Sprawozdanie z działalności Miejskiego Zakładu Komunikacji w Gorzowie Wlkp. za rok 2012

Sprawozdanie z działalności Miejskiego Zakładu Komunikacji w Gorzowie Wlkp. za rok 2012 MZK w Gorzowie Wlkp. ul. Kostrzyńska 46 66-400 Gorzów Wlkp. tel.: 7287-800 fax.: 7287-801 www.mzk-gorzow.com.pl mzk@mzk-gorzow.com.pl 1

Spis treści: 1. Działalność statutowa MZK Gorzów Wlkp. - str. 3 2. Struktura organizacyjna - str. 4 3. Zatrudnienie - str. 5-6 4. Tabor przewozowy - str. 7-9 5. Praca przewozowa - str. 10-12 6. Linie komunikacyjne - str. 13 7. Sprzedaż biletów i przewozy - str. 14-17 8. Przychody - str. 18-19 9. Koszty - str. 20-23 10. Inwestycje i remonty - str. 24-25 11. Wynik finansowy - str. 26-27 12. Kontrole - str. 28 13. Wnioski - str. 29-31 2

1. Działalność statutowa MZK Gorzów Wlkp. W roku 2012, aby profesjonalnie zaspokajać potrzeby komunikacyjne miasta i pięciu gmin podmiejskich (członków porozumienia komunalnego), realizował zadania w zakresie: przewozów komunikacji miejskiej w oparciu o planowane rozkłady jazdy; bieżących napraw posiadanego taboru komunikacyjnego oraz infrastruktury torowej; racjonalizacji zatrudnienia z dostosowaniem poziomu i struktury, zapewniającej realizację zadań przewozowych; doskonalenia jakości świadczonych usług komunikacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem terminowości i niezawodności realizacji planowych rozkładów jazdy. Na przestrzeni 2012r. utrudnienia związane z realizacją zadań eksploatacyjnych wynikały z: awaryjności taboru, w szczególności tramwajowego, spowodowane długim okresem eksploatacji; uszkodzeń pojazdów tramwajowych i autobusowych spowodowanych kolizjami drogowymi, które nie tylko zwiększały koszty napraw, ale również zakłócały realizację planowanych rozkładów jazdy; przedłużającego się remontu ulicy Podmiejskiej oraz remontu torowiska na ulicy Warszawskiej; innych zdarzeń spowodowanych warunkami drogowymi i atmosferycznymi. 3

2. Struktura organizacyjna W 2012r. obowiązywała struktura organizacyjna zakładu charakteryzująca się ograniczoną ilością stanowisk funkcyjnych. Wyżej przedstawiona struktura organizacyjna obowiązuje od 1 lipca 2011, wprowadzona zmiana związana była ze zmianą przepisów ustawy o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. z 2011r. Nr 5, poz. 13, Nr 228, poz.1368), która wprowadziła podział funkcji organizatora i operatora transportu publicznego. W związku z powyższym część zadań zakładu została przejęta przez Urząd Miasta Gorzowa Wlkp. 4

3. Zatrudnienie Według stanu na dzień 31.12.2012r., w Miejskim Zakładzie Komunikacji zatrudnienie wynosiło 366 etatów. W porównaniu do tego samego okresu roku poprzedniego zatrudnienie zmniejszyło się o 33 etaty w tym: grupie kierowców i motorniczych (24 etaty), pracowników zaplecza technicznego (3 etaty), grupie pozostałych pracowników (2 etaty) oraz pracowników na stanowiskach nierobotniczych (4 etaty). Tabela 1. Stan oraz struktura zatrudnienia na ostatni dzień roku w latach 2011-2012 Miejsce zarudnienia Stanowiska robotnicze j.m. Stan zatrudnienia na dzień Zmiany Struktura zatrudnienia na dzień 31.12.2011 31.12.2012 31.12.2011 31.12.2012 04:03 1 2 3 4 5 6 7 8 343 314-29 86,0% 85,8% 91,5% kierowcy 171 157-14 42,9% 42,9% 91,8% motorniczowie 56 46-10 14,0% 12,6% 82,1% zaplecze osoby 97 94-3 24,3% 25,7% 96,9% pozostali 19 17-2 4,8% 4,6% 89,5% Stanowiska nierobotnicze 56 52-4 14,0% 14,2% 92,9% Zatrudnienie ogółem 399 366-33 100,0% 100,0% 91,7% % Wyżej opisane zmiany zatrudnienia nie spowodowały większych zmian w jego strukturze. Udział pracowników na stanowiskach robotniczych jak i nierobotniczych ukształtował się na podobnym poziomie i wyniósł odpowiednio 85,8% i 14,2%. Nieznacznie zmniejszył się udział pracowników w grupie motorniczych o 1,4 p.p. Zmniejszenie zatrudnienia ogółem o 33 etaty związane było z ograniczeniem pracy przewozowej i redukcją zatrudnienia wśród prowadzących pojazdy (24 etaty). Tak duża redukcja zatrudnienia była niezbędna ze względu na konieczność ograniczenia kosztów działalności. 5

3. Zatrudnienie Rysunek 1. Struktura zatrudnienia według grup zawodowych - stan na dzień 31.12.2011r. pozostali 4,8% Stanow iska nierobotnicze 14,0% kierow cy 42,9% zaplecze 24,3% motorniczow ie 14,0% Rysunek 2. Struktura zatrudnienia według grup zawodowych - stan na dzień 31.12.2012r. pozostali 4,6% Stanowiska nierobotnicze 14,2% kierowcy 42,9% zaplecze 25,7% motorniczowie 12,6% W roku 2012 największą grupę stanowili kierowcy i motorniczowie, a ich udział w strukturze zatrudnienia wyniósł 55,5% ogółu zatrudnionych. 6

4. Tabor przewozowy W trakcie 2012r., w porównaniu do roku poprzedniego, zmiany w stanie ilościowym taboru były nieznaczne i dotyczyły jedynie likwidacji 1 wozu trakcji autobusowej. Tabela 2. Ilościowy stan pojazdów autobusowych i tramwajowych, wykorzystanie oraz zmiany w 2012r. Wyszczególnienie j.m. 2011 2012 % 1 2 3 4 04:03 Stan wozów na początek roku szt. 98 100 102,0% tramwaje 26 27 103,8% autobusy 72 73 101,4% Dostawa taboru szt. 13 0 - tramwaje 2 0 - autobusy 11 0 - Likwidacja taboru szt. 11 1 9,1% tramwaje 1 0 0,0% autobusy 10 1 10,0% Stan taboru na koniec roku szt. 100 99 99,0% tramwaje 27 27 100,0% autobusy 73 72 98,6% Śr. stan taboru w inwentarzu szt. 99,5 99 99,5% tramwaje 26,7 27 101,1% autobusy 72,8 72,0 98,9% Śr.ilość wozów w ruchu szt. 69,7 63,3 90,8% tramwaje 15,0 11,5 76,7% autobusy 54,7 51,8 94,7% Wskaźnik wykorzystania taboru % tramwaje 56,1% 42,7% 76,1% autobusy 75,1% 74,1% 98,7% Śr. Ilość wozów gotowych do ruchu szt. 81,6 82,0 100,5% tramwaje 19,7 22,0 111,7% autobusy 61,9 60,0 96,9% Wskaźnik gotowości taboru % tramwaje 73,7% 81,3% 110,3% autobusy 85,0% 85,8% 100,9% Ze względu na to iż, dużym problemem jest zużycie techniczne tramwajów, wskaźnik wykorzystania taboru tramwajowego uległ pogorszeniu. Bez zakupu nowych pojazdów, bądź gruntownej modernizacji istniejących wozów, wystąpi realne zagrożenie związane z koniecznością ograniczenia częstotliwości kursowania na liniach tramwajowych oraz pojawi się problem związany z zapewnieniem wskaźnika niezawodności kursowania komunikacji tramwajowej na pożądanym poziomie. 7

4. Tabor przewozowy Struktura taboru ze względu na okres eksploatacji Tabela 3. Struktura taboru ze względu na okres użytkowania w/g stanu na koniec roku 2012 Tabor tramwajowy Typ wozu 15-20 lat 20-25 lat 25-30 lat pow 30 lat Razem 105N i poch 2 8 6 16 6EGTW 10 10 6ZGTW 9 9 0 2 8 25 35 Rysunek 3. Struktura taboru tramwajowego ze względu na wiek - stan na koniec 2012r. 15-20 lat 0% 20-25 lat 6% 25-30 lat 23% pow 30 lat 71% Stan taboru tramwajowego na koniec 2012r. wynosił 35 szt. wozów. Największy udział w strukturze taboru tramwajowego, wynoszący 71%, stanowią wozy eksploatowane powyżej 30 lat. Utrzymywanie tramwajów o tak wysokim okresie eksploatacji, bardzo poważnie utrudnia realizację zadań przewozowych. Średnia wieku gorzowskich tramwajów to ok. 38 lat, natomiast średni wiek taboru w kraju to ok. 30 lat. 8

4. Tabor przewozowy Tabela 4. Struktura taboru ze względu na okres użytkowania w/g stanu na koniec roku 2012 Tabor autobusowy Typ wozu do 3 lat od 4 do 5 lat od 6 do 10 lat powyżej 10 lat Razem Jelcz M 11* 1 1 Jelcz 120 M* 1 1 Jelcz 120 MM/2* 1 1 Solaris Urbino 12 3 24 27 MAN NL 202 26 26 MAN A 21 2 2 MAN NG 313 3 3 MAN Lion's City 11 11 11 0 3 58 72 * Jelcz używane okazjonalnie, nie realizują pracy przewozowej. Rysunek 4. Struktura taboru autobusowego ze względu na wiek - stan na koniec 2012r do 3 lat 16% od 4 do 5 lat 0% od 6 do 10 lat 4% powyżej 10 lat 80% *wykres nie uwzględnia 3 szt. Jelczy wykorzystywanych okazjonalnie Na koniec roku sprawozdawczego najliczniejszą grupę stanowiły pojazdy powyżej 10 lat (80%). Dzięki zakupionym w 2011 roku 11 nowym wozom autobusowym, dość liczną grupę stanowią wozy w wieku do 3 lat (16%). Średni wiek taboru autobusowego na koniec roku 2012 wynosił ok. 12 lat. 9

5. Praca przewozowa Tabela 5. Wykonanie wozokm w tys. km w latach 2011-2012 Wyszczególnienie 2011 2012 % wykonanie plan wykonanie 04:03 04:02 1 2 3 4 5 6 1. Dotowane 5 475,7 4 999,5 5 005,9 100,1% 91,4% - tramwaje 1 169,5 996,9 992,1 99,5% 84,8% - autobusy 4 306,3 4 002,6 4 013,8 100,3% 93,2% 2. Przewozy zamknięte 25,0 0,0 10,1-40,6% Ogółem wozokm 5 500,7 4 999,5 5 016,1 100,3% 91,2% Rysunek 5. Wozokm trakcji autobusowej w latach 2011-2012 Wozokm trakcji autobusowej wykonanie 2012 plan 2012 10,1 0,0 4 013,8 4 002,6 wykonanie 2011 25,0 4 306,3 0 1 000 2 000 3 000 4 000 5 000 6 000 w ozokm dotow ane liniow e przew ozy zamknięte W roku 2012 zmniejszono pracę przewozową w zakresie trakcji autobusowej głównie za sprawą zawieszenia linii autobusowych nr 105, 132 i 127 oraz zmniejszenia częstotliwości na liniach 101, 104, 113, 122, 126. Zmiany te były konieczne ze względu na ograniczone środki finansowe na rok 2012. 10

5. Praca przewozowa Rysunek 6. Wozokm trakcji tramwajowej w latach 2011-2012 Wozokm trakcji tramwajowej wykonanie 2012 992,1 plan 2012 996,9 wykonanie 2011 1 169,5 500 700 900 1 100 1 300 1 500 w ozokm dotow ane liniow e W przypadku trakcji tramwajowej wykonanie wozokm na poziomie niższym niż w roku 2012 wynika z zawieszenia dwóch linii tramwajowych 4 i 5. Ograniczenie pracy przewozowej na liniach tramwajowych było również związane z redukcją kosztów działalności zakładu. 11

5. Praca przewozowa Rysunek 7. Wskaźnik niezawodności kursowania w latach 2011-2012 [w %] Wskaźnik niezawodności kursowania taboru 101,00 100,00 99,66 99,93 99,24 99,76 99,00 98,00 97,00 2011 2012 96,00 autobusy tramwaje Wskaźnik niezawodności kursowania uległ poprawie zarówno w trakcji autobusowej (0,27 p.p.) jak i w tramwajowej (0,52 p.p.). 12

6. Linie komunikacyjne Tabela 6. Linie komunikacyjne w roku 2012. wykonanie wykonanie % L.p. Wyszczególnienie j.m. 2011r. 2012r. 05:04 1 2 3 5 5 6 1 ilość linii 47 42 89,36% tramwajowych ilość 5 3 60,00% autobusowych 42 39 92,86% 2 długość linii 575 474 82,43% tramwajowych km 35 25 71,43% autobusowych 540 449 83,15% W porównaniu do roku 2011, w omawianym okresie nastąpiły zmiany w komunikacji autobusowej zawieszono funkcjonowanie trzech linii w tym: 105, 132 i 127 oraz dwóch linii tramwajowych 4 i 5. Powyższe działania pozwoliły na zmniejszenie długości linii autobusowych o 91 km i linii tramwajowych o 10 km. 13

7. Sprzedaż biletów i przewozy Podobnie jak w latach ubiegłych w roku 2012 również zanotowano spadek sprzedaży biletów. W omawianym okresie sprzedaż ilościowa była niższa o 8,5% w porównaniu do odnotowanej w roku poprzednim. W sprzedaży biletów na liniach miejskich spadek ukształtował się na poziomie 7,6%, a największy spadek dotyczył karnetów (22,2%), biletów jednorazowych sprzedawanych przez obsługę pojazdu (91,9%) oraz biletów 3-miesięcznych (14,5%). Sprzedaż biletów miesięcznych charakteryzowała się stosunkowo niskim spadkiem (3,4%), najniższy spadek natomiast zanotowano w biletach jednorazowych (1,7%). Wzrost sprzedaży zanotowano w przypadku biletów dobowych (41,1%) oraz biletów 1-tygodniowych (90,7%). W przypadku linii podmiejskich odnotowano znaczny spadek ilości sprzedanych biletów, ukształtował się on na poziomie 25,2%. Największą tendencję spadkową wykazała sprzedaż biletów jednorazowych (27,5%) i strefowych (22,6%) oraz biletów 2-tygodnowych wewnątrzgminnych (75,9%). Wysoki wzrost sprzedaży zanotowano w przypadku sprzedaży biletów 2-tygodnowych podmiejskich (62,3%) oraz biletów na linie specjalne (87,3%). Bilety miesięczne podmiejskie i wewnątrzgminne zanotowały najniższe spadki i kształtowały się one odpowiednio (10,7% i 2,5%) Rysunek 8. Ilościowa sprzedaż głównych rodzajów biletów w latach 2005-2012 Sprzedaż ilościow a biletów jednorazow ych [w tys.szt] Sprzedaż ilościow a biletów miesięcznych [ w tys.szt] 2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 3 500 4 500 5 500 6 500 7 500 100 120 140 160 180 200 Malejąca ilościowa sprzedaż biletów ogółem oraz zmiany w strukturze rodzajowej, jak również brak podwyżki cen biletów miejskich spowodowały spadek przychodów ze sprzedaży biletów o ok.3%. W porównaniu do roku 2011 przychody te były o niższe o 536,9 tys. zł i ukształtowały się na poziomie 18.521,8 tys. zł 14

7. Sprzedaż biletów i przewozy Tabela 7. Wpływy ze sprzedaży biletów według rodzajów w latach 2011-2012 Wyszczególnienie j.m. 2011 2012 % 2011 2012 1 2 3 4 04:03 struktura struktura 1. Bilety jednorazowe* szt. 7 064 756 7 333 353 103,8% 37,07% 39,59% normalne 4 156 888 4 395 902 105,7% 21,81% 23,73% ulgowe 2 907 868 2 937 452 101,0% 15,26% 15,86% 2. Bilety miesięczne szt. 6 997 859 6 898 689 98,6% 36,72% 37,25% normalne 4 316 093 4 326 004 100,2% 22,65% 23,36% ulgowe 2 681 767 2 572 685 95,9% 14,07% 13,89% 3. Bilety 2-tygodniowe szt. 500 889 485 111 96,9% 2,63% 2,62% normalne 319 220 306 289 95,9% 1,67% 1,65% ulgowe 181 669 178 822 98,4% 0,95% 0,97% 4. Bilety 1-tygodniowe szt. 44 722 85 111 190,3% 0,23% 0,46% normalne 31 111 58 833 189,1% 0,16% 0,32% ulgowe 13 611 26 278 193,1% 0,07% 0,14% 5. Karnety szt. 1 973 459 1 593 033 80,7% 10,35% 8,60% normalne 1 146 083 911 289 79,5% 6,01% 4,92% ulgowe 827 377 681 744 82,4% 4,34% 3,68% 6. Dobowe* szt. 22 883 32 294 141,1% 0,12% 0,17% normalne 13 358 18 082 135,4% 0,07% 0,10% ulgowe 9 525 14 212 149,2% 0,05% 0,08% 7. Jednorazowe u obsługi szt. 310 469 27 198 8,8% 1,63% 0,15% 8. 3 miesięczne szt. 462 093 413 296 89,4% 2,42% 2,23% normalne 190 657 179 370 94,1% 1,00% 0,97% ulgowe 271 435 233 926 86,2% 1,42% 1,26% 9. Miesięczne na okaziciela szt. 25 685 10 667 41,5% 0,13% 0,06% Razem bilety miejskie szt. 17 402 815 16 878 753 97,0% 91,31% 91,13% 1. Bilety jednorazowe* szt. 612 543 564 053 92,1% 3,21% 3,05% 2. Bilety strefowe* szt. 16 956 16 417 96,8% 0,09% 0,09% 3. Bilety specjalne* szt. 6 079 12 006 197,5% 0,03% 0,06% 4. Bilety miesięczne szt. 939 504 926 304 98,6% 4,93% 5,00% normalne 426 911 434 274 101,7% 2,24% 2,34% ulgowe 512 593 492 030 96,0% 2,69% 2,66% 5. Bilety miesięczne wewngminne szt. 18 742 19 335 103,2% 0,10% 0,10% normalne 5 263 4 711 89,5% 0,03% 0,03% ulgowe 13 479 14 624 108,5% 0,07% 0,08% 6. Bilety 2-tygodniowe podm. szt. 61 311 104 669 170,7% 0,32% 0,57% normalne 39 139 58 528 149,5% 0,21% 0,32% ulgowe 22 172 46 142 208,1% 0,12% 0,25% 7. Bilety 2-tyg.wewgmin. szt. 819 188 23,0% 0,00% 0,00% normalne 241 0 0,0% 0,00% 0,00% ulgowe 578 188 32,5% 0,00% 0,00% 8. Bilety 3-mies.wewgmin. szt. 0 114 0,0% 0,00% 0,00% normalne 0 0 0,0% 0,00% 0,00% ulgowe 0 114 0,0% 0,00% 0,00% Razem bilety podmiejskie szt 1 655 953 1 643 085 99,2% 8,69% 8,87% RAZEM szt. 19 058 769 18 521 837 97,2% 100,00% 100,00% *Łącznie z biletami elektronicznymi. 15

7. Sprzedaż biletów i przewozy Malejące wpływy ze sprzedaży biletów są następstwem zmniejszania się ilości osób korzystających z usług komunikacji miejskiej. W porównaniu do roku 2011 Miejski Zakład Komunikacji przewiózł o 5,8% pasażerów mniej. Ilość przewiezionych na podstawie biletów osób wyniosła 20.791,9 tys. osób (w tym przewozy: autobusowe 15.891,6 tys. osób; tramwajowe 4.900,2 tys. osób) i była mniejsza o 1.286,4 tys. osób od liczby odnotowanej w roku poprzednim (zjawisko typowe dla miast średniej wielkości). Ogółem przewozy (łącznie z przewozami bezpłatnymi i tzw. gapowiczami ) wyniosły: 26.222,5 tys. osób. Spadek sprzedaży biletów, a w konsekwencji spadek popytu na rynku przewozów komunikacji miejskiej w Gorzowie Wlkp., jest wynikiem wielu procesów i zjawisk o charakterze ekonomiczno-społecznym. Na niektóre z nich takie jak jakość świadczonych usług przewozowych ma wpływ MZK, na inne np. ceny biletów, zakres kontroli biletowej oraz przywileje w postaci ulgowych przejazdów, ma samorząd lokalny. Większość czynników jest jednak w znacznej części niezależna do Miejskiego Zakładu Komunikacji jak i od samorządu, należą do nich głównie: a) zmiany zachowań komunikacyjnych mieszkańców miasta przejawiające się zwiększonym wykorzystaniem samochodów osobowych, co wiąże się z rosnącym z roku na rok rozwojem motoryzacji indywidualnej, b) struktura dochodów mieszkańców, c) niekorzystne zmiany demograficzne w tym: wzrost liczby osób uprawnionych do przejazdów ulgowych i bezpłatnych, d) rozwoju infrastruktury handlowo-usługowej na terenie osiedli, e) wskaźnik bezrobocia który na koniec 2012r. kształtował się na poziomie ponad 9%. Niestety jeden z najistotniejszych czynników, jakim jest jakość usług, w tym głównie wygoda podróżnych w trakcji tramwajowej, nie jest realizowany. Mimo sukcesywnej wymiany taboru autobusowego (w roku 2011 zakupiono ze środków unijnych 11 nowych wozów), ze względu na przestarzały tabor tramwajowy, jakość usług nie jest realizowana na oczekiwanym przez mieszkańców poziomie. Stąd liczne sugestie konieczności poprawy struktury taboru tramwajowego (modernizacja lub zakup nowych wozów). Drugim elementem mającym wpływ na jakość w sensie negatywnym jest ograniczenie częstotliwości z uwagi na ograniczone środki finansowe. 16

7. Sprzedaż biletów i przewozy Miejski Zakład Komunikacji, mimo trudności finansowych, w ciągu 2012 roku podejmował cały szereg działań mających na celu promowanie komunikacji miejskiej, której głównym elementem był kontakt ze społecznością lokalną. W ramach tych kontaktów organizowanych jest wiele przedsięwzięć, które mają charakter związany z: propagowaniem komunikacji miejskiej jako alternatywy dla transportu indywidualnego, poprawą bezpieczeństwa ruchu drogowego, współpracą ze społecznością lokalną poprzez wynajem autobusów i tramwajów, organizacją akcji mających na celu uatrakcyjnić czas mieszkańcom Gorzowa i okolicznych miejscowości. W roku 2012 Miejski Zakład Komunikacji organizował następujące imprezy i akcje: Tramwaj dla WOŚP, Tramwaj zwany zakochaniem, Uruchomienie usługi zakupu biletu przez telefon komórkowy CallPay, Świąteczny tramwaj, Uruchomienie zakładki "ZAKŁÓCENIA W KOMUNIKACJI", Rzuć palenie razem z nami, Bezpieczna droga do szkoły, Dzień bez samochodu, Mikołajkowy tramwaj, Akcja charytatywna "Wioska smerfów", Wydanie foldera informacyjnego "Funkcjonowanie komunikacji miejskiej w okresie Wszystkich Świętych", Nawiązanie współpracy z serwisem e-podroznik (rozkłady jazdy w internecie). Wszystkie działania podejmowane przez MZK, uzupełniane poprawą pozostałych elementów związanych z jakością usług, nie przyczyniły się do pożądanego wzrostu ilości przewożonych pasażerów, ale naszym zdaniem ograniczyły trend spadkowy. Jednakże ciągle podnoszony przez mieszkańców stan techniczny taboru tramwajowego w znacznym stopniu wpływa na wizerunek Miejskiego Zakładu Komunikacji. 17

8. Przychody Tabela 8. Realizacja przychodów w 2012r. w porównaniu do wykonania roku 2011r. Wyszczególnienie 2011 2012 wykonanie struktura wykonanie struktura 04:02 1 2 3 4 5 6 Sprzedaż usług komunikacyjnych w tym: 19 217,0 52,2% 18 664,8 52,4% 97,1% sprzedaż biletów 19 058,8 51,8% 18 521,8 52,0% 97,2% usługi wycieczkowe 158,2 0,4% 142,9 0,4% 90,4% Sprzedaż pozostała 766,0 2,1% 501,5 1,4% 65,5% Dotacja eksploatacyjna 16 698,1 45,4% 16 378,8 46,0% 98,1% Przychody finansowe 76,3 0,2% 61,2 0,2% 80,1% Inne zwiększenia 58,5 0,2% 2,7 0,0% 0,0% OGÓŁEM PRZYCHODY 36 815,9 100,0% 35 608,9 100,0% 96,7% Osiągnięty w 2012r. poziom przychodów był niższy od poziomu roku poprzedniego (3,3%), co stanowi kwotę 1.207,1 tys. zł., głównie za sprawą: osiągnięcia mniejszych przychodów ze sprzedaży biletów (536,9 tys.zł), otrzymanej mniejszej kwoty dotacji eksploatacyjnej (319,4 tys.zł), niższej sprzedaży pozostałej w tym głównie z tytułu mniejszych wpływów z reklam (114,8 tys.zł) oraz mandatów (77,3 tys.zł), niższych niż w roku ubiegłym innych zwiększeń, które stanowiły wartość pozostałych środków trwałych i obrotowych nieodpłatnie otrzymanych w roku 2011 (kasety zapasowe i papier do automatów biletowych, przyrządy i urządzenia do autobusów). Rysunek 9. Struktura osiągniętych przychodów w 2011r. dotacja eksploatacyjna (M+G) 45,4% przychody finansow e 0,2% działalność pomocnicza 2,5% działalność podstawowa 51,9% 18

8. Przychody Rysunek 10. Struktura osiągniętych przychodów w 2012r. dotacja eksploatacyjna (M+G) 46,0% przychody finansow e 0,2% działalność pomocnicza 1,8% działalność podstawowa 52,0% W zakresie struktury przychodów w roku 2012 widoczny jest głównie wzrost udziału dotacji eksploatacyjnej (0,6 p.p.). Jak wynika z powyższego wykresu udział dotacji jest bliski 50% wszystkich przychodów. Spadł natomiast udział działalności pomocniczej (0,7 p.p.). Działalność podstawowa (wpływy ze sprzedaży biletów) kształtuje się na podobnym poziomie jak w roku ubiegłym, czyli stanowi 52% wszystkich przychodów. 19

9. Koszty Koszty ogółem w roku sprawozdawczym wykonano poniżej poziomu planowanego; na planowaną kwotę 36.613 tys. zł zrealizowano w wysokości 35.589,2 tys.zł (bez amortyzacji na poziomie 2.463,6 tys.zł) i były niższe od wykonania roku poprzedniego o 3,3%. Wzrost kosztów widoczny jest głównie w pozycjach: a) Wydatki osobowe nie zaliczane do wynagrodzeń wzrost o 48,1% dotyczy wypłaconych w 2012r. odpraw z przyczyn pracodawcy w łącznej wysokości 94,7 tys.zł, które były związane z redukcją zatrudnienia o ponad 38 etatów. b) Narzuty na wynagrodzenia osobowe pracowników obejmujące składki na ubezpieczenia społeczne oraz fundusz emerytur pomostowych, których 3,9% wzrost (110,3 tys.zł) wynika ze zwiększenia o 2 p.p. składki na ubezpieczenie rentowe pracodawcy. c) Zakup materiałów i wyposażenia obejmuje koszty oleju napędowego, olejów i smarów, ogumienia oraz zużycia materiałów, widoczny w tej pozycji 3% wzrost (287,6 tys.zł) jest wynikiem rosnących cen oleju napędowego, który stanowi ponad 70% udziału wszystkich kosztów materiałów. Rysunek 11. Struktura kosztów materiałów w 2011 i 2012r. Struktura kosztów materiałów 2011r. Struktura kosztów materiałów 2012r. materiały 27,46% materiały 24,78% ogumienie 1,78% ogumienie 1,61% oleje i smary 1,73% olej napędowy 69,03% oleje i smary 1,87% olej napędowy 71,73% d) Zakup usług obejmujących wykonanie ekspertyz, analiz i opinii stanowią niewielki (0,03%) udział w kosztach ogółem, 9,5% wzrost tej pozycji kosztów w wymiarze kwotowym stanowi zaledwie 984zł. Pozycja ta obejmuje koszty opinii rzeczoznawcy i opinii biegłego rewidenta z badania sprawozdania finansowego. e) Opłaty za administrowanie i czynsze za budynki, lokale i pomieszczenia garażowe stanowią niewielki (0,07%) udział w kosztach ogółem i dotyczą opłat za pomieszczenia wynajmowane na ul. Drzymały od ZGM dla Centrum Obsługi Klienta. 20

9. Koszty Wzrost tej pozycji kosztów o 7,7%, (1,8 tys.zł), wynika ze wzrostu wysokości czynszu. f) Podróże służbowe zagraniczne wzrost na poziomie 2,9%, w ujęciu kwotowym 226 zł, związany z podróżami służbowymi głównie w zakresie dotyczącym zakupu używanych wozów tramwajowych z Niemiec. g) Podatek od nieruchomości stanowiące ok.0,7% kosztów ogółem, wzrost na poziomie 2,2% (5,1 tys.zł) tej pozycji kosztów jest związany ze wzrostem stawek opłat. h) Opłaty na rzecz jednostek samorządu terytorialnego znaczny wzrost kosztów na poziomie 1152,3% co daje kwotę 420,1 tys.zł, związany jest z wprowadzeniem w roku 2012 opłat za korzystanie z przystanków w związku ze zmianą przepisów o transporcie drogowym (Uchwała nr XXIX/308/2012 J61 Rady Miasta Gorzowa Wlkp. z dnia 25 kwietnia 2012 r.). i) Podatek VAT wzrost na poziomie 68,2% (50,3 tys.zł) dotyczy podatku VAT od przekazanego do Urzędu Miasta Gorzowa Wlkp., majątku zakładu budżetowego. W pozostałych pozycjach, w stosunku do roku 2011, koszty zostały utrzymane na poziomie roku ubiegłego lub zostały zmniejszone, a dotyczy to następujących pozycji: wynagrodzeń osobowych i bezosobowych, wynagrodzeń agencyjnych oraz narzutów na wynagrodzenia, kosztów zakup energii, zakup usług remontowych, zdrowotnych, usług dostępu do sieci internet i usług pozostałych oraz telefonii stacjonarnej i komórkowej. Ponadto zmniejszeniu uległy koszty podróży służbowych krajowych, różne opłaty i składki (w tym: ubezpieczenia majątku), odpisy na ZFŚS, pozostałe podatki na rzecz budżetu jednostek samorządowych (w tym: podatek od środków transportu), koszty postępowania sądowego oraz szkolenia pracowników. 21

9. Koszty Tabela 9. Wykonanie kosztów rodzajowych w latach 2011-2012 Wyszczególnienie 2011r. 2012r. % wykonanie struktura plan wykonanie struktura 06:05 06:03 1 2 3 4 5 6 7 8 9 2910 Zwrot dotacji wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem lub pobranej w nadmiernej wysokości 0 0,0% 10 000 9 159 0,03% 91,6% - 3020 Wydatki osob. nie zal. do wynagrodzeń 196 618 0,5% 304 000 291 198 0,82% 95,8% 148,1% 3050 Zasądzone renty 29 802 0,1% 30 000 29 802 0,08% 99,3% 100,0% 4010 Wynagrodzenia osobowe pracowników 16 870 945 45,8% 15 705 000 15 677 044 44,05% 99,8% 92,9% 4040 Dodatkowe wynagrodzenie roczne 1 312 207 3,6% 1 227 000 1 224 487 3,44% 99,8% 93,3% 4100 Wynagrodzenia agencyjno-prowizyjne 174 812 0,5% 160 000 153 186 0,43% 95,7% 87,6% 4110 Składki ZUS i FEP 2 821 618 7,7% 2 961 000 2 931 941 8,24% 99,0% 103,9% 4120 Fundusz Pracy 400 136 1,1% 382 000 367 299 1,03% 96,2% 91,8% 4140 Wpłaty na PFRON 0 0,0% 0 0 0,00% - - 4170 Wynagrodzenia bezosobowe (umowy zlecenie i o dzieło) 20 671 0,1% 3 000 2 975 0,01% 99,2% 14,4% 4210 Zakup materiałów i wyposażenia 9 736 996 26,5% 10 618 988 10 024 638 28,17% 94,4% 103,0% 4260 Zakup energii 2 200 256 6,0% 2 086 000 1 982 646 5,57% 95,0% 90,1% 4270 Zakup usług remontowych 119 756 0,3% 33 000 32 786 0,09% 99,4% 27,4% 4280 Zakup usług zdrowotnych 46 320 0,1% 42 000 36 497 0,10% 86,9% 78,8% 4300 Zakup usług pozostałych 1 216 059 3,3% 1 035 000 873 139 2,45% 84,4% 71,8% 4350 Zakup usług dostępu do sieci Internet 2 167 0,0% 3 000 1 895 0,01% 63,2% 87,4% 4360 4370 Opłaty z tyt.zakupu usług telekom.świadczonych w ruchomej publicznej sieci telefonicznej Opłaty z tyt.zakupu usług telekom.świadczonych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej 9 153 0,0% 12 000 8 140 0,02% 67,8% 88,9% 33 908 0,1% 35 000 31 588 0,09% 90,3% 93,2% 4380 Zakup usług obejmujących tłumaczenia 0 0,0% 1 000 60 0,00% 6,0% - 4390 4400 Zakup usług obejmujących wykonanie ekspertyz, analiz i opinii Opłaty za administrowanie i czynsze za budynki, lokale i pomieszczenia garażowe 10 370 0,0% 21 000 11 354 0,03% 54,1% 109,5% 23 225 0,1% 26 000 25 023 0,07% 96,2% 107,7% 4410 Podróże służbowe krajowe 24 165 0,1% 19 000 17 616 0,05% 92,7% 72,9% 4420 Podróże służbowe zagraniczne 7 674 0,0% 10 000 7 900 0,02% 79,0% 102,9% 4430 Różne opłaty i składki 391 041 1,1% 363 000 362 357 1,02% 99,8% 92,7% 4440 Odpisy na ZFŚS 600 400 1,6% 548 000 544 643 1,53% 99,4% 90,7% 4480 Podatek od nieruchomości 238 755 0,6% 247 000 243 890 0,69% 98,7% 102,2% 4500 Pozostałe podatki na rzecz budż.jedn.samorz.terytorial. 126 771 0,3% 72 000 70 936 0,20% 98,5% 56,0% 4520 Opłaty na rzecz budż.jedn.samorz.terytorialnego. 36 455 0,1% 492 000 456 507 1,28% 92,8% 1252,3% 4530 Podatek VAT 73 705 0,2% 130 000 123 965 0,35% 95,4% 168,2% 4610 Koszty postępowania sądowego 3 468 0,0% 5 000 2 496 0,01% 49,9% 72,0% 4700 Szkolenia pracowników 39 684 0,1% 32 000 31 320 0,09% 97,9% 78,9% Inne zmniejszenia 28 902 0,1% 0 12 683 0,04% - 43,9% Ogółem koszty 36 796 040 100,0% 36 612 988 35 589 169 100,00% 97,2% 96,7% 22

9. Koszty W dalszym ciągu największy udział w kosztach ogółem stanowią wynagrodzenia z pochodnymi (56,8%) oraz materiały, paliwo i energia (33,8%). Rysunek 12. Struktura osiągniętych kosztów w 2011r. energia 6,0% usługi 3,3% pozostałe 6,1% wynagrodzenia osobowe+dodatko we wynagrodzenie roczne 49,4% materiały 26,5% narzuty na wynagrodzenia (ZUS+Fundusz Pracy) 8,8% Rysunek 13. Struktura osiągniętych kosztów w 2012r. energia 5,6% usługi 2,5% pozostałe 7,0% wynagrodzenia osobowe+dodatkow e wynagrodzenie roczne 47,5% materiały 28,2% narzuty na wynagrodzenia (ZUS+Fundusz Pracy) 9,3% W zakresie struktury kosztów w roku 2012, kształtują się one na podobnym poziomie jak w roku 2012. Największe zmiany dotyczą kosztów wynagrodzeń i narzutów (spadek o 1,4 p.p. spowodowany zmniejszeniem zatrudnienia) oraz materiałów (wzrost o 1,3 p.p. - spowodowany głównie wzrostem cen oleju napędowego). 23

10. Inwestycje i remonty W roku 2012 ze względu na ograniczone możliwości finansowe, nie realizował inwestycji. Natomiast prace remontowe wykonano na minimalnym poziomie i dotyczyły one niezbędnych prac konserwacyjnych. REMONTY 2012 Remonty Kwota Konserwacja urządzeń dźwigowych 26 400,00 Serwis kotłowni 2 500,00 Konserwacja instalacji alarmowej 1 300,00 Konserwacja stacji pomiarowej gazu 2 586,00 Razem 32 786,00 Spadek kosztów usług remontowych wynika z ograniczonych możliwości finansowych. W stosunku do roku 2011 przeznaczono na ten cel 87 tys. zł mniej. W 2012 prace remontowe związane były z niezbędnymi konserwacjami urządzeń i instalacji. 24

10. Inwestycje i remonty Rysunek 14. Wydatki poniesione na realizację inwestycji i remontów w latach 2011-2012 2012 0,0 32,8 119,8 2011 338,3 0,0 100,0 200,0 300,0 400,0 500,0 inwestycje remonty 25

11. Wynik finansowy Tabela 10. Wynik finansowy 2011 i 2012. A. [tys.zł] 2011 2012 % Wyszczególnienie stan na koniec stan na koniec roku roku 03:02 1 2 3 4 Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi, w tym: dotacje przedmiotowe 36 070,6 35 184,5 97,5% B. Koszty działalności operacyjnej 39 512,5 37 768,0 95,6% C. Zysk (starta) ze sprzedaży -3 441,9-2 583,5 75,1% D. Pozostałe przychody operacyjne 475,8 2 719,2 571,5% E. Pozostałe koszty operacyjne 86,3 187,5 217,4% F. Zysk (strata) z działalności operacyjnej -3 052,3-51,8 1,7% G. Przychody finansowe 79,8 63,8 79,9% H. Koszty finansowe 12,8 5,2 40,8% I. Zysk / Strata z działalności gospodarczej -2 985,2 6,8-0,2% J. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych 0,0 0,0 - K. Zysk (strata brutto) -2 985,2 6,8-0,2% L. Podatek dochodowy 0,0 0,0 - M. Zysk / Strata netto -2 985,2 6,8-0,2% N. Zysk / Strata netto (bez amortyzacji) 19,9 6,8 34,2% W 2012 roku wypracowano dodatni wynik finansowy, który ukształtował się na poziomie 6,8 tys. zł. Podatek dochodowy od osób prawnych nie wystąpił. W 2012 roku w stosunku do roku ubiegłego Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 19.01.2012r. powrócono do zasad rachunkowości amortyzacji sprzed 2011 roku. Wprowadzono ewidencję po stronie przychodów (pozycja pozostałe przychody operacyjne) równowartości odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych, która w 2012 roku wyniosły 2.450.716,27zł. (Dz. U. poz. 121). Strata w 2011 roku, wynikała ze zmian zasad rachunkowości w zakresie amortyzacji, (Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 5 lipca 2010r. w sprawie szczegółowych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu 26

11. Wynik finansowy terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 128, poz. 861). W 2011 zmieniono po stronie przychodów zasady ewidencji Pokrycia amortyzacji, które obowiązywały do końca 2010r. wykreślono konto Pokrycie amortyzacji. 27

12. Kompleksowe kontrole zewnętrznych instytucji kontrolnych przeprowadzone w Miejskim Zakładzie Komunikacji w roku 2012 Dla oceny funkcjonowania zakładu, z punktu widzenia władz miasta, istotne są kontrole zewnętrzne. Prowadzone w 2012 roku kontrole zewnętrzne dotyczyły: kontroli stanu technicznego autobusów i tramwajów, infrastruktury przystankowej oraz warunków pracy (Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny), obszaru finansowego (Biuro Usług Biegłych Rewidentów). Lp. 1. Termin kontroli 31 marzec 2012r. 2. 17.04.2012r. 3. 18.04.2012r. 4. 26.04.2012r. 5. 21.04.2011r. Instytucja Zakres kontroli Wynik kontroli Biuro Usług Biegłych Rewidentów Sp. Z o.o. GRUPA FINANS-SERVIS Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny przegląd sprawozdania finansowego za rok 2012, ocena stanu sanitarnohigienicznego pojazdów autobusowych, ocena stanu sanitarnohigienicznego pojazdów tramwajowych, ocena stanu sanitarnohigienicznego obiektów i urządzeń wodociągowych, nadzór nad warunkami pracy opinia pozytywna opinia pozytywna opinia pozytywna opinia pozytywna opinia pozytywna Opinia pozytywna kontrola wykazała brak uchybień, bądź wykryte uchybienia z punktu widzenia zakresu kontroli nie miały istotnego znaczenia. Opinia negatywna analiza wykazała istotne uchybienia. 28

13. Wnioski Miejski Zakład Komunikacji jako gminny zakład budżetowy, realizował w 2012 roku powierzone zadania statutowe w zakresie zaspokajania potrzeb ludności w zakresie lokalnego transportu zbiorowego na terenie miasta i przyległych gmin. Mimo szeregu trudności związanych między innym z awaryjnością taboru (głównie tramwajowego, którego średni wiek to 38 lat), trudnymi warunkami atmosferycznymi, realizował usługi komunikacyjne na poziomie zleconym przez Wydział Transportu Publicznego. W ramach bieżącej działalności przewozowej wprowadzano w miarę możliwości finansowych zmiany w rozkładach jazdy zgodnie z zapotrzebowaniem mieszkańców miasta. Wszystkie podejmowane działania zmierzały do uzyskania coraz lepszych efektów jakościowych w zakresie zaspokajania potrzeb przewozowych mieszkańców miasta i gmin ościennych. kultywując 110-letnią historię komunikacji miejskiej w naszym mieście łączy tradycję z nowoczesnością, stawiając zawsze na pierwszym miejscu dobro pasażera, a wszystkie podejmowane działania pomimo skromnych możliwości finansowych zmierzały do uzyskania coraz lepszych efektów jakościowych, co było wielokrotnie doceniane w różnych konkursach z zakresu jakości usług: Solidny pracodawca Ziemi Lubuskiej 2009 (czerwiec 2010), Pracodawca Organizator Pracy Bezpiecznej (październik 2010), Quality International Forum Jakości 2007 (srebro w kategorii usługa), Quality International Forum Jakości 2009 (w kategorii usługa), Quality International Forum Jakości 2010 (w kategorii usługa), Quality International Forum Jakości 2010 (w kategorii produkt), VII miejsce w Ogólnopolskim Rankingu Przedsiębiorstw Komunikacji Miejskiej za rok 2011 Mając na uwadze stopień finansowania komunikacji w 2012 roku, którego konsekwencją były wprowadzone zmiany w komunikacji miejskiej w zakresie m.in. likwidacji linii 105, 132, 127 oraz zmniejszenie częstotliwości na liniach 101, 104, 113, 122, 126, niestety nie pozostało bez wpływu na zadowolenie klienta gdyż cechy takie jak: częstotliwość kursowania pojazdów, dostępność do sieci komunikacji miejskiej, warunki 29

13. Wnioski podróżowania, czy też bezpośredniość połączeń, stanowią podstawę oceny funkcjonowania komunikacji miejskiej. W obszarze finansowym Miejski Zakład Komunikacji w roku 2012 mimo szeregu zagrożeń jakie pojawiły się na przestrzeni roku tj. zmniejszające się dochody ze sprzedaży biletów, brak podwyżki cen biletów, rosnące ceny oleju napędowego (wzrost cen na poziomie ponad 12%), osiągnął dodatni wynik finansowy, który wpłynął na zwiększenie środków obrotowych. Należy jednak zwrócić uwagę na pogłębiający się spadek przewozów pasażerskich, co jest związane z wprowadzonymi ograniczeniami pracy przewozowej, stale rosnącym wskaźnikiem motoryzacji oraz rosnącym wskaźnikiem bezrobocia. Mimo podejmowanych przez nas działań w zakresie zahamowania spadków poprzez promocję oraz sukcesywną wymianę taboru autobusowego jak również wprowadzanie nowych kanałów dystrybucji biletów (automaty biletowe, bilety elektroniczne), z roku na rok obserwowany jest spadek przewozów. Podobna sytuacja występuje w większości miast w kraju. Ponadto sytuację finansową MZK w zakresie dochodów ze sprzedaży biletów w sposób bezpośredni kształtuje struktura przejazdów w komunikacji miejskiej wg kryterium odpłatności. Struktura ta nadal charakteryzuje się dużym, bo 18% udziałem przewozów bezpłatnych oraz 42,5% udziałem przewozów ulgowych, przy niewielkim 36,8% udziale przewozów pełnopłatnych wykonywanych na podstawie biletów normalnych, natomiast odsetek gapowiczów to 2,7%. Wysoki udział przejazdów ulgowych oraz bezpłatnych ma bezpośredni wpływ na możliwości wygenerowania dochodów z przejazdów komunikacją miejską. Przejazdy bezpłatne 18,01% Przejazdy bez biletu 2,70% Przejazdy za biletami ulgowymi 42,45% Przejazdy za biletami normalnymi 36,84% 30

13. Wnioski Istotnym jest podjęcie decyzji o wymianie taboru tramwajowego, a w perspektywie rozwoju (?) trakcji tramwajowej, co wraz z poprawą jakości usług winno ograniczyć spadek przewozów, a w konsekwencji w przyszłości doprowadzić do ustabilizowania, a może nawet wzrostu popytu na przewozy komunikacją miejską. Jednakże decyzje te angażujące znaczne środki finansowe winny być (zgodnie z zapisami ustawy o publicznym transporcie zbiorowym) podjęte w ramach Planu Transportowego precyzującego rozwój publicznego transportu zbiorowego w ramach jego różnych podsystemów (autobusowy, tramwajowy bądź inny). Plan transportowy zgodnie z zapisami ustawy o PTZ winien określić: sieć komunikacyjną publicznego transportu zbiorowego; ocenę i prognozę potrzeb przewozowych; przewidywane finansowanie usług przewozowych; preferencje dotyczące wyboru rodzaju środków przewozowych; zasady organizacji rynku przewozów; pożądany standard usług przewozowych; sposób organizowania informacji dla pasażera. 31