CHEMIA karty pracy klasa 3 gimnazjum Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 2012
Numer zadania Test Karty pracy Zadania wyrównujące Zadania utrwalające Zadania rozwijające 1 1 1 1 2 2 2 2 3 3 3 3 4 4 4 4 5 5 6 6 6 6 7 7 7 7 8 8 8 8 5 9 9 9 10 5 10 10 11 10 11 11 12 11 12 12 13 12 13 13 14 13 14 14 15 14 15 15 19 15 16 18 16 16 17 19 9 17 18 20 20 18 19 16 17 19 20 17 18 20 2 WRZESIEŃ 2012
Zadanie 1. ZADANIA WYRÓWNUJĄCE Chemia w trzeciej klasie gimnazjum Najmniejsza liczba jonów tworzy się podczas dysocjacji jednej cząsteczki kwasu o wzorze A. HNO 3 B. H 2 CO 3 C. H 2 S D. H 2 SO 4 W zależności od budowy cząsteczki kwasy w procesie dysocjacji tworzą różną liczbę jonów w stosunku do wyjściowej liczby cząsteczek. Na przykład podczas dysocjacji kwasu fosforowego(v) z każdej cząsteczki kwasu powstają cztery jony: 3 kationy wodorowe H + i jeden anion PO 4 3 zgodnie z równaniem H 3 PO 4 3 H + + PO 4 3 Zadanie 2. 2.1. Jaki jest wzór soli, w której roztworze obecne są jony Na + i S 2? Zapisz odpowiedź. 2.2. Jaki jest wzór soli, w której roztworze obecne są jony Mg 2+ i Cl? Zapisz odpowiedź. Wzory sumaryczne soli ustala się w ten sposób, że iloczyn liczby kationów i ich ładunku musi być równoważony przez iloczyn liczby anionów i ich ładunku. Na przykład wzór sumaryczny chlorku wapnia, który tworzą kationy wapnia Ca 2+ i aniony chlorkowe Cl, ma postać CaCl 2, ponieważ ładunek dodatni 2+ jest równoważony przez dwa ładunki ujemne 2 1. Zadanie 3. Fenoloftaleina zabarwia się na kolor malinowy w środowisku A. kwasowym. B. obojętnym. C. zasadowym. Fenoloftaleina jest wskaźnikiem pozwalającym na wykrycie w roztworze obecności związków takich jak NaOH, KOH, Ca(OH) 2. Zastanów się, jak nazywa się ta grupa związków. WRZESIEŃ 2012 3
Zadanie 4. Siarka w siarczkach jest dwuwartościowa. Jaka jest wartościowość miedzi w związku o wzorze CuS? Zaznacz poprawną odpowiedź. A. I B. II C. IV D. VI Wartościowość pierwiastka to liczba wiązań, które tworzy każdy atom tego pierwiastka w danej cząsteczce. Informacja do zadań od 5. do 7. Do trzech probówek z zimną wodą wrzucono po kawałku trzech różnych metali: Cu, K i Mg. W tabeli przedstawiono obserwacje z przebiegu doświadczenia. Symbol metalu Cu K Mg Obserwacja Brak zmian Potas ulega roztworzeniu w wodzie, wydziela się bezbarwny gaz Brak zmian Następnie ogrzano probówki zawierające miedź i magnez. Wyniki obserwacji zanotowano w tabeli. Symbol metalu Cu Mg Brak zmian Obserwacja Magnez ulega roztworzeniu w wodzie, wydziela się bezbarwny gaz Zadanie 5. Z zimną wodą reaguje wyłącznie A. potas. B. magnez. C. miedź. Przeanalizuj obserwacje w pierwszej tabeli. Jeśli zapomniałeś symboli pierwiastków, sprawdź je w układzie okresowym. Jaką nazwę nosi pierwiastek, który reaguje z zimną wodą? Zadanie 6. W reakcji potasu z wodą oprócz wydzielającego się wodoru powstaje A. kwas. B. zasada. C. sól. D. woda. Metale alkaliczne, takie jak lit, sód i potas, reagują z wodą zgodnie ze schematycznym równaniem 2 Me + 2 H 2 O 2 MeOH + H 2 4 WRZESIEŃ 2012
Zadanie 7. Chemia w trzeciej klasie gimnazjum Uniwersalny papierek wskaźnikowy pod wpływem roztworu wodorotlenku wapnia, który jest zasadą, zmienia barwę z żółtej na A. czerwoną. B. malinową. C. niebieską. D. pomarańczową. Barwa uniwersalnego papierka wskaźnikowego czerwona żółta niebieska Odczyn roztworu kwasowy obojętny zasadowy Zadanie 8. Cząsteczka kwasu siarkowego(vi) H 2 SO 4 jest zbudowana A. z 3 atomów i 3 pierwiastków. B. z 6 atomów i 3 pierwiastków. C. z 3 atomów i 7 pierwiastków. D. z 7 atomów i 3 pierwiastków. Na podstawie wzoru sumarycznego kwasu siarkowodorowego H 2 S można stwierdzić, że jedna cząsteczka tego kwasu zbudowana jest z trzech atomów dwóch atomów wodoru i jednego atomu siarki oraz dwóch pierwiastków wodoru i siarki. Zadanie 9. Oceń prawdziwość każdego zdania. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest fałszywe. 9.1 Chlorowodór to gaz o drażniącym zapachu. P / F 9.2 W kwasie siarkowym(iv) siarka przyjmuje swoją maksymalną wartościowość. P / F 9.3 Kwas fosforowy(v) jest stosowany do produkcji napojów typu cola. P / F 9.4 Podczas rozcieńczania kwasu siarkowego(vi) wydziela się ciepło. P / F Porównaj wartościowość siarki w kwasach wymienionych w punktach 9.2 i 9.4. Czy IV to maksymalna wartościowość tego pierwiastka? WRZESIEŃ 2012 5
Informacja do zadania 10. i 11. Chemia w trzeciej klasie gimnazjum Poniżej przedstawiono wykres rozpuszczalności cukru w wodzie w zależności od temperatury. Rozpuszczalność cukru w g na 100 g wody 400 300 200 100 0 0 20 40 60 80 Temperatura w C Sporządzono mieszaninę 100 g wody o temperaturze 40 C i 300 g cukru. Zadanie 10. Otrzymany roztwór jest A. nasycony. B. nienasycony. Jeżeli punkt na wykresie łączący masę cukru rozpuszczonego w 100 g wody oraz temperaturę, w której sporządzano roztwór, leży pod krzywą rozpuszczalności, to roztwór otrzymany w tych warunkach i z podanych ilości substancji i wody jest nienasycony. Zadanie 11. Odczytaj z wykresu, jaka jest rozpuszczalność cukru w temperaturze 60 C. Zapisz odczytaną wartość rozpuszczalności wraz z jednostką. Rozpuszczalność cukru w temperaturze 0 C wynosi 180 g cukru na 100 g wody, a w temperaturze 20 C 200 g cukru na100 g wody. Zadanie 12. Liczba, która określa, ile maksymalnie gramów substancji można rozpuścić w 100 g rozpuszczalnika w danej temperaturze, to A. rozpuszczalność. B. stężenie procentowe. C. rozcieńczenie. Stężenie procentowe roztworu określa, ile g substancji znajduje się w 100 g roztworu. 6 WRZESIEŃ 2012
Zadanie 13. Chemia w trzeciej klasie gimnazjum Masa atomowa litu wynosi 7 u, masa atomowa tlenu wynosi 16 u, a wzór tlenku litu to Li 2 O. Oblicz stosunek masowy litu do tlenu w tlenku litu. Rozwiąż zadanie, wykonując kolejne polecenia. Zapisz masy atomów wchodzących w skład tlenku litu w postaci ilorazu. Pamiętaj, że masa dwóch atomów litu wynosi 2 7 u. m Li : m O = : Zastanów się, czy iloraz ten można wyrazić w prostszej postaci. Jeśli tak, podziel obie liczby przez największy wspólny dzielnik. Zapisz iloraz otrzymanych liczb. Odpowiedź: Stosunek masowy litu do tlenu w tlenku litu Li 2 O wynosi :. Zadanie 14. Zapis jonowy skrócony równania reakcji wytrącania osadu wodorotlenku miedzi(ii) ma postać A. Cu 2+ + 2 OH Cu(OH) 2 B. Cu + + 2 OH Cu(OH) 2 C. Cu + + OH CuOH D. Cu 2+ + OH CuOH Równanie reakcji pomiędzy azotanem(v) miedzi(ii) a wodorotlenkiem sodu, w czasie której wytrąca się osad wodorotlenku miedzi(ii), ma postać Cu(NO 3 ) 2 + 2 NaOH Cu(OH) 2 + 2 NaNO 3 Zadanie 15. Uzupełnij zdania, tak aby były prawdziwe. Zaznacz w każdym zdaniu literę przyporządkowaną odpowiedniej informacji Dysocjacji elektrolitycznej ulegają A / B. Substancje te pod wpływem wody rozpadają się na C / D. A. kwasy, zasady i sole B. wyłącznie sole C. jony D. kationy Roztwory elektrolitów przewodzą prąd elektryczny dzięki obecności jonów dodatnich i ujemnych, powstających podczas dysocjacji elektrolitycznej. WRZESIEŃ 2012 7
Informacja do zadania 16. i 17. Poniżej przedstawiono fragment tablicy rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie. Rozpuszczalność soli i wodorotlenków w wodzie OH Cl NO 3 CO 3 2 Na + R R R R K + R R R R Fe 3+ N R R N Ag + N N R N Mg 2+ N R R N Ca 2+ S R R N R substancja rozpuszczalna N substancja nierozpuszczalna S substancja słabo rozpuszczalna Zadanie 16. Znajdź w tabeli kationy, które tworzą nierozpuszczalne lub słabo rozpuszczalne wodorotlenki. Zapisz wzory tych kationów.,,, W kolumnie pod wzorem jonu wodorotlenkowego znajdź litery oznaczające nierozpuszczalne lub słabo rozpuszczalne wodorotlenki. Zadanie 17. Oceń prawdziwość każdego zdania. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest fałszywe. 17.1 Azotan(V) srebra(i) (AgNO 3 ) z wodą tworzy zawiesinę. P / F 17.2 Chlorek srebra(i) (AgCl) z wodą tworzy zawiesinę. P / F Substancje rozpuszczalne w wodzie tworzą roztwory wodne, czyli mieszaniny jednorodne. Substancje trudno rozpuszczalne w wodzie tworzą z wodą zawiesiny, czyli mieszaniny niejednorodne. 8 WRZESIEŃ 2012
Zadanie 18. Ogólny zapis równania reakcji syntezy ma postać A. AB + CD AD + CB B. A + BC AC + B C. A + B C D. A B + C Chemia w trzeciej klasie gimnazjum Reakcja syntezy (inaczej łączenia) zachodzi wtedy, gdy z dwóch lub więcej substratów powstaje jeden produkt. Zadanie 19. Uzupełnij zdania, tak aby były prawdziwe. Zaznacz w każdym zdaniu literę przyporządkowaną odpowiedniej informacji. Reakcja zobojętniania to reakcja zasady z A / B. W jej wyniku powstaje C / D i woda. A. solą B. kwasem C. sól D. wodór Reakcja zobojętniania jest jedną z metod otrzymywania soli. Zadanie 20. Chlorek sodu można otrzymać w reakcji A. chloru z kwasem solnym. B. sodu z chlorem. C. sodu z wodą. D. chloru z wodą. Sole kwasów beztlenowych, takie jak siarczki i chlorki, możemy otrzymać w reakcji syntezy zachodzącej pomiędzy metalem i niemetalem. WRZESIEŃ 2012 9
Zadanie 1. ZADANIA UTRWALAJĄCE Zaznacz wszystkie poprawne dokończenia zdania. Podczas dysocjacji elektrolitycznej dwóch cząsteczek pewnego kwasu utworzyły się cztery jony. Kwasem tym mógł być A. H 2 SO 3 B. H 3 PO 4 C. HCl D. HNO 3 Zadanie 2. Uzupełnij poniższe zdania, tak aby były prawdziwe. Wpisz w każdą lukę wzór odpowiedniego jonu. W wodnym roztworze azotanu(v) potasu obecne są kationy potasu K + i aniony azotanowe(v). W wodnym roztworze węglanu sodu obecne są kationy i aniony. Zadanie 3. Roztwór wodny pewnej substancji spowodował zabarwienie się fenoloftaleiny na kolor malinowy (różowy). Substancją tą mógł być związek chemiczny o wzorze sumarycznym A. H 2 S B. KOH C. HNO 3 D. KNO 3 Zadanie 4. Poprawna nazwa soli o wzorze FeSO 4 brzmi A. siarczan żelaza. B. siarczan żelaza(ii). C. siarczan(vi) żelaza(iii). D. siarczan(vi) żelaza(ii). Zadanie 5. Cząsteczka kwasu siarkowego(vi) zbudowana jest A. z 3 atomów i 3 pierwiastków. B. z 7 atomów i 3 pierwiastków. C. z 3 atomów i 7 pierwiastków. D. z 6 atomów i 3 pierwiastków. 10 WRZESIEŃ 2012
Informacja do zadań od 6. do 8. Chemia w trzeciej klasie gimnazjum Do trzech probówek z zimną wodą wrzucono po kawałku trzech różnych metali: Fe, K i Mg. W tabeli przedstawiono obserwacje z przebiegu doświadczenia. Symbol metalu Fe K Mg Obserwacja Brak zmian Potas ulega roztworzeniu w wodzie, wydziela się bezbarwny gaz Brak zmian Następnie ogrzano probówki zawierające żelazo i magnez. Wyniki obserwacji zanotowano w tabeli. Fe Symbol metalu Mg Brak zmian Obserwacja Magnez ulega roztworzeniu w wodzie, wydziela się bezbarwny gaz Zadanie 6. Zaznacz poprawne dokończenie zdania Najbardziej biernym chemicznie metalem spośród wymienionych jest A. magnez. B. potas. C. żelazo. Zadanie 7. W którym równaniu poprawnie zapisano przebieg reakcji magnezu z wodą? Zaznacz poprawną odpowiedź. A. Mg + 2 H 2 O Mg(OH) 2 + H 2 B. Mg + 2 H 2 O Mg(OH) 2 + O 2 C. Mg + 2 H 2 O MgO + H 2 O D. Mg + H 2 O Mg(OH) 2 Zadanie 8. Uniwersalny papierek wskaźnikowy w probówce, w której zaszła reakcja potasu z wodą, będzie miał barwę A. niebieską. B. żółtą. C. czerwoną. D. malinową. Zadanie 9. Lekarstwa na nadkwasotę mają w swoim składzie substancje o lekko zasadowym odczynie. Wyjaśnij, dlaczego takie lekarstwa przynoszą ulgę pacjentom cierpiącym z powodu nadmiaru kwasu w żołądku. Zapisz wyjaśnienie. WRZESIEŃ 2012 11
Zadanie 10. Którego kwasu dotyczy każda z podanych informacji? Wstaw X w odpowiednie komórki tabeli. Informacja o kwasie H 2 S H 2 SO 3 Wartościowość jego reszty kwasowej wynosi II Otrzymuje się go w reakcji odpowiedniego tlenku niemetalu z wodą Siarka w tym kwasie jest czterowartościowa Jest kwasem beztlenowym Ma zapach zgniłych jaj Informacja do zadania 11. i 12. Poniżej przedstawiono wykres rozpuszczalności cukru w wodzie w zależności od temperatury. Rozpuszczalność cukru w g na 100 g wody 400 300 200 100 0 0 20 40 60 80 Temperatura w C Zadanie 11. Ile gramów cukru można maksymalnie rozpuścić w 250 g wody o temperaturze 20 C? Wykonaj obliczenia i zapisz odpowiedź. Odpowiedź: Zadanie 12. Oblicz, ile cm 3 wody należy odparować z roztworu cukru otrzymanego przez zmieszanie 150 g cukru i 100 g wody, aby uzyskać roztwór nasycony o temperaturze 60 C. Wykonaj obliczenia i zapisz odpowiedź. Odpowiedź: 12 WRZESIEŃ 2012
Zadanie 13. Uzupełnij zdania, tak aby były prawdziwe. Zaznacz w każdym zdaniu literę przyporządkowaną odpowiedniej informacji. Rozpuszczalność tlenku węgla(iv) w temperaturze 50 C wynosi około 110 mg/dm 3. Oznacza to, że w 1 litrze wody o tej temperaturze i pod ciśnieniem 1013 hpa można rozpuścić maksymalnie A / B tlenku węgla(iv). W 100 cm 3 wody rozpuści się C / D tego gazu. A. 1100 mg B. 110 mg C. 11 mg D. 0,11 mg Zadanie 14. Masa żelaza wynosi 56 u, a masa siarki wynosi 32 u. Oceń prawdziwość każdego zdania. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest fałszywe. 14.1 Stosunek masowy żelaza do siarki w siarczku żelaza(ii) (FeS) wynosi 7 : 4. P / F 14.2 Zawartość procentowa (masowa) żelaza w siarczku żelaza(ii) wynosi około 50%. P / F 14.3 10 atomów żelaza ma masę większą niż 20 atomów siarki. P / F 14.4 Siarka w siarczku żelaza(ii) jest dwuwartościowa. P / F Zadanie 15. Na rysunku przedstawiono doświadczenie, które uczniowie wykonali na zajęciach kółka chemicznego. Uczniowie zaobserwowali wytrącenie się białego osadu węglanu baru. Ułóż równanie zachodzącej wówczas reakcji. Zapisz równanie w formie jonowej skróconej. Roztwór Na 2 CO 3 Roztwór Ba(NO 3 ) 2 Zadanie 16. Określ typy reakcji zapisanych w kolumnie pierwszej. Wstaw X w odpowiednie komórki tabeli. Równanie reakcji Reakcja syntezy Reakcja analizy Reakcja wymiany 2 Fe(OH) 3 Fe 2 O 3 + 3 H 2 O 2 NaOH + H 2 S Na 2 S + 2 H 2 O N 2 + 3 H 2 2 NH 3 WRZESIEŃ 2012 13
Informacja do zadania 17. i 18. Poniżej przedstawiono fragment tablicy rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie. Rozpuszczalność soli i wodorotlenków w wodzie OH Cl NO 3 CO 3 2 Na + R R R R K + R R R R Fe 3+ N R R N Ag + N N R N Mg 2+ N R R N Ca 2+ S R R N R substancja rozpuszczalna; N substancja nierozpuszczalna; S substancja słabo rozpuszczalna Zadanie 17. Podaj przykłady dwóch substancji, których roztwory zmieszane ze sobą spowodują wytrącenie się osadu chlorku srebra (AgCl). Zapisz ich wzory. i Zadanie 18. Oceń prawdziwość każdego zdania. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest fałszywe. 18.1 Azotan(V) żelaza(iii) słabo rozpuszcza się w wodzie. P / F 18.2 Chlorek wapnia z wodą tworzy mieszaninę niejednorodną. P / F 18.3 Wszystkie chlorki dobrze rozpuszczają się w wodzie. P / F 18.4 Wodorotlenki magnezu, srebra i żelaza nie są zasadami. P / F Zadanie 19. Z podanych wzorów jonów utwórz wzory czterech substancji chemicznych. Cu 2+ H + SO 2 4 OH Zapisz wzory poniżej. Zadanie 20. Uzupełnij równanie reakcji otrzymywania azotanu(v) cynku. Wpisz w lukę odpowiedni wzór. Zn(OH) 2 + 2 HNO 3 + 2 H 2 O 14 WRZESIEŃ 2012
ZADANIA ROZWIJAJĄCE Zadanie 1. Podczas dysocjacji jednej cząsteczki kwasu fosforowego(v) A. tworzy się jeden anion. B. tworzą się dwa aniony. C. tworzy się jeden kation. D. tworzą się dwa kationy. Zadanie 2. Napisz równanie dysocjacji elektrolitycznej azotanu(v) baru. Podaj nazwy jonów. Wpisz w każdą lukę odpowiednią informację. Równanie reakcji: Nazwa kationu: Nazwa anionu: Zadanie 3. Których substancji roztwory powodują zmianę zabarwienia fenoloftaleiny? Podkreśl wszystkie poprawne odpowiedzi. HNO 3 H 2 O NaOH HCl Ca(OH) 2 Zadanie 4. Uzupełnij tabelę. Wpisz w każdą komórkę tabeli odpowiednią liczbę. Wzór soli Wartościowość metalu Wartościowość reszty kwasowej FePO 4 AgNO 3 CuCO 3 FeS Zadanie 5. Nauczyciel podczas lekcji chemii do probówki z wodą wprowadził porcję kwasu siarkowego(vi). Wybierz prawidłową obserwację opisanego doświadczenia i wniosek wynikający z tej obserwacji. Zaznacz litery przyporządkowane odpowiednim informacjom. Obserwacja A. Probówka nagrzała się B. Nie zauważono żadnych zmian Wniosek C. Proces jest endotermiczny D. Proces jest egzotermiczny WRZESIEŃ 2012 15
Informacja do zadań od 6. do 8. Do trzech probówek z zimną wodą wrzucono po kawałku trzech różnych metali: Cu, Na i Mg. W tabeli przedstawiono obserwacje z przebiegu doświadczenia. Symbol metalu Cu Na Mg Obserwacja Brak zmian Sód ulega roztworzeniu w wodzie, wydziela się bezbarwny gaz Brak zmian Następnie ogrzano probówki zawierające miedź i magnez. Wyniki obserwacji zanotowano w tabeli. Symbol metalu Cu Mg Brak zmian Obserwacja Magnez ulega roztworzeniu w wodzie, wydziela się bezbarwny gaz Zadanie 6. Na podstawie wyników opisanego doświadczenia uzupełnij zdanie, tak aby było prawdziwe. Zaznacz litery przyporządkowane nazwom metali. Naczyń nie wykonuje się z A / B / C ani z A / B / C, ponieważ metale te nie są odporne na działanie wody. A. magnezu B. potasu C. miedzi Zadanie 7. Ułóż równanie reakcji potasu z wodą. Pamiętaj o dobraniu współczynników stechiometrycznych. Zapisz równanie. Zadanie 8. Jeśli do probówki z wodą doda się fenoloftaleiny, a następnie wrzuci się kawałek sodu, to roztwór ten zmieni zabarwienie A. z czerwonego na żółte. B. z bezbarwnego na malinowe. C. z niebieskiego na żółte. D. z malinowego na bezbarwne. Zadanie 9. Łączna liczba atomów zawartych w czterech cząsteczkach kwasu azotowego(v) wynosi A. 12 B. 15 C. 20 D. 40 16 WRZESIEŃ 2012
Informacja do zadania 10. i 11. Poniżej przedstawiono wykres rozpuszczalności cukru w wodzie w zależności od temperatury. Rozpuszczalność cukru w g na 100 g wody 400 300 200 100 0 0 20 40 60 80 Temperatura w C W 100 g wody o temperaturze 20 C rozpuszczono 200 g cukru i otrzymano roztwór. Zadanie 10. Jakie czynności można wykonać, aby zmienić stężenie tak przygotowanego roztworu? Zapisz dwa przykłady. 1) 2) Zadanie 11. Oblicz stężenie procentowe tak przygotowanego roztworu. Wykonaj obliczenia i zapisz odpowiedź. Odpowiedź: Zadanie 12. Rozpuszczalność tlenu w temperaturze 20 C wynosi około 9 mg/l, natomiast w temperaturze 10 C wynosi około 15 mg/l. Oblicz, ile mg tego gazu wydzieli się ze 100 g wody, jeśli temperaturę zwiększymy z 10 C do 20 C. Wykonaj obliczenia i zapisz odpowiedź. Odpowiedź: WRZESIEŃ 2012 17
Zadanie 13. Chemia w trzeciej klasie gimnazjum Wiedząc, że atom magnezu ma masę 24 u, a atom chloru 35,5 u, oblicz zawartość procentową chloru w chlorku magnezu. Wykonaj obliczenia i zapisz odpowiedź. Odpowiedź: Zadanie 14. Uzupełnij lewą stronę równania reakcji prowadzącego do otrzymania osadu siarczku miedzi(ii). Współczynniki stechiometryczne po prawej stronie równania zostały już dobrane. Wpisz w każdą lukę odpowiedni wzór. Zadanie 15. + CuS + 2 HCl Uzupełnij zdanie, tak aby było prawdziwe. Wpisz w każdą lukę wzór odpowiedniego anionu. Anion azotanowy(v) ma wzór, a anion fosforanowy(v) ma wzór. Zadanie 16. Spalanie magnezu w tlenie prowadzące do powstania tlenku magnezu to przykład reakcji A. syntezy. B. analizy. C. wymiany pojedynczej. D. wymiany podwójnej. Zadanie 17. Ułóż równania reakcji zobojętniania kwasu siarkowego(iv) roztworem wodorotlenku sodu. Zapisz równania w formie cząsteczkowej i jonowej skróconej. Forma cząsteczkowa: Forma jonowa skrócona: 18 WRZESIEŃ 2012
Zadanie 18. Uzupełnij równania reakcji otrzymywania chlorku miedzi(ii). Współczynniki stechiometryczne po prawej stronie równania są już dobrane. Wpisz w każdą lukę odpowiedni wzór. 18.1.... +... CuCl 2 18.2.... +... CuCl 2 + H 2 O 18.3.... +... CuCl 2 + 2 H 2 O Informacja do zadania 19. i 20. Poniżej przedstawiono fragment tablicy rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie. Rozpuszczalność soli i wodorotlenków w wodzie OH Cl NO 3 CO 3 2 Na + R R R R K + R R R R Fe 3+ N R R N Ag + N N R N Mg 2+ N R R N Ca 2+ S R R N R substancja rozpuszczalna N substancja nierozpuszczalna S substancja słabo rozpuszczalna Zadanie 19. Do roztworu węglanu sodu wprowadzono roztwór substancji X i zaobserwowano wytrącenie się osadu. Napisz wzór i nazwę jednej przykładowej substancji, która mogła być wprowadzona do roztworu. Zapisz w formie cząsteczkowej i jonowej skróconej równania zachodzących wówczas reakcji. Wzór substancji: Nazwa substancji: Równanie cząsteczkowe: Równanie jonowe skrócone: Zadanie 20. Podaj wzory i nazwy dwóch przykładowych soli, które wprowadzone do wody tworzą zawiesiny. Wpisz w każdą lukę odpowiednią informację. Sól 1 wzór: Sól 2 wzór: nazwa: nazwa: WRZESIEŃ 2012 19
Zadanie 1. Zadanie 2.1. A Na 2 S ODPOWIEDZI ZADANIA WYRÓWNUJĄCE Zadanie 2.2. MgCl 2 Zadanie 3. C Zadanie 4. B Zadanie 5. A Zadanie 6. B Zadanie 7. C Zadanie 8. D Zadanie 9.1 P Zadanie 9.2. F Zadanie 9.3. P Zadanie 9.4. P Zadanie 10. A Zadanie 11. 300 g na 100 g wody Zadanie 12. A Zadanie 13. 7 : 8 Zadanie 14. A Zadanie 15. A, C Zadanie 16. Fe 3+, Ag +, Mg 2+, Ca 2+ Zadanie 17.1. F Zadanie 17.2. P Zadanie 18. C Zadanie 19. B, C Zadanie 20. B ZADANIA UTRWALAJĄCE Zadanie 1. C, D Zadanie 2. Kolejno: NO 3, Na +, CO 2 3. 20 WRZESIEŃ 2012
Zadanie 3. Zadanie 4. Zadanie 5. Zadanie 6. Zadanie 7. Zadanie 8. Zadanie 9. Zadanie 10. B D B C A A Przykładowa odpowiedź: Lekarstwa te neutralizują nadmiar kwasu w żołądku (neutralizują odczyn kwaśny, zobojętniają nadmiar kwasu). Informacja o kwasie H 2 S H 2 SO 3 Wartościowość jego reszty kwasowej wynosi II X X Otrzymuje się go w reakcji odpowiedniego tlenku niemetalu z wodą Siarka w tym kwasie jest czterowartościowa Jest kwasem beztlenowym Ma zapach zgniłych jaj X X X X Zadanie 11. 500 g Zadanie 12. 50 cm 3 Zadanie 13. Kolejno: B, C. Zadanie 14.1. P Zadanie 14.2. F Zadanie 14.3. F Zadanie 14.4. P Zadanie 15. Ba 2+ + CO 2 3 BaCO 3 Zadanie 16. Równanie reakcji Reakcja syntezy Reakcja analizy 2 Fe(OH) 3 Fe 2 O 3 + 3 H 2 O X Reakcja wymiany 2 NaOH + H 2 S Na 2 S + 2 H 2 O X N 2 + 3 H 2 2 NH 3 X Zadanie 17. Zadanie 18.1. F Zadanie 18.2. F Zadanie 18.3. F Na przykład: NaCl i AgNO 3, MgCl 2 i AgNO 3, KCl i AgNO 3, FeCl 3 i AgNO 3, CaCl 2 i AgNO 3. WRZESIEŃ 2012 21
Zadanie 18.4. P Zadanie 19. Cu(OH) 2, H 2 SO 4, H 2 O, CuSO 4 Zadanie 20. Zn(NO 3 ) 2 ZADANIA ROZWIJAJĄCE Zadanie 1. Zadanie 2. A Równanie reakcji: Ba(NO 3 ) 2 Ba 2+ + 2 NO 3 Nazwa kationu: kation baru Nazwa anionu: anion azotanowy(v) Zadanie 3. NaOH, Ca(OH) 2 Zadanie 4. Wzór soli Wartościowość metalu Wartościowość reszty kwasowej FePO 4 III III AgNO 3 I I CuCO 3 II II FeS II II Zadanie 5. A, D Zadanie 6. W dowolnej kolejności: A, B. Zadanie 7. 2 K + 2 H 2 O 2 KOH + H 2 Zadanie 8. B Zadanie 9. Zadanie 10. C Zadanie 11. 66,7% Przykładowe odpowiedzi: ochłodzić roztwór/wykrystalizować część cukru dolać wody dolać roztworu o mniejszym stężeniu ogrzać odparowując część wody Zadanie 12. 0,6 mg Zadanie 13. 74,7% Zadanie 14. CuCl 2 + H 2 S Zadanie 15. NO 3 3, PO 4 Zadanie 16. Zadanie 17. A Forma cząsteczkowa: 2 NaOH + H 2 SO 3 Na 2 SO 3 + 2 H 2 O Forma jonowa skrócona: OH + H + H 2 O Zadanie 18.1. Cu + Cl 2 22 WRZESIEŃ 2012
Zadanie 18.2. CuO + 2 HCl Zadanie 18.3. Cu(OH) 2 + 2 HCl Zadanie 19. Zadanie 20. Wzór substancji: CaCl 2 Nazwa substancji: chlorek wapnia Równanie cząsteczkowe: CaCl 2 + Na 2 CO 3 CaCO 3 + 2 NaCl Równanie jonowe skrócone: Ca 2+ + CO 2 3 CaCO 3 lub Ca(NO 3 ) 2 azotan(v) wapnia Ca(NO 3 ) 2 + Na 2 CO 3 CaCO 3 + 2 NaNO 3 Ca 2+ + CO 2 3 CaCO 3 lub AgNO 3 azotan(v) srebra(i) 2 AgNO 3 + Na 2 CO 3 Ag 2 CO 3 + 2 NaNO 3 2 Ag + + CO 2 3 Ag 2 CO 3 lub FeCl 3 chlorek żelaza(iii) 2 FeCl 3 + 3 Na 2 CO 3 Fe 2 (CO 3 ) 3 + 6 NaCl 2 Fe 3+ + 3 CO 2 3 Fe 2 (CO 3 ) 3 lub Fe(NO 3 ) 3 azotan(v) żelaza(iii) 2 Fe(NO 3 ) 3 + 3 Na 2 CO 3 Fe 2 (CO 3 ) 3 + 6 NaNO 3 2 Fe 3+ + 3 CO 2 3 Fe 2 (CO 3 ) 3 lub Mg(NO 3 ) 2 azotan(v) magnezu Mg(NO 3 ) 2 + Na 2 CO 3 MgCO 3 + 2 NaNO 3 Mg 2+ + CO 2 3 MgCO 3 lub MgCl 2 chlorek magnezu MgCl 2 + Na 2 CO 3 MgCO 3 + 2 NaCl Mg 2+ + CO 2 3 MgCO 3 Przykładowe sole trudno rozpuszczalne: AgCl chlorek srebra(i) MgCO 3 węglan magnezu Fe 2 (CO 3 ) 2 węglan żelaza(iii) CaCO 3 węglan wapnia Ag 2 CO 3 węglan srebra(i) Źródła ilustracji: WSiP WRZESIEŃ 2012 23