z\ Zakład Mikrobiologii Farmaceutycznej i Parazytologii Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich Wrocław ul. Borowska 211a, 50-566 Wrocław Kierownik: dr hab. nauk med. Marzenna Bartoszewicz tel/fax (71) 784 05 10 R E C E N Z J A Rozprawy na stopień doktora nauk o zdrowiu mgr Krystyny Paszko pt : Wpływ procedur pielęgniarskich oraz wybranych czynników ryzyka na częstość występowania kolonizacji i zakażenia układu moczowego u pacjentów z założonym cewnikiem moczowym Promotor: dr hab. nauk o zdrowiu Aleksandra Gaworska - Krzemińska Szanowny Panie Dziekanie, Wysoka Rado, Szanowni Państwo dziękuje za powierzenie mi zaszczytu ale też i odpowiedzialności zrecenzowania rozprawy doktorskiej mgr Krystyny Paszko pt : Wpływ procedur pielęgniarskich oraz wybranych czynników ryzyka na częstość występowania kolonizacji i zakażenia układu moczowego u pacjentów z założonym cewnikiem moczowym Recenzent oceniając musi odpowiedzieć na pytanie na ile oceniana praca wpisuje się we współczesną naukę, czy wnosi nowe elementy i poszerza wiedzę na badany temat. Postęp medycyny paradoksalnie sprawił, że coraz częściej borykamy się z problemem zakażeń wywołanych u pacjentów hospitalizowanych, u których stosowane są inwazyjne procedury diagnostyczne i lecznicze takie jak między innymi założenie cewnika moczowego.
Samo wykonanie procedury stanowi poważny i obciążający czynnik ryzyka wystąpienia zakażenia, które warunkuje przedłużenie hospitalizacji, podnosi koszty leczenia a w skrajnych przypadkach doprowadza do powstania urosepsy. W zakażeniach związanych z założeniem i obecnością cewnika moczowego obok bakterii pochodzących ze środowiska szpitalnego, coraz częściej czynnikiem etiologicznym są drobnoustroje do niedawna uznawane za niechorobotwórcze, a zdolne do tworzenia biofilmu na powierzchniach biomateriałów. Dotyczy to przede wszystkim bakterii wchodzących w skład bioty fizjologicznej pacjenta, dla których założony cewnik stanowi doskonałe miejsce do przeżycia w niesprzyjających warunkach. Dla kontroli zakażeń u pacjentów z założonym cewnikiem ważnym jest rozróżnienie kolonizacji bakteriami bez objawów zakażenia i prawidłowa ocena wystąpienia samego zakażenia. Narzędziem służącym do takiego różnicowania służy badanie mikrobiologiczne i równoczesna ocena objawów klinicznych. W procedurze zakładania cewnika moczowego niezwykle ważnym jest zastosowanie odpowiednich, skutecznych i nie indukujących oporności u bakterii antyseptyków. W XXI wieku w oddziałach intensywnej terapii ocena wpływu procedur pielęgniarskich, czynników ryzyka związanych z hospitalizowanym pacjentem i wrażliwości na antyseptyki stosowane do dekontaminacji ujścia cewki moczowej jest absolutnym priorytetem i to było celem wykonanej pracy doktorskiej.
Szczegółowe cele obejmują : Ustalenie optymalnego algorytmu postępowania pielęgniarskiego u pacjentów z założonym cewnikiem Wpływu zastosowania tego algorytmu na częstość występowania ZUM Aktywności wybranych antyseptyków względem izolowanych z zakażeń drobnoustrojów Układ ocenianej rozprawy liczącej 156 stron jest typowy dla medycznych prac doświadczalnych. Wstęp liczący 25 stron podzielono na 3 podrozdziały. Następne części pracy zawierają: 2 stronicowy cel pracy z wyodrębnionymi problemami i hipotezami badawczymi, zastosowane metody, wyniki, dyskusję, wnioski, streszczenie w języku polskim i angielskim, spis tabel,rycin, wykresów. Zgromadzone piśmiennictwo uwzględnia 189 pozycji. Na początku rozprawy bezpośrednio przed spisem treści umieszczono wykaz stosowanych skrótów. We wstępie Doktorantka szeroko charakteryzuje definicję samego zakażenia, czynniki ryzyka, etiologię i proces tworzenia biofilmu u pacjentów z założonym cewnikiem moczowym. Głęboko tez poddała analizie profilaktykę i możliwości nadzoru nad zum. Do realizacji zamierzonych badań zostały zastosowane dobrze dobrane metody z obszaru pielęgniarstwa epidemiologicznego, jak i mikrobiologii klasycznej. Wyniki przedstawione są przejrzyście na rycinach, wykresach i tabelach. Pani magister wyodrębniła różne czynniki ryzyka zależne od pacjenta a także wykonywanych procedur pielęgniarskich.
Ocenę wrażliwości na antyseptyki Doktorantka przeprowadziła metodami jakościowymi, oraz określiła Minimalne Stężenie Hamujace dla poliheksanidyny, oktenidyny, chlorheksydyny. Bogata i wielowątkowa dyskusja świadczy o dociekliwości, znajomości podejmowanego tematu i dojrzałości naukowej. Doktorantka porównuje otrzymane wyniki z wynikami różnych zespołów badawczych. Analizując wyniki wielokierunkowych badań własnych Doktorantka sformułowała 8 wniosków i 2 rekomendacje które są podsumowaniem osiągnięć Jej pracy i odpowiedzią na postawione cele. Pani magister Krystyna Paszko wykazuje znajomość podjętej tematyki badawczej na co wskazuje dobrze dobrane piśmiennictwo. Spośród 189 pozycji piśmiennictwa - 20 pochodzi z lat 2013-2015. Podsumowując, pragnę podkreślić, że praca podejmuje ważny i aktualny temat naukowy. Doktorantka w jego realizacji podjęła wielokierunkowe badania epidemiologiczne i mikrobiologiczne, wykazując znajomość różnych metod badawczych. Dysponuje tym samym nowoczesnym warsztatem badawczym i dojrzałością rozwiązywania stawianych problemów a także łączenia teorii z praktyką. Praca została przygotowana bardzo starannie, napisana jest poprawnym językiem naukowym, w przejrzysty sposób, co sprawia, że nawet trudne zagadnienia czyta się z łatwością i przyjemnością. Z obowiązku recenzenta muszę podać, że Doktorantka nie ustrzegła się kilku nieprawidłowości. Rozdział Metodyka badań powinien mieć nazwę Materiał i Metody. Doktorantka w wynikach szczegółowo charakteryzuje badaną grupę pacjentów z analizą przyczyn hospitalizacji i występowania chorób współistniejących, jednak podrozdział ten powinien znaleźć się w rozdziale metody.
Zdarzają się literówki, dość często zdania nie kończą się na jednej stronie np. strona 101, 109, pozycja literatury 78 i 161 brak roku publikacji. Pragnę jednak podkreślić, że mimo tych kilku uwag redakcyjnych, praca doktorska stanowi, wartościowy i oryginalny dorobek naukowy. Ponadto, wnosi nowe spojrzenie na czynniki ryzyka wystąpienia zakażenia układu moczowego związanego z zakładaniem cewnika. Struktura rozprawy czyli kolejność rozdziałów, zachowane proporcje między poszczególnymi rozdziałami, kompletność tez, obecność założeń metodologicznych pracy w tym metod, technik i narzędzi badawczych oceniam bardzo dobrze. Stwierdzam, że recenzowana przeze mnie rozprawa doktorska pt.: Wpływ procedur pielęgniarskich oraz wybranych czynników ryzyka na częstość występowania kolonizacji i zakażenia układu moczowego u pacjentów z założonym cewnikiem moczowym posiada zarówno wartości poznawcze jak i praktyczne, poszerzające wiedzę na tak ważny temat i odpowiada warunkom stawianym rozprawom doktorskim przedstawionym w ustawie z 14 marca 2003 roku (O stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, Dziennik Ustaw RP nr 65, poz. 595 z dnia 16 kwietnia 2003 r.). Dlatego wnoszę do Wysokiej Rady Wydziału Nauk o Zdrowiu z Oddziałem Pielęgniarstwa i Instytutem Medycyny Morskiej i Tropikalnej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego wniosek o dopuszczenie mgr Krystyny Paszko do dalszych etapów przewodu doktorskiego. Jednocześnie wnioskuję o wyróżnienie pracy. Z wyrazami szacunku, Dr hab. nauk med. Marzenna Bartoszewicz marzenna.bartoszewicz@umed.wroc.pl