dysleksja Miejsce na naklejk z kodem ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM CHEMIA POZIOM PODSTAWOWY LISTOPAD ROK 2008 Instrukcja dla zdajàcego Czas pracy 120 minut 1. Spraw dê, czy ar kusz eg za mi na cyj ny za wie ra 11 stron (zadania 1 22). Ewen tu al ny brak zg oê prze wod ni czà ce - mu ze spo u nad zo ru jà ce go eg za min. 2. Roz wià za nia i od po wie dzi za pi sz w miej scu na to prze - zna czo nym przy ka dym zadaniu. 3. W roz wià za niach za daƒ ra chun ko wych przed sta w tok ro - zu mo wa nia pro wa dzà cy do osta tecz ne go wy ni ku oraz pa mi taj o jed nost kach. 4. Pisz czy tel nie; u y waj d u go pi su/pió ra tyl ko z czar nym tu szem/atra men tem. 5. Nie u y waj ko rek to ra, a b d ne za pi sy wy raê nie prze - kreêl. 6. Pami taj, e za pi sy w brud no pi sie nie podlegajà oce nie. 7. Pod czas eg za mi nu mo na ko rzy staç z kar ty wy bra nych tablic chemicznych, linij ki oraz kal ku la to ra. yczymy powodzenia! Za rozwiàzanie wszystkich zadaƒ mo na otrzymaç àcznie 50 punktów. Wpisuje zdajàcy przed rozpocz ciem pracy PESEL ZDAJÑCEGO KOD ZDAJÑCEGO Arkusz opracowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON. Kopiowanie w ca oêci lub we fragmentach bez zgody wydawcy zabronione. Wydawca zezwala na kopiowanie zadaƒ przez dyrektorów szkó bioràcych udzia w programie Próbna Matura z OPERONEM.
Za da nie 1. (3 pkt) Uzu pe nij po ni szà ta be l, wpi su jàc dla po da nych tlen ków ich cha rak ter che micz ny oraz czà - stecz ko we rów na nia re ak cji z wo dà. Wzór tlen ku Cha rak ter che micz ny tlen ku Rów na nie re ak cji tlen ku z wo dà CO 2 Na 2 O P 4 O 10 Za da nie 2. (2 pkt) Za pisz czà stecz ko we rów na nia re ak cji, ja kie na le y prze pro wa dziç, aby dys po nu jàc wo dà, wap - niem i tlen kiem siar ki(vi), otrzy maç siar czan(vi) wap nia. Za da nie 3. (2 pkt) Prze pro wa dzo no do Êwiad cze nie zgod nie ze sche ma tem. Opisz prze wi dy wa ne ob ser wa cje oraz za pisz czà stecz ko we rów na nie za cho dzà cej re ak cji. Ob ser wa cje: H 2 SO 4 Równanie: Na 2 CO 3 Za da nie 4. (1 pkt) Dla ato mu o licz bie ato mo wej 38 po daj licz b po w ok elek tro no wych oraz licz b elek tro nów wa - len cyj nych. liczba pow ok: liczba elementów walencyjnych: 3
Za da nie 5. (2 pkt) Spo Êród po ni szych pier wiast ków wska i podkreêl te, któ re à czàc si ze so bà, two rzà wià za nie onaj bar dziej jo no wym cha rak te rze. Po daj wzór su ma rycz ny i na zw te go zwiàz ku. Li, K, Ca, Al, S, F, Br, C Wzór su ma rycz ny:............... Na zwa zwiàz ku:................. Za da nie 6. (3 pkt) Dla ato mu o licz bie ato mo wej 18 przed staw pe ny roz k ad elek tro nów na pod pow o kach. PodkreÊl elek tro ny wa len cyj ne te go ato mu. Od po wiedz, na ja kie w a Êci wo Êci che micz ne wska - zu je bu do wa ato mów te go pier wiast ka. Za da nie 7. (3 pkt) 20 g cyn ku pod da no re ak cji z nad mia rem kwa su sol ne go. Ob licz ob j toêç wo do ru wy dzie lo nà w tej re ak cji w wa run kach nor mal nych. Za da nie 8. (3 pkt) g Do 400 g 10% roz two ru chlor ku po ta su do da no 3 dm 3 0,5-mo lo we go roz two ru tej so li o g sto Êci 1 cm. 3 Ob licz st e nie pro cen to we po wsta e go roz two ru. 4
Za da nie 9. (2 pkt) Za pisz wzór pó struk tu ral ny octa nu ety lu oraz je go izo me ru kon sty tu cyj ne go, na le à ce go do in - ne go sze re gu ho mo lo gicz ne go. Za da nie 10. (3 pkt) Za pisz rów na nia po ni szych re ak cji, uwzgl d nia jàc wa run ki, w ja kich za cho dzà. a) ad dy cja wo do ru do but -1-enu b) eli mi na cja wo dy z pro pan -1-olu c) ni tro wa nie ni tro ben ze nu (uwzgl d nij tyl ko pro dukt g ów ny) 5
Za da nie 11. (1 pkt) Za pisz wzór 8-w glo we go frag men tu aƒ cu cha po li me ru, po wsta e go na sku tek po li me ry za - cji 1,1,2,2-te tra flu oro ete nu. Za da nie 12. (3 pkt) Dla wod ne go roz two ru me ta na lu prze pro wa dzo no pró b Trom me ra. Po daj ob ser wa cje. Za pisz rów - na nie za cho dzà cej re ak cji, po s u gu jàc si wzo ra mi pó struk tu ral ny mi zwiàz ków or ga nicz nych. Po daj typ re ak cji, ja kiej ule ga me ta nal. Obserwacje: Równanie reakcji: Typ reakcji: In for ma cja do za daƒ 13., 14. i 15. W na tu ral nych t usz czach po cho dze nia ro Êlin ne go wy st pu jà es try nie na sy co nych kwa sów t usz - czo wych. Wzo ry nie któ rych spo Êród nie na sy co nych kwa sów t usz czo wych przed sta wio no po ni - ej. H 3 C (CH 2 ) 7 CH=CH (CH 2 ) 7 COOH kwas ole ino wy H 3 C (CH 2 ) 7 CH=CH CH 2 CH=CH (CH 2 ) 4 COOH kwas li no lo wy H 3 C (CH 2 ) 7 CH=CH CH 2 CH=CH CH 2 CH=CH CH 2 COOH kwas li no le no wy 6
Za da nie 13. (1 pkt) Po daj licz b mo li wo do ru, ja kà mo na przy à czyç do 1 mo la ka de go z po ni szych kwa sów. Kwas ole ino wy:.............. Kwas li no lo wy:.............. Kwas li no le no wy:.............. Za da nie 14. (1 pkt) Za pisz wzór pó struk tu ral ny kwa su, ja ki po wsta nie po przez ad dy cj wo do ru (u y te go w nad - mia rze) do kwa su li no lo we go. Za da nie 15. (2 pkt) Za war toêç wa go wa kwa su li no lo we go w t usz czu po zy ski wa nym z soi wy no si oko o 52%. Ob licz, ile gra mów te go kwa su mo na uzy skaç z 3 dm 3 t usz czu so jo we go, wie dzàc, e t uszcz ten ma g - g stoêç 0,93 cm. 3 Za da nie 16. (3 pkt) W wo dzie roz pusz czo no siar czan(vi) e la za(iii). Wy pisz wzo ry wszyst kich jo nów obec nych w wod nym roz two rze te go zwiàz ku. Na st p nie do opi sa ne go roz two ru do da no wod ny roz twór wo - do ro tlen ku po ta su. Za pisz rów na nie za cho dzà cej re ak cji w po sta ci czà stecz ko wej i jo no wej skró - co nej. 7
Za da nie 17. (2 pkt) Prze pro wa dzo no do Êwiad cze nia. Do Êwiad cze nie 1. mol Do kwa su sol ne go o st e niu 3 dm wrzu co no bry k ma gne zu o ma sie 10 g. Za ob ser wo wa no wy - 3 dm 3 dzie la nie si ga zu, przy czym po czàt ko wo szyb koêç je go wy dzie la nia si by a rów na 0,5. min Do Êwiad cze nie 2. mol Ta kà sa mà bry k ma gne zu wrzu co no do kwa su sol ne go o st e niu 1. Za uwa o no, e po czàt - dm 3 ko wa szyb koêç wy dzie la nia si ga zu by a znacz nie mniej sza ni w do Êwiad cze niu 1. Na pod sta wie opi sa nych do Êwiad czeƒ sfor mu uj ogól ny wnio sek na te mat czyn ni ków wp y wa jà - cych na szyb koêç re ak cji che micz nej. Od po wiedz, jak wp y nie na szyb koêç re ak cji w do Êwiad - cze niu 2 pod grza nie mie sza ni ny re ak cyj nej oraz roz drob nie nie grud ki ma gne zu. Za da nie 18. (3 pkt) Spo rzà dzo no wod ny roz twór kwa su eta no we go. Za pisz rów na nie re ak cji dy so cja cji kwa su w tym roz two rze oraz ob licz sto pieƒ dy socja cji te go kwa su, sko ro po czàt ko we st e nie roz two ru kwa su mol mol wy no si o 0,1 dm, a st e nie jo nów wo do ro wych w sta nie rów no wa gi wy nio s o 0,0013 dm. 3 3 8
Za da nie 19. (3 pkt) Wpo ni szym rów na niu re doks wska jon pe nià cy funk cj re duk to ra oraz jon pe nià cy funk - cj utle nia cza. Do bierz wspó czyn ni ki w rów na niu re ak cji, po s u gu jàc si me to dà bi lan su elek - tro no we go. MnO 4 + Br + H + " Mn 2+ + Br 2 + H 2 O Za da nie 20. (2 pkt) Prze pro wa dzo no do Êwiad cze nia, mie sza jàc wod ne roz two ry zwiàz ków, zgod nie ze sche ma tem. Na - pisz, co za ob ser wo wa no w obu przy pad kach. a) H 2 SO 4, b) K 2 SO 3 K 2 SO 3 KMnO 4 KMnO 4 Ob ser wa cje: pro bów ka a) Ob ser wa cje: pro bów ka b) 9
Za da nie 21. (3 pkt) Uzu pe nij ta be l okre Êle nia mi po da ny mi po ni ej. roz twór w a Êci wy, wy ka zu je efekt Tyn dal la, roz twór glu ko zy w wo dzie, mg a, ule ga szyb kie mu roz dzie le niu si na roz pusz czal nik i sub stan cj roz pusz czo nà, za wie si na Typ roz two ru ko lo idal ny Przy k ad W a Êci wo Êci czàst ki sub stan cji roz pusz czo nej nie sà wi docz ne go ym okiem ani pod mi kro sko pem mie sza ni na pia sku i wo dy Za da nie 22. (2 pkt) Ob licz stop nie utle nie nia azo tu i w gla w po da nych zwiàz kach. NH 3.............. HCHO.............. 10
BRUDNOPIS (nie podlega ocenie) 11