dwa kraje o postaciach kobiet. Jedna, Azja, chciała, aby Europa pozostała, tu gdzie jest. Druga, kraj leżący po przeciwnej stronie, otrzymała od króla bogów Zeusa rozkaz wyprowadzenia jej nad morze. Następnego ranka księżniczka zbierała nad brzegiem morza kwiaty. W pewnej chwili z wody wyszedł potężny, lecz łagodny byk. Przekonał on Europę, by usiadła na jego grzbiecie i popędził przed siebie. Po drodze byk wyznał Europie, że jest Zeusem, który przybrał postać zwierzęcia. Uprowadził księżniczkę na grecką wyspę Kretę i tam pojął ją za żonę. Gdy dzieci poznają legendę o Zeusie, mogą przygotować piękną inscenizację i przedstawić zaproszonym gościom. Bajki europejskie są znane dzieciom, natomiast nazwisko autora i kraj, z którego pochodzi zdecydowanie nie. Wykorzystując mapę Europy możemy pokazać Włochy (Pinokio), Niemcy (Jaś i Małgosia), Francję (Dzwonnik z Notre Dame), Danię (Kopciuszek), Polskę (Koziołek Matołek) itp. Bajkę można przedstawić w dowolnej formie: plastycznej i teatralnej. W podobny sposób opowiemy dzieciom o kuchni, zabytkach, sporcie, modzie, tradycjach krajów europejskich, wakacjach, roku szkolnym i zabawach naszych rówieśników. Przy okazji zajęć muzycznych słuchamy hymnu Oda do radości. 45
Beata Zaskalska Europejskie gry i zabawy w przedszkolu Gry i zabawy edukacyjne Turysta w Europie Dzieci spacerują po sali, słuchają opowiadania nauczyciela i postępują według tego, co usłyszeli. Do jednego z krajów Europy przyjeżdża grupa turystów. Wysiadają z pociągu. Są speszeni, spłoszeni, patrzą tylko na czubki swoich butów. Gdy ktoś ich potrąca są onieśmieleni. W miarę upływu czasu ośmielają się oglądają na innych już na wysokości kolan patrzą, jak kto jest ubrany. Bardziej ośmieleni spacerują pewniej, patrzą na ludzi na wysokości ramion. Gdy ktoś wydaje się im sympatyczny, interesujący podają niepewnie dłoń. Zupełnie już ośmieleni nowym miejscem radośnie podają sobie dłoń i padają wzajemnie w ramiona witając się serdecznie. Puzzle flagi Unii Europejskiej Nauczyciel dokonuje podziału grupy na zespoły 5 osobowe za pomocą gwiazdek w 5 różnych kolorach (za wyjątkiem żółtego i niebieskiego.) Każdy zespół ma 3 elementy puzzli. Przedstawiciele grup biorą te elementy i podchodzą na środek sali, gdzie wspólnie 5 zespołów dokonuje złożenie całego puzzla flagi Unii Europejskiej. Pozostałe dzieci mierzą czas, w jakim zostanie wykonana ta czynność. Dzieci próbują opisać flagę Unii Europejskiej a w szczególności liczbę gwiazd i sposób ich ułożenia. Następnie nauczyciel opowiada o unijnej fladze. Flaga UE to dwanaście złotych gwiazd ułożonych w kole na niebieskim tle. Symbolizują one jedność społeczności europejskiej. Liczba gwiazd jest niezmienna i ma symbolizować doskonałość, pełnię i harmonię. Rysujemy flagę Nauczyciel dzieli grupę na 6 osobowe zespoły. Każdy zespół otrzymuje arkusz szarego papieru, markery i kostkę do gry. Każde dziecko w zespole rzuca kostką po kolei. Po każdym rzucie kolejna osoba dorysowuje kolejny element flagi Unii Europejskiej. Wcześniej nauczyciel wiesza w dobrze dla wszystkich widocznym miejscu duży arkusz szarego papieru lub prezentuje na fazogramie wzór flagi europejskiej. Dalsze reguły nauczyciel ustala wspólnie z dziećmi np.: osoba, która rzuciła kostką może narysować tyle kresek, ile oczek wypadło na kostce; jedną kreską można narysować tylko wtedy, gdy na kostce ukaże się 1 lub 6 oczek; każdą gwiazdkę można zamknąć tylko w przypadku wyrzucenia brakującej liczby kresek; w przypadku wyrzucenia większej liczby kresek, niż wymagana do zamknięcia gwiazdki, dzieci mogą rozpocząć rysowanie kolejnej gwiazdki, jednak zespół musi pamiętać, że ma do zakończenia poprzednią gwiazdkę; 46
CKPiDN w Mielcu Zeszyty nauczycielskie Nr 1/2004 wygrywa ten zespół, który zakończy rysowanie flagi najszybciej; na zakończenie każdy zespół koloruje narysowaną flagę. Uciekające rybki zabawa dzieci we Francji Materiały: deska o gładkiej powierzchni (np. blat stołu) co najmniej 100 x 20 cm, wstążka, karton (tyle arkuszy ile uczestników), nożyczki, słomki (wachlarze, arkusze kartonu) dla wszystkich uczestników. Przed rozpoczęciem zabawy wycinamy z kartonu lub kolorowego, sztywnego papieru rybki dla wszystkich uczestników po jednej. Głowę i ogon każdej z nich lekko odginamy do góry, aby rybka nie leżała płasko na blacie. Aby przeprowadzić wyścigi, układamy deskę na podstawie na wysokości kolan. Jeśli mamy kilka desek, ustawiamy je równolegle. Tory dla poszczególnych rybek wyznaczamy za pomocą wstążki. Zabawa polega na przeprowadzeniu rybek z jednego końca deski na drugi od startu do mety za pomocą dmuchania lub wachlowania. Wolno pochylać się nad deską dowolnie głęboko, pod warunkiem, że nie przeszkadza to innym uczestnikom zabawy. Rybki, które w czasie wyścigu upadną na ziemię lub całym obwodem znajdą się poza wyznaczonym torem, muszą powrócić na miejsce startu i zaczynać od początku. Zwycięża ten, czyja rybka najszybciej dotrze do mety. Jeżeli dysponujemy tylko jedną deską możemy mierzyć czas za pomocą stopera. Kaczuszki chodźcie do mnie zabawy dzieci w Niemczech Kaczuszki chodźcie do mnie to jedna z ulubionych zabaw młodszych dzieci. Wyznaczamy czworokątne pole gry, którego wielkość zależy od liczby uczestników. Losujemy, kto w pierwszej rundzie będzie kaczą mamą, a kto wilkiem. Pozostałe dzieci to kaczątka. Kacza mama i kaczęta ustawiają się naprzeciw siebie wzdłuż węższych boków boiska. Wilk czatuje w pobliżu linii bocznej w połowie długości. Kacza mama woła: Kaczuszki chodźcie do mnie, a dzieci odpowiadają: Nie możemy. Wilk stoi pod drzwiami. Na to kacza mama powtarza: Kaczuszki, chodźcie do mnie. Kaczuszki biegną do mamy stojącej po drugiej stronie boiska, a wilk próbuje je schwytać. Kaczątko złapane przez wilka staje się wilkiem. Gdy kacza mama i jej dzieci są już bezpieczne za linią końcową boiska, zaczyna się druga runda. Zamienione w wilki kaczęta pomagają wilkowi chwytać swoich dawnych partnerów z drużyny. Gra trwa do momentu, gdy na boisku pozostanie tylko jedna kaczuszka. W kolejnej rundzie obejmuje ona rolę wilka. Ostatnie złapane kaczątko staje się kaczą mamą. Szkoła zabawy dzieci we Włoszech Średniej wielkości piłką rzucamy o pozbawioną okien ścianę domu lub sali gimnastycznej, po czym po odbiciu łapiemy. Należy przy tym przestrzegać podanej niżej kolejności i zasad. Kto popełni błąd lub upuści piłkę, ten odpada z gry. Jego miejsce zajmuje następny uczestnik zabawy. 47
Beata Zaskalska Europejskie gry i zabawy w przedszkolu Trzynaście reguł gry: 1. Rzucamy piłkę i łapiemy ją oburącz. 2. Rzucamy i łapiemy piłkę nie odrywając stóp od podłoża. 3. Rzucamy i łapiemy piłkę, przy czym nie wolno się zaśmiać. 4. Rzucamy piłkę i łapiemy ją, stojąc na jednej nodze. 5. Rzucamy piłkę i łapiemy ją jedną ręką. 6. Rzucamy piłkę i klaszczemy dwukrotnie przed jej złapaniem. 7. Rzucamy piłkę i przed jej złapaniem klaszczemy raz przed sobą i raz za plecami. 8. Rzucamy piłkę i przed jej złapaniem kręcimy młynka skrzyżowanymi ramionami. 9. Rzucamy piłkę i przed jej złapaniem posyłamy pocałunek. 10. Rzucamy piłkę i przed jej złapaniem dotykamy prawą ręką podłoża. 11. Rzucamy piłką i przed jej złapaniem uderzamy się prawą ręką w piersi. 12. Rzucamy piłkę i przed jej złapaniem składamy ramiona na piersi. 13. Rzucamy piłkę i przed jej złapaniem obracamy się wokół własnej osi. Wykonanie opisanych 13 rzutów oznacza koniec pierwszej rundy. W drugiej rundzie zaczynamy od początku. Tajemnica polega jednak na tym, że poszczególne zasady odnoszą się nie tylko do kolejnych rzutów, ale w każdej z rund obowiązuje reguła główna i 12 reguł pomocniczych, które muszą być zachowane. Na przykład: od drugiego rzutu, zaczynającego drugą rundę, nie wolno wykonać kroku w prawo, aż do trzeciego rzutu. Od niego zaczyna się trzecia runda, w której dodatkowo nie wolno się śmiać. Początkiem czwartej rundy jest czwarty rzut, od którego musimy cały czas stać na jednej nodze. Wg tego schematu wykonujemy kolejne rzuty w dalszych rundach. Podróż balonem Nauczyciel informuje, że w dniu dzisiejszym wybieramy się w niezwykłą podróż po Europie, podróż będziemy odbywać balonem wypełnionym gorącym powietrzem. Wszyscy biegną do niego, najpierw się witają, tak jak to się robi u każdego w domu. Potem wszyscy razem wsiadają do balonu, który zaraz wystartuje i przeniesie nas do różnych krajów. Chcemy poznać ludzi w tych krajach, interesują nas szczególnie rytuały powitalne. Gdzieś lądujemy, wszyscy uczestnicy witają się ze sobą wedle objaśnionego, typowego dla tego miejsca sposobu. Balon podnosi się wolno, kołysze się. Spoglądamy w dół, widzimy coraz mniejszych ludzi, domy, samochody. Płyniemy ponad polami, łąkami, lasami i górami, nagle wyłania się pod nami Morze Śródziemne. Balon obniża lot i ląduje w pierwszym miejscu: 48
CKPiDN w Mielcu Zeszyty nauczycielskie Nr 1/2004 Grecja Lądujemy w pobliżu Olimpu, w małym miasteczku. Mieszkańcy są życzliwi i tańczą z nami na powitanie sirtaki. Włochy W pobliżu naszego miejsca lądowania leży mała miejscowość, której mieszkańcy właśnie świętują. Udajemy się i pozdrawiamy się Bon giorno oraz ujmujemy dłoń partnera między swoje dłonie. Austria Wylądowaliśmy w zaśnieżonych Alpach. Świeci słońce, ludzie siedzą na zewnątrz obok chat i uśmiechają się do nas przyjaźnie. Na powitanie skłaniamy nisko głowy i machamy prawą ręką. Hiszpania Balon ląduje w pięknej stolicy Hiszpanii Madrycie. Wszyscy witają się słowami Buenos dias oraz całują w oba policzki trzymając ręce na ramionach partnera. Francja O mały włos zahaczylibyśmy o wieżę Eiffla. Wylądowaliśmy tuż pod Paryżem w Ogrodach Wersalskich. Wszystkim spotkanym mówimy Bon jour, a młodym Salut. Później podajemy sobie dłonie i całujemy w oba policzki. Wielka Brytania Tym razem lądujemy tuż przy najbardziej charakterystycznym obiekcie Londynu, czyli Big Benie. Przyglądającym się nam chłodno Anglikom mówimy Hello i podajemy prawe dłonie. O piątej po południu pijemy filiżankę herbaty. Niemcy Tym razem lądujemy w Bawarii krainie bogatej w lasy, góry i zamki. Wiele razy powtarzamy słowa Guten Tag, którymi witamy się z naszymi zachodnimi sąsiadami. Dania Podczas gdy balon się obniża, widzimy podobną do warszawskiej syrenki słynną kopenhaską syrenkę witającą wpływające do portu statki. Kłaniamy się królowej Danii i mówimy Goddag. Finlandia Nasz lot balonem kierujemy w stronę Finlandii, gdzie spotykamy się za Świętym Mikołajem. Pozdrawiamy go słowami Hyvää päivää. Nasza podróż kończymy w Polsce, w której czujemy się najlepiej. Spotykanym ludziom mówimy Cześć i przybijamy piątkę! Wszędzie dobrze, ale w domu najlepiej! Mam nadzieję, że powyższe zabawy i gry przyczynią się do pogłębienia wiedzy o Unii Europejskiej, przygotują najmłodsze dzieci do pokonywania kolejnych 49
Beata Zaskalska Europejskie gry i zabawy w przedszkolu progów w zdobywaniu wiedzy, a także będą inspiracją dla nauczycieli do uatrakcyjniania zajęć z dziećmi. Biblografia: 1. Barankiewicz Z. M., Mosiński B., Waluch K.: Gry i zabawy w edukacji europejskie. Wydawnictwo Naukowe NOVUM, Płock 2003. 2. Nehring A.: Unia Europejska krok po kroku. Wydawnictwo Naukowe NOVUM, Płock 2003. 3. Praca zbiorowa: Szkolny Klub Europejski Poradnik. Wydawnictwo CODN, Warszawa 2002. 4. Kocowska B.: (Przekład z języka niemieckiego) Każde dziecko to potrafi Gry i zabawy z całego świata. DELTA. 5. Bieda H.: 15 lekcji o Europie, Wydawnictwo Wokół Nas, Gliwice 2001. 50