WYKORZYSTANIE SYSTEMÓW INFORMACJI GEOGRAFICZNEJ W SYSTEMIE WYKRYWANIA SKAŻEŃ SIŁ ZBROJNYCH RP

Transkrypt

1 dr hab. Grzegorz Krasnodębski Akademia Marynarki Wojennej Wydział Dowodzenia i Operacji Morskich Gdynia, r. RECENZJA rozprawy doktorskiej Pani mgr Anny Katarzyny ŚLEBIODY nt. WYKORZYSTANIE SYSTEMÓW INFORMACJI GEOGRAFICZNEJ W SYSTEMIE WYKRYWANIA SKAŻEŃ SIŁ ZBROJNYCH RP 1. UWAGI OGÓLNE Przedstawiona do recenzji rozprawa doktorska Pani mgr Anny Katarzyny Ślebiody pt. Wykorzystanie Systemów Informacji Geograficznej w Systemie Wykrywania Skażeń Sił Zbrojnych RP została opracowana pod naukowym kierownictwem Pana dr hab. Piotr Deli na Wydziale Bezpieczeństwa Narodowego Akademii Sztuki Wojennej. Opracowane dzieło stanowi indywidualne, oryginalne i niekwestionowane osiągnięcie Doktorantki. Należy podkreślić, iż jest ono dojrzałe i posiada wysokie walory merytoryczne i praktyczne. Zauważalne jest w nim doświadczenie Pani mgr Anny Katarzyny Ślebiody zdobyte podczas pracy w Centrum Reagowania Epidemiologicznego Sił Zbrojnych RP, Wojskowym Centrum Geograficznym, podczas udziału w ćwiczeniach i warsztatach organizowanych przez Siły Zbrojne RP zarówno w wymiarze krajowym jak i międzynarodowym oraz bezpośrednia współpraca z twórcami oprogramowania do prezentacji informacji geograficznych. Z pewnością duży wpływ na ostateczny kształt dysertacji miało wykształcenie oraz wiedza Doktorantki zdobyta na studiach w Politechnice Wrocławskiej, Uniwersytecie Wrocławskim i podczas kursów prowadzonych przez producentów systemów GIS. Rozważania badawcze, podjęte przez Autorkę dotyczą istotnego elementu funkcjonalnego współczesnych systemów informacyjnych, wykorzystywanych w bezpieczeństwie i obronności, jakim jest system informacji geoprzestrzennej. Element ten stanowi podstawę budowy zaawansowanych narzędzi analitycznych i odpowiada za gromadzenie, przetwarzanie i prezentację danych w odniesieniu do geoprzestrzeni. Systemy tego typu są powszechnie wykorzystywane podczas prowadzenia działań militarnych oraz pełnią kluczową rolę w systemach bezpieczeństwa publicznego. Przykładem takich rozwiązań jest system wspierający ratownictwo medyczne, 1

2 popularnie nazywany Systemem 112, w którym weryfikacja rejestrowanych zgłoszeń odbywa się z wykorzystaniem danych przestrzennych i pozwala skutecznie wyeliminować fałszywe informacje. Wg danych gdańskiego Centrum Powiadamiania Ratunkowego, dzięki stosowania takiego wsparcia teleinformatycznego udało się zidentyfikować około 80% fałszywych i niezasadnych zgłoszeń w 2016 roku. Statystyki te potwierdzają wagę wykorzystywania dokładnych i wiarygodnych danych wpływających na efektywność użycia posiadanych zasobów na rzecz bezpieczeństwo ludności cywilnej. Zastosowanie nowoczesnych i wydajnych systemów geoprzestrzennych w siłach zbrojnych, zarządzaniu kryzysowym czy też ochronie infrastruktury krytycznej wydaje się być, w dzisiejszych realiach, koniecznością. Szczególne znaczenie, w dobie rosnącego zagrożenia terrorystycznego oraz zwiększającego się ryzyka użycia broni masowego rażenia mają systemy wykrywania skażeń, w których dane geograficzne są kluczowe. Budowa tego typu systemów to proces długotrwały, wymagający dużego wysiłku organizacyjnego oraz środków finansowych. Równie ważny w tym procesie jest również dostęp do zaawansowanych technologii oraz znajomość funkcjonalności i możliwości zaadaptowania do polskich warunków, istniejących na rynku rozwiązań. Fakt ten potwierdza zasadność podjętych przez Panią mgr Annę Katarzynę Ślebiodę badań prowadzących do określenia możliwości funkcjonalnych oraz wdrożeniowych systemu The Transatlantic Collaborative Dashboard (TaCBoaRD) oraz umiejscowienia go w Systemie Wykrywania Skażeń Sił Zbrojnych RP. Autorka zbadała i opisała funkcje systemów informacji geograficznych użytkowanych w SWS SZ RP, wskazała luki w obecnie wykorzystywanych systemach informacyjnych oraz zaproponowała rozwiązania w postaci modeli, narzędzi i programów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizacji. Można więc przyjąć, że niniejsza rozprawa doktorska stanowi materiał nadający się do naukowego uwzględnienia, jako podstawa do dalszego postępowania w przewodzie doktorskim. 2. OCENA KONCEPCJI METODOLOGICZNEJ PRACY Koncepcja metodologiczna rozprawy została umieszczona w rozdziale drugim (ss ), w którym przedstawiono w zasadzie wszystkie podstawowe elementy naukowej metodologii badawczej, obejmującej: przedmiot i cele badań, określenie głównego problemu badawczego i szczegółowych problemów badawczych, 2

3 sformułowanie hipotez badawczych, prezentację zastosowanych metod, technik i narzędzi badawczych, omówienie organizacji i przebiegu badań, scharakteryzowanie badanej próby. Przyjętą koncepcję metodologiczną należy uznać za formalnie poprawną i adekwatną do potrzeb rozprawy. Jedyną uwagą, jaką można wskazać do tej części rozprawy jest brak jednoznacznie określonej hipotezy roboczej odnoszącej się do głównego problemu badawczego, natomiast godne podkreślenia są precyzyjnie sformułowane hipotezy badawcze korespondujące ze szczegółowymi problemami badawczymi. Autorka przyjęła 4 hipotezy badawcze (ss ) wskazujące przypuszczalne rozwiązania zdefiniowanych wcześniej szczegółowych problemów badawczych. Doktorantka przypuszcza, że obecne systemy informacji przestrzennej wykorzystywane w SZ RP nie są w stanie w pełni wspierać wszystkich zadań stawianych Systemom Wykrywania Skażeń, a brak holistycznego podejścia do zadań, uniemożliwia stworzenie środowiska sieciocentrycznego. Dodatkowo Autorka zakłada, że oprogramowanie będące przedmiotem badań umożliwi wsparcie zadań realizowanych przez System Wykrywania Skażeń SZ RP i widzi możliwość wdrożenia tego typu aplikacji w części umożliwiającej zbieranie danych z terenu skażonego i przesyłanie ich do dalszych analiz. Należy stwierdzić, że przyjęta przez Doktorantkę koncepcja metodologiczna rozprawy i zaproponowane metody, techniki, narzędzia i procedury badawcze są poprawne i adekwatne do potrzeb rozpatrywanej tematyki badawczej. Wyczerpuje ona wszystkie elementy naukowej procedury badawczej i precyzyjnie ukierunkowuje dalsze rozważania merytoryczne. Założony schemat postępowania badawczego właściwie orientuje wysiłek Doktorantki na realizację celu pracy i naukową weryfikację postawionych hipotez badawczych. Autorka wykazała się bardzo dobrą znajomością warsztatu pisarskiego. Praca została napisana językiem poprawnym. Rozdziały i podrozdziały tworzą logiczną całość. Nieliczne niedociągnięcia edytorskie nie pomniejszają pozytywnej oceny końcowej pracy. 3. OCENA MERYTORYCZNA PRACY Wyniki badań Doktorantka przedstawiła w formie dojrzałego dzieła naukowego, które pod względem merytorycznym nie budzi żadnych wątpliwości. Recenzowana 3

4 rozprawa doktorska systematyzuje wiedzę z zakresu wykorzystania systemów informacji geograficznej w Siłach Zbrojnych RP. Opracowanie zawiera wszystkie wymagane elementy redakcyjne prac naukowych, w tym wstęp, pięć rozdziałów merytorycznych, zakończenie, bibliografię, netografię, spis rysunków i tabel oraz załączniki zawierające odpowiednio: przebieg wywiadów eksperckich, przebieg sondażu diagnostycznego i przebieg obserwacji. W rozdziale pierwszym pt. Podstawy teoretyczne (ss ) przedstawiono w sposób szczegółowy sytuację problemową prowadzonych badań. Scharakteryzowano współczesne zagrożenia i uwarunkowania bezpieczeństwa ze względu na zagrożenia CBRN. W rozdziale drugim pt. Metodologia (ss ) przedstawione zostały podstawy metodologiczne badań, potwierdzające znajomość procedury badawczej stosowanej w naukach o bezpieczeństwie. Rozdział trzeci pt. System Wykrywania Skażeń Sił Zbrojnych RP (ss ) zawiera rozważania dotyczące istoty oraz organizacji Systemów Wykrywania Skażeń Sił Zbrojnych RP. Przeprowadzono w nim analizę źródeł pozyskiwania danych, weryfikacji ich jakości oraz dokonano przeglądu systemów do ich przetwarzania. Zgromadzony materiał poznawczy pozwolił zweryfikować pierwszą hipotezę badawczą i wyciągnąć wniosek, że obecne systemy informacji przestrzennej wykorzystywane obecnie w SZ RP posiadają braki dotyczące oceny sytuacji i skutków skażeń, odtwarzania i oceny rzeczywistej sytuacji skażeń po zdarzeniu z użyciem broni masowego rażenia. W rozdziale czwartym pt. The Transatlantic collaborative dashboard (ss ) Doktorantka omówiła budowę i funkcjonalność nowego systemu informacyjnego przekazanego Siłom Zbrojnym RP. Bardzo wartościowe, z punktu widzenia recenzenta, są zamieszczone w tej części pracy, oceny oprogramowania narzędziowego, dokonane podczas treningów oraz demonstracji przez polskie środowisko zarządzania kryzysowe. W konkluzjach tego rozdziału Autorka podkreśliła, że omawiany system tylko w niewielkim stopniu zwiększy walory funkcjonalne Systemu Wykrywania Skażeń SZ RP i uznała za konieczne rozwijanie własnych, narodowych systemów informatycznych, wspierających reagowanie kryzysowe w odniesieniu do zagrożeń CBRN. Rozdział piąty pt. Systemy informacji geograficznej (ss ) zawiera ocenę istniejących systemów informacji przestrzennej, mogących stanowić potencjalne wsparcie Systemu Wykrywania Skażeń SZ RP. Badaniom poddano różnorakie aplikacje 4

5 komputerowe, udostępniane na zasadach komercyjnych oraz darmowe. Głównym kryterium prowadzonej analizy porównawczej były możliwości funkcjonalne w zakresie zdarzeń CBRN. Otrzymane wyniki pozwoliły Autorce wskazać rozwiązania, narzędzia oraz oprogramowanie stanowiące fundament środowiska sieciocentrycznego SWS SZ RP. Każdy z powyższych rozdziałów merytorycznych zamykają syntetyczne autorskie konkluzje, co bardzo dobrze świadczy o precyzji i konsekwencji procesu myślowego Autorki. Rozprawę wieńczy zakończenie, które w opinii recenzenta, jest dobrą syntezą i uogólnieniem badań wraz z wnioskami i rekomendacjami praktycznymi, ze wskazaniem potrzeby kontynuacji badań i dalszego zajmowania się problemem. Autorka tym samym daje do zrozumienia, iż nie wszystkie problemy udało się jej całkowicie rozwiązać, tym bardziej, że ani aktualny dorobek dotyczący wykorzystania systemów geoprzestrzenych w siłach zbrojnych, ani też przedstawiane problemy, wymagające dalszych badań, nie mają charakteru ostatecznego. Dzieło zostało opracowane w sposób interesujący, co w konsekwencji pozwala wystawić stosunkowo wysoką ocenę Autorce rozprawy. Wnioski końcowe świadczą o dojrzałości naukowej kandydatki do stopnia doktora. Część merytoryczną pracy zamyka związana z tematyką rozprawy bibliografia, zawierająca łącznie 150 pozycji oraz netografia licząca 27 adresów serwisów internetowych. Treści rozprawy kończą trzy załączniki, uszczegóławiające przebieg prowadzonych badań.. Podsumowując należy stwierdzić, że pod względem merytorycznym rozprawa jest poprawna. Układ rozdziałów, podrozdziałów i punktów spełnia postulat strukturalizacji treści i zasadę stopniowania trudności, jest logicznie uzasadniony i hierarchicznie uporządkowany. Treści kolejnych rozdziałów i podrozdziałów wynikają z poprzedzających je rozważań. Brzmienie poszczególnych tytułów i podtytułów odpowiada zawartej w nich treści i dokładnie określa zakres merytoryczny danej partii materiału. 4. WNIOSEK KOŃCOWY Recenzowana rozprawa doktorska Pani mgr Anny Katarzyny Ślebiody pt. Wykorzystanie Systemów Informacji Geograficznej w Systemie Wykrywania Skażeń Sił 5

6 Zbrojnych RP jest dziełem autorskim i oryginalnym, spełnia podstawowe kryteria stawiane rozprawom doktorskim. W ocenie recenzenta praca wnosi istotny wkład w rozwój nauk o bezpieczeństwie. Poszerza znaną dotychczas problematykę wykorzystania systemów informacyjnych na potrzeby procesu reagowania kryzysowego w odniesie do zdarzeń CBRN. Oznacza to rozwinięcie samej teorii systemów informacyjnych, jak i wzbogacenie praktycznych procedur i mechanizmów wykorzystania nowoczesnych technologii w systemach bezpieczeństwa. W okresie dynamicznego rozwoju społeczeństwa informacyjnego i natłoku danych w postaci cyfrowej ma to ważne znaczenie praktyczne. Rozważania, analizy, hipotezy, propozycje zawarte w pracy mogą być istotnym impulsem do kolejnych badań i tym samym rozwoju nauk o bezpieczeństwie. Wobec faktu, że recenzowana praca spełnia wszystkie wymogi Ustawy z dn. 14 marca 2003r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U nr 65, poz. 595, art. 11, ust 1) wnoszę o dopuszczenie Pani mgr Anny Katarzyny Ślebiody do publicznej obrony rozprawy doktorskiej. 6