Jakie warunki musi spełnić podatnik, aby uzyskać status małego podatnika na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług?

Transkrypt

1 Jakie warunki musi spełnić podatnik, aby uzyskać status małego podatnika na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług? Jakie warunki musi spełnić podatnik, aby uzyskać status małego podatnika na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług? Jakie korzyści może dzięki temu osiągnąć w zakresie rozliczania podatku? Podatnicy prowadzący działalność w zakresie ograniczonym pewnymi limitami kwotowymi mogą korzystać z określonych preferencji w zakresie podatku od towarów i usług. Te specjalne zasady skierowane są do podmiotów określanych w ustawie o podatku od towarów i usług mianem małego podatnika". Ustawa o VAT precyzując warunki konieczne do uzyskania statusu małego podatnika wyróżnia dwie kategorie podmiotów: podatników zajmujących się pośrednictwem i pozostałych podatników. W związku z tym rozróżnieniem do kategorii małych podatników należy zaliczyć podatnika prowadzącego przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzającego funduszami inwestycyjnymi, będącego agentem, zleceniobiorcą lub inną osobą świadczącą usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu - jeżeli kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości euro. 1 / 8

2 Natomiast pozostali podatnicy (w tym także podatnicy prowadzący komisy), aby uzyskać status małego podatnika nie mogą przekroczyć wartości sprzedaży (wraz z kwotą podatku) za poprzedni rok podatkowy w wysokości wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości euro. Kwoty wyrażone w euro przelicza się stosując średni kurs euro ogłaszany przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1000 zł. W ustawie o VAT zostały przewidziane pewne szczególne rozwiązania, dedykowane podmiotom, które z uwagi na wielkość prowadzonej działalności mają status małego podatnika. Status ten mogą osiągnąć podatnicy, u których wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła za poprzedni rok podatkowy równowartości w złotych euro. Limit ten na 2010 r. w przeliczeniu na złote wynosi Jeśli zatem w poprzednim roku podatkowym prowadząc działalność podatnik dokonał sprzedaży o wartości niższej lub równej temu limitowi, to ma obecnie status małego podatnika. Pamiętać jeszcze należy o drugim limicie, wyznaczającym krąg podmiotów upoważnionych do statusu małego podatnika na gruncie ustawy o VAT, a mianowicie o podatnikach zajmujących się pośrednictwem. W tym przypadku limit wyznacza kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku). Nie powinna ona przekroczyć wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości euro za poprzedni rok podatkowy. Limit ten w 2010 r. wynosi zł. Uzyskanie statusu małego podatnika może wiązać się z odmiennym sposobem powstawania obowiązku podatkowego z tytułu wykonywanych czynności. Zasadą jest, że obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, z uwzględnieniem regulacji szczególnych w tym zakresie. Mały podatnik natomiast może skorzystać z tzw. metody kasowej rozliczania podatku i w takim przypadku obowiązek podatkowy będzie powstawał z dniem uregulowania całości lub części należności, nie później 2 / 8

3 jednak niż 90. dnia licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. Uregulowanie należności w części powoduje powstanie obowiązku podatkowego w tej części. Skorzystanie z tej metody rozliczania zależy od podjętej przez podatnika decyzji. Aby jednak mógł z niej skorzystać mały podatnik musi złożyć pisemne zawiadomienie do naczelnika urzędu skarbowego w terminie do końca miesiąca poprzedzającego okres, za który będzie stosował tę metodę (art. 21 ust. 1 ustawy o VAT). Wybierając tę metodę rozliczania podatku mały podatnik powinien mieć na uwadze fakt, że musi się nią rozliczać przez 12 miesięcy i dopiero potem może powrócić do ogólnych zasad rozliczania podatku. O rezygnacji musi naturalnie pisemnie zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego, w terminie do końca kwartału, w którym stosował tę metodę (art. 21 ust. 3 ustawy o VAT). Wybór metody kasowej, skutkującej szczególnym momentem powstania obowiązku podatkowego, nie dotyczy czynności, dla których obowiązek powstał przed okresem, za który podatnik rozlicza się metodą kasową. Z kolei w razie utraty prawa do rozliczania się metodą kasową bądź rezygnacji z niej, obowiązek podatkowy w odniesieniu do czynności wykonanych w okresie, kiedy podatnik stosował tę metodę powstaje w terminie wskazanym dla rozliczania się metodą kasową. Utrata prawa do rozliczania się metodą kasową wiąże się z przekroczeniem limitu warunkującego uzyskanie statusu małego podatnika (za 2010 r. odpowiednio: zł i zł). Podatnik traci prawo do rozliczania się tą metodą począwszy od rozliczenia za miesiąc następujący po kwartale, w którym przekroczył powyższe kwoty (art. 21 ust. 4 ustawy o VAT). 3 / 8

4 Warto w tym miejscu zaznaczyć, że stosowanie metody kasowej nie wyłącza stosowania niektórych szczególnych przypadków powstawania obowiązku podatkowego. Zgodnie bowiem z art. 21 ust. 6 ustawy o VAT obowiązek podatkowy w następujących przypadkach będzie powstawał na szczególnych zasadach: 1. sporządzenie spisu z natury (art. 14 ust. 6 ustawy o VAT), 2. eksport towarów (art. 19 ust. 6 i 12 ustawy o VAT), 3. import towarów (art. 19 ust. 7-9 ustawy o VAT), 4. dostawa towarów za pośrednictwem automatów (art. 19 ust. 17 ustawy o VAT), 5. świadczenie usług telekomunikacyjnych, jeśli realizowane są one przy użyciu żetonów i kart telefonicznych (art. 19 ust. 18 ustawy o VAT), 6. import usług (art. 19 ust. 19 ustawy o VAT), 7. dostawa towarów, dla której podatnikiem jest nabywca (art. 19 ust. 20 ustawy o VAT), 8. otrzymanie dotacji, subwencji lub innej dopłaty (art. 19 ust. 21 ustawy o VAT), 9. wewnątrzwspólnotowa dostawy towarów i wewnątrzwspólnotowe nabycia towarów (art. 20 ustawy o VAT), w tym również za pośrednictwem magazynów konsygnacyjnych (art. 20a i 20b ustawy o VAT). Mali podatnicy mogą również korzystać z kwartalnych okresów rozliczeniowych, co do końca 2008 r. było regulacją przewidzianą wyłącznie dla nich. Obecnie pozostali podatnicy również mogą korzystać z tego sposobu rozliczania się z podatku. Przy czym, jeśli mały podatnik wybrał metodę kasową, wówczas ma obowiązek składania deklaracji podatkowych za okresy kwartalne. Składa wówczas deklaracje podatkowe w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym kwartale (art. 99 ust. 2 ustawy o VAT). Mali podatnicy niekorzystający z metody kasowej, aby uzyskać możliwość stosowania kwartalnych okresów rozliczeniowych muszą złożyć pisemne zawiadomienie do naczelnika urzędu skarbowego najpóźniej do 25. dnia drugiego miesiąca kwartału, za który będzie po raz pierwszy złożona kwartalna deklaracja podatkowa. Jeśli zatem podatnik chce skorzystać z 4 / 8

5 kwartalnych okresów rozliczeniowych od drugiego kwartału (kwiecień-czerwiec) to wówczas zawiadomienie należy złożyć najpóźniej do 25. maja. Jeśli zaś rozpoczyna wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu w trakcie roku podatkowego, wówczas składa pisemne zawiadomienie o wyborze kwartalnego okresu rozliczeniowego w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym rozpoczał wykonywanie tych czynności (art. 99 ust. 3). W tym przypadku, jeśli rozpoczęcie wykonywania czynności nastąpiło w maju, to zawiadomienie należy złożyć do 25 czerwca. Mali podatnicy, którzy utracili prawo do stosowania metody kasowej, tracą także prawo do składania deklaracji podatkowej za okresy kwartalne powiązanej z kwartalnymi płatnościami. Składają wtedy deklaracje podatkowe za okresy miesięczne począwszy od rozliczenia za miesiąc następujący po kwartale, w którym nastąpiło przekroczenie kwot powodujące utratę prawa do metody kasowej. Mogą jednak wówczas wybrać kwartalne okresy rozliczeniowe, ale wówczas połączone z miesięcznymi zaliczkami na podatek, na zasadach przewidzianych dla pozostałych podatników. Mali podatnicy, dla których korzystanie z kwartalnych okresów rozliczeniowych jest wyborem (a nie koniecznością, jak w przypadku małych podatników stosujących metodę kasową) mogą powrócić do miesięcznego okresu rozliczeniowego. Jednak zgodnie z ustawą o VAT powrót do miesięcznego rozliczania się z podatku może nastąpić nie wcześniej niż po roku (tj. po upływie czterech kwartałów, w których podatnicy rozliczali się za okresy kwartalne). Ponadto należy o tym zamiarze zawiadomić w formie pisemnej naczelnika urzędu skarbowego w terminie do dnia złożenia deklaracji podatkowej za pierwszy miesięczny okres rozliczeniowy, jednak nie później niż z dniem upływu terminu złożenia tej deklaracji. Mali podatnicy stosujący metodę kasową mogą obniżać kwotę podatku należnego na zasadach szczególnych. Mianowicie mogą obniżyć kwotę podatku należnego w rozliczeniu za kwartał, w którym: 5 / 8

6 1. uregulowali całą należność wynikającą z otrzymanej od kontrahenta faktury, 2. dokonali zapłaty podatku wynikającego z dokumentu celnego, z uwzględnieniem kwot wynikających z decyzji organów celnych, wskazanych w art. 33 ust. 2 i 3 oraz w art. 34 ustawy o VAT. - nie wcześniej jednak niż z dniem otrzymania faktury lub dokumentu celnego. Te zasady nie mają jednak zastosowania w odniesieniu do kwoty podatku naliczonego, która wynika z faktur i dokumentów celnych otrzymanych i odliczonych od kwoty podatku należnego za okres poprzedzający kwartał, za który podatnik będzie rozliczał się metodą kasową (art. 86 ust. 16 i 17 ustawy o VAT). Ponadto mali podatnicy odliczają podatek naliczony wynikający z innych czynności opodatkowanych na podobnych zasadach, jak w przypadku podatników rozliczających się na zasadach ogólnych, z uwzględnieniem faktu, że okresem rozliczeniowym jest kwartał, a nie miesiąc. Dotyczy to podatku: 1. od importu usług, wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, 2. od nabycia energii elektrycznej i cieplnej oraz gazu przewodowego, usług telekomunikacyjnych i radiokomunikacyjnych, z zastrzeżeniem przypadków, gdy są one świadczone w systemie przedpłatowym, usług w zakresie rozprowadzania wody, a także usług w zakresie gospodarki ściekami oraz wywozu i unieszkodliwiania odpadów, usług sanitarnych i pokrewnych wymienionych, 3. związanego z dokonaniem spisu z natury w związku z utratą prawa albo rezygnacją ze zwolnienia podmiotowego od podatku, 4. w przypadku stosowania w imporcie towarów procedury uproszczonej, polegającej na wpisie do rejestrów zgodnie z przepisami celnymi. Z kolei podatnik, który zrezygnował ze stosowania metody kasowej rozliczania się lub utracił prawo do jej stosowania kwotę podatku naliczonego, wynikającą z faktur lub dokumentów celnych otrzymanych w okresie, kiedy rozliczał się metodą kasową, i nieodliczoną od kwoty 6 / 8

7 podatku należnego do końca tego okresu, ma prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w okresie rozliczeniowym, w którym: 1. uregulował kontrahentowi całą należność wynikającą z otrzymanych faktur - w przypadku podatku wynikającego z faktur; 2. dokonał zapłaty podatku - w przypadku podatku wynikającego z dokumentów celnych; 3. dokonał zapłaty podatku wynikającego z decyzji organów celnych, wskazanych w art. 33 ust. 2 i 3 oraz art. 34 ustawy o VAT. Dokumentacja czynności wykonywanych przez małych podatników jest także odmienna od tej, którą prowadzą podatnicy rozliczający się na zasadach ogólnych. Faktury wystawiane przez małych podatników są różne od tych wystawianych przez pozostałych podatników. W przepisach rozporządzenia Ministra Finansów z r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 212, poz ze zm.), faktury wystawiane przez małych podatników zawierają: 1. zamiast oznaczenia FAKTURA VAT" oznaczenie FAKTURA VAT - MP"; 2. dodatkowo - termin płatności należności określonej w fakturze ( 5 ust. 2). Powyższe identyfikowanie faktur jako wystawianych przez małych podatników ma istotne znaczenie dla pozostałych podatników, którzy w sposób szczególny mogą odliczyć podatek z takich faktur. Mianowicie w przypadku nabycia towarów i usług udokumentowanych fakturą wystawioną przez małego podatnika, podatnik rozliczający się na zasadach ogólnych może obniżyć kwotę podatku należnego o kwotę podatku naliczonego określoną w tej fakturze, w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym: 1. uregulował część należności na rzecz małego podatnika - w tej części; 2. uregulował w całości należność na rzecz małego podatnika; 3. przypada 90. dzień od dnia otrzymania towaru lub wykonania usługi, w przypadkach 7 / 8

8 innych niż określone w pkt. 1 i 2 ( 17 rozporządzenia Ministra Finansów z r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, Dz. U. Nr 224, poz ze zm.). Należy jeszcze dodać, że na gruncie przepisów ustawy o VAT nie jest możliwe uzyskanie statusu małego podatnika przez podmioty rozpoczynające działalność - w pierwszym roku prowadzenia tej działalności, gdyż w ustawowej definicji małego podatnika jest odwołanie do wielkości obrotów z roku poprzedniego. Przewidziano jednak odpowiednie regulacje prawne (art. 104 oraz art. 103 ust. 2d ustawy o VAT), które umożliwiają podatnikom w pierwszym roku prowadzonej przez nich działalności funkcjonować tak, jak mali podatnicy. Nie mogą oni jednak wystawiać faktur VAT-MP. Podstawa prawna: - art. 21 ust. 1, 3, 4, art. 86 ust. 16, 17, art. 99 ust. 2, 3, art. 103 ust. 2d, art. 104 ustawy z r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.); - 5 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 212, poz ze zm.); - 17 rozporządzenia Ministra Finansów z r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 224, poz ze zm.); 8 / 8