Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów województwa wielkopolskiego

Transkrypt

1 Kod ucznia Data urodzenia ucznia Dzień miesiąc rok Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów ETAP SZKOLNY Rok szkolny 2015/2016 Instrukcja dla ucznia 1. Sprawdź, czy test zawiera 12 stron. Ewentualny brak stron lub inne usterki zgłoś Komisji. 2. Czytaj uważnie wszystkie teksty i zadania. 3. Pisz czytelnie i używaj tylko długopisu lub pióra z czarnym lub niebieskim tuszem/atramentem. Nie używaj korektora. 4. Test, do którego przystępujesz, zawiera 27 zadań. Wśród nich są zadania zamknięte i zadania otwarte wymagające krótkiej oraz dłuższej odpowiedzi. 5. Do każdego zadania zamkniętego zaproponowano cztery odpowiedzi, oznaczone literami: A, B, C, D. Wybierz tylko jedną odpowiedź i zamaluj długopisem odpowiednią kratkę (do kodowania odpowiedzi nie można używać ołówka) z odpowiadającą jej literą na karcie odpowiedzi, np. gdy wybrałeś odpowiedź A : Staraj się nie popełniać błędów przy zaznaczaniu odpowiedzi, ale jeśli się pomylisz, błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz inną odpowiedź: Za każdą poprawnie udzieloną odpowiedź otrzymasz jeden punkt, a za odpowiedzi błędne lub brak odpowiedzi zero punktów. 6. W zadaniach otwartych, zapisz pełne rozwiązania starannie i czytelnie w miejscach wyznaczonych przy poszczególnych zadaniach. Pamiętaj, że pominięcie argumentacji lub istotnych obliczeń w rozwiązaniu zadania otwartego może spowodować, że za to rozwiązanie nie będziesz mógł dostać pełnej liczby punktów. Pomyłki przekreślaj (nie stosuj korektora). 7. Redagując odpowiedzi do zadań, możesz wykorzystać miejsca opatrzone napisem Brudnopis. Zapisy w brudnopisie nie będą sprawdzane i oceniane. 8. Możesz korzystać z układu okresowego pierwiastków, tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie, kalkulatora prostego. 9. Podczas trwania konkursu nie możesz korzystać ani z pomocy naukowych ani podpowiedzi kolegów narażasz ich i siebie na dyskwalifikację. Nie wolno Ci również zwracać się z jakimikolwiek wątpliwościami do członków Komisji. 10. Do etapu rejonowego zakwalifikują się uczniowie, którzy zdobędą co najmniej 74% punktów, czyli 37 punktów. 11. Na udzielenie odpowiedzi masz 100 minut. 12. Nie wychodź z sali przed upływem100 minut, aby nie przeszkadzać innym. Życzymy Ci powodzenia! Wypełnia Komisja (po rozkodowaniu prac) Imię i nazwisko ucznia Uczeń uzyskał:.. /50 pkt.

2 Część I ETAP SZKOLNY 1. Analizując tabelę rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie ustal wzór soli mając następujące dane: a) sól jest trudno rozpuszczalna w wodzie. b) kation tej soli jest składnikiem roztworu używanego do identyfikacji CO 2. c) w wyniku reakcji tej soli z kwasem solnym wydziela się gaz o charakterystycznym zapachu. Sól ta posiada wzór: A. Na 2 SO 3 C. CaS B. CaSO 4 D. MgCO 3 2. Do zlewki z wodą wrzucono próbkę wapnia. Wskaż poprawnie zanotowaną obserwację. A. Reakcja przebiega gwałtownie, roztwór przybiera barwę czerwoną. B. Reakcja przebiega dość szybko, wydziela się bezbarwny, bezwonny gaz. C. Reakcja przebiega dość szybko, wydziela się bezbarwny gaz o ostrym zapachu. D. Reakcja przebiega wolno, wapń się roztwarza, nie wydziela się gaz, nie powstaje osad. 3. Którym z podanych niżej sposobów nie można otrzymać soli KCl? A. Sól + sól. B. Metal + kwas. C. Wodorotlenek + kwas. D. Metal + niemetal. 4. Wybierz poprawną odpowiedź przedstawiającą rodzaje wiązań występujących w cząsteczkach N 2, NH 3, KCl. A. N 2 kowalencyjne spolaryzowane, NH 3 jonowe, KCl - jonowe. B. N 2 kowalencyjne niespolaryzowane, NH 3 kowalencyjne spolaryzowane, KCl - jonowe. C. N 2 kowalencyjne niespolaryzowane, NH 3 jonowe, KCl - jonowe. D. N 2 kowalencyjne niespolaryzowane, NH 3 jonowe, KCl kowalencyjne spolaryzowane. 5. Wybierz grupę substancji chemicznych, które są wymienione w kolejności zgodnej ze wzrostem ich rozpuszczalności w wodzie. A. Azot, amoniak, chlorek sodu C. Azot, chlorek sodu, tlen B. Tlen, chlorek potasu, tlenek węgla(iv) D. Wodór, amoniak, azot 6. Do wody wrzucono próbki metali Mg, K, Li, Na o tej samej masie. Który z metali najszybciej przereagował z wodą? A. sód C. potas B. lit D. magnez 7. Która para substratów nie może reagować ze sobą? A. CO 2 + O 2 C. SO 2 + O 2 B. CO + O 2 D. H 2 S + O 2 Strona 2 z 12

3 8. Wykonano kostkę z ołowiu o wymiarach 1 cm * 2 cm * 5 cm. Gęstość ołowiu wynosi 11,3 g/cm 3. Wybierz wielkość odpowiadającą masie tej kostki. A. 11,3 g C. 56,5 g B. 22,6 g D. 113 g 9. W celu identyfikacji pewnej nierozpuszczalnej w wodzie soli wykonano dwa doświadczenia: I na próbkę badanej soli podziałano kwasem siarkowym(vi). Wydzielił się gaz bez barwy o nieprzyjemnym zapachu. Roztwór zabarwił się na niebiesko. II do roztworu otrzymanego w doświadczeniu I dodano roztwór NaOH. Wytrącił się niebieski, galaretowaty osad. Badana sól to: A. węglan miedzi(ii) C. siarczek miedzi(ii) B. siarczan (VI) miedzi(ii) D. siarczek żelaza(iii) 10. Która z podanych niżej reakcji jest procesem endoenergetycznym? A. Reakcja sodu z wodą w wyniku czego powstaje NaOH i wydziela się wodór. B. Spalanie wodoru, w wyniku czego powstaje para wodna. C. Reakcja magnezu z tlenem w wyniku czego powstaje biały proszek MgO. D. Ogrzewanie HgO w wyniku czego powstaje Hg i tlen. Strona 3 z 12

4 CZĘŚĆ II ZADANIE 11 (2 pkt.) Masz do dyspozycji zbiór jonów: Na +, S 2-, Mg 2+, Li +, Br -, Sr 2+, F -, K +. Wybierz odpowiednie jony i wpisz je do tabeli tak, aby spełniały podane warunki. Jony o konfiguracji elektronowej atomu argonu Jony o konfiguracji elektronowej atomu neonu. Informacja do zadań 12, 13 Poniższy schemat przedstawia ciąg procesów chemicznych. 6? tlen NaOH? T C CO A B CaCO 3 CaO X PbO, T ZADANIE 12 (1 pkt.) Podziel występujące w schemacie procesy według typów reakcji chemicznych. Wpisz do tabeli odpowiednio numery reakcji Typ reakcji Reakcja / reakcje syntezy Reakcja / reakcje analizy Reakcja / reakcje wymiany Numery procesów chemicznych ZADANIE 13 (3 pkt.) Napisz równania reakcji cząsteczkowej wybranych procesów. Pod znakami? kryją się substancje chemiczne. a) Proces numer 3.. b) Proces numer 4.. c) Proces numer 6. Strona 4 z 12

5 ZADANIE 14 (2 pkt.) Masz do dyspozycji związki o nazwach: kwas siarkowy(vi), azotan(v) żelaza(ii), azotan(v) żelaza(iii), fosforan(v) sodu, fosforan(v) glinu. Wybierz odpowiednie substraty, które pozwolą zrealizować w roztworze wodnym reakcje opisane podanymi niżej równaniami skróconymi. Uzupełnij cząsteczkowe równania reakcji. a) Reakcja jonowa skrócona: 3H + + Fe(OH) 3 Fe H 2 O.. Fe(OH) b) Reakcja jonowa skrócona: 3Fe PO 4 3- Fe 3 (PO 4 ) ZADANIE 15 (1 pkt.) Wymienione niżej mieszaniny podziel według podanych w tabeli kategorii. A. Mgła B. Woda z siarczanem(vi) potasu C. Woda z węglanem magnezu D. Ubita piana z białka E. Woda z tlenkiem krzemu(iv) F. Woda z wodorotlenkiem sodu Rodzaj mieszaniny Roztwór właściwy Roztwór koloidalny Zawiesina (rzeczywisty) Litery wybranych mieszanin..... ZADANIE 16 (2 pkt.) Magnez zwany jest pierwiastkiem życia. Norma dziennego zapotrzebowania na ten pierwiastek u młodzieży wynosi około 400 mg. Ile gramów tego pierwiastka powinien dostarczyć organizmowi młody człowiek, jeżeli przyjmiemy, że stopień przyswajania tego pierwiastka z pokarmu wynosi 35%. Wynik podaj z dokładnością do drugiego miejsca po przecinku. Zapisz obliczenia. Odpowiedź:. Strona 5 z 12

6 ZADANIE 17 (3 pkt.) Zmieszano dwie sole : KNO 3 i NaNO 3 w stosunku masowym 4 : 1. Próbkę takiej mieszaniny o masie 60 g wsypano do 200 cm 3 wody. Oblicz stężenie procentowe KNO 3 i stężenie procentowe NaNO 3 w tym roztworze. Obliczenia: Odpowiedź:. ZADANIE 18 (3 pkt.) Wodorotlenki rozpuszczalne w wodzie można otrzymać w wyniku reakcji metalu lub tlenku metalu z wodą. Wodorotlenki nierozpuszczalne w wodzie można otrzymać działając mocną zasadą na odpowiednią sól. Napisz równania reakcji otrzymywania: a) wodorotlenku litu (dwoma metodami) b) wodorotlenku glinu (jedną metodą) ZADANIE 19 (2 pkt.) Pewien trówartościowy pierwiastek tworzy tlenek o masie cząsteczkowej 5 razy większej od masy cząsteczkowej związku tego pierwiastka z wodorem. Oblicz masę atomową tego pierwiastka, ustal jego nazwę i symbol. Masa atomowa pierwiastka:.., nazwa:, symbol:.. Strona 6 z 12

7 ZADANIE 20 (4 pkt.) Przeczytaj uważnie tekst. Substancja A gwałtownie reaguje z wodą wytwarzając substancje B i C. Jeżeli do wodnego roztworu substancji B dodamy kwasu D to po odparowaniu do sucha otrzymamy kryształy chlorku potasu. Jeżeli substancję C zmieszamy z pierwiastkiem E i zbliżymy całość do płomienia palnika to obserwujemy gwałtowny wybuch. Jakie substancje kryjących się po literami? E... Napisz równania reakcji: a) substancji A z wodą. b) substancji B z kwasem D. c) substancji C z pierwiastkiem E ZADANIE 21 (1 pkt.) Podaj wzory trzech substancji, które należy rozpuścić w wodzie, aby roztwór zawierał następujące jony: K +, H +, Cu 2+, NO 3 -, SO 4 2-, Cl -. Wzory przykładowych substancji:,,. ZADANIE 22 (2 pkt.) Pewien pierwiastek chemiczny tworzy tlenek o ogólnym wzorze X 2 O 7, który rozpuszcza się w wodzie tworząc kwas HXO 4. Zawartość procentowa tlenu w cząsteczce kwasu wynosi 63,7%. Ustal wykonując odpowiednie obliczenia symbol tego pierwiastka. Stosuj zaokrąglenia do części dziesiętnych. Napisz równanie reakcji rozpuszczania tego tlenku w wodzie. Obliczenia: Równanie reakcji tlenku w wodą: Strona 7 z 12

8 ZADANIE 23 (3 pkt.) Proces zobojętnienia kwasu siarkowego(vi) zasadą zachodzi zgodnie z równaniem reakcji: H 2 SO 4 + 2NaOH Na 2 SO 4 + 2H 2 O W roztworze znajduje się 4,9 g H 2 SO 4. Ile gramów roztworu NaOH o stężeniu 8% należy użyć, aby nastąpiło zobojętnienie roztworu kwasu? Zapisz obliczenia. Obliczenia: Odpowiedź: ZADANIE 24 (3 pkt.) Jodyna to roztwór o stężeniu od 2% do 10% jodu w 95% roztworze alkoholu etylowego, który zawiera dodatkowo 1% jodku potasu. Silna trucizna nie można jej stosować wewnętrznie. Zastosowanie w lecznictwie jako środek do użytku zewnętrznego do dezynfekcji ran. Ma właściwości przeciwzapalne. Źródło: Szkolny słownik chemiczny WSiP Zaprojektuj doświadczenie, którego celem jest wykrycie w roztworze jodyny jonów jodkowych. Odczynnik wybierz z zestawu: wodorotlenek potasu, azotan(v) ołowiu(ii), azotan(vi) wapnia. a) Uzupełnij schematyczny rysunek doświadczenia... roztwór jodyny rozcieńczony wodą b) Jakie obserwacje przewidujesz?. c) Napisz równanie jonowe skrócone reakcji zachodzącej w roztworze.. Strona 8 z 12

9 ZADANIE 25 (2 pkt.) W skład siarkowych wód mineralnych wchodzi siarkowodór. Oblicz, ile procent siarkowodoru zawiera woda siarkowa, jeżeli wiadomo, że na jedną cząsteczkę siarkowodoru przypada 1800 cząsteczek wody. Obliczenia: Odpowiedź:. ZADANIE 26 (4 pkt.) Wykonano doświadczenie zgodnie ze schematycznym rysunkiem. papierek uniwersalny CO 2 roztwór K 3 PO 4 I II III nasycony roztwór wody wapiennej a) Jakie obserwacje zanotowano podczas przebiegu doświadczenia? W przypadku wskaźnika podaj jego barwę przed doświadczeniem i po do doświadczeniu. probówka I. probówka II. probówka III b) Napisz równania reakcji jonowych zachodzących w poszczególnych naczyniach, dzięki którym obserwujemy efekty reakcji. probówka I. Probówka II. Probówka III Strona 9 z 12

10 ZADANIE 27 (2 pkt.) Dokończ ogólne zapisy dysocjacji elektrolitycznej podanych niżej rodzajów związków chemicznych, w których zastosowano oznaczenia: Me metal Ne niemetal x, y indeksy występujące we wzorach chemicznych a) Me(OH) x. +. b) H y NeO BRUDNOPIS Strona 10 z 12

11 Strona 11 z 12

12 KARTA ODPOWIEDZI (do zadań zamkniętych) Kod ucznia Numer zadania Odpowiedzi Liczba punktów (wypełnia komisja) 1 Data urodzenia ucznia 2 dzień miesiąc rok (wypełnia komisja) 10 Suma punktów za zadania zamknięte Suma punktów za zadania otwarte Suma punktów za cały arkusz Podsumowanie części II Nr zad. (pkt) Uczeń uzyskał (1) 13 (3) (1) (3) 18 (3) (4) 21 (1) (3) 24 (3) (4) 27 Strona 12 z 12