GWSP GIGI. Filozofia z aksjologią. dr Mieczysław Juda

Transkrypt

1 GWSP Filozofia z aksjologią dr Mieczysław Juda GIGI

2 Filozofia z aksjologią [5] Systemy nowożytne: empiryzm Locke a i sceptycyzm Hume a

3 Filozofia z aksjologią [5] Systemy nowożytne: empiryzm Locke a i sceptycyzm Hume a a. empiryzm Johna Locke a b. sceptycyzm Davida Hume a

4 John Locke [1632 Wrington 1704 Oates] angielski filozof, lekarz, polityk i ekonomista; twórca klasycznej postaci empiryzmu i liberalizmu W Oksfordzie studiował chemię i medycynę, teologię i filozofię (zwł. pisma Kartezjusza, Gassendiego i Hobbesa) osobisty sekretarz lorda ShaMesbury (min. ds kolonii) Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, 1690 Dwa traktaty o rządzie, 1689 Listy o tolerancji, Myśli o wychowaniu, 1693

5 filozofia: kontynuacja empiryzmu: dotychczas (Bacon): empiryzm badając empirycznie rzeczy zewnętrzne koncentrował się na kweswach logicznych i metodologicznych teraz: Locke poddaje empirycznemu badaniu samo narzędzie ludzkiego poznania umysł WN: zwrot epistemologiczny i psychologiczna postać teraz: nie poznanie bytu, ale pojęć o bycie; zmiana przedmiotu filozofii z bytu na poznanie zamiast metafizyki teoria poznania program filozofii: geneza, pewność i granice ludzkiego poznania główne znaczenie: poznawcze możliwości człowieka cel: zbadanie i wyjaśnienie kweswi pochodzenia wiedzy - określenie granic poznania, co jest w zasięgu możliwości poznawczych, a co nie umysł jak tabula rasa, odrzucenie idei wrodzonych (Kartezjusz) i wrodzonych nawyków (Leibniz)

6 filozofia: radykalny empiryzm: pojęcia i zasady ogólne jako uogólnienie konkretnych doświadczeń doświadczenie jest źródłem idei poznawczych, ale też i zasad moralnych wszystko co wiemy pochodzi z doświadczenia: (1) zewnętrznego, tj. zmysłowego (sensabon) zmysły dostarczają spostrzeżeń tak jak rzeczy na nie oddziałują (2) wewnętrzne (reflecbon) postrzeganie własnego umysłu w momencie, gdy zajęty jest otrzymanymi ideami WN: 1. John Locke: realista, uznaje obiektywne istnienie świata materialnego, ale bezpośredni przedmiot poznania to idee, które w umyśle są reprezentantami przedmiotów świata zewnętrznego, tzw. reprezentacjonizm 2. idee - element pośredniczący w poznaniu w relacji podmiot - przedmiot

7 filozofia: idee proste (podział): pierwotne pierwotne własności rzeczy: rozciągłość, kształt, ruch obiektywne; przysługują rzeczom stale postrzegane przez zmysły (wiele) wtórne wtórne wł. rzeczy, wg. kontaktu podmiotu z przedmiotem: smak, barwa, dźwięk w rzeczach nie istnieją, są tylko zdolnością rzeczy do wywoływania w nas określonych doznań subiektywne nie są stałe przedmiot jednego zmysłu znaczenie Locke a: *początek nowożytnego empiryzmu *tendencja do materialistycznego ujmowania zjawisk, rzeczywistości *punkt wyjścia do idealizmu subiektywnego G.Berkeleya *kontynuatorzy: Berkeley i Hume * nic nie istnieje oprócz idei i niczego poza naszymi ideami nie da się poznać

8 David Hume [ Edynburg] filozof, pisarz i historyk urodzony w Szkocji, wychowany w Anglii, żyjący we Francji i w Anglii najwybitniejsza postać Oświecenia angielskiego kontynuator nurtu empirycznego Badania dotyczące rozumu ludzkiego, 1748 Badania dotyczące zasad naturalnych Eseje moralne i polityczne Naturalna historia religii

9 filozofia: przedmiot filozofii: człowiek i świat zamykający się w granicach ludzkiego doświadczenia i potrzeb moc myślenia i doświadczenie potoczne filozofia antropocentryzmu przedmiot centralny: wiedza o człowieku cele nauki a filozofia człowiek i jego świat a byty metafizyczne WN: filozofia, to wiedza o człowieku i jego życiu przedmiot poznania: nie rzeczy z którymi nie mamy bezpośredniego kontaktu, a przedstawienia rzeczy władza umysłu to myślenie: przekształcanie, łączenie idee i myśli: produkt złączenia impresji, ale nie chaotycznie, a wg. praw kojarzenia: podobieństwa, styczności czasowo- przestrzennej i zw. przyczynowych

10 źródła poznania (wiedzy): 1. uchwycenie stosunków między ideami: matematyka, jej twierdzenia są pewne, oczywiste i niezależne od doświadczenia; związek między ideami ma charakter konieczny 2. stwierdzenie faktów danych bezpośrednio w doświadczeniu: poznanie faktów nie na wiedzy o ideach, a na doświadczeniu krytyka związku przyczynowo skutkowego o relacji p- s nie możemy wnioskować a priori, a czy znamy ani z doświadczenia w doświadczeniu konstatujemy jedynie następstwo faktów, czy zjawisk w czasie (błąd post hoc, ergo propter hoc) Hume: post hoc, non propter hoc; nie ma żadnych podstaw ani rozumowych, ani empirycznych do uznawania związku p- s jako koniecznych; skąd je uznajemy? z przyzwyczajenia; znaczenie Hume a w poznaniu idei pewność, w poznaniu rzeczy prawdopodobieństwo Hume to sceptycyzm, także ontologii, etyce, polityce, itp.