R ZECZ POSPOL IT A (12 ) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 158807 POLSKA (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 276813 (51) IntCl5: C11D 1/86 Urząd Patentowy (22) Data zgłoszenia: 29.12.1988 Rzeczypospolitej Polskiej (54) Środek do mycia naczyń (43)Zgłoszenie ogłoszono: 09.07.1990 BUR 14/90 (73) Uprawniony z patentu: Stołeczne Zakłady Chemii Gospodarczej "Pollena Zakład w Helenówku, Helenówek, PL (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: 30.10.1992 WUP 10/92 (72) Twórcy wynalazku: Alojzy Kłopotek, Nowy Dwór Maz., PL Andrzej Kotas, Pruszków, PL Anna Janowska, Brwinów, PL Kazimierz Strauch, Pruszków, PL Krystyna Parol, Pruszków, PL Beata B. Kłopotek, Nowy Dwór Maz., PL PL 158807 B1 (57) 1. Środek do mycia naczyń zawierający anionowe i niejonowe związki powierzchniowo czynne, związki kompleksujące jony wapnia i magnezu, konserwanty, kompozycję zapachową, barwnik i wodę, znamienny tym, że zawiera od 0,001 do 6 procent wagowych N,NpolioksyetylenoNalkiloaminy o długości łańcucha alkilowego C4C24 lub estry poliglikolowe kwasów tłuszczowych C 4C 36, od 0,001 do 10 procent wagowych soli alkalicznych kwasu glukonowego lub glukarowego, od 2 do 20 procent wagowych soli dwusodowej monoestru kwasu sulfobursztynowego i oksyetylenowanego 48 molami tlenku etylenu nonylofenolu, od 0,01 do 10 procent wagowych sulfobursztynianu oktylowego, od 1do 12 procent wagowych nonylofenolu oksyetylenowanego 232 molami tlenku etylenu, od 0,001 do 5 procent wagowych trójpolifosforanu lub heksametafosforanu lub ortofosforanu metalu alkalicznego, od 0,01 do 2,0 procent wagowych 2bromo2nitropropan1,3diolu lub estru metylowego lub etylowego lub propylowego kwasu phydroksybenzoesowego lub kwasu benzoesowego lub kwasu sorbowego lub ich soli alkalicznych, względnie ich mieszanin, od 0,01 do 0,8 procent wagowych kompozycji zapachowej, od 0,001 do 0,006 procent wagowych barwnika i od 40 do 90 procent wagowych wody, przy czym stosunek wagowy łącznej zawartości soli dwusodowej monoestru kwasu sulfobursztynowego i oksyetylenowanego 48 molami tlenku etylenu nonylofenolu oraz soli sodowej sulfobursztynianu oktylowego do łącznej zawartości N,NpolioksyetylenoNalkiloaminy o długości łańcucha alkilowego C 4C 24 lub estrów poliglikolowych kwasów tłuszczowych C 4C 36 i nonylofenolu oksyetylenowanego 232 molami tlenku etylenu wynosi od 1: 1 do 4:1.
ŚRODEK DO MYCIA NACZYŃ Z a s t r z e ż e n i a p a t e n t o w e 1. Środek do mycia naczyń zawierający anionowe i niejonowe związki powierzchniowo czynne, związki kompleksujące jony wapnia i magnezu, konserwanty, kompozycję zapachową, barwnik i wodę, z n a m i e n n y t y m, ze zawiera od 0,001 do 6% wagowych N,NpolioksyetylenoNalkiloaminy o długości łańcucha alkilowego C 24 lub estry poliglikolowe kwasów tłuszczowych C4 C 3 6, od 0,0 0 1 do 10% wagowych soli alkalicznych kwasu glukonowego lub glukarowego, od 2 do 20% wagowych soli dwusodowej monoestru kwasu sulfobursztynowego i oksyetylenowanego 4 8 molam i tlenku etylenu nonylofenolu, od 0, 0 1 do 10% wagowych sulfobursztynianu oktylowego, od 1 do 12% wagowych nonylofenolu oksyetylenowanego 232 molami tlenku etylenu, od 0,001 do 5% wagowych trójpolifo6 foranu lub heksametafosforanu lub ortofosforanu metalu alkalicznego, od 0,01 do 2,0% wagowych 2bromo2nitropropan1,3diolu lub estru metylowego lub etylowego lub propylowego kwasu phydroksybenzoesowego lub kwasu benzoesowego lub kwasu sorbowego lub ich soli alkalicznych, względnie ich mieszanin, od 0,0 1 do 0,8% wagowych kompozycji zapachowej, od 0,001 do 0,006% wagowych barwnika i od 40 do 90% wagowych wody, przy czym stosunek wagowy łącznej zawartości soli dwusodowej monoestru kwasu sulfobursztynowego i oksyetylenowanego 4 8 molami tlenku etylenu nonylofenolu oraz soli sodowej sulfobursztynianu oktylowego do łącznej zawartości N,NpolioksyetylenoNalkiloaminy o długości łańcucha alkilowego C4 C24 lub estrów poliglikolowych kwasów tłuszczowych C 4 C 36 i nonylofenolu oksyetylenowanego 232 molami tlenku etylenu wynosi od 1 : 1 do 4 : 1. 2. Ś rodek według zastrz.1, z n a m i e n n y t y m, że jako sole alkaliczne kwasu glukonowego lub glukarowego, kwasu benzoesowego lub kwasu sorbowego stosuje się sole potasowe, sodowe lub amonowe, względnie ich mieszaniny. * * * Przedmiotem wynalazku jest środek do mycia naczyń. Środek będący przedmiotem wynalazku służy do usuwania zabrudzeń tłuszczowych, białkowych, węglowodanowych, kawowych i herbacianych oraz zabrudzeń pochodzących z kredek do wag i innych zabrudzeń tworzących się na naczyniach kuchennych, naczyniach stołowych i sztućcach w warunkach ich użytkowania oraz przechowywania. Znany z polskiego opisu patentowego nr 142 615 środek do mycia naczyń zawiera: od 0, 0 1 do 26% wagowych soli metalu alkalicznego lub amonu lub etanoloaminowych monoestrów kwasu maleinowego i alkoholi tłuszczowych c 4 C36 oksyetylenowanych 624 molami tlenku etylenu, od 0,0 1 do 16% wagowych soli sodowej kwasu alkilobenzenosulfonowego, od 1 do 10% wagowych alkilofenolu oksyetylenowanego 616 molami tlenku etylenu, od 1 do 3% wagowych dwuetanoloamidów kwasów tłuszczowych C 4 C3 6, od 0,00 1 do 8% wagowych mocznika, od 0,2 do 0,5% wagowych kompozycji zapachowej i od 23 do 79% wagowych wody, przy czym stosunek wagowy łącznej zawartości soli alkalicznych monoestrów kwasu maleinowego i oksyetylenowanych alkoholi tłuszczowych oraz soli sodowej kwasu alkilobenzenosulfonowego do oksyetylenowanego alkilofenolu wynosi od 1 : 1 do 3 : 1. Ciekły środek do mycia naczyń według polskiego opisu patentowego nr 145 539 zawiera od 0,01 do 15,0% wagowych soli sodowej kwasu alkilobenzenosulfonowego, od 0,01 do 15,0% wagowych soli alkalicznej monoestru kwasu maleinowego i alkoholu tłuszczowego C 8 C 36 oksyetylenowanego od 4 do 36 molami tlenku etylenu, do 15% wagowych soli dwusodowej monoestru kwasu sulfobursztynowego i nonylofenolu oksyetylenowanego od 4 do 25 molami tlenku etylenu, od 0,01 do 2,5% wagowych soli czterosodowej kwasu etylenodwuaminoczterooctowego, od 1,0 do 3,0% wagowych dwuetanoloamidów kwasów tłuszczowych C 8 C3 6, od 1,0 do 8,0% wagowych nonylofenolu
158 807 3 oksyetylenowanego od 4 do 26 molami tlenku etylenu, do 7,C% wagowych mocznika, do 3,0% wagowych chlorku sodowego, od 0,05 do 0,5% wagowych kompozycji zapachowej i od 67,2 do 84,9%j wagowych wody, przy czym stosunek wagowy łącznej zawartości soli sodowej kwasu alkilobenzenosulfonowego, soli alkalicznej monoestru kwasu maleinowego i alkoholu tłuszczowego C 8 C36 oksyetylenowanego od 4 do 35 molami tlenku etylenu oraz soli dwusodowej monoestru kwasu sulfobursztynowego i nonyloferolu oksyetylenowanego od 4 do 25 molami tlenku etylenu do nonylofenolu oksyetylenowanego od 4 do 28 molami tlenku etylenu wynosi od 3,5 : 1 do 1 : 1. Skład chemiczny środka do mycia naczyń, znanego z japońskiego opisu patentowego nr 7 564 992, przedstawia się następująco: 10% wagowych estrów kwasu oleju talowego i sacharozy, 2% wagowe monooleinianu sorbitolu, 4% wagowe ortofosforanu dwusodowego, 12% wagowych glikolu propylenowego, 3% wagowe sorbitolu i 69% wagowych wody. Znany jest także z amerykańskiego opisu patentowego nr 3 701 735 środek do mycia naczyń, składający się z 35 40% wagowych pirofosforanu potasowego, 79% wagowych kwasu pirofosforowego, 13% wagowych alkoholu etylowego, 3 10% wagowych estrów mieszaniny kwasów palmitynowego oraz olejowego i sacharozy, 38 54% wagowych wo dy. Celem wynalazku jest środek o lepszych własnościach fizykochemicznych i użytkowych w stosunku do znanych środków do mycia naczyń. Cel ten osiągnięto przez nieoczekiwanie odpowiedni dobór jakościowy i ilościowy jego składu chemicznego, Środek do mycia naczyń według wynalazku zawiera od 0,001 do 6% wagowych N,NpolioksyetylenoNalkiloaminy o długości łańcucha alkilowego C 4 C 24 lub estrów poliglikolowych kwasów tłuszczowych c 4 C 3 6, od 0,0 0 1 do 10% wagowych soli alkalicznych kwasu glukonowego lub glukarowego, od 2 do 20% wagowych soli dwusodowej monoestru kwasu sulfobursztynowego i oksyetylenowanego 4 8 molami tlenku etylenu nonylofenolu, od 0,0 1 do 10% wagowych soli sodowej sulfobursztynianu oktylowego, od 1 do 12% wagowych nonylofenolu oksyetylenowanego 232 molami tlenku etylenu, od 0,001 do 5% wagowych trójpolifosforanu lub heksametafosforanu lub ortofosforanu metalu alkalicznego, od 0,0 l do 2,0% wagowych 2bromo 2 nitropropan 1,3 diolu lub estru metylowego lub etylowego lub propylowego kwasu phydroksybenzoesowego lub kwasu benzoesowego lub kwasu sorbowego lub ich soli alkalicznych, względnie ich mieszaniny, od 0,01 do 0,8% wagowych kompozycji zapachowej, od 0,001 do 0,006% wagowych barwnika i od 40 do 90% wagowych wody, przy czym stosunek wagowy łącznej zawartości soli dwusodowej monoestru kwasu sulfobursztynowego i oksyetylenowanego 4 8 molami tlenku etylenu nonylofenolu oraz soli sodowej sulfobursztynianu oktylowego do łącznej zawartości N,NpolioksyetylenoNalkiloaminy o długości łańcucha alkilowego C4 C 24 lub estrów poliglikolowych kwasów tłuszczowych C 4 C36 i nonylofenolu oksyetylenowanego 232 molami tlenku etylenu wynosi od 1 : 1 do 4 : 1. Jako sole alkaliczne kwasu glukonowego lub glukarowego, kwasu benzoesowego lub kwasu sorbowego stosuje się sole sodowe, potasowe lub amonowe, względnie ich mieszaniny. Środek według wynalazku posiada bardzo dobre własności emulgujące i zwilżające, wysoką zdolność pianotwórczą i wskaźnik trwałości piany, wysoką zdolność usuwania różnego typu zabrudzeń, a szczególnie tłuszczowych, białkowych i skrobiowych, zabrudzeń pochodzących z kawy, herbaty, kredek do warg i innych źródeł, a ponadto daje się łatwo usuwać z mytych powierzchni za pomocą wody i wykazuje odporność na twardą wodę do 30 n. Nie działa drażniąco i uczulająco na skórę oraz błony śluzowe. J ego stosowanie nie wpływa ujemnie na zdrowie człowieka i jego środowisko naturalne. Ulega on biodegradacji w ponad 80%. Nieoczekiwanie stwierdzono, że przy stosunku wagowym od 1 : 1 do 4 : 1 łącznej zawartości soli dwusodowej monoestru kwasu sulfobursztynowego i oksyetylenowanego 4 8 molami tlenku etylenu nonylofenolu oraz soli sodowej sulfobursztynianu oktylowego do łącznej zawartości N,NpolioksyetylenoNalkiloaminy o długości łańcucha alkilowego C4 C 24 lub estrów poliglikolowych kwasów tłuszczowych C4 C36 i nonylofenolu oksyetylenowanego 232 molami tlenku etylenu występuje synergizm działania myjącego między składnikami środka według wynalazku. Środek według wynalazku wykazuje maksymalną zdolność myjącą w zakresie temperatur 293 323 K /20 50 C/ oraz wymaganą lepkość. Hamuje on rozwój bakterii, drożdży i grzybów oraz posiada zdolność ich niszczenia. Dzięki temu mycie środkiem według wynalazku połączone j est z odkażaniem mytych powierzchni. Środek według wynalazku stosuje się do ręcznego mycia naczyń kuchennych, naczyń stołowych oraz sztućców.
158 807 Przedmiot wynalazku przedstawiono w poniższych przykładach wykonania. P r z y k ł a d I. Przykładowe składy chemiczne środka do mycia naczyń podaje tabela 1. T a b e l a 1 Przykładowe składy chemiczne środka do mycia naczyń. Lp. Nazwa składnika środka do mycia naczyń Zawartość składnika w % wag. w przeliczeni u na czysty związek chemiczny w recepturze nr: 1 2 3 4 1. N,Npolioksyetyleno Nalkiloamina o długości łańcucha alkilowego C 16C18 2. Estry poliglikolowe kwasów tłuszczowych C 16C18 1,0 0,0 0 1 2,0 6.0 3. Glukonian sodowy 2,0 0,0 0 1 1 0,0 4. Glukoronian sodowy 4.0 5. Sól dwusodowa monoestru kwasu sulfobursztynowego i oksyetylenowanego 5 molami tlenku etylenu nonylofenolu 1 1,0 1 2,0 14,0 2 0,0 6. Sól sodowa sulfobursztynianu oktylowego 2,0 1,0 6,0 1 0,0 7. Nonylofenol oksyetylenowany 8 molami tlenku etylenu 5,0 4,0 8.0 1 2,0 8. Trójpolifosforan sodowy 4,0 9. Heksametafosforan sodowy 1 0. Ortofosforan sodowy 2,0 0,5 0, 1 1 1. 2bromo2nitropropan1,3diol 0,0 2 0,0 1 1 2. Ester metylowy lub etylowy lub propylowy kwasu phydroksybenzo esowego, względnie ich mieszanina 0, 2 0,08 1 3. Benzoesan sodowy 0,05 Sorbonian sodowy 14. 0,06 0, 2 1 5. Kompozycja zapachowa np. SONIA G49O4 0,3 0, 2 0,25 0,4 1 6. Barwnik np. Tartrazyna G 0, 0 0 1 0,0 0 2 0,003 0,006 17. Woda 76,499 78,776 65,047 41,294 P r z y k ł a d 11. Sposób otrzymywania środka według wynalazku przedstawia się następująco. Do reaktora wyposażonego w mieszadło mechaniczne, termometr i element grzewczy wprowadza się recepturalne ilości: N,NpolioksyetylenoNalkiloeminy lub estry poliglikolowe kwasów tłuszczowych, soli dwusodowej monoestru kwasu sulfobursztynowego i oksyetylenowanego nonylofenolu, sulfobursztynianu oktylowego oraz oksyetylenowanego nonylofenolu. Zawartość reaktora ogrzewa się do temperatury 313 335 K /40 60 C/ i miesza do chwili stopienia się i wzajemnego rozpuszczenia się składników. Następnie mieszając do reaktora dodaje się recepturalną ilość wody /po odjęciu wody zawartej w poszczególnych składnikach środka do mycia naczyń jako surowcach technologlcznohandlowych/. Po wymieszaniu i uzyskaniu jednorodnego roztworu do reaktora dozuje się stopniowo i kolejno recepturalne ilości następujących komponentów w temperaturze 303 313 K /30 40 C/, soli alkalicznej kwasu glukonowego lub glukarowego, trój polifosforanu lub heksametafosforanu lub ortofosforanu metalu alkalicznego,
158 807 2bromo2nitr op ro pa n 1,3diolu lub estru metylowego lub etylowego lub propylowego kwasu phydroksybenzoesowego lub kwasu benzoesowego lub kwasu sorbowego lub ich soli alkalicznych, względnie ich mieszanin oraz barwnika i w temperaturze niższej od 303 K /30 C/ kompozycji zapachowej. Po wymieszaniu uzyskuje się jednorodną ciecz jako produkt końcowy o lepkości wyższej od 100 cp, który konfekcjonuje się do opakowań jednostkowych i zbiorczych. Otrzymany w ten sposób środek do mycia naczyń wykazuje odczyn odpowiadający ph = 6,5 8,5. Odczyn ten może być również korygowany do wymaganej wartości ph za pomocą wodnego roztworu KOH, NaOH lub H3PO4. P r z y k ł a d III. Środek otrzymany według receptur 1 i 2 z przykładu I poddano porównawczej ocenie zdolności myjącej ze środkami do mycia naczyń wytworzonymi według polskich opisów patentowych nr 142 615 /receptura I z przykładu 1/ i nr 145 539 /receptura 1 z przykładu 1/ oraz według japońskiego opisu patentowego nr 7 564 002 i amerykańskiego opisu patentowego nr 3 701 735. Badania wykonano według 8N74/615303 w temperaturze 313 K przy stężeniu 2,5 g badanego środka w 1 dm3 kąpieli myjącej. Czas mycie jednego talerza wynosił około 30 sekund. Uzyskane średnie wyniki badań ilustruje tabela 2. T a b e l a 2 Zdolność myjąca środka do mycia naczyń według wynalazku i środków znanych z opisów patentowych w temperaturze 313 K przy stężeniu 2,5 g/dm3. Lp. 1. Nazwa środka Środek według receptury 1 z przykładu I wynalazku Zdolność myjąca w % 92,8 2. Środek według receptury 2 z przykładu I wynalazku 91.1 3. Środek według receptury I z przykładu I polskiego patentu nr 142 615 83,7 4. Środek według receptury 1 z przykładu I polskiego patentu nr 145 539 82,5 5. Środek według japońskiego patentu nr 7 564 002 56,1 6. Środek według amerykańskiego patentu nr 3 701 735 51,4 Z danych zawartych w tabeli 2 wynika, że środek według wynalazku posiada znacznie lepszą zdolność myjącą od znanych z opisów patentowych środków do mycia naczyń. P r z y k ł a d IV. Celem ustalenia synergizmu w działaniu myjącym między solą dwusodową monoestru kwasu sulfobursztynowego i oksyetylenowanego nonylofenolu oraz solą sodową sulfobursztynianu oktylowego a N,NpolioksyetylenoNalkiloaminą, estrami poliglikolo wymi kwasów tłuszczowych i oksyetylenowenym nonylofenolem określono ich zdolności myjące oddzielnie i w mieszaninie według BN74/61530 3 w temperaturze 313 K przy tym samym stężeniu w kąpieli myjącej, tj. 0,5 g badanego składnika lub mieszaniny składników na 1 dm3 wody. Otrzymane wyniki badań przedstawiono w tabeli 3.
158 807 T a b e l a 3 Synergizm zdolności myjącej, zachodzący m iędzy składnikami naczyń według wynalazku. środka do mycia 1. L p. S Nazwa substancji powierzchniowo czynnej ól dwusodowa monoestru kwasu sulfobursztynowego i oksyetylenowanego 5 molami tlenku etylenu nonylofenolu Stężenie Zdolność myjąca w g/dm3 wody w % 0,5 55,7 2. Sól sodowa sulfobursztynianu oktylowego 0,5 41,0 3. N,NpolioksyetylenoNalkiloamina o długości łańcucha alkilowego C 16 C 16 4. Estry poliglikolowe kwasów 0,5 43,2 tłuszczowych C16 C18 0,5 38,5 5. Nonylofenol oksyetylenowany 8 molami tlenku etylenu 0,5 50,1 6. Mieszanina składników 1 + 2 do 3 + 5 w stosunku wagowym 1:1 7. Mieszanina składników 1 + 2, w stosunku wagowym 2 : 1 do 3 + 5 0,5 75,9 0,5 64,3 8.. Mieszanina składników 1 + 2 w stosunku wagowym 3 : 1 9. Mieszanina składników 1 + 2 w stosunku wagowym 4 : 1 do 4 + 5 do 4 + 5 0,5 77,5 0,5 73,0 Podane w tabeli 3 wyniki badań jednocześnie wskazują na występowanie synergizmu w działaniu myjącym między składnikami środka według wynalazku, przy czym synergizm ten jest największy przy stosunku wagowym 2 : 1 łącznej zawartości soli dwusodowej monoestru kwasu sulfobursztynowego i oksyetylenowanego nonylofenolu oraz soli sodowej sulfobursztynianu oktylu do łącznej zawartości N,NpolioksyetylenoNalkiloaminy /lub estrów poliglikolowych kwasów tłuszczowych/ i oksyetylenowanego nonylofenolu. P r z y k ł a d V. Otrzymany według receptury 3 z przykładu I środek do mycia naczyń poddano badaniom mikrobiologicznym, mającym na celu określenie jego mikrobiobójczego działania w stosunku do drobnoustrojów testowych. Badania wykonano według ogólnie znanej standardowej metodyki określania drobnoustrojobójczości preparatów dezynfekujących /Wyd. Metod, PZH, 4, 8, 5, 1974/. Uzyskane wyniki badań obrazuje tabela 4. T a b e l a 4 Minimalne stężenie mikrobiobójcze /MBC/ środka do mycia naczyń według wynalazku po 30 minutach jego działania w temperaturze 313 K. Lp. Rodzaj testowego drobnoustroju MBC w % wag. 1. Escherichia coli 2 0 2. Pseudomonas aeruginosa 2,5 3. Staphylococcus aureus 3,0 4. Candida albicans 3,5 Zawarte w tabeli 4 wyniki badań pozwalają stwierdzić, że środek do mycia naczyń według wynalazku posiada dobre własności odkażające, będące wynikiem występowania synergizmu mikro biobójczego działania między składnikami środka, a zwłaszcza między 2bromo2nitropropanl,3 diolem, estrami: metylowym, etylowym i propylowym kwasu parahydroksybenzoesowego, benzoesanem sodowym i sorbonianem sodowym. Zakład Wydawnictw UP RP. Nakład 90 egz. Cena 5000 zł.