profesor PS, dr hab. inż. Alexander Ţariov pok. 211;

Podobne dokumenty
Cyfrowe przetwarzanie sygnałów. Wykład 10. Transformata cosinusowa. Falki. Transformata falkowa. dr inż. Robert Kazała

Przetwarzanie Sygnałów. Zastosowanie Transformaty Falkowej w nadzorowaniu

LABORATORIUM AKUSTYKI MUZYCZNEJ. Ćw. nr 12. Analiza falkowa dźwięków instrumentów muzycznych. 1. PODSTAWY TEORETYCZNE ANALIZY FALKOWEJ.

Akwizycja i przetwarzanie sygnałów cyfrowych

EKSTRAKCJA CECH TWARZY ZA POMOCĄ TRANSFORMATY FALKOWEJ

Cyfrowe przetwarzanie i kompresja danych

2. Próbkowanie Sygnały okresowe (16). Trygonometryczny szereg Fouriera (17). Częstotliwość Nyquista (20).

Politechnika Świętokrzyska. Laboratorium. Cyfrowe przetwarzanie sygnałów. Ćwiczenie 6. Transformata cosinusowa. Krótkookresowa transformata Fouriera.

TRANSFORMATA FALKOWA 2D. Oprogramowanie Systemów Obrazowania 2016/2017

Laboratorium Przetwarzania Sygnałów

TRANSFORMATA FALKOWA. Joanna Świebocka-Więk

Zastosowanie falek w przetwarzaniu obrazów

Transformata Fouriera

Laboratorium Przetwarzania Sygnałów Biomedycznych

Adaptive wavelet synthesis for improving digital image processing

uzyskany w wyniku próbkowania okresowego przebiegu czasowego x(t) ze stałym czasem próbkowania t takim, że T = t N 1 t

TRANSFORMATA FALKOWA WYBRANYCH SYGNAŁÓW SYMULACYJNYCH

Falki, transformacje falkowe i ich wykorzystanie

Zmiany fazy/okresu oscylacji Chandlera i rocznej we współrzędnych bieguna ziemskiego.

Przekształcenia widmowe Transformata Fouriera. Adam Wojciechowski

ANALIZA SEMANTYCZNA OBRAZU I DŹWIĘKU

3. Macierze i Układy Równań Liniowych

DYSKRETNA TRANSFORMACJA FOURIERA

Rozdział 1 PODSTAWOWE POJĘCIA I DEFINICJE

Akustyka muzyczna ANALIZA DŹWIĘKÓW MUZYCZNYCH

CYFROWE PRZTWARZANIE SYGNAŁÓW (Zastosowanie transformacji Fouriera)

Zmiany fazy/okresu oscylacji Chandlera i rocznej we współrzędnych bieguna ziemskiego.

Przedmowa Wykaz oznaczeń Wykaz skrótów 1. Sygnały i ich parametry Pojęcia podstawowe Klasyfikacja sygnałów

Analiza obrazów - sprawozdanie nr 2

Układy stochastyczne

Transformaty. Kodowanie transformujace

Akwizycja i przetwarzanie sygnałów cyfrowych

Pałkowa analiza sygnałów

Transformata Fouriera. Sylwia Kołoda Magdalena Pacek Krzysztof Kolago

POSZUKIWANIE FALKOWYCH MIAR POTENCJAŁU INFORMACYJNEGO OBRAZÓW CYFROWYCH JAKO WSKAŹNIKÓW JAKOŚCI WIZUALNEJ

przetworzonego sygnału

ANALIZA HARMONICZNA DŹWIĘKU SKŁADANIE DRGAŃ AKUSTYCZNYCH DUDNIENIA.

dr inż. Artur Zieliński Katedra Elektrochemii, Korozji i Inżynierii Materiałowej Wydział Chemiczny PG pokój 311

FFT i dyskretny splot. Aplikacje w DSP

Kompresja dźwięku w standardzie MPEG-1

Transformata falkowa

Podstawy Elektrotechniki i Elektroniki. Opracował: Mgr inż. Marek Staude

7. Szybka transformata Fouriera fft

Przekształcenie Fouriera obrazów FFT

Kompresja Danych. Streszczenie Studia Dzienne Wykład 13, f(t) = c n e inω0t, T f(t)e inω 0t dt.

Kodowanie transformacyjne. Plan 1. Zasada 2. Rodzaje transformacji 3. Standard JPEG

4 Zasoby językowe Korpusy obcojęzyczne Korpusy języka polskiego Słowniki Sposoby gromadzenia danych...

BIBLIOTEKA PROGRAMU R - BIOPS. Narzędzia Informatyczne w Badaniach Naukowych Katarzyna Bernat

Przetwarzanie i transmisja danych multimedialnych. Wykład 8 Transformaty i kodowanie cz. 2. Przemysław Sękalski.

Transformata Fouriera i analiza spektralna

Definicja. x(u)h (u t)e i2πuf du. F x (t,f ;h) = Krótko czasowa transformata Fouriera Ciągłą transformata falkowa

Andrzej Leśnicki Laboratorium CPS Ćwiczenie 6 1/8 ĆWICZENIE 6. Dyskretne przekształcenie Fouriera DFT

POLITECHNIKA POZNAŃSKA

Diagnostyka obrazowa

Podstawy Przetwarzania Sygnałów

Ćwiczenie 3. Właściwości przekształcenia Fouriera

Andrzej Leśnicki Laboratorium CPS Ćwiczenie 7 1/7 ĆWICZENIE 7. Splot liniowy i kołowy sygnałów

Analiza porównawcza wybranych transformat w kontekście zobrazowania zaszumionego sygnału harmonicznego

Cyfrowe przetwarzanie sygnałów Jacek Rezmer -1-

9. Dyskretna transformata Fouriera algorytm FFT

dr inż. Artur Zieliński Katedra Elektrochemii, Korozji i Inżynierii Materiałowej Wydział Chemiczny PG pokój 311

Diagnostyka obrazowa

DYSKRETNE PRZEKSZTAŁCENIE FOURIERA C.D.

ZASTOSOWANIE ANALIZY FALKOWEJ DO DIAGNOSTYKI ŁOŻYSK TOCZNYCH SILNIKÓW INDUKCYJNYCH

8. Analiza widmowa metodą szybkiej transformaty Fouriera (FFT)

Metody Przetwarzania Danych Meteorologicznych Ćwiczenia 14

Teoria sterowania - studia niestacjonarne AiR 2 stopień

Przetwarzanie obrazów wykład 6. Adam Wojciechowski

Programowanie w Baltie klasa VII

Teoria sygnałów Signal Theory. Elektrotechnika I stopień (I stopień / II stopień) ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny)

Dyskretna transformata falkowa z wykorzystaniem falek Haara. Alfréd Haar

Matematyka dyskretna. Andrzej Łachwa, UJ, /15

Filtracja obrazu operacje kontekstowe

Matematyka dyskretna. Andrzej Łachwa, UJ, /10

Systemy i Sieci Telekomunikacyjne laboratorium. Modulacja amplitudy

Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć

CHARAKTERYSTYKI CZĘSTOTLIWOŚCIOWE

Analiza i modelowanie przepływów w sieci Internet. Andrzej Andrijew

Analiza szeregów czasowych: 2. Splot. Widmo mocy.

W celu obliczenia charakterystyki częstotliwościowej zastosujemy wzór 1. charakterystyka amplitudowa 0,

Podstawy Automatyki. wykład 1 ( ) mgr inż. Łukasz Dworzak. Politechnika Wrocławska. Instytut Technologii Maszyn i Automatyzacji (I-24)

Systemy akwizycji i przesyłania informacji

Laboratorium Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z przetwarzaniem sygnałów w MATLAB. 2. Program ćwiczenia. Przykład 1 Wprowadź

Ćwiczenie 6 Projektowanie filtrów cyfrowych o skończonej i nieskończonej odpowiedzi impulsowej

Cyfrowe przetwarzanie i kompresja danych. dr inż.. Wojciech Zając

Podstawy transmisji sygnałów

Temat ćwiczenia. Analiza częstotliwościowa

Zastosowanie analizy falkowej do wykrywania uszkodzeń łożysk tocznych

Dystrybucje, wiadomości wstępne (I)

Politechnika Wrocławska Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki Przetwarzanie sygnałów laboratorium ETD5067L

Przekształcenie Fouriera i splot

x(n) x(n-1) x(n-2) D x(n-n+1) h N-1

Wprowadzenie. Spis treści. Analiza_sygnałów_-_ćwiczenia/Filtry

Zastowowanie transformacji Fouriera w cyfrowym przetwarzaniu sygnałów

Matematyka dyskretna. Andrzej Łachwa, UJ, /15

KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU

Ćwiczenie 6 Projektowanie filtrów cyfrowych o skończonej i nieskończonej odpowiedzi impulsowej

MODELOWANIE OBRAZÓW METODAMI ANALIZY FUNKCJONALNEJ (WIELU SKAL)

Szereg i transformata Fouriera

Dyskretne przekształcenie Fouriera cz. 2

Transkrypt:

1

profesor PS, dr hab. inż. Alexander Ţariov pok. 211; atariov@wi.ps.pl 2

Obecnie analitycy sygnału mają do dyspozycji imponujący arsenał narzędzi. Prawdopodobnie najbardziej znanym z nich jest analiza Fouriera, która dzieli sygnał na sinusoidy o różnych częstotliwościach. Dla wielu sygnałów analiza Fouriera jest nadzwyczaj użyteczna, ponieważ reprezentacja częstotliwościowa sygnału ma duże znaczenie. 3

Wady analizy Fouriera Przy przekształcaniu do dziedziny częstotliwości, tracona jest informacja o czasie. Kiedy patrzymy na transformatę Fouriera, nie możemy powiedzieć kiedy dane zdarzenie miało miejsce. Stosowanie transformaty Fouriera przy analizie procesów niestacjonarnych daje niedokładne wyniki. 4

Jeśli właściwości sygnału nie zmieniają się w czasie wtedy sygnał jest zwany stacjonarnym to wada ta nie jest zbyt istotna. Jednakże większość interesujących sygnałów zawiera liczne niestacjonarne charakterystyki przejściowe: powolne zmiany, nagłe zmiany, początki i końce zdarzeń. 5

Sygnał stacjonarny x(t)=cos(2π 10t)+cos(2π 25t)+ cos(2π 50t) +cos(2π 100t) 6

Sygnał niestacjonarny 7

Reprezentacja widmowa 8

W dziedzinie czasu W dziedzinie częstotliwości Sygnał stacjonarny Sygnał niestacjonarny 9

x4( t) = cos(2π 5 t) + cos(2π 25 t) + cos(2π 50 t) x ( t 4 ) F X 4 ( ω) 10

x1 ( t) = cos(2π 5 t) x2( t) = cos(2π 25 t) x3( t) = cos(2π 50 t) 11

F x ( ) X 1 ( ω) 1 t F x ( ) X 2 ( ω) 2 t F x ( ) X 3 ( ω) 3 t 12

Non-stationary Signals 5 Hz 25 Hz 50 Hz Perfect knowledge of what frequencies exist, but no information about where these frequencies are located in time 13

Analiza STFT (Short-Time Fourier Transform) 14

Próbując poprawić wady transformaty Fouriera, Dennis Gabor (1946) przystosował transformatę Fouriera do analizy tylko małej części sygnału w czasie technika zwana okienkowaniem (windowing) sygnału. To To przystosowanie Gabora, zwane analizą STFT (Short-Time Fourier Transform) przedstawia sygnał w postaci dwuwymiarowej funkcji czasu i i częstotliwości. D. Gabor 15

Źródło: Wavelet Toolbox For Use With Matlab STFT stanowi sposób kompromisu pomiędzy czasowym a częstotliwościowym przedstawieniem sygnału. Dostarcza pewnych informacji o tym kiedy i jakie częstotliwości wystąpiły w zdarzeniu dotyczącym badanego sygnału. Jednakże możemy uzyskać te informacje tylko z ograniczoną dokładnością i dokładność ta jest zdeterminowana przez rozmiar okna. 16

STFT Example 300 Hz 200 Hz 100Hz 50Hz 17

STFT Example γ ( t) = e at 2 / 2 18

STFT Example a=0.01 19

STFT Example a=0.0001 20

STFT Example a=0.00001 21

Chociaż informacje uzyskane z STFT mogą być użyteczne, wadą jest to, że jednocześnie możemy wybrać szczególny rozmiar okna czasowego, które jest takie same dla wszystkich częstotliwości. Wiele sygnałów wymaga podejścia bardziej elastycznego gdzie możemy zmieniać rozmiar okna dla określenia bardziej dokładnie albo czasu albo częstotliwości. 22

Analiza falkowa 23

Analiza falkowa reprezentuje następny krok logiczny: technikę okienkowania z obszarami o zmiennych rozmiarach. 24

Analiza falkowa pozwala na stosowanie długich interwałów czasowych, kiedy potrzebujemy bardziej dokładnych informacji niskoczęstotliwościowych i krótszych obszarów, kiedy potrzebujemy informacji wysokoczęstotliwościowych. 25

Należy zapamiętać, że analiza falkowa nie zawiera obszaru czasowo-częstotliwościowego, lecz obszar: czas-skala. 26

Analiza falkowa jest zdolna do odkrywania aspektów danych, które są pomijane przez inne techniki analizy sygnałów, takich jak punkty awarii, nieciągłości wyższych pochodnych, własne podobieństwo. Ponadto, ponieważ pozwala to na inne spojrzenie na dane niż zaproponowane przez tradycyjne techniki, analiza falkowa pozwala także na kompresję i odszumianie sygnału bez jego znacznej degradacji. 27

Pomimo swej krótkiej historii w dziedzinie przetwarzania sygnałów falki udowodniły, że są niezbędnym dodatkiem do kolekcji standardowych narzędzi do analizy sygnałów i wciąż kontynuują zdobywanie popularności. 28

Falka Falka jest kształtem fali o ograniczonym okresie, którego średnia wartość jest równa zero. 29

Porównajmy falki do fali sinusoidalnych, które są podstawą analizy Fouriera. Fala sinusoidalna Falka db10 Sinusoidy nie mają ograniczonego okresu rozciągają się od minus nieskończoności do plus nieskończoności. Sinusoidy są płynne i przewidywalne, a falki zwykle są nieregularne i asymetryczne. 30

Analiza Fouriera składa się z dzielenia sygnału na fale sinusoidalne o różnych częstotliwościach. Podobnie analiza falkowa jest dzieleniem sygnału na przesunięte i przeskalowane wersje oryginalnej (macierzystej) falki. 31

Porównując wykres falek i fali sinusoidalnych, można intuicyjnie zauważyć, że sygnały z ostrymi zmianami mogą być lepiej zanalizowane przy pomocy nieregularnej falki niż przy użyciu płynnej sinusoidy. 32

Metoda falkowa może mieć też zastosowanie dla prezentacji danych dwuwymiarowych (obrazy), a w zasadzie do danych wielowymiarowych. 33

Falki: Falka Haara (=db1) Kapelusz Meksykański Falki Daubechies 34

Klasyfikacja falek Zestaw falek Falki zgrubne Falki zgrubne Falki regularne nieskończone Falki ortogonalne o noszniku zwartym Falki biortogonalne o noszniku zwartym Falki zespolone Falki zespolone Cytowanie materiałów pracy doktorskiej autorstwa: Galina Ţariova Efektywne algorytmy wyznaczania dyskretnej transformaty falkowej do wilopoziomowej reprezentacji danych cyfrowych. 35

Falki zgrubne Falki regularne nieskończone Falki ortogonalne o noszniku zwartym Falka Gaussa (Gaus) Falka Morleta (Morl) Falka Kapelusz Meksikański (Mexh) Falka Meyera ciągła (meyr) Falka Meyera dyskretna (dmey) Falki Daubechies (dbn) Symlety (symn) Coiflety (coifn) Falki biortogonalne z nosznikiem zwartym Falki zespolone Falki biortogonalne na podstawie B-splinów (biornr.nd, rbionr.nd) Zespolone falki Gaussa (cgaun) Zespolone falki Morleta (cmofb-fc) Zespolone falki Shannona (shanfb-fc) Częstotliwościowe falki zespolone na podstawie B-splinów (shanfb-fc) 36

Przebiege czasowe różnych falek Falki Meyera 37

Przebiege czasowe różnych falek cz. d. 38

Przebiege czasowe różnych falek cz. d. 39

Przebiege czasowe różnych falek cz. d. 40

Zaangażowanie nie analizy falkowej w dyscyplinach ch naukowych Astronomia Historia Ekonomia Medycyna Geologia Zastosowania Geografia DWT Informatyka Biologia Fizyka Chemia Matematyka 41 Cytowanie materiałów pracy doktorskiej autorstwa: Galina Ţariova Efektywne algorytmy wyznaczania dyskretnej transformaty falkowej do wilopoziomowej reprezentacji danych cyfrowych.

Geneza metodołogji falkowej Rok 1807 Rok 1909 Jean Baptiste Josef Fourier stwierdził, że dowolną funkcję okresową lub falę można dokładnie przedstawić jako sumę nieskończoną harmonicznych o różnych częstotliwościach. Ponieważ kilku znanych naukowców miało wątpliwości, co do dokładności dowodów Fouriera, praca przez 15 lat nie była opublikowana. Cytowanie materiałów pracy doktorskiej autorstwa: Galina Ţariova Efektywne algorytmy wyznaczania dyskretnej transformaty falkowej do wilopoziomowej reprezentacji danych cyfrowych. Alfred Haar matematyk węgierski wynalazł bazę funkcji, które (chociaż były pierwszymi prymitywnymi falkami) wtedy jednak jeszcze nie były rozpoznane i traktowane w taki sposób. Funkcje te składają się z krótkich impulsów o polarności dodatniej występujących po krótkich impulsach o polarności ujemnej. Rok 1930 John Littlewood oraz R. A. E. C. Paley z uniwersytetu w Cambridge pokazali, że lokalna informacja o fali (funkcji), na przykład lokalizacja czasowa lub energia impulsu, może być otrzymana poprzez grupowanie współczynników ich składowych Fouriera. 42

Geneza analizy falkowej cz.d Cytowanie materiałów pracy doktorskiej autorstwa: Galina Ţariova Efektywne algorytmy wyznaczania dyskretnej transformaty falkowej do wilopoziomowej reprezentacji danych cyfrowych. Rok 1946 Rok 1976 Dennis (Denes) Gabor fizyk anglo-węgerski, twórca holografii, zaproponował dekomponować sygnały w pakiety czasowo-częstotliwościowe tak zwane chirpy Gabora. Claude Galand oraz Daniel Esteban zaproponowali kodowanie podpasmowe sposób kodowania transmisji cyfrowej dla telefonu. Rok 1981 Jean Morlet, inżynier francuskiej firmy naftowej Elf- Aquitaine, proponuje sposób dekompozycji sygnałów sejsmicznych w coś, co otrzymało nazwę falki o nośniku zwartym. Zwraca się on do fachowca w dziedzinie fizyki kwantowej Alexa Grossmana, żeby ten pomógł mu uzasadnić, iż ta metoda jest poprawna. 43

Geneza analizy falkowej cz.d Cytowanie materiałów pracy doktorskiej autorstwa: Galina Ţariova Efektywne algorytmy wyznaczania dyskretnej transformaty falkowej do wilopoziomowej reprezentacji danych cyfrowych. Rok 1984 Rok 1985 J. Morlet i A. Grossman po raz pierwszy wprowadzają do leksykonu matematycznego słowo wavelet, czyli falka. Yves Mejer z uniwersytetu w Paryżu syntezował pierwsze wygładzające falki ortogonalne (smooth orthogonal wavelets). Rok 1986 Stéphane Mallat, matematyk francuski, pracujący w tych czasach na uniwersytecie w Pennsylvania, pokazał, że baza Haara, oktawy Littlewooda-Paleyego, chirpy Gabora oraz filtry podpasmowe Galanda-Estebana należą do baz falkowych. Po raz pierwszy wprowadził definicję analizy wielorozdzielczej (multiresolution analysis). 44

Geneza analizy falkowej cz.d Rok 1987 Rok 1990 Jngrid Daubechies skonstruowała pierwsze wygładzające falki ortogonalne z nośnikiem zwartym. Jej osiągnięcia doprowadziły teorię do postaci instrumentu praktycznego, który mógł teraz już zostać łatwo zaprogramowany oraz wykorzystany przez pracowników naukowo-technicznych bez angażowania w to zbyt skomplikowanego aparatu matematycznego. Cytowanie materiałów pracy doktorskiej autorstwa: Galina Ţariova Efektywne algorytmy wyznaczania dyskretnej transformaty falkowej do wilopoziomowej reprezentacji danych cyfrowych. David Donoho oraz Iain Johnstone z uniwersytetu w Stanford wykorzystali falki do oczyszczania obrazów z szumów. Rok 1990 Mladen Victor Wickerhauser opracował podstawy teoretyczne syntezy oraz stosowania pakietów falkowych. 45

Geneza analizy falkowej cz.d Cytowanie materiałów pracy doktorskiej autorstwa: Galina Ţariova Efektywne algorytmy wyznaczania dyskretnej transformaty falkowej do wilopoziomowej reprezentacji danych cyfrowych. Rok 1992 Rok 1995 Tom Hopper z FBI s Criminal Justice Information Servises Division, oraz Jonathan Bradley i Chris Brislawn z Los Alamos National Laboratory opracowali metodę zastosowania falek do kompresji odcisków palców. Pixar Studios produkuje Toy Story pierwszy film całkowicie animowany komputerowo. W następnym odcinku: Toy Story-2 pewne bryły zostały zabarwione w przestrzeniach, podpasmowych, co z matematycznego punktu widzenia jest równoważne zastosowaniu falek. Rok 1999 ISO wprowadza nowy standard cyfrowej kompresji obrazów JPEG-2000, który wykorzystuje falki do kompresji plików video 1:200 bez widocznego pogorszenia jakości obrazu. 46

Wybitni naukowcy w dziedzinie technologji falekowych* Alfred Haar John Littlewood Dennis Gabor Jean Morlet Alex Grossman Yves Mejer Stéphane Mallat Ingrid Daubechies David Donoho Mladen Victor Wickerhauser Galeria zdjęć z pracy doktorskiej G. Ţariova Efektywne algorytmy wyznaczania dyskretnej transformaty falkowej do wilopoziomowej reprezentacji danych cyfrowych. 47

Autorzy najbardziej popularnych monografii, oraz znani badacze z dziedziny falek reprezentacji danych cyfrowych. Ronald Coifman Martin Vetterli Jelena Kovačevič Sidney Burrus Charles K. Chui Jan Białasiewicz Raghuveer M. Rao Galeria zdjęć z pracy doktorskiej G. Ţariova Efektywne algorytmy wyznaczania dyskretnej transformaty falkowej do wilopoziomowej Alfred K. Louis Christian Blatter John J. Benedetto Ola Bratteli Truong Nduyen 48 P. Wojtaszczyk Andrew K. Chan Vasily Strela Iain Johnstone R. Todd Odden P.P. Vaidyanathan

Ciągła transformata falkowa 49

Matematycznie proces analizy Fouriera jest przedstawiony przy pomocy transformaty Fouriera: F ( ω ) ( ) = f t e dt która jest sumą po całym okresie sygnału f(t) zwielokrotnionego o zespoloną funkcję wykładniczą*. jωt *(Zespolona funkcja wykładnicza może być podzielona na rzeczywistą i urojoną część sinusoidalną). 50

Wynikiem transformaty są współczynniki Fouriera F(ω), które pomnożone przez sinusoidę o częstotliwości ω dają składowe sinusoidalne oryginalnego sygnału. Sygnał Składniki sinusoidalne o różnych częstotliwościach 51

Podobnie ciągła transformata falkowa (continuous wavelet transform - CWT) jest zdefiniowana jako suma po całym czasie sygnału zwielokrotnionego o przeskalowaną, przesuniętą wersję funkcji falkowej ψ: Wynikiem CWT jest wiele współczynników falkowych C, które są funkcją skali i położenia. 52

Zwielokrotnienie każdego ze współczynników o odpowiednio przeskalowaną i przesuniętą falkę daje składowe falki oryginalnego sygnału: Sygnał Składowe falki o różnych skalach i położeniach 53

Ciągła transformata falkowa Funkcia macierzysta Przesunięcie CWT x ( ψ ) ( a, b) 1 t b = W ( a, b) = x( t) ψ dt a a Wspólczynnik normalizujący CWT of x(t) at scale a and translation b Note: low scale high frequency Skalowanie Changes the support of the wavelet based on the scale (frequency) 54

Skalowanie Co właściwie rozumiemy mówiąc skala w tym kontekście? Skalowanie falki oznacza po prostu jej rozciąganie (lub ściskanie). Idąc dalej wprowadzimy pojęcie współczynnika skali (scale factor), często zaznaczanego literą a. 55

W przypadku np. sinusoid efekt współczynnika skali jest bardzo łatwo zobaczyć: 56

Współczynnik skali działa identycznie dla falek. Im mniejszy współczynnik skali tym bardziej ściśnięta falka: 57

Dla sinusoid współczynnik skali zależy (odwrotnie) od częstotliwości w radianach ω. Podobnie jest z analizą falkową, gdzie skala zależy od częstotliwości sygnału. 58

Przesunięcie Przesunięcie falki oznacza po prostu opóźnienie (lub przyspieszenie) jej początku. Matematycznie opóźnienie funkcji f(t) o k jest reprezentowane przez f(t-k). Funkcja falkowa ψ(t) Przesunięta funkcja falkowa ψ(t-k) 59

Pięć kroków Ciągłej Transformaty Falkowej Ciągła transformata falkowa jest sumą po całym czasie sygnału zwielokrotnionego o przeskalowaną, przesuniętą wersję falki. Proces ten daje w wyniku współczynniki falkowe, które są funkcją skali i położenia. W rzeczywistości jest to bardzo prosty proces, składający się z pięciu kroków prostego algorytmu CWT: 60

1. Weźmy falkę i porównajmy ją do początkowej części oryginalnego sygnału. Sygnał Falka 61

2. Obliczmy liczbę C, która określa jak bardzo falka jest skorelowana z wybranym fragmentem sygnału. Sygnał Falka Im wyższy współczynnik C, tym większe podobieństwo. Wynik będzie zależny od kształtu falki jaką wybraliśmy. 62

3. Przesuńmy falkę w prawo i powtórzmy kroki 1 i 2 dopóki nie przejdziemy całego sygnału. Sygnał Falka 63

4. Przeskalujmy (rozciągnijmy) falkę i powtórzmy kroki od 1 do 3. Sygnał Falka 64

5. Powtórzmy kroki 1 do 4 dla wszystkich skal. Przesunięcie Przesunięcie Przesunięcie Skalowanie Przesunięcie 65

Technika wyznaczania Ciągłej Transformaty Falkowej signal krok -1 krok -2 M krok - N 66

Kiedy skończymy, będziemy mieli współczynniki otrzymane dla różnych skal i różnych części sygnału. Jak odczytać znaczenie tych wszystkich współczynników? Musimy zrobić wykres, na którym oś x reprezentuje położenie sygnału (czas), a oś y reprezentuje skalę, kolor każdego punktu (x-y) reprezentuje wielkość falkowego współczynnika C. 67

Wykres CWT 68

Skala a częstotliwość Przypomnijmy, że wyższa skala odpowiada bardziej rozciągniętym falkom. Im bardziej rozciągnięta falka tym dłuższa część sygnału z którym falka będzie porównywana. Sygnał Falka Niska skala Wysoka skala 69

Zatem istnieje związek między skalą falki a częstotliwością: Niska skala a ściśnięta falka szybciej zmieniające się współczynniki szczegółowości wysoka częstotliwość ω. Wysoka skala a rozciągnięta falka wolno zmieniające się cechy sygnału niska częstotliwość ω. 70

Dyskretna transformata falkowa 71

Obliczanie współczynników falkowych dla każdej możliwej skali wymaga dostatecznie dużo pracy i wytwarza strasznie dużo danych. Co się stanie jeśli wybierzemy tylko podzbiór skal i położeń dla których wykonamy nasze obliczenia? 72

To rozwiązanie będzie godne uwagi kiedy wybierzemy skale i położenia oparte na potędze dwójki tak zwane podwojone (dyadic) skale i położenia wtedy nasza analiza będzie bardziej efektywna i dostatecznie dokładna. W ten sposób uzyskano dyskretnę transformatę falkową (discrete wavelet transform DWT). 73

Skuteczny sposób implementacji tego schematu z użyciem filtrów został wynaleziony w 1988 roku przez Stephane Mallata. Algorytm Mallata faktycznie jest klasycznym schematem znanym w środowisku zajmującym się przetwarzaniem sygnałów jako dwukanałowy koder podpasmowy (two-channel subband coder). Ten bardzo praktyczny algorytm filtrujący daje szybką transformatę falkową (fast wavelet transform) narzędzie przez które przechodzą sygnały i które wylicza współczynniki falkowe. 74

Jednoetapowe filtrowanie. Aproksymacje i współczynniki szczegółowości. Dla wielu sygnałów część niskoczęstotliwościowa jest najważniejszą częścią. To ona stanowi o tożsamości sygnału. Z drugiej strony część wysokoczęstotliwościowa, przekazuje szczegółowe cechy sygnału. 75

Rozważmy dla przykładu głos ludzki. Jeśli usuniemy z niego elementy wysokoczęstotliwościowe, głos brzmi inaczej, ale nadal możemy stwierdzić co zostało powiedziane. Jednakże, jeśli usuniemy wystarczająco dużo elementów o niskich częstotliwościach usłyszymy bełkot. 76

W analizie falkowej, zwykle mówimy o aproksymacjach (approximations) i współczynnikach szczegółowości (details). Aproksymacje są elementami sygnału o wysokiej skali i niskiej częstotliwości. Detale są elementami o niskiej scali i wysokiej częstotliwości. 77

Proces filtrowania w najprostszym przypadku wygląda następująco: Filtry Oryginalny sygnał S, przechodzi przez dwa odpowiadające sobie filtry i wychodzi z nich jako sygnał podzielony na dwa sygnały. 78

Niestety, jeśli wykonujemy tę operację na sygnale cyfrowym otrzymamy dwa razy tyle danych niż z iloma zaczynaliśmy. Filtry Przypuśćmy, dla przykładu, że oryginalny sygnał S zawiera 1000 próbek. Wtedy każdy z sygnałów wynikowych będzie zawierał po 1000 próbek, co łącznie daje 2000. 79

Istnieje bardziej subtelny sposób dokonania dekompozycji z wykorzystaniem falek możemy zatrzymać tylko jeden z dwóch punktów w każdej z 2000 próbek, aby otrzymać kompletną informację. Nazywane jest to downsamplingiem. Otrzymamy dwa ciągi oznaczone jako ca i cd. 80

W wyniku procesu po prawej stronie, zawierającego downsampling, otrzymujemy współczynniki DWT. ~1000 próbek ~500 współczynników 1000 próbek 1000 próbek ~1000 próbek ~500 współczynników 81

Dla przykładowego sygnału sinusoidalnego, analiza falkowa będzie wyglądać następująco: cd Wysoka częstotliwość ~500 współczynników DWT 1000 próbek ca Niska częstotliwość ~500 współczynników DWT 82

Można zauważyć, że współczynniki szczegółowości cd są małe i zawierają głównie wysoko-częstotliwościowy szum, podczas gdy współczynniki aproksymacji ca zawierają znacznie mniej szumu niż oryginalny sygnał. cd Wysoka częstotliwość ~500 współczynników DWT 1000 próbek ca Niska częstotliwość ~500 współczynników DWT 83

Dekompozycja wielopoziomowa Proces dekompozycji może być powtarzany, o kolejne rozkłady współczynników aproksymacji, tak więc jeden sygnał może być rozbity na wiele mniejszych elementów. Proces ten można przedstawić za pomocą drzewa dekompozycji falkowej (wavelet decomposition tree). 84

85

Skoro proces analizy jest iteracyjny, teoretycznie może być kontynuowany nieskończenie długo. W rzeczywistości dekompozycja może być kontynuowana tylko do osiągnięcia pojedynczej próbki lub jednego piksela. W praktyce, wybiera się odpowiednią liczbę poziomów opartą na naturze sygnału, lub odpowiednich kryteriach takich jak entropia. 86

Dekompozycja wielopoziomowa 87

Rekonstrukcja falkowa 88

Proces odzyskiwania oryginalego sygnału bez straty informacji nazywany jest syntezą lub rekonstrukcją. Przekształcenie matematyczne które w wyniku daje syntezę jest zwana odwrotną transformatą falkową (inverse discrete wavelet transform IDWT). Podczas gdy analiza falkowa obejmowała filtrowanie i downsampling, proces rekonstrukcji falkowej zawiera filtrowanie i upsampling. 89

Upsampling jest procesem zwiększania ilości elementów sygnału poprzez wstawianie zer pomiędzy próbki: Elementy sygnału Elementy sygnału po procesie upsamplingu 90

91

Filtry do rekonstrukcji sygnału Część procesu rekonstrukcji oparta na filtrowaniu rodzi pewną dyskusję, ponieważ dla osiągnięcia dobrej rekonstrukcji oryginalnego sygnału decydujący jest wybór odpowiedniego filtru. Downsampling elementów sygnału dokonany podczas fazy dekompozycji wprowadza zniekształcenia zwane aliasingiem. Ostrożny dobór filtrów dla faz dekompozycji i rekonstrukcji, które są blisko związane ze sobą (ale nie identyczne), pozwala na wyeliminowanie efektu aliasingu. 92

Nisko - i wysokoczęstotliwościowe filtry dekompozycyjne (L i H), razem ze związanymi z nimi filtrami do rekonstrukcji (L' i H'), tworzą system zwany kwadraturowymi filtrami lustrzanymi (quadrature mirror filters). Dekompozycja Rekonstrukcja 93

Rekonstrukcja aproksymacji i detali Możliwa jest rekonstrukcja naszego oryginalnego sygnału ze współczynników aproksymacji i szczegółowości. ~500 współczynników ~1000 współczynników ~500 współczynników 94

Możliwa jest także rekonstrukcja aproksymacji i współczynników szczegółowości z wektorów współczynników. Na przykład, zastanówmy się jak moglibyśmy odzyskać aproksymacje pierwszego poziomu A1 z wektora współczynników ca1. Przepuszczamy wektor współczynników ca 1 przez ten sam proces jaki stosowaliśmy do rekonstrukcji oryginalnego sygnału. 95

Jednak w miejsce współczynników szczegółowości cd1, wstawimy wektor złożony z samych zer: ~500 zer 1000 współczynników ~500 współczynników 96

~500 zer 1000 współczynników ~500 współczynników W wyniku procesu odzyskaliśmy aproksymację A1, która ma tę samą długość co oryginalny sygnał S i która jest jego prawdziwą 97 aproksymacją.

Podobnie możemy odzyskać współczynnik szczegółowości pierwszego poziomu D1, stosując analogiczny proces: ~500 współczynników 1000 współczynników ~500 zer 98

Odzyskane współczynniki szczegółowości i aproksymacje są prawdziwymi składowymi oryginalnego sygnału. W rzeczywistości sygnał odzyskamy łącząc te współczynniki w następujący sposób: A1 + D1 = S 99

Należy zauważyć, że wektory współczynników ca1 i cd1 ponieważ zostały utworzone przez downsampling i mają tylko połowę długości oryginalnego sygnału nie mogą być bezpośrednio połączone w celu odzyskania sygnału. Zanim je połączymy musimy odzyskać współczynnik aproksymacji i szczegółowości 100

Rozszerzając tą technikę na elementy analizy wielopoziomowej, znajdziemy podobne zależności zachowane dla składowych zrekonstruowanego sygnału. 101

Wieloetapowa dekompozycja i rekonstrukcja Proces wieloetapowej analizy syntezy może być przedstawiony w następujący sposób: Analiza Dekompozycja DWT Współczynniki falkowe Synteza Rekonstrukcja IDWT 102

Analiza Dekompozycja DWT Współczynniki falkowe Synteza Rekonstrukcja IDWT Proces ten obejmuje dwa aspekty: dzielenie sygnału w celu otrzymania współczynników falkowych i odtworzenie sygnału z tych współczynników. 103

Analiza Dekompozycja DWT Współczynniki falkowe Synteza Rekonstrukcja IDWT Oczywiście nie ma sensu dzielenia sygnału tylko w celu jego bezpośredniej rekonstrukcji. Możemy zmodyfikować współczynniki falkowe zanim przejdziemy do kroku rekonstrukcji. 104

Wykonujemy analizę falkową ponieważ otrzymane w ten sposób współczynniki mają wiele zastosowań, wśród których głównymi są odszumianie i kompresja. Ale analiza falkowa jest wciąż nową i dopiero wyłaniającą się dziedziną. Bez wątpienia nie odkryto jeszcze wiele nieznanych zastosowań współczynników falkowych. 105