Tekst dedykujonie Ewie z podzikowaniem za cierpliwo oraz wszystkim minikom jazdy "na gazie" :=) KRÓTKI POEMAT NA GAZU TEMAT Ca dotyczy przeróbki ukadu zasilania silnika spalinowego na ganiku do pracy na paliwie LPG i ma charakter jak najbardziej praktyczny bez wgbiania si w teori.... "Poniewa nie mona wiedzie wszystkiego o wszystkim, lepiej wiedzie wszystko o jednym ni co o wszystkim"... OGÓLNIE O ISKROWYM SILNIKU SPALINOWYM Praca silnika to cigle powtarzajce si cykle ssania, sprania, pracy i wydechu. Dlaczego to dziaa? No có, zassana mieszanka paliwowo-powietrzna, sprona do odpowiedniego cinienia, zapalona przez iskrwiecy zaponowej oddaje sw energi rozprajc si w cyklu pracy, a spaliny uchodz do otoczenia. Jest tu wiele ciekawych zagadnie do rozpatrzenia, nas jednak gównie zainteresuje proces przygotowania mieszanki palnej oraz wpyw jej parametrów na prac silnika. W cyklu ssania poruszajcy si w dó tok usiuje wcign mieszank do cylindra. Dlaczego to w ogóle si udaje? W cylindrze powstaje podcinienie, które jest si wcigaj mieszank. Co z tego mamy zapamita? Po pierwsze w cylindrze na kocu suwu ssania NIGDY nie uda si osign cinienia atmosferycznego, po drugie zasadniczy wpyw na moc silnika (a przy jakim obcieniu take na obroty) ma opór ukadu dolotowego. Naciskajc przepustnic w ganiku zmniejszamy opór ukadu dolotowego i wnie w ten sposób praca silnika jest regulowana przez kierowc. Popatrzmy na konkretny model ukadu: Cinienie atmosferyczne to 100 kpa (okoo), przy maksymalnie otwartej przepustnicy pod koniec suwu ssania dla silnika z zaponem iskrowym o jednym zaworze dolotowym na cylinder przy najlepszych chciach uda nam si osign okoo 85 kpa (czyli 15 kpa poniej atmosferycznego) i to jest pocztek suwu sprania. Oczywicie przymykajc przepustnic zwikszamy (znacznie) opór ganika, cinienie pocztkowe spada do niszej wartoci, po spreniu cinienie w momencie zaponu jest nisze i moc generowana przez silnik jest nisza. ówn wielkoci charakteryzuj parametr mieszanki jest lambda - stosunek iloci powietrza dostarczonego w mieszance do iloci powietrza potrzebnego do teoretycznie cakowitego spalenia zawartego w niej paliwa. Czyli jeli wszystko jest w idealnych proporcjach lambda = 1. 1
Niestety, trzeba wiedzie i silnik spalinowy osiga maksimum sprawnoci (okoo 40%) przy lambda okoo 1.15, natomiast maksimum. mocy to okoo 0.85. Bogatsza mieszanka to wiksza moc, ubosza to najwiksza ekonomika pracy. Ale bez przesady "za bogata" i "zbyt uboga" po prostu si nie pal!!! S okrelone granice stabilnoci tego ukadu w tej przestrzeni regulacji. Tak naprawd dla obrotów biegu jaowego lambda od 0.75 do 1.3 to obszar stabilnej pracy... silnik obciony, na wikszych obrotach, potrafi pracowa w obszarze 0.7 do 3... i nawet wicej. MODYFIKACJA UKADU ZASILANIA NA LPG Modyfikacja silnika z zaponem iskrowym na zasilanie mieszank powietrze - propan - butan jest do prosta a obszar stabilnej pracy silnika wrcz nieco si rozszerza. Gaz spala si bezdymnie nawet przy maym lambda ( znacznie poniej 1). Nisza jest emisja CO, mniejsze iloci wglowodorów staych (spójrzmy na olej silnikowy przy zasilaniu LPG, jest wci czysty, jasny). Instalacja zasilania silnika spalinowego gazem LPG skada si z : - butli, wielozaworu, przewodów, zaworów odcinajcych (tym nie bdziemy si interesowa) a - reduktora - parownika b - miksera c - zaworu na przewodzie gównym Stwórzmy pewien model uatwiajcy zrozumienie dziaania i regulacji ukadu LPG. - Reduktor-parownik to ródo napicia P1 o regulowanej wartoci ( wiksza rubka w reduktorze), - Zawór gówny to rezystor R1 (take podlega regulacji), - Mikser to z punktu widzenia naszego modelu ródo napicia P2 (jednak wielko tego napicia zaley od przepywu powietrza przez mikser). Wielkoci badan jest I (dla nas to po prostu masowy wypyw gazu LPG). 2
Rys.1 UWAGA! Mikser musi by tak skonstruowany aby przeenie przepyw powietrza na podcinienie byo funkcj liniow. Tu ju niestety kania si Pan Bernoulii z prawem przepywu laminarnego. Dlatego dobry mikser kosztuje i nie jest to kawaek rurki wsadzony w obudow filtru powietrza (chocia takie rzeczy te dziaaj ). Generalnie mikser to zwka Ventouriego (po ludzku -> rura która si zwa) gdzie w miejscu najwikszego przewenia doprowadzony jest gaz. Rónie to jest mechanicznie rozwizane ale... wystrzegajmy si miksera, w którym nie cae powietrze pynce przez mikser przelatuje przez element zwki wytwarzajcej podcinienie. TAK konstruowany jest mikser soniczny stosowany do systemów z zaworem na przewodzie ównym sterowanym przez silnik krokowy (silniki na wtrysku). Mikser ten wprowadza minimalny opór w przewód powietrza. Ale... w przypadku ukadu na wtrysku mikser nie bierze udziau w procesie regulacji, jest odpowiedzialny TYLKO za wymieszanie gazu i powietrza. I dlatego tam si nadaje. W ukadach "na ganiku" mikser jest naszym sercem. On decyduje o poprawnej pracy caego ukadu. W przypadku rozwaanym taki element wprowadza duy bd w dziaaniu elementu jako przekadnik przepyw - podcinienie. Po prostu powietrze które bierze udzia w pomiarze to tylko cz caci przechodzcej przez mikser (im mniej tym GORZEJ). Przytoczmy tu przykad: Ukad z mikserem sonicznym to tak, jakby mierzyredni wzrost ludzi w Polsce poprzez wykonanie próbki losowej np.... w przedszkolu, bo tak trafilimy... a za chwile (zaskoczeni wynikiem) na boisku gdzie gra druyna koszykarzy!? Prawda, e na tak wykonywanych pomiarach trudno przeprowadza jakiekolwiek oszacowania? A tak pracuje nasz mikser - soniczny. Kilka przykadów mikserów zakadanych na przewodzie filtr powietrza - ganik. 3
Rys. 2 Rys.3 Rys.4 Jestem za mikserem z rysunku 4, dlaczego?... có dziki mniejszym szczelinom na brzegach, przy tych samych przekrojach (jeli chcemy uzyska je w mikserze 3) lepsze jest mieszanie gazu! Drobna uwaga! Gdzie w tle... przemycana jest informacja i mikser naley zakada na rurze pomidzy filtrem powietrza a ganikiem. Dlaczego? Có lepsze wymieszanie mieszanki, atwiejszy 4
monta, atwiej kupi model uniwersalny miksera o konkretnych parametrach przekroju ni robiony pod konkretny ganik jako nakadka NA ganik! Wady... wiksze prawdopodobiestwo strzaów w kolektor sscy... trudno i tak istnieje podstawowa zasada: wystrzega si silników z plastikowym kolektorem sscym. Rozleci si po strzale. Niektórzy wykonuj "jakie tam klapki" no có... jeli kto chce.... Ponadto jest POSTAWOWY plus miksera na przewodzie! Niech kto spróbuje ustawi silnik 2 ganikowy (lub 4 ganikowy), zreszt ju z nakadka gdzie kady przelot ganika ma swoj zw to w zasadzie dwa miksery i konieczno regulacji podziau strumienia gazu. Oczywicie... daje to wiele nowych moliwoci, jeli jednak nie jestemy za komplikowaniem sobie ycia... nie polecam. Jak dziaa ten prosty ukad? Zapalamy silnik,... chodzi na biegu jaowym. Przez mikser przepywa powietrze okoo 10 L/s (silnik 1372 cm3, 900 obr/min). W mikserze powstaje podcinienie (poniej atmosferycznego) okoo 0.5kPa, z drugiej strony mamy Reduktor parownik gdzie ustawione jest cinienie powiedzmy 0.1 kpa. Midzy Reduktorem jest OPORNIK (to nasz zawór ówny na przewodzie reduktor-mikser). Wypywa gaz którego ilo mona wyliczy: I = (P2 + P1) / R1 = (0.5 + 0.1) / R1 = 0.6/R1 ----> tu fizycy by mnie zatukli lecz ten wzór na prawd oddaje istot problemu. Jak krci R1 aby byo dobrze... ano tak aby wypywajca ilo gazu bya taka "aby si wszystko spalio" -> chmmm... najlepiej podczy analizator spalin i krci aby lambda = 1! Oczywicie jak wida z powyszego wzoru mona tez krci P1 (czyli reduktor) I co si dzieje? Tez dziaa... ale... podajmy dalej. Silnik jedzie szybciej, powiedzmy ju jest 6300 obr/min (czyli 7 razy wicej ni na jaowym) przez mikser goni teraz a 70 L/s powietrza -> DUO! czy wystarczy gazu? Co si zmienio w naszym ukadzie regulacji? Dlaczego silnik pracuje? No có podcinienie P2 wzroso 7 razy (mamy liniowy mikser!, pracuje przy cakowicie laminarnym przepywie), obliczmy co z gazem I = ( 3.5 + 0.1 ) / R1 = 3.6/R1 Wspaniale! Jest go wicej, a powietrza take wic mamy cay czas tak sam mieszank! DOBRZE?... prawie... bo teraz gazu jest 6 razy wicej (podczas gdy ilo powietrza wzrosa 7-krotnie) czyli nasz ukad automatyki w miar wzrostu obrotów zubaa mieszank! Dlaczego... ano przyjrzyjmy si wzorowi... za to odpowiedzialne jest cinienie P1 (to z reduktora) chmmm... ideaem byoby cinienie P1 = 0! To by umoliwio zrealizowanie askiej charakterystyki ukadu regulacji. No có w yciu rónie bywa... ( o reduktorach szczegóowiej potem) 5
Rys. 5. Tu piknie wida wdrowanie charakterystyk regulacji PODSUMOWANIE: Regulujc cinienie wyjciowe reduktora wpywamy na ksztat charakterystyki ukadu, regulujc opór zaworu gównego na przewodzie reduktor-mikser przesuwamy ca charakterystyk regulacji góra-dó! Jeli jak najbardziej zbliamy si do cinienia atmosferycznego P1 = 0, charakterystyka staje si paska (linia zielona). Regulacja zmniejszajca cinienie P1 poniej atmosferycznego (podcinienie) -> przykrcanie ruby regulacyjnej reduktora, charakterystyka staje si wygita w stron mieszanek uboszych na wolnych obrotach. Oczywicie podczas tego procesu poda te caci w gór... ale pocztek okoo 7 razy szybciej ni koniec. Zwikszajc cinienie (odkrcanieruby regulacji reduktora) charakterystyka staje si bardziej stroma w stron mieszanek bogatszych na wolnych obrotach, ukad ma tendencj do zubaania mieszanki w miar wzrostu obrotów, ca poda lekko w dó. Poniewa wpyw cinienia reduktora jest okoo 7 razy wikszy na pocztek charakterystyki (obroty jaowe) ni na jej koniec (obroty maksymalne.) moemy powiedzie i regulacja cinienia reduktora to regulacja dotyczca biegu jaowego, natomiast regulacja zaworem ównym na przewodzie to regulacja skadu mieszanki w pobliu mocy maksymalnej. JAK USTAWI SILNIK NA GAZIE, szczególnie gdy si nie ma analizatora spalin :-( Zacznijmy od punktu wyjcia : Silnik MUSI by poprawnie ustawiony na benzynie, wciwe obroty biegu jaowego, sprawny ukad zaponowy, filtr powietrza czysty itp... itd. Co zrobi? 6
Silnik jest ciepy, pracowa na benzynie, przeczamy na gaz. Wstpnie pewnie jakkolwiek chodzi, jeli nie krcimy reduktorem (podcinienie tak aby pracowa w miar stabilnie) -> zakadam e zawór gówny nie jest zupenie zakrcony! apanie ogona charakterystyki regulacji. Zaczynamy od... koca, szukamy wciwego (wystarczajcego) otwarcia zaworu ównego, staramy si utrzyma silnik na obrotach okoo 3 tys. (50 % obrotów maksymalnych silnika), teraz przykrcamy zawór gówny i suchamy (patrzymy na obrotomierz ) kiedy obroty zaczynaj spada. Od tego punktu ODKR jeden obrót zaworu gównego. Mam nadziej i lambda ~ 1. ( póniej to nieco dostroimy ) Poszukiwanie szerokoci kanau stabilnoci. Pora na cinienie, zostawiamy silnik na biegu jaowym, odkrcaj (w lewo) zwikszasz cinienie (wzbogacasz mieszank).dojdziesz do punktu gdy ju wyranie zaczynaj spada obroty (za bogata mieszanka - > przekraczasz granice palnoci, lambda dochodzi do 0.7 -> Lewa granica Kr w prawo, zmniejszanie cinienia, prostowanie charakterystyki a potem wygicie w drug stron i zubaanie mieszanki. Dochodzimy do punktu granic palnoci ( za ubogo -> lambda okoo 1.3 ) -> Prawa granica Jaki mamy wybór? Tu ju rónie si to spala, bardzo wiele zaley od stopnia sprania -> silniki o wyszym stopniu sprania lepiej sobie radz z ubogimi mieszankami. Trudno poda konkretn lambd dla granicy palnoci mieszanki. Inny stopie sprania, inny ksztat komory spalania... Pole popisu do tuningu silnika take w kierunku ekonomiki pracy... ale to temat na inn dyskusj Znalelimy obszar stabilnoci pracy silnika. Pod wzgldem lambda oczywicie! Zwykle jest to okoo 1 do 2 obrotów ruby regulacji cinienia na reduktorze. Szeroko obszaru stabilnoci (w iloci obrotów ruby regulacji na reduktorze) zaley od podcinienia wytwarzanego przez mikser. Im podcinienie mniejsze (mikser o wikszym przekroju, "luniejszy") tym obszar stabilnoci wszy, a regulacja trudniejsza. To zaley od Ciebie: 1. Niech to jedzi w miar oszczdnie ( lecz bez przesady z t oszczdnoci) Ustawiamy w pobliu rodka zakresu regulacji (P1 = 0) ale nieco... w prawo od poowy (1/10 zakresu regulacji) czyli przy prawie prostej charakterystyce ukadu. Mam nadziej na lambda = 1.05. Przy spokojnych warunkach pracy, bieg jaowy (stoimy w korkach), niskie obroty (spokojna jazda) silnik chodzi na uboszych mieszankach (oszczdno) natomiast przy wysokich obrotach bdzie zbli si do lambda okoo 1 a moe nawet j przekracza (?) czyli max. mocy. 2. Nie zaley mi na adnych oszczdnociach, dam wszystko za DYNAMIK. 7
Nie pozostaje nic innego jak pracowa w pobliu lewej granicy (wiksze cinienie, lambda na obrotach jaowych okoo 0.8 ), krzywa charakterystyka gwarantuje mieszank bogatsz dla niszych obrotów, czyli lepsz dynamik na niszych obrotach, atwiejsze zapalanie silnika, potem nieco ubosz ale zawsze lambda poniej 1. Ostateczne szlifowanie Tak na prawd (niezalenie od tego czy jestemy fanem mocy czy kieszeni) powinnimy jeszcze dokadniej zapa ogon charakterystyki czyli moc maksymaln. Jak to zrobi? Pozostaje tylko jedna próba lekka górka, peny gaz i sprawdzamy ile "wycignie". Polecam raczej dugi paski podjazd gdzie nasza Vmax bdzie oscylowa raczej wokó 110-130 Km/h (zaley czym podróujemy). Oczywicie moemy take dokadnie okreli parametry mocy maksymalnej na paskiej, prostej, szerokiej, asfaltowej jezdni... niestety nasze prdkoci znacznie przekrocz granice zdrowego rozsdku (a take przepisów), wszystko zaczyna si dzia bardzo szybko i nie trudno o kopoty. Sam niestety wicz na paskiej drodze, zaczyna si TO dzia wokó 180 km/h i nie jestem z tego zadowolony. Jeli uwaamy e za mao -> prawdopodobnie nasz ogon chodzi po lambda > 1, lekko odkrcamy zawór gówny (tak o obrotu). I kolejny przejazd. Zbyt wiele to te niedobrze, ogon wszed na lambda < 0.9 i w zasadzie ju tylko pogarszamy spraw, dodatkowo podnoszc zuycie paliwa. Wic ostronie, nie przesadmy. Lepiej nieco przykrci zawór gówny ni zbytnio odkrci. A ja mam jeszcze jednrubk w reduktorze! Niektóre Reduktory maj jeszcze regulacj tzw. obiegu jaowego. Po prostu regulacja dyszy która ZAWSZE przepuszcza gaz bez udziau membran. Dlaczego? Przy zachowaniach dynamicznych (nagle skrty pojazdem w prawo lub lewo -> zaley jak poony reduktor, musi by zamontowany tak aby paszczyzny membran byy pionowo!) membrany maj mas i niestety Pan Newton je trzyma siami bezwadnoci, czasem odcinaj gaz! Np. szybki ostry luk w lewo, puszczamy peda gazu i... ganie silnik. Jak to ustawi? Przy regulacjach (patrz wyej) dysza powinna by ZAKRCONA, niech tylko ukad membran bierze w tym udzia. I... NA GRANICY palnoci (przy UBOGIEJ mieszance) -> ruba reduktora w PRAWO... ju prawie ganie... teraz odkrcamy powoli dysze obiegu jaowego... poczujemy kiedy ona lekko pomaga... dodaje troch gazu poza udziaem membran... i w tym punkcie zostawi dysz. Reduktor ustawi jak wyej (bardziej pasko -> w lewo lub wygita ch-ka -> w prawo ). Wedle woli... i kieszeni. Cz reduktorów posiada dysze obiegu wewntrz i nie podlega regulacji. (i tak jest najlepiej) Skomplikowane? 8
... no có najlepiej mie oczywicie analizator (lub dostp do niego) i z ca luboci odda si satysfakcji strojenia i "organoleptycznie" stwierdzenia jak to dziaa. Nie ma wikszej przyjemnoci dla eksperymentatora ni rado obserwacji i pomiaru wyników wasnej pracy! Wtedy naprawd mona ustawi sobie podan ch-k ukadu. Jeli lekko splanujemy gowic (podniesienie stopnia sprania) ukad moe chodzi na uboszych mieszankach (poprawnie), có to ogólna tendencja w konstrukcji nowszych silników spalinowych (oczywicie nie doadowanych) a LPG daje tu wiele moliwoci bo liczba oktanowa jest wysza ni 95! ZAKOCZENIE O REDUKTORZE: Tak naprawd produkuje si trzy gówne grupy reduktorów : A - samozabezpieczone o cinieniu P1 = od -0.15 od -0.05 kpa... u nas rzadko spotykane, to raczej amerykanie lubuj si w tym modelu np. T60 firmy Impco Technologies Inc., B - zabezpieczone zaworem sterowanym podcinieniem (dodatkowa rurka do ganika) o P1 regulowanym w zakresie -0.2 do + 0.2 kpa np. Lovato... to ju "zachodzca" epoka stwarzay(-j) kopoty z regulacj na biegu jaowym, C - zabezpieczone dodatkowym zaworem sterowanym z "elektroniki", o cinieniu P1 od -0.2 do +0.2 kpa, takie rozwizanie jest raczej standardem na dzi. Nie zapominajmy wylewa pozostaci rozprania gazu (olej, szlam) z reduktora powiedzmy po okoo 10 ty km przebiegu. Zwykle w dolnej czci reduktora znajduje si koreczek ( tzw. "wyczystka") sca do tego celu. Zabieg wykonujemy na ciepym reduktorze. Olej gromadzcy si w reduktorze nie niszczy membran poprzez jakoby swe ciwoci ce lecz w sposób banalny : na zimnym reduktorze olej zastyga i trzyma membrany, uruchamiajc silnik zmuszamy membrany do ruchów przez co wyrywaj si one z "stalowego ucisku" oleju... :=), niestety im zimniej tym atwiej mog si zniszczy. Reduktor MUSI by dobrany do pojemnoci skokowej silnika, reduktor musi posiada zdolno do wydatkowania okrelonej iloci gazu bez zmiany nastaw cinienia wyjciowego. W typowych (LOVATO, STEFANELI) mówi si o grupie poniej 3.5 l (to dla wikszoci OK.) i... rzadziej powyej 3.5 L (Jeep 4.0 bdzie musia ju mie taki). Jeli jestemy "trudnym" uytkownikiem i zapalamy silnik tylko na gazie (szczególnie jak jest zimniej) zostaniemy zmuszeni do wymiany membran (wczeniej pkaj) lecz nie jest to takie straszne, s do kupienia tzw. zestawy naprawcze do kadego z reduktorów (komplet membran i uszczelek). Reduktory rónych firm róni si jakoci (gównie precyzja wykonania ale take materia uyty na membrany). O FILTRZE GAZU Polecam gorco wymienia filtr gazu (co 10 ty. przejechanych na gazie) lub chocia czyci filtr, wytrzepujc drobiny metalu. Jednak gaz w postaci ciekej to nie tylko sam gaz! 9
FILTR POWIETRZA LPG lubi duo powietrza... czsto wymienia 10 ty to max. -> to tak wiele nie kosztuje. Czy zwyky papierowy, czy olejowy nie ma to znaczenia byle czysty! Nie neguj tu tzw. sportowych wkadów filtrów powietrza, baweniane lub syntetyczne nasczone olejem na pewno s lepsze (mniejsze opory przepywu, mniejsza ZMIANA parametrów w czasie eksploatacji )... ale s drosze od zwykego wkadu. O OLEJU Jaki olej stosowa? No có na rynku jest szeroka gama... ja polecam te które s konstruowane do pracy tylko na LPG (uniwersalne, jak to w yciu to s tylko kopoty ). Polecam te o wikszej liczbie zasadowej... ale i tak na stacjach nie wiedz o czym mówicie jeli kto zada takie pytanie, a sama liczba zasadowa jeszcze o wszystkim nie mówi gdy olej przeznaczony na gaz ma pewn specyficzn kompozycj inhibitorów. Wydaje mi sie rozsdnym wyborem jest olej sprzedawany przez Orlen -> Petro Oil Gas (plakietka czerwona) dostpny w dwóch wersjach mineralny 15/W40 i pósyntetyk 10/W40. Wymieniaj co... (?) ja wymieniam wiosn i pó jesieni, zakadajc e kto nie robi przez roku przebiegu wikszego ni 20 ty km to bdzie OK.... ale na pewno aden olej nie zaszkodzi silnikowi na gazie jeli tylko bdziecie go wymienia! (Olej do diesli NIE jest wciwym rozwizaniem) RÓNE ZABOBONY i ile w tym prawdy Gaz jest róny (raz taszy raz droszy) ale przede wszystkim letni i zimowy. Czy one si róni? Gaz zimowy zawiera wiksz ilo propanu (propan jest droszy wic i LPG jest zim automatycznie droszy o okoo 10%). Propan i butan maj zblione wartoci opaowe (liczone na kg ), róni si jednak temperatur wrzenia (propan jest bardziej lotny) oraz granicami palnoci. Niestety propan jest lejszy wic warto opaowa mieszanki zimowej (liczona na L) jest mniejsza. Silnik na LPG jest bardzo wraliwy na jakiekolwiek opory dodatkowe (szczególnie zmieniajce si ) od wlotu powietrza do ganika. Np. termostat który stara si utrzyma sta temperatur powietrza mieszajc zimne i ciepe powietrze z innych rurek (o rónych rednicach i dugociach) Jak kto nie wierzy... niech pooglda dokadniej swój pojazd. Generalnie NIE ma potrzeby podgrzewania powietrza, w zasilaniu LPG wszelkie podgrzewacze, kolektory ssce grzane obiegiem wody chodzcej, dodatkowe ukady z termostatem "mieszajce" ciepe powietrze z nad kolektora wydechowego i inne ciekawostki s zbdne. Proces tworzenia mieszanki paliwowo powietrznej z benzyny i powietrza jest nieco inny... ale to ju zupenie inna historia blisza tuningowi sportowemu silnika... Wikszy przekrój miksera to mniejsze zdawienie mocy silnika czyli im wikszy tym lepszy. Niestety jest w tym pewne ograniczenie, mikser musi wnosi spadek cinienia w ukad dolotowy (wytwarzanie podcinienia jest istot jego pracy) oczywicie ukad mona wyregulowa na mniejszych i wikszych podcinieniach... ale nie moemy przesadzi gdy ukad bdzie coraz trudniejszy w regulacji,... oraz coraz bardziej wraliwy na jakiekolwiek zmiany oporów w ukadzie dolotowym (np. stopniowe zabrudzenie filtru powietrza). Ponadto przy zmniejszaniu spadku cinienia na mikserze spada szeroko strefy stabilnoci na wolnych obrotach, ronie bd regulacji. Jaki wic ma by mikser?... wciwy... dajcy spadek cinienia 10
przynajmniej okoo 3kPa przy max. poborze powietrza, to jedyna poprawna odpowied. Co do zalece praktycznych powiem tak i przekrój poprzeczny przelotu miksera nie powinien przekroczy przekroju poprzecznego ganika. W ganiku naley pole przekroju wyliczy biorc pod uwag przekrój (przekroje - jeli dwugardzielowy) gardzieli czyli miejsc najwszych w ganiku. Mona stosowa miksery nieco "szersze" ni ganik, nawet 10% ale... jeli kto nie ma ochot na zabawy lecz po prostu chce jedzi bez kopotów... nie polecam. Jeli mikser bdzie zbyt "szeroki" ( za mae podcinienie wytworzy) nie wyregulujemy silnika na mocy maksymalnej, przy obrotach max. lambda bdzie > 1!!. Pamitajmy i oporu R1 nie mona zmniejszy do 0 (pozostaje opór stawiany nie tylko przez zawór jako kryz ale przekroje rurek w reduktorze, przewód mikser - reduktor) Czy to musi by takie sabe? Niestety, TAK. Po prostu mieszanka gazowo - powietrzna ma mniejsz warto energetyczn ni benzyna - powietrze oraz mikser wprowadza dodatkowy spadek cinienia w ukadzie dolotowym. Straty mocy mona stara si nadrobi lekkim przyspieszaniem zaponu 3-7 stopni wicej. Bez tuningu mechanicznego silnika, sukcesem jest osignicie na gazie mocy niszej o 5% ni na benzynie przed przeróbk. Jednak jest to wykonalne, zapon wczeniejszy + poprawa ukadu dolotowego te robi swoje i udaje si czasem to uzyska. Pe popraw daje dopiero podniesienie stopnia sprania o... (to ju zaley od pojazdu) powiedzmy 10%, jeli pierwotnie silnik przeznaczony by na benzyne 95 OKT. Naley unika sytuacji w których powietrze "dmucha" w otwór dolotowy powietrza, wyprowadzajc wlot powietrza na zewntrz nie ksztatujmy dolotu w ten sposób by d powietrza wpycha si w ukad zasilania (takie niby - doadowanie). Warunki pracy b zmieniay si tak diametralnie podczas jazdy i trudno to bdzie wyregulowa (nie wiem kto dysponuje hamowni podwoziow z moliwoci symulacji pdu powietrza stosownie do prdkoci ). Jeli kto nie wierzy, niech puci silnik na biegu jaowym i... "dmuchnie" po prostu w otwór wlotu powietrza... silnik raczej zganie. Prawidowo ustawiony silnik na LPG powinien pali dla wersji "oszczdnej" ( nieco w prawo od rodka stabilnoci ) okoo 15% wicej LPG ni benzyny (w litrach liczc), dla wersji "mocnej" ( bliej lewej granicy) do 30 % wicej ni benzyny. Silniki na wtrysku gdzie jest sonda lambda i ukad sterownika regulujcy ca zabawk (... to jest w sumie proste i nieromantyczne... ) pal 20 % wicej gazu ni benzyny. One po prostu zawsze reguluj na lambda = 1. Czy zasilanie silnika gazem LPG niszczy go bardziej? Có prawie nie ma takiego powodu... ale Starsze silniki, nie przystosowane do pracy na benzynach bezoowiowych maj "mikkie" gniazda zaworowe które si wypalaj (nie eby gaz si spala w wyszych temperaturach... ale gorzej od benzyny chodzi). One po prostu byy projektowane pod... zasilanie benzyn o jak najgorszym stopniu rozpylenia. Po prostu mieszanka krople benzyny + powietrze chodzio zawory (gównie dolotowy). Przy nowszych konstrukcjach nie ma takich kopotów. Jak poznae co si dzieje? Jeli po przejechaniu 5-7 ty km na gazie zachodzi konieczno regulacji luzów zaworowych (zakadam e na wstpie ustawiamy je wzorcowo) zaczynaj zmniejsza si luzy to... zaczynaj si niszczy zawory. To nie tragedia, mona wymieni gniazda zaworowe i zawory na odpowiednio utwardzone (lub utwardzi). 11
Czasem moemy wypali wczeniej uszczelk pod gowic, rada kupi lepszej jakoci (przecie jest szeroki zakres rónych oryginalnych i podrabianych) i po wymianie i przejechaniu okoo 2 ty km jeszcze raz dokadnie dokrci gowic kluczem dynamometrycznym. Nie zapalajmy silnika od razu na gazie jeli temperatura otoczenia jest ju poniej 0, a na pewno nie ruszajmy z miejsca ostro jeli nam si to zdarzy. Pozwólmy membranom w reduktorze ogrza si troszeczk w innym przypadku b pka. W zasadzie przy temperaturach poniej -5 stopni trudno jest zapali silnik na gazie, membrany s ju na tyle sztywne e reduktor nie pracuje poprawnie. Nie przeginajmy z t oszczdnoci benzyny. Nie polecam stosowania jakiej rurki w obudow filtra zamiast miksera, oczywicie to te pojedzie bo spadek cinienia bdzie wytwarza si na filtrze powietrza ale... to nie jest to. Ju bardziej mona poeksperymentowa wprowadzajc w miejsce gardzieli ganika przewód z gazem... ale to te trudne ( dla dwuprzelotowych jeszcze trudniejsze) i czsto niszczymy ganik. Wydajmy ju lepiej na uniwersalny mikser na przewodzie dolotowym powietrza (50-60 z to nie majtek przy caych kosztach instalacji) Mówi... e LPG byskawicznie wypala tumik!... no nie do koca jest to prawd. Rzeczywicie tumik niszczy si szybciej poniewa ze spalania gazu powstaje duo... wody (pary wodnej oczywicie) no i korozja przebiega szybciej -> szczególnie 5km jazdy 30 minut stania (taxi). Ale nie wpadajmy w panik, ja nie zaobserwowaem drastycznego spadku trwaci tumików. Nie warto inwestowa w wiece wieloelektrodowe, nie s potrzebne w przypadku LPG wrcz mog spowodowa "twardsz" prac silnika. Trudno jest dobra wciw warto ciepln (np. BRISK'i produkowane s bodaje tylko w trzech wartociach cieplnych). Wystarcz zwyke wiece, odstp na elektrodach mona nieco zmniejszy np. z 0.9 do 0.7 Czy to w ogóle ma sens? Có to najtrudniejsze pytanie... w czasach gdy ludziom sio dostatniej gaz by 3-krotnie taszy od benzyny i... fajnie byo zosta eksperymentatorem. Teraz relacja jest Pb/LPG = 3.25 / 1.65 = 1.96 i... na pewno dalej bym to robi... ale... zblia si BUDET i róne dziwne pomysy. Przy tym co ley (leo!) w projektach VAT'u gaz bdzie (nie bdzie) obony tak akcyz i jego cena na dzisiejsze warunki skoczyaby do okoo 2.15 co w zasadzie daoby relacj Pb/LPG = 3.25 / 2.15 = 1.51 i... ju zaczyna by nieciekawie. To ju poziom "gorszych" krajów UE. Nie zapominajmy i gazu spala sirednio 20 % wicej, no i koszt przegldów, miejsce w pojedzie, inwestycja w instalacj... oj nie za prdko to si zwróci. TU ju nie wiem, trudno co mdrego powiedzie... niech siycie wypowie. Sdz cena gazu LPG zostanie na podobnym poziomie (czyli relacja 1.8 do 1.9 ) bo skok na poziom relacji 1.5 raczej ju wstrzyma zakadanie instalacji LPG a mam nadziej i politycy "naszego ukochanego kraju" nie pod w tym kierunku... bo i po co? 12