TAAC Sp. z o.o. Spółka Doradztwa Podatkowego Newsletter 01/2013 ZMIANY W CIT I VAT OD 1 STYCZNIA 2013 R. ul. Ks. Prymasa Augusta Hlonda 10/73 02-972 Warszawa Tel.: 022 412 85 12 Fax.: 022 412 85 13 e-mail: biuro@taacsolutions.pl Spis treści I Zmiany w ustawie o CIT wynikające z ustawy o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych... 2 1) Klasyfikacja kosztów w zależności od momentu zapłaty...2 2) Rozpoznawanie umów leasingu...2 II. Zmiany w ustawie o VAT od dnia 1 stycznia 2013 r. wynikające z ustawy o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych... 3 1) Zmiana momentu powstania obowiązku podatkowego w WDT i WNT...3 2) WDT wykonywana w sposób ciągły...3 3) Miejsce świadczenia usług wynajmu środków transportu innych niż najem krótkoterminowy na rzecz niepodatników...4 4) Możliwość przeliczenia kwot określonych w walucie obcej wg kursu Europejskiego Banku Centralnego...4 5) Możliwość zwrotu nadwyżki VAT naliczonego na rachunek banku lub SKOK na mocy upoważnienia podatnika jako zabezpieczenie kredytu...4 6) Modyfikacja ulgi na złe długi...5 7) Obowiązek korekty podatku i 30% sankcja w przypadku nieuregulowania należności w terminie 150 dni...6 8) Obowiązek podatkowy w przypadku małego podatnika...7 9) Ograniczenia w odliczaniu podatku naliczonego u małych podatników...7 III Niemożność odliczania VAT od samochodów z kratką... 8 IV Zmiany przepisów wykonawczych dotyczące fakturowania... 8 1
I Zmiany w ustawie o CIT wynikające z ustawy o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych Zmiany w podatku dochodowym od osób prawnych zostały prowadzone ustawą z dnia 16 listopada 2012 r. o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce (Dz. U. z 2012 r. Nr 0, Poz. 1342). Obowiązują one od dnia 1 stycznia 2013 roku. 1) Klasyfikacja kosztów w zależności od momentu zapłaty Nowelizacja nakłada dodatkowe obowiązki na zespoły księgowe podczas klasyfikowania kosztów jako stanowiących koszty uzyskania przychodów oraz kosztów niepodatkowych. Od 1 stycznia 2013 r., jeśli podatnik nie zapłaci swojemu dostawcy w umownym terminie zapłaty, musi zmniejszyć swój koszt uzyskania przychodów, a jeśli nie ma dostatecznych kosztów do potrącenia musi rozpoznać od niezapłaconej kwoty przychód podatkowy. Moment rozpoznania kosztu zależy od terminu zapłaty: - jeśli podatnik nie zapłaci faktury w terminie 30 dni od umówionej daty płatności, podatnik zmniejsza na bieżąco koszty uzyskania przychodów; - jeśli płatność wynika z umowy, do której nie istniał obowiązek wystawienia faktury, w terminie 30 dni od umówionej daty płatności podatnik zmniejsza koszty uzyskania przychodów; - natomiast jeśli umowny termin zapłaty jest dłuższy niż 60 dni, podatnik zmniejsza koszty podatkowe 90 dnia od ich rozpoznania. Koszty te są wyłączone dla celów podatkowych do momentu faktycznej ich zapłaty, podatnik jest obowiązany do zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów. Ciągle stanowią one koszty dla celów rachunkowych. W przypadku jeśli koszty uzyskania przychodu będą mniejsze od kwoty korygowanej, podatnik ma obowiązek rozpoznania przychodu opodatkowanego w tej kwocie. W momencie gdy podatnik dokona zapłaty, może rozpoznać odłożone w czasie koszty podatkowe. Rozpoznaje je na bieżąco w miesiącu zapłaty. Jeśli podatnik rozpoznał zwiększone przychody, także może je rozpoznać w momencie zapłaty, obniży w tym momencie dochód do opodatkowania. Ograniczenie dotyczy także braku zapłaty za środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne. Kosztem są w takim przypadku odpisy amortyzacyjne, które ulegają zmniejszeniu. W momencie zapłaty podatnik zwiększa odpisy amortyzacyjne. W przypadku częściowej zapłaty, koszty ulegają zmniejszeniu proporcjonalnie do kwoty całego zobowiązania. Tylko ta część kwoty, która nie została zapłacona, zmniejsza koszty uzyskania przychodów. 2) Rozpoznawanie umów leasingu Nowelizacja rozszerza definicje umów leasingu dla celów podatkowych, jest to nowelizacja ułatwiająca działom księgowym właściwe ich rozpoznanie. Nowelizacja wprowadza następujące zmiany: 2
- leasingiem objęte zostanie prawo wieczystego użytkowania gruntów, dotychczas przedmiotem mogły być wyłącznie środki trwałe, wartości niematerialne i prawne oraz grunty; - skrócony został minimalny okres trwania umowy leasingu nieruchomości do 5 lat, w poprzednim brzmieniu ustawy okres trwania umowy wynosił minimum 10 lat; - uproszczenie traktowania cesji umowy leasingu gruntów poprzez sumowanie okresów trwania umowy, w poprzednim brzmieniu ustawy istniały wątpliwości w przypadku cesji umowy, gdy inne warunki nie uległy zmianie; - uproszczenie traktowania cesji umowy leasingu rzeczy ruchomych, doprecyzowanie przepisów ułatwia rozpoznanie charakteru umowy gdy dochodzi do cesji a inne warunki umowy nie uległy zmianie. Zmiana ta uprości stosowanie przepisów o leasingu podatkowym. W szczególności ułatwi on zastosowanie przepisów ustawy o CIT w przypadku cesji umowy. Rozszerzona zostanie ona także na umowy dotyczące leasingu prawa wieczystego użytkowania oraz umowy o okresie trwania pomiędzy 5 i 10 lat, dotąd traktowane odmiennie. Nowelizacja dotyczy tylko umów zawartych po dniu 1 stycznia 2013 roku. Podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych, u których rok podatkowy jest inny niż rok kalendarzowy i rozpoczął się przed dniem 1 stycznia 2013 r. oraz zakończy się po dniu 31 grudnia 2012 r., stosują do końca przyjętego przez siebie roku podatkowego przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2012 r. Do umów leasingu zawartych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, tj. przed 1 stycznia 2013 r. stosuje się ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w brzmieniu dotychczasowym. II. Zmiany w ustawie o VAT od dnia 1 stycznia 2013 r. wynikające z ustawy o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych Zasadnicze zmiany w podatku od towarów i usług wchodzące w życie 1 stycznia 2013 r. zostały prowadzone ustawą z dnia 16 listopada 2012 r. o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce (Dz. U. z 2012 r. Nr 0, Poz. 1342). Obowiązują one od dnia 1 stycznia 2013 roku. 1) Zmiana momentu powstania obowiązku podatkowego w WDT i WNT Zasadą będzie, iż w WDT i WNT obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury przez podatnika (podatnika podatku od wartości dodanej) nie później jednak niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano tej dostawy. 2) WDT wykonywana w sposób ciągły W przypadku wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów wykonywanej w sposób ciągły (nowe określenie ustawowe) przez okres dłuższy niż miesiąc uważa się ją za dokonaną z upływem każdego miesiąca do czasu zakończenia dostawy tych towarów. 3
3) Miejsce świadczenia usług wynajmu środków transportu innych niż najem krótkoterminowy na rzecz niepodatników Dotychczas w ustawie o VAT uregulowany był krótkoterminowy najem środków transportu, rozumiany jako ciągłe posiadanie środka transportu lub korzystanie z niego przez okres nieprzekraczający 30 dni, a w przypadku jednostek pływających przez okres nieprzekraczający 90 dn. Nowelizacja wprowadza definicję miejsca świadczenia usług polegających na wynajmie, innym niż wynajem krótkoterminowy, środków transportu na rzecz podmiotów niebędących podatnikami. Zgodnie z nowym art. 28j ust. 3 i 4 ustawy o VAT jest to miejsce, gdzie usługobiorca posiada siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu. Ponieważ nabywca nie jest podatnikiem VAT, podatnikiem będzie zagraniczny usługobiorca. Jeżeli przedmiotem najmu innego niż krótkoterminowy będzie statek rekreacyjny, miejscem świadczenia usługi wynajmu statku rekreacyjnego na rzecz podmiotów niebędących podatnikami będzie miejsce, w którym statek rekreacyjny jest faktycznie oddawany do dyspozycji usługobiorcy, pod warunkiem że usługodawca faktycznie świadczy tę usługę ze swojej siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, znajdujących się w tym miejscu. 4) Możliwość przeliczenia kwot określonych w walucie obcej wg kursu Europejskiego Banku Centralnego Obecnie zasadą jest, iż w przypadku, gdy kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania są określone w walucie obcej, przeliczenia na złote dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego. Od 1 stycznia 2013 r. podatnik może jednak wybrać sposób przeliczania tych kwot na złote według ostatniego kursu wymiany opublikowanego przez Europejski Bank Centralny na ostatni dzień poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego; w takim przypadku waluty inne niż euro przelicza się z zastosowaniem kursu wymiany każdej z nich względem euro. W przypadku gdy podatnik wystawia fakturę przed powstaniem obowiązku podatkowego, a kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania są określone na tej fakturze w walucie obcej, przeliczenia na złote dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury. Analogiczne zasady stosuje się, jeżeli podatnik wybrał sposób przeliczania kwot na złote według ostatniego kursu wymiany opublikowanego przez Europejski Bank Centralny. 5) Możliwość zwrotu nadwyżki VAT naliczonego na rachunek banku lub SKOK na mocy upoważnienia podatnika jako zabezpieczenie kredytu Podobnie jak do tej pory, zasadą będzie, iż zwrot różnicy podatku następuje w terminie 60 dni od dnia złożenia deklaracji na rachunek bankowy podatnika w banku lub SKOK, Jednakże zwrot może również nastąpić na wskazany 4
przez podatnika rachunek banku lub na rachunek spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, jako zabezpieczenie udzielanego przez ten bank lub przez tę kasę kredytu, na podstawie złożonego przez podatnika, do naczelnika urzędu skarbowego, pisemnego, nieodwołalnego upoważnienia organu podatkowego, potwierdzonego przez bank lub spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową udzielających kredytu, do przekazania tego zwrotu. Jeżeli zasadność zwrotu wymaga dodatkowego zweryfikowania, naczelnik urzędu skarbowego może przedłużyć ten termin do czasu zakończenia weryfikacji rozliczenia podatnika dokonywanego w ramach czynności sprawdzających, kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej lub postępowania kontrolnego na podstawie przepisów o kontroli skarbowej. Jeżeli przeprowadzone przez organ czynności wykażą zasadność zwrotu, o którym mowa w zdaniu poprzednim, urząd skarbowy wypłaca należną kwotę wraz z odsetkami w wysokości odpowiadającej opłacie prolongacyjnej stosowanej w przypadku odroczenia płatności podatku lub jego rozłożenia na raty. 6) Modyfikacja ulgi na złe długi Podatnik jak do tej pory może skorygować podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona, ale jednocześnie musi skorygować podstawę opodatkowania. Korekta dotyczy również podstawy opodatkowania i kwoty podatku przypadającej na część kwoty wierzytelności, której nieściągalność została uprawdopodobniona. Modyfikacji uległa również definicja nieściągalności. A mianowice nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną, w przypadku gdy wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze. Uregulowanie to rodzi praktyczne problemy ze zbywaniem wierzytelności nieściągalnych, gdyż uniemożliwi podatnikom korektę podatku należnego od zbywanych wierzytelności. Został skrócony termin, od kiedy uprawdopodobnienie nieściągalności stało się możliwe - ze 180 do 150 dni. W uzasadnieniu projektu ustawy podkreślono, iż podatnik (wierzyciel) nie ma obowiązku tylko prawo do dokonania takiej korekty i może je zrealizować w terminie późniejszym niż wyżej wymieniony, tj w terminie późniejszym aniżeli 150 dzień od dnia upływu terminu płatności. Dodatkowe warunki zastosowania ulgi (korekty podatku należnego): na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty a) wierzyciel i dłużnik są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni, b) dłużnik nie może pozostawać w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji. Korekta podstawy opodatkowania i podatku należnego może nastąpić w rozliczeniu za okres, w którym nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną, pod warunkiem że do dnia złożenia przez wierzyciela deklaracji podatkowej za ten okres wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie. Gdy po złożeniu deklaracji podatkowej, w której dokonano korekty podatku należnego oraz podstawy opodatkowania, należność została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie, wierzyciel obowiązany jest do 5
zwiększenia podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana lub zbyta. W przypadku częściowego uregulowania należności, podstawę opodatkowania oraz kwotę podatku należnego zwiększa się w odniesieniu do tej części. Wierzyciel obowiązany jest wraz z deklaracją podatkową, w której dokonuje korekty podstawy opodatkowania oraz podatku należnego, zawiadomić o tej korekcie właściwego dla niego naczelnika urzędu skarbowego wraz z podaniem kwot korekty oraz danych dłużnika. Ulgi na złe długi nie mogą zastosować podatnicy, będący wierzycielami nieuregulowanych należności wobec podmiotów powiązanych. 7) Obowiązek korekty podatku i 30% sankcja w przypadku nieuregulowania należności w terminie 150 dni W przypadku nieuregulowania należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju w terminie 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, dłużnik jest obowiązany do korekty odliczonej kwoty podatku wynikającej z tej faktury, w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 150 dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze, niezależnie od faktu, czy jego wierzyciel skorzystał z możliwości obniżenia podstawy opodatkowania i kwoty podatku należnego, czy też nie. Dłużnik nie będzie zobowiązany do dokonania korekty tylko wówczas, gdy ureguluje należność najpóźniej w ostatnim dniu tego okresu rozliczeniowego, tj. w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego, w którym upłynął 150 dzień od dnia upływu terminu płatności tej należności. W przypadku częściowego uregulowania należności w terminie 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, korekta dotyczy podatku naliczonego przypadającego na nieuregulowaną część należności. Zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy celem zmobilizowania dłużników do regulowania swoich zobowiązań oraz zabezpieczenia interesów budżetu państwa, organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej ma obowiązek nałożenia sankcji (dodatkowego zobowiązania podatkowego) w sytuacji naruszenia przez niego obowiązku dokonania korekty podatku naliczonego. W przypadku stwierdzenia, że podatnik odliczył podatek naliczony, następnie nie zapłacił faktury, z której wynikał podatek oraz w terminie 150 dni od upływu terminu płatności nie dokonał korekty odliczonej kwoty podatku, naczelnik urzędu skarbowego lub organ kontroli skarbowej ustala dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30% kwoty podatku wynikającego z nieuregulowanych faktur, który nie został skorygowany. Sankcja nie będzie nakładana jedynie w przypadku osób fizycznych, które będą podlegać odpowiedzialności karnej na gruncie Kodeksu karnego skarbowego. 6
8) Obowiązek podatkowy w przypadku małego podatnika Nowelizacja zniosła 90-dniowy terminu na powstanie obowiązku podatkowego u małego podatnika rozliczającego się metodą kasową, w przypadku gdy jego kontrahentem jest podatnik VAT czynny. Od 1 stycznia 2013 r. mały podatnik może wybrać metodę rozliczeń polegającą na tym, że obowiązek podatkowy w odniesieniu do dokonywanych przez niego dostaw towarów i świadczenia usług powstaje: 1) z dniem otrzymania całości lub części zapłaty - w przypadku dokonania dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz podatnika VAT czynnego, 2) z dniem otrzymania całości lub części zapłaty, nie później niż 180. dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi - w przypadku dokonania dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz podmiotu innego niż podatnik VAT czynny - po uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego w terminie do końca miesiąca poprzedzającego okres, za który będzie stosował tę metodę, zwaną dalej metodą kasową. Otrzymanie zapłaty w części powoduje powstanie obowiązku podatkowego w tej części. Powyższe regulacje nie mają zastosowania do wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów. Zgodnie z projektem uzasadnienia do ustawy nowelizującej, wszystkie zawiadomienia o wyborze metody kasowej, złożone przed dniem 1 stycznia 2013 r., zachowają swoją moc dla celów stosowania nowej metody kasowej, przy czym, jeżeli podatnik nie chce korzystać z rozliczania kasowego według nowych zasad, może z tej metody zrezygnować od dnia 1 stycznia 2013 r., pod warunkiem że zawiadomi o tej decyzji naczelnika urzędu skarbowego do dnia 15 stycznia 2013 r. Podatnicy, którzy dotychczas nie korzystali z kasowej metody rozliczeń, a chcą ją wybrać od dnia 1 stycznia 2013 r. - z uwagi na korzystne w niej regulacje - muszą zawiadomić o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego również do dnia 15 stycznia 2013 r. Czynności dokonane przed dniem 1 stycznia 2013 r. mali podatnicy będą rozliczać na dotychczasowych zasadach. Nowe zasady będą obowiązywać małych podatników w stosunku do czynności dokonywanych od 1 stycznia 2013 r. 9) Ograniczenia w odliczaniu podatku naliczonego u małych podatników Mali podatnicy, w odniesieniu do nabytych na terytorium kraju towarów i usług, mogą obniżyć kwotę podatku należnego w rozliczeniu za kwartał, w którym uregulowali całość lub część należności wynikającej z otrzymanej od kontrahenta faktury, nie wcześniej jednak niż z dniem otrzymania faktury. Uregulowanie należności w części daje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego odpowiadającą części uregulowanej należności. Powyższej regulacji nie stosuje się do kwoty podatku naliczonego, wynikającej z faktur otrzymanych przed okresem, za który podatnik będzie rozliczał się metodą kasową. 7
Podatnicy, którzy zrezygnowali z metody kasowej lub utracili prawo do stosowania tej metody, kwotę podatku naliczonego, wynikającą z faktur otrzymanych w okresie, kiedy rozliczali się metodą kasową, i nieodliczoną od kwoty podatku należnego do końca tego okresu, mogą obniżyć kwotę podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w okresie rozliczeniowym, w którym uregulowali kontrahentowi całą należność wynikającą z otrzymanych faktur. Uregulowanie należności w części daje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego odpowiadającą części uregulowanej należności. III Niemożność odliczania VAT od samochodów z kratką Ustawą z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z realizacją ustawy budżetowej (Dz.U.2012, Poz. 1456) przesunięto na 1 stycznia 2014 r. termin wejścia w życie przepisów wynikających z ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o transporcie drogowym (Dz.U. z 2010 r. Nr 247, Poz. 1652), w tym m.in. możliwość pełnego odliczenia podatku VAT w przypadku nabycia innych niż samochody osobowe pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 ton (planowany art. 86a ust. 2 ustawy o VAT) w tym samochodów z tzw. kratką. Należy jednak mieć na uwadze, iż 28 listopada 2012 r. Rada Ministrów przyjęła wniosek o wystąpienie do Unii Europejskiej o wprowadzenie czteroletniej derogacji dotyczącej zasad odliczania podatku naliczonego od samochodów osobowych (i niektórych innych pojazdów) oraz od nabycia paliwa do tych samochodów, jak również podatku od kosztów eksploatacyjnych dotyczących takich samochodów. Jeśli Polska uzyska zgodę na wprowadzenie derogacji, to wówczas w okresie 2014-2018 r. podatnik mógłby odliczyć jedynie: - 50% podatku od nabycia, importu, wewnątrzwspólnotowego nabycia samochodów osobowych i pewnych innych pojazdów (dzisiaj jest to 60%), lecz nie więcej niż 8.000 zł (dzisiaj jest 6.000 zł); - 50% podatku od paliwa do takich samochodów (dzisiaj nie można odliczać podatku w ogóle); - 50% podatku od kosztów eksploatacyjnych samochodu (dzisiaj można odliczyć cały podatek). IV Zmiany przepisów wykonawczych dotyczące fakturowania Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 11 grudnia 2012 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług, wprowadzono zmiany dotyczące m.in.: - elementów treści faktur; - faktur uproszczonych bez danych firmy nabywcy, gdy kwota należności ogółem nie przekracza kwoty 450 zł albo 100 euro, - uproszczenie zasad dotyczących wystawiania faktur przez nabywcę; - formalne wprowadzenie możliwości wystawiania faktur przez osoby trzecie; 8
- nałożenie na podatnika obowiązku zapewnienia sposobu zapewnienia autentyczności pochodzenia, integralności treści i czytelności faktury. Przygotowali: Aleksandra Serafin, doradca podatkowy nr wpisu 10560 (aleksandra.serafin@taacsolutions.pl) Tomasz Jóźwicki, doradca podatkowy nr wpisu 11232 (tomasz.jozwicki@taacsolutions.pl) Informujemy, iż przegląd ma charakter wyłącznie informacyjny, został przygotowany wybiórczo i nie może być traktowany jako porada prawno-podatkowa. W celu uzyskania szczegółowych informacji lub porady prawnopodatkowej prosimy o kontakt. 9