2011-10-01
Plan wykładu Program zajęć 1 Program zajęć 2 3 4 5 Klasyczna definicja filozofii Inne próby zdefiniowania filozofii 6 Filozoficzna geneza nauk szczegółowych - przykłady
Plan wykładu - informacje wstępne Kurs filozofii stanowi przegląd najważniejszych stanowisk filozoficznych w przekroju od starożytności do pierwszej połowy XX wieku. Kurs uwzględnia zmieniające się dominiujące tendencje w filozofii. Celem kursu jest zapoznanie studentów z problemami podstawowych dyscyplin filozoficznych, najważniejszymi pojęciami filozoficznymi wraz z ich historycznymi przekształceniami. Wykład obejmuje jedynie kluczowe dla rozwoju filozofii i kultury zachodniej problemy, idee, pojęcia i stanowiska w najważniejszych sporach filozoficznych. Wykład w semestrze zimowym obejmuje 30 godzin. Kończy się egzaminem.
Plan wykładu - część pierwsza Uwaga - część zagadnień realizowana będzie na dwóch kolejnych wykładach. Filozofia przedmiot i metoda badań. Wczesna filozofia jońska. Filozofia a nauka i religia. Podział dyscyplin filozoficznych. Problemy ontologiczne i epistemologiczne w filozofii Eleatów. Metafora jaskini jako przedstawienie głównych elementów platońskiej teorii idei. Teoria idei z perspektywy ontologicznej, epistemologicznej. Sokrates. Polemika między Platonem i sofistami. Etyczny aspekt teorii idei.
Plan wykładu - część druga Podstawowe pojęcia ontologii, metafizyki i fizyki Arystotelesa. Etyka Arystotelesa. Etyka stoików. Sceptycyzm omówienie tropów sceptycznych. Etyczny aspekt stanowiska sceptyckiego. Główne zagadnienia badań filozoficznych w okresie średniowiecznym. Spór o uniwersalia w filozofii średniowiecznej.
Plan wykładu - część trzecia Wprowadzenie do filozofii nowożytnej - Galileusz. Kartezjusz metoda naukowa, argumenty sceptyczne. Kartezjusz problem dualizmu substancji materialnej i duchowej. Główne wątki myśli kartezjańskiej podsumowanie. John Locke umysł ludzki jako tabula rasa. David Hume: zakwestionowanie podstaw związku przyczynowo-skutkowego. Filozofia transcendentalna Immanuela Kanta.
Plan wykładu - część czwarta Filozofia państwa Thomasa Hobbesa Główne idee filozofii Hegla. Program filozofii pozytywnej Auguste a Comte a. Antropologia filozoficzna Nietzschego. Zasadnicze założenia egzystencjalizmu. Hermeneutyka filozoficzna.
Plan wykładu - dlaczego kurs historyczny? Wykład ma charakter historyczny ponieważ: taka forma wykładu pozwala na zapoznanie się ze źródłowymi, ćzystymi postaciami problemów, pojęć, stanowisk w istotnych sporach filozoficznych, czy samych sporów. daje ona także szansę na łatwiejsze zrozumienie nieco bardziej współczesnych problemów filozoficznych.
Plan wykładu - dlaczego kurs filozofii!? kurs filozofii ma Państwu pomóc między innymi w: poznaniu fundamentalnych dla naszej kultury sposobów myślenia, konceptualizacji zjawisk przyrodniczych i społecznych, zrozumieniu szerszego kontekstu różnych zjawisk kulturowych, zrozumieniu różnego rodzaju tropów literackich.
Zasady zaliczenia i forma zajęć Kurs filozofii kończy się egzaminem.
Zasady zaliczenia i forma zajęć Kurs filozofii kończy się egzaminem. UWAGA: obecność na wykładzie nie jest obowiązkowa i nie wpływa na ocenę z egzaminu! Zachęcam jednak do uczestnictwa w zajęciach.
Egzamin Program zajęć Egzamin składa się z dwóch części: 1 Części testowej weryfikującej wiedzę i znajomość wymaganych tekstów źródłowych. 2 Części z pytaniami otwartymi, sprawdzającej wiedzę i umiejętność logicznej rekonstrukcji problemów, dyskusji, systemów filozoficznych oraz umiejętność porównywania różnych stanowisk we wskazanych sporach filozoficznych. Szczegółowe zasady oceny wyników egzaminu zostaną przedstawione w trakcie wykładu.
Prezentacje do wykładów Prezentacje do wykładów będą sukcesywnie publikowane na stronie internetowej http://www.uni.opole.pl/ machlarz
Prezentacje do wykładów Prezentacje do wykładów będą sukcesywnie publikowane na stronie internetowej http://www.uni.opole.pl/ machlarzuwaga: prezentacje nie wyczerpują całego zakresu materiału, który Państwo powinni opanować. Prezentacje pozwalają jedynie na uporządkowanie wiedzy i mogą służyć powtórzeniu materiału.
Literatura podstawowa 1 Russell, Bertrand, Problemy filozofii, Warszawa 1995. 2 Tatarkiewicz, Władysław, Historia filozofii, (wydania różne). 3 Ajdukiewicz, Kazimierz, Zagadnienia i kierunki filozofii, (wydania różne). 4 F. Copleston, Historia filozofii, T. I, T. II, T. IV, T. V, T. VI, T. VII, T. VIII., (wydania różne).
Literatura uzupełniająca Literatura uzupełniająca do poszczególnych wykładów jest podawana osobno do każdego wykładu (przedostatni slajd w prezentacji). Literaturę uzupełniającą stanowią przede wszystkim teksty źródłowe, których znajomość jest bardzo wskazana. Znajomość części tekstów źródłowych będzie zaś na egzaminie wymagana.
Konsultacje: poniedziałek, 15.00-16.00. Adres: Instytut Filozofii, Collegium Civitas, pokój 324. e-mail: artur.machlarz@uni.opole.pl www: http://www.uni.opole.pl/ machlarz
Znaczenie nazwy filozofia Klasyczna definicja filozofii Inne próby zdefiniowania filozofii Historyjka Pitagorasa: filozof nie uczestniczy w zawodach sportowych, nie dobija podczas nich żadnych targów, tylko obserwuje, starając się poznać istotę tego, co się wokół niego dzieje. Etymologiczne wyjaśnienie nazwy filozofia : Miłość mądrości - każdy rodzaj wiedzy teoretycznej określano mianem filozofii
Klasyczna definicja filozofii Inne próby zdefiniowania filozofii Trudności z określeniem przedmiotu filozofii Trudności ze zdefiniowaniem zakresu badań filozoficznych (tak jak i wielu innych dyscyplin naukowych) wynikają ze: zmienności dominującej problematyki na przestrzeni wielu wieków
Klasyczna definicja filozofii Inne próby zdefiniowania filozofii Trudności z określeniem przedmiotu filozofii Trudności ze zdefiniowaniem zakresu badań filozoficznych (tak jak i wielu innych dyscyplin naukowych) wynikają ze: zmienności dominującej problematyki na przestrzeni wielu wieków szerokiego zakresu podejmowanej problematyki w poszczególnych dyscyplinach filozoficznych
Klasyczna definicja filozofii Inne próby zdefiniowania filozofii Trudności z określeniem przedmiotu filozofii Trudności ze zdefiniowaniem zakresu badań filozoficznych (tak jak i wielu innych dyscyplin naukowych) wynikają ze: zmienności dominującej problematyki na przestrzeni wielu wieków szerokiego zakresu podejmowanej problematyki w poszczególnych dyscyplinach filozoficznych zmienności zakresu przedmiotu badań filozoficznych (na przykład w związku z wyodrębnianiem się nauk szczegółowych z filozofii)
Klasyczna definicja filozofii Inne próby zdefiniowania filozofii Cechy szczególne wiedzy filozoficznej Wiedza bezinteresowna - czysto teoretyczna. Wiedza zdobyta dzięki rozumowaniu a nie doświadczeniu empirycznemu. Wiedza obejmująca całość rzeczywistości, badająca naturę bądź istotę rzeczy
Wiedza czysto teoretyczna Klasyczna definicja filozofii Inne próby zdefiniowania filozofii Dlaczego poznanie teoretyczne ma większą wartość niż wiedza praktyczna? naturalna wyższość ducha nad ciałem (a wiedza teoretyczna jest najwyższym celem życia duchowego)
Wiedza czysto teoretyczna Klasyczna definicja filozofii Inne próby zdefiniowania filozofii Dlaczego poznanie teoretyczne ma większą wartość niż wiedza praktyczna? naturalna wyższość ducha nad ciałem (a wiedza teoretyczna jest najwyższym celem życia duchowego) życie czynne, praktyczne jest pozbawione swego rodzaju świętości : wiedza teoretyczna ma wymiar boski
Wiedza czysto teoretyczna Klasyczna definicja filozofii Inne próby zdefiniowania filozofii Dlaczego poznanie teoretyczne ma większą wartość niż wiedza praktyczna? naturalna wyższość ducha nad ciałem (a wiedza teoretyczna jest najwyższym celem życia duchowego) życie czynne, praktyczne jest pozbawione swego rodzaju świętości : wiedza teoretyczna ma wymiar boski wiedza praktyczna musi być oparta na wiedzy teoretycznej
Metoda badań Program zajęć Klasyczna definicja filozofii Inne próby zdefiniowania filozofii Dlaczego doświadczenie empiryczne nie może być podstawą prawdziwej wiedzy? czymś innym jest to, co widzimy, a to jakie rzeczy są naprawdę
Metoda badań Program zajęć Klasyczna definicja filozofii Inne próby zdefiniowania filozofii Dlaczego doświadczenie empiryczne nie może być podstawą prawdziwej wiedzy? czymś innym jest to, co widzimy, a to jakie rzeczy są naprawdę na podstawie doświadczenia empirycznego nie możemy określić jaka jest istota rzeczy, cel ich istnienia, praprzyczyna itp.
Metoda badań Program zajęć Klasyczna definicja filozofii Inne próby zdefiniowania filozofii Dlaczego doświadczenie empiryczne nie może być podstawą prawdziwej wiedzy? czymś innym jest to, co widzimy, a to jakie rzeczy są naprawdę na podstawie doświadczenia empirycznego nie możemy określić jaka jest istota rzeczy, cel ich istnienia, praprzyczyna itp. doświadczenie może co najwyżej być podstawą wiedzy na temat rzeczy materialnych, zmiennych
Metoda badań Program zajęć Klasyczna definicja filozofii Inne próby zdefiniowania filozofii Dlaczego doświadczenie empiryczne nie może być podstawą prawdziwej wiedzy? czymś innym jest to, co widzimy, a to jakie rzeczy są naprawdę na podstawie doświadczenia empirycznego nie możemy określić jaka jest istota rzeczy, cel ich istnienia, praprzyczyna itp. doświadczenie może co najwyżej być podstawą wiedzy na temat rzeczy materialnych, zmiennych zmysły są omylne - rozum z zasady nie jest omylny
Metoda badań Program zajęć Klasyczna definicja filozofii Inne próby zdefiniowania filozofii Deklarowana racjonalności filozofii odróżnia filozofię także od mitycznych i religijnych sposobów wyjaśniania świata, w których dominuje obrazowo metaforyczne przedstawianie przyczyn zjawisk.
Przedmiot filozofii Program zajęć Klasyczna definicja filozofii Inne próby zdefiniowania filozofii przedmiotem filozofii jest świat jako całość: przyczyna, struktura, ostateczne fundamenty, natura zjawisk, cel itp.
Przedmiot filozofii Program zajęć Klasyczna definicja filozofii Inne próby zdefiniowania filozofii przedmiotem filozofii jest świat jako całość: przyczyna, struktura, ostateczne fundamenty, natura zjawisk, cel itp. pytania szczegółowe pojawiają się w kontekście pytań natury ogólnej
Przedmiot filozofii Program zajęć Klasyczna definicja filozofii Inne próby zdefiniowania filozofii przedmiotem filozofii jest świat jako całość: przyczyna, struktura, ostateczne fundamenty, natura zjawisk, cel itp. pytania szczegółowe pojawiają się w kontekście pytań natury ogólnej gdy w jakiejś dziedzinie zaczynają dominować kwestie szczegółowe, oznacza to zazwyczaj emancypację nowej nauki szczegółowej
Przykłady innych definicji Klasyczna definicja filozofii Inne próby zdefiniowania filozofii August Comte - program filozofii pozytywnej: zadaniem filozofii jest uporządkowanie dziedziny nauk szczegółowych. Filozofia ma być dyscypliną wyjaśniającą związki między poszczególnymi kategoriami zjawisk badanymi w naukach i nie zajmuje się już badaniem istoty rzeczy, przyczyn celowych itp.
Przykłady innych definicji Klasyczna definicja filozofii Inne próby zdefiniowania filozofii Ludwig Wittgenstein: Filozofia jest walką z opętaniem naszego umysłu przez środki naszego języka (L. Wittgenstein, Dociekania filozoficzne, frg. 109)
Przykłady innych definicji Klasyczna definicja filozofii Inne próby zdefiniowania filozofii Bertrand Russell: (...) filozofia jest próbą rozstrzygania ostatecznych pytań, tyle że nie w sposób niedbały i dogmatyczny, tak jak to czynimy w życiu codziennym, a nawet w naukach przyrodniczych, lecz krytycznie, po rozważeniu wszystkiego, co pytania takie gmatwa, i po uprzytomnieniu sobie wszelkich niejasności i całego zamętu, jakie leżą u podstaw naszych zwykłych idei.
Która definicja obowiązuje? Klasyczna definicja filozofii Inne próby zdefiniowania filozofii Przedmiot badań filozoficznych definiują implicite przykłady problemów uznawanych za filozoficzne, z którymi będziemy zapoznawać się w trakcie zajęć.
Filozoficzna geneza nauk szczegółowych - przykłady 1 Historia każdej naukowej dyscypliny szczegółowej sięga filozofii.
Filozoficzna geneza nauk szczegółowych - przykłady 1 Historia każdej naukowej dyscypliny szczegółowej sięga filozofii. 2 Wiele dokonań naukowych ma bezpośrednie źródło w problemach natury filozoficznej Przykład: idea rachunków infinityzemalnych Leibniza powstała w wyniku rozstrzygnięć natury ontologicznej
Fizyka a filozofia Program zajęć Filozoficzna geneza nauk szczegółowych - przykłady Fizyka przed zwrotem nowożytnym - paradygmat fizyki Arystotelesowskiej (filozofii przyrody)
Fizyka a filozofia Program zajęć Filozoficzna geneza nauk szczegółowych - przykłady Fizyka przed zwrotem nowożytnym - paradygmat fizyki Arystotelesowskiej (filozofii przyrody) Galileusz i fizyka nowożytna: wypracowanie specyficznej metody.
Językoznawstwo a filozofia Filozoficzna geneza nauk szczegółowych - przykłady Metody badań językoznawczych przed wydaniem Kursu językoznawstwa ogólnego Ferdinanda de Saussure a. Prymat językoznawstwa genetycznego.
Językoznawstwo a filozofia Filozoficzna geneza nauk szczegółowych - przykłady Metody badań językoznawczych przed wydaniem Kursu językoznawstwa ogólnego Ferdinanda de Saussure a. Prymat językoznawstwa genetycznego. Specyficzny aparat pojęciowy i metoda badań zaproponowana przez de Saussure a.
Dziękuję za uwagę Program zajęć Filozoficzna geneza nauk szczegółowych - przykłady Dziękuję za uwagę i zapraszam do stawiania pytań! e-mail: artur.machlarz@uni.opole.pl www: http://www.uni.opole.pl/ machlarz