EKSPERTYZA TECHNICZNA WYKONAWCZA

BARG Diagnostyka Budowli Sp. z o.o. ul. Delfina 4b, 03-196 Warszawa Tel.: (+48) 22 814 04 23 Fax: (+48) 22 884 65 66 EKSPERTYZA TECHNICZNA WYKONAWCZA WRAZ ZE SPOSOBEM ROZWIĄZANIA I USUNIĘCIA WIDOCZNYCH ZAWILGOCEŃ NA ŚCIANACH, POSADZKACH I FUNDAMENTACH BUDYNKU NUMER 49 NA TERENIE WAT W WARSZAWIE Zamawiający: Wojskowa Akademia Techniczna ul. Kaliskiego 2, Warszawa Autorzy opracowania: inż. Karol Sadłowski upr. bud. nr WAM/0116/OHOK/11 mgr Grzegorz Rutkowski mgr inż. Damian Urbanowicz Warszawa, styczeń 2013 Barg Diagnostyka Budowli Sp. z o.o., ul. Delfina 4b, 03-196 Warszawa, zarejestrowana w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy XIII Wydział Gospodarczy, KRS 0000301742, Kapitał zakładowy 100 000,00 zł NIP 524-26-37-502, www.barg.pl

Spis treści 1. Uprawnienia... 3 2. Podstawa opracowania... 5 3. Przedmiot, cel i zakres opracowania... 5 4. Materiały wykorzystane w opracowaniu... 5 5. Wprowadzenie w zagadnienie... 6 6. Analiza dostępnej dokumentacji... 7 7. Przeprowadzone oględziny... 7 8. Przeprowadzone badania... 13 8.1. Pomiary zawilgocenia... 13 8.2. Pomiary zasolenia... 14 8.3. Odkrywki ścian zewnętrznych i fundamentów... 15 8.4. Odwierty geologiczne... 18 9. Podsumowanie... 19 10. Wnioski... 21 11. Zalecenia... 21 Załącznik 1 Część rysunkowa... 24 Załącznik 2 Świadectwa badań... 29 Strona 2 z 29

1. Uprawnienia Strona 3 z 29

Strona 4 z 29

2. Podstawa opracowania Opracowanie przygotowano na podstawie umowy numer 701/8260/WAT/2013 zawartej pomiędzy Wojskową Akademią Techniczną przy ul. Kaliskiego 2 w Warszawie a BARG Diagnostyka Budowli Sp. z o.o. 3. Przedmiot, cel i zakres opracowania Przedmiotem opracowania jest budynek numer 49 na terenie Wojskowej Akademii Technicznej przy ul. Kaliskiego 2 w Warszawie. Celem opracowania jest określenie przyczyn powstania zawilgoceń ścian, posadzek oraz fundamentów przedmiotowego budynku wraz z podaniem sposobu rozwiązania usunięcia tych zawilgoceń. Zakres opracowania obejmuje: - przeprowadzenie oględzin przedmiotowego budynku,, - wykonanie badania zawilgocenia i zasolenia ścian zewnętrznych oraz wewnętrznych budynku, - wykonanie mapy zawilgocenia, - wykonanie niezbędnych odkrywek określających stan izolacji ścian zewnętrznych, - wykonanie odwiertów geologicznych, - przygotowanie dokumentacji fotograficznej, - opracowanie ekspertyzy technicznej określającej przyczyny powstania zawilgoceń ścian, posadzek oraz fundamentów wraz z podaniem sposobu rozwiązania usunięcia tych zawilgoceń. 4. Materiały wykorzystane w opracowaniu 4.1. Program Funkcjonalno-Użytkowy, 4 września 2013 4.2. Projekt budowlano-wykonawczy architektury modernizacji budynku technicznego numer 49 na potrzeby Laboratoriów Oddziaływania Promieniowania Laserowego z Materią przy ulicy Kaliskiego 2 w Warszawie, GiD Zespół projektowy, 2004 4.3. Projekt budowlano-wykonawczy instalacji wentylacji mechanicznej modernizacji budynku technicznego numer 49 na potrzeby Laboratoriów Oddziaływania Promieniowania Laserowego z Materią przy ulicy Kaliskiego 2 w Warszawie, GiD Zespół projektowy, 2004 Strona 5 z 29

5. Wprowadzenie w zagadnienie Zgodnie z programem funkcjonalno-użytkowym [4.1] przedmiotowy budynek został wybudowany w roku 1953. Jego powierzchnia zabudowy wynosi 726 m 2, a powierzchnia użytkowa 568 m 2. Budynek tej jest parterowy i nie posiada żadnej kondygnacji podziemnej. W dokumentach Wojskowej Akademii Technicznej figuruje pod numerem 49, leży w głębi działki 10/5 obręb 6-08-11. Budynek służy jako baza dydaktyczno-laboratoryjna do celów badawczych. Budynek nr 49 jest w całości ocieplony styropianem w systemie lekko-mokrym. Fot. 1. Widok ogólny budynku od strony płotu. Fot. 2. Widok ogólny budynku od strony ulicy. Strona 6 z 29

6. Analiza dostępnej dokumentacji Zgodnie z dostępną dokumentacją [4.1, 4.2] przedmiotowy budynek numer 49 został wybudowany w roku 1953. Pierwotnie służył jako remiza przeciwpożarowa z wieżą obserwacyjną. W latach 70 tych XX wieku rozbudowano budynek i zgodnie z informacjami uzyskanymi od użytkowników zaadaptowano go na potrzeby warsztatów. W roku 2004 sporządzono projekt budowlano-wykonawczy remontu budynku uwzględniający wykonanie termomodernizacji, doprowadzenia instalacji wentylacyjnej oraz centralnego ogrzewania. Projekt zrealizowano i w chwili bieżącej budynek służy jako siedziba laboratoriów i pomieszczeń pracowników naukowych Laboratoriów Oddziaływania Promieniowania Laserowego z Materią. W ramach termomodernizacji budynku przewidziano docieplenie ścian zewnętrznych styropianem o grubości 10 cm klejonym do ściany i mocowanym dodatkowo na 4 kotwy na 1 m 2. Dodatkowo założono docieplenie stropodachu wełną mineralną twardą o grubości 15 cm, oraz docieplenie posadzek styropianem twardym grubości 5 cm. Założono również wykonanie wszelkich nowych instalacji elektrycznych, c.o., wodnokanalizacyjnych, klimatyzacji i wentylacji mechanicznej oraz likwidację instalacji gazowej. 7. Przeprowadzone oględziny Oględziny oraz badania w przedmiotowym budynku numer 49 na terenie Wojskowej Akademii Technicznej przeprowadzono w dniu 14 stycznia 2014 roku. Podczas wykonywania oględzin stwierdzono różny stan wykończenia podłóg oraz ścian zewnętrznych i wewnętrznych budynku. W większości pomieszczeń na podłogach znajdowała się wykładzina PCW, a w wybranych płytki terakotowe. Na podłogach nie stwierdzono żadnych śladów świadczących o zawilgoceniu posadzki. Wykładziny PCW są niezwykle szczelną powłoką nieprzepuszczającą wilgoci. Z tego powodu w przypadku zwiększonego zawilgocenia posadzki powstawały by odparzenia wykładziny w postaci bąbli, lokalnych odklejeń. Wspomnianych uszkodzeń podczas oględzin nie stwierdzono w żadnym z pomieszczeń. Ściany zewnętrzne oraz wewnętrzne w większości pomieszczeń wymalowane są tradycyjną farbą akrylową, natomiast na korytarzach wykonane są lamperie z farb olejnych. W pomieszczeniach sanitariatów na podłodze ułożona jest terakota a do wysokości około 220 cm glazura. Strona 7 z 29

Fot. 3. Odparzenia tynku i farby na ścianie. Pomieszczenie 1. Fot. 4. Odparzenia tynku i wysolenia na ścianie. Pomieszczenie 1 Na podstawie przeprowadzonych oględzin widoczne jest zróżnicowanie w występujących uszkodzeniach pomiędzy starszą i nowszą częścią przedmiotowego budynku. Podczas oględzin stwierdzono, że na wielu ścianach zewnętrznych od strony północno-wschodniej oraz południowo-wschodniej występuje wiele śladów zawilgocenia ścian. Praktycznie we wszystkich pomieszczenia widoczne są odparzenia tynku i farb na ścianach nawet do wysokości 1,5 metra nad poziomem posadzki (fot. 3, 4). W pomieszczeniach sanitariatów (pomieszczenie 2) odparzenia i wysolenia widoczne są nad linią płytek na wysokości ponad 1,5 metra nad poziomem posadzki (fot. 5, 6). Nie zaobserwowano uszkodzeń czy odparzeń glazury. Strona 8 z 29

Fot. 5, 6. Odparzenia tynku i wysolenia na ścianie powyżej płytek. Pomieszczenie 2. Ślady wysoleń, zdegradowania tynku świadczące o zawilgacaniu ściany występują również lokalnie na ścianach wewnętrznych. W pasie około 5-10 cm nad posadzką występuje całkowicie zdegradowana struktura tynku (fot. 7, 8). Spod farby olejnej wysypuje się złuszczony tynk. Głównie zawilgocenia, świadczące o podciąganiu kapilarnym wilgoci z gruntu występuje na ścianach wewnętrznych konstrukcyjnych. Na ścianach działowych nie zauważono większych uszkodzeń. Fot. 7. Zdegradowanie tynku na ścianie w korytarzu. Strona 9 z 29

Fot. 8. Zdegradowanie tynku na ścianie w korytarzu. Największe uszkodzenia występują na ścianie zewnętrznej południowowschodniej w pomieszczeniach pracowników naukowych. Na dużej powierzchni ściany zewnętrznej przy oknach całkowicie zniszczony jest tynk. Sposób złuszczenia sugeruje, że jest to stary tynk cementowy lub cementowo-wapienny. Na skutek cyklicznego zawilgacania i osuszania ściany tynk odparzył się i się złuszcza (fot. 9, 10). Dodatkowo w okresie jesienno-zimowym, kiedy ściana jednocześnie jest zawilgacana przez wody opadowe oraz osuszana przez działanie grzejników nasila się stopień degradacji tynków. Fot. 9. Odparzenia tynku na całej powierzchni ściany zewnętrznej. Pomieszczenie 3 Strona 10 z 29

Fot. 10. Odparzenia tynku na dużej powierzchni ściany zewnętrznej pomieszczenie 5 Fot. 11. Odparzenia tynku na dużej powierzchni ściany zewnętrznej pomieszczenie 9 Miejscami, gdzie nie ma dużych okien problem dotyczy praktycznie całej powierzchni ściany. W pomieszczeniu 9 (fot. 11) zasięg odparzenia tynku będący jednocześnie zasięgiem zawilgocenia rozchodzi się pomiędzy oknem a ścianą działową i sięga wysokości około 1,5 metra. W pomieszczeniach po stronie północno-zachodniej budynku ślady występowania zawilgoceń występują pojedynczo w wybranych miejscach. Praktyczne jedynie w pomieszczeniu 8 w narożu ściany zewnętrznej i działowej widoczne są odparzenia tynku (fot. 12). W pozostałych miejscach ściany zewnętrzne są wolne od uszkodzeń i śladów zawilgoceń (fot. 13). Strona 11 z 29

Fot. 12. Niewielkie odparzenia tynku na ścianie zewnętrznej pomieszczenie 8 Fot. 13. Brak uszkodzeń na ścianie zewnętrznej w pomieszczeniu 4 W nowszej części budynku, dobudowanej w latach 70-tych XX wieku przeprowadzone oględziny oraz badania wykazały, że ślady świadczące o zawilgoceniu nie występują. Na żadnej ze ścian, zarówno wewnętrznych jak i zewnętrznych, pomieszczeń 13 23 nie stwierdzono odparzeń czy złuszczeń tynku oraz farby (fot. 14, 15). Strona 12 z 29

Fot. 14. Brak uszkodzeń na ścianie zewnętrznej w pomieszczeniu 20. Fot. 15. Brak uszkodzeń na ścianie zewnętrznej w pomieszczeniu 23. 8. Przeprowadzone badania 8.1. Pomiary zawilgocenia Badania zawilgocenia ścian przeprowadzono za pomocą miernika zawilgocenia Hf Sensor 200 sondą głęboką do 30 cm głębokości pomiaru. Na podstawie przeprowadzonych badań zawilgocenia wykonano mapę zawilgocenia, którą przedstawiono na rysunku w załączniku. Wartości przedstawione na mapie pokazują wartości procentowe wilgotności masowej. Z przeprowadzonych badań wynika, że w zawilgocenie ścian przedmiotowego budynku jest uzależnione od jego części starszej (narożnik północno-wschodni) oraz nowszej (narożnik południowo-zachodni). Strona 13 z 29

Wykonane pomiary zawilgocenia wykazały, że największe zawilgocenia ścian zewnętrznych występują w narożniku północno-wschodnim budynku, w pomieszczeniach 1, 2, 3. Wilgotność ścian ceglanych mierzona od wewnątrz osiągała wielkości rzędu 3-9%, w zależności od wysokości pomiaru ponad poziomem posadzki. Zwiększone wartości zawilgocenia ścian występowały na ścianie północno-zachodniej oraz południowo-wschodniej. Wartości wilgotności ścian zewnętrznych wahały się w granicach 1-5%. Na ścianach wewnętrznych wartości wilgotności nie przekraczały 3%. Również w części nowszej budynku pomierzone wartości wilgotności ścian zewnętrznych i wewnętrznych nie przekraczały 3%. Zgodnie z przyjętymi zasadami dopuszczalna wilgotność muru nie przekracza 3%. Przy przedziale 3-5% przyjmuje się, że mur ma podwyższoną wilgotność, w przedziale 5-8% jest średnio wilgotny, a w przedziale 8-12% mocno wilgotny. Z przeprowadzonych badań wynika, że ściany zewnętrzne przedmiotowego budynku w dniu wykonywania pomiarów jedynie lokalnie były zawilgocone w stopniu średnim. W większym obszarze było to zawilgocenie podwyższone i dotyczyło jedynie starszej północno-wschodniej części budynku. Pomiary wilgotności wykonano w okresie w którym nie występowały opady deszczu. Był to okres o temperaturach bliskich 0 o C. 8.2. Pomiary zasolenia W celu określenia zagrożenia solami dla konstrukcji ceglanej wykonano badanie zawartości soli w murze ceglanym. Badanie przeprowadzono metodą analityczną. Próbki muru ceglanego pobrano z 7 miejsc z wybranych pomieszczeń, gdzie na ścianach stwierdzono szereg wysoleń, odparzeń tynku (pomieszczenia 1, 2, 3, 9, korytarz). Zawartość siarczanów we wszystkich miejscach pobrania próbek mieściła się w przedziale 0,6-0,8% i stanowiła w większości przypadku średni poziom zasolenia, zgodnie z klasyfikacją WTA. Jedynie w pomieszczeniu 9 (próbka 6) zawartość siarczanów wyniosła 0,4%, co stanowi poziom niski. Zawartość azotanów w poszczególnych miejscach była zróżnicowana i wahała się w granicach 0,005-0,25%. W większości pobranych próbek zawartość azotanów nie była większa niż 0,05% co stanowi niski poziom zasolenia, zgodnie z klasyfikacją WTA. Jedynie w pomieszczeniu 1 (próbka 1) zawartość azotanów wyniosłą 0,25%, co stanowi poziom średni. Zawartość chlorków praktycznie we wszystkich pomieszczeniach wyniosła 0,25%, jedynie w pomieszczeniu 1 (próbka 1) zawartość chlorków wyniosła 0,50%. Według klasyfikacji WTA poziom zawartości soli odpowiada poziomowi średniemu. Strona 14 z 29

Stosunkowo duże ilości siarczanów i chlorków wskazują, że wilgoć pochodzi z gruntu. Dodatkowo wysokie stężenie siarczanów świadczy o wilgoci pochodzącej z kwaśnych deszczy. 8.3. Odkrywki ścian zewnętrznych i fundamentów W celu sprawdzenia poprawności wykonania i oceny stanu izolacji pionowej wykonano trzy odkrywki fundamentu: odkrywka 1 od frontu od strony północnozachodniej, odkrywka 2 i 3 od strony południowo-wschodniej. Odkrywki 1 i 2 wykonano przy starszej części budynku. Natomiast odkrywkę 3 przy nowszej, dobudowanej części. Fot. 16. Odkrywka 1 na ścianie frontowej. Fot. 17. Odkrywka 1. Zdegradowana cienka warstwa lepiku na fundamencie ceglanym. Strona 15 z 29

Po odsłonięciu kostki brukowej stanowiącej opaskę oraz chodnik biegnący wzdłuż ściany, w odkrywce pierwszej stwierdzono, że izolacja termiczna ze styropianu poprowadzona jest jedynie 10 cm poniżej górnego poziomu kostki (fot. 16). Po odsłonięciu ściany zewnętrznej oraz fundamentu stwierdzono, wykonana jest z jasnych elementów ceramicznych, najprawdopodobniej cegły. Natomiast fundament ściany zewnętrznej wykonany jest z ciemno czerwonej cegły pełnej (fot. 17). Fundament pierwotnie zaizolowany był cienką warstwą lepiku asfaltowego który jest zdegradowany i nie spełnia swojej ochronnej funkcji. Dodatkowo warstwa lepiku kończy się na ścianie około 10 cm poniżej poziomu kostki brukowej przez co nie zapewnia ochronny przed wodą spływającą z powierzchni. Po lokalnym rozkuciu bruzdy pomiędzy ścianą a jej fundamentem (różnymi materiałami) nie stwierdzono izolacji poziomej (fot. 17). Przy odkrywce pierwszej ściana budynku pokryta była styropianem ekspandowanym (EPS) o grubości 10 cm mocowanym do ściany na kleju i pokryty tynkiem fakturowym na siatce. W odkrywce drugiej podobnie jak w pierwszej stwierdzono, że izolacja termiczna ze styropianu poprowadzona jest jedynie 10 cm poniżej poziomu terenu (fot. 18). Ściana fundamentowa budynku wykonana jest z cegły ceramicznej pełnej, a izolację stanowi cienka warstwa lepiku asfaltowego (fot. 19). Warstwa lepiku jest zdegradowana i dodatkowo widać, że wyciągnięta jest jedynie do poziomu terenu. Fot. 18. Odkrywka 2. Zdegradowana cienka warstwa lepiku na fundamencie ceglanym. Strona 16 z 29

Fot. 19. Odkrywka 2. Zdegradowana cienka warstwa lepiku na fundamencie ceglanym. Odkrywkę trzecią wykonano przy ścianie nowszej, dobudowanej w latach 70-tych części budynku. W wykonanej odkrywce podobnie jak w poprzednich stwierdzono, że izolacja termiczna ze styropianu poprowadzona jest jedynie 10 cm poniżej poziomu terenu (fot. 20). Również podobnie jak w poprzednich odkrywkach izolację ściany fundamentowej stanowi lepik asfaltowy, który wyciągnięty jest jedynie do poziomu terenu. Lepik położony jest stosunkowo cienko i dodatkowo widać, że jest lokalnie zdegradowany. W odróżnieniu do poprzednich odkrywek, stwierdzono, że fundament w nowszej części budynku stanowią bloczki betonowe (fot. 21). Fot. 20. Odkrywka 3. Zdegradowana cienka warstwa lepiku na fundamencie z bloczków betonowych Strona 17 z 29

Fot. 21. Odkrywka 3. Zdegradowana cienka warstwa lepiku na fundamencie z bloczków betonowych 8.4. Odwierty geologiczne W celu stwierdzenia jakie warunki gruntowo wodne panują w bezpośrednim otoczeniu budynku wykonano odwierty kontrolne. Odwierty geologiczne wykonano z trzech stron budynku. Lokalizację poszczególnych punktów zaznaczono na rysunku 1 w załączniku. W odwiercie pierwszym stwierdzono następujący układ warstw: - 0-10 cm kostka wraz z podbudową - 10 100 cm grunt nasypowy NN - 100 220 cm piasek drobny Pd Na poziomie 190 cm poniżej poziomu terenu stwierdzono swobodne zwierciadło wody gruntowej. W odwiercie drugim stwierdzono następujący układ warstw: - 0-20 cm humus - 20 120 cm grunt nasypowy NN - 120 250 cm piasek drobny Pd Na poziomie 230 cm poniżej poziomu terenu stwierdzono swobodne zwierciadło wody gruntowej. Strona 18 z 29

W odwiercie trzecim stwierdzono następujący układ warstw: - 0-20 cm humus - 20 90 cm grunt nasypowy NN - 90 300 cm piasek drobny Pd Na poziomie 300 cm poniżej poziomu terenu stwierdzono swobodne zwierciadło wody gruntowej. Współczynnik filtracji dla piasku drobnego wynosi ok. (0,12-0,023)*10-3 m/s, co lokuje grunt w kategorii gruntów dobrze przepuszczalnych. Fot. 22. Piasek drobny z jednego z odwiertów geologicznych. 9. Podsumowanie Na podstawie przeprowadzonych oględzin przedmiotowy budynek należy podzielić na dwie części zgodnie z okresem ich powstania: część starszą pierwotnie wybudowaną służącą jako remiza strażacka, oraz nowszą dobudowaną w latach 70-tych XX wieku. Problem z występowanie wilgoci na ścianach oraz ich uszkodzeniami dotyczy praktycznie tylko części północno-wschodniej starszej. Na ścianach zewnętrznych oraz konstrukcyjnych wewnętrznych występują liczne odparzenia i złuszczenia tynku. Zasięg występowania wysoleń sięga niekiedy 1,5, a w przypadku łazienki nawet 2 metrów. Po stronie północno-zachodniej zawilgocenia również występują są jednak mniej rozległe i występują bardziej lokalnie. Przeprowadzone pomiary zawilgocenia ścian w sposób mikrofalowy potwierdzają, że największe zawilgocenia ścian występują w części północnowschodniej oraz na południowo-wschodniej starszej części budynku. Strona 19 z 29

Pomiary wilgotności wykonano w okresie w którym nie występowały opady deszczu. Był to okres o temperaturach bliskich 0 o C. Na podstawie wyników pomiarów można stwierdzić, że ściany zewnętrzne przedmiotowego budynku w dniu wykonywania pomiarów jedynie lokalnie były zawilgocone w stopniu średnim. W większym obszarze było to zawilgocenie podwyższone i dotyczyło jedynie starszej północno-wschodniej części budynku. Należy mieć jednak na uwadze, że w okresie jesiennym oraz wiosennym, kiedy opady występują znacznie częściej zawilgocenie ścian może być znacznie wyższe. Wykonane odwierty geologiczne wykazały, że budynek posadowiony jest powyżej poziomu wód gruntowych w warstwie piasków drobnych. Piaski drobne odznaczają się stosunkowo dobrą przepuszczalnością i nie zatrzymują wody na dłużej. Jedynie w bezpośrednim sąsiedztwie budynku w gruntach nasypowych może być obniżona filtracja. Na podstawie przeprowadzonych odkrywek zewnętrznych ścian fundamentowych należy stwierdzić, że stara izolacja typu lekkiego z cienkiej warstwy lepiku asfaltowego nie spełnia już swojej funkcji. Izolacja pionowa na powierzchni ceglanej z uwagi na upływ czasu zdegradowała się. Dodatkowo została wykonana jedynie do poziomu terenu lub poniżej jego, co nie zabezpiecza ściany przed wodą rozbryzgową czy naporową od gruntu. W wykonanych odkrywkach nie stwierdzono również izolacji poziomej pomiędzy ścianą fundamentową a ścianą budynku. Na tej podstawie można stwierdzić, iż w starszej części budynku praktycznie nie istnieje hydroizolacja pionowa ścian chroniąca przed wilgocią z wód opadowych jak i również hydroizolacja pozioma chroniąca przed kapilarnym podciąganiem wody. W nowszej części budynku z uwagi na inny rodzaj użytego materiału na ściany fundamentowe (bloczki betonowe) nie stwierdzono problemów z zawilgoceniem pomimo, iż izolacja typu lekkiego z lepiku asfaltowego również wymaga wymiany na nową. Izolacja termiczna wykonana jest jedynie około 10 cm poniżej poziomu terenu i to ze styropianu elewacyjnego EPS. Brak izolacji przeciwwodnej oraz nieodpowiednie wykonanie izolacji termicznej są najczęściej przyczyną powstawania zawilgoceń murów. Strona 20 z 29

10. Wnioski Na podstawie przeprowadzonych oględzin, badan i analiz można sformułować następujące wnioski: Stwierdza się zróżnicowanie stanu zawilgocenia ścian w dwóch różnych częściach budynku, Zawilgocenie ścian zewnętrznych wewnątrz budynku spowodowane jest na skutek nieszczelności, uszkodzenia bądź braku izolacji pionowej i poziomej ścian fundamentowych i ścian zewnętrznych budynku, Zawilgocenie ścian wewnętrznych, głównie ścian konstrukcyjnych spowodowane jest na skutek nieszczelności, uszkodzenia bądź braku izolacji poziomej ścian, W obecnym stanie należy wykonać nową izolację przeciwwilgociową poziomą ścian zewnętrznych oraz wybranych ścian wewnętrznych w starszej części budynku oraz pionową ścian zewnętrznych w całym budynku, W przypadku braku wykonania nowej izolacji przeciwwodnej będzie następowała degradacja tynków, a w dalszej mierze ścian konstrukcyjnych co będzie wpływało na stan techniczny budynku, Ciągłe zawilgocenie ścian przy braku odpowiedniej wentylacji może doprowadzić do porażenia ścian i przylegających mebli grzybami pleśniowymi i domowymi, co stanowi zagrożenie dla zdrowia ludzi przebywających w tych pomieszczeniach, Przed przystąpieniem do prac remontowych należy sporządzić projekt wykonawczy robót uwzględniający zalecenia podane w następnym punkcie. 11. Zalecenia Przed przystąpieniem do prac związanych z wykonaniem izolacji pionowej oraz poziomej należy sporządzić projekt wykonawczy obejmujący rozwiązanie wszystkich detali związanych z punktami krytycznymi izolacji tj.: Przejście pionu w poziom w okolicy ławy fundamentowej Izolacja przejść instalacyjnych Izolacja narożników wklęsłych i wypukłych Szczegółowe wskazanie miejsca odprowadzenia wód opadowych Strona 21 z 29

Zakres prac remontowych powinien obejmować: 1. Wykonanie wykopów wokół budynku z rozbiórką istniejących schodów, opasek i podjazdów 2. Oczyszczenie powierzchni muru 3. Wykonanie przepony poziomej metodą iniekcji krystalicznej w ścianach zewnętrznych 4. Przygotowanie muru pod izolację powłokową 5. Wykonanie hydroizolacji i termoizolacji 6. Odtworzenie rozebranych elementów budynku i wykonanie remontu pomieszczeń 7. Skucie tynków w obszarze odparzeń, wysoleń oraz innych sladów zawilgocenia ścian, 8. Wykonanie przepony poziomej metodą iniekcji krystalicznej w ścianach wewnętrznych 9. Wykonanie nowych tynków w systemie tynków renowacyjnych Zaleca się podzielenie prac remontowych na dwa etapu: pierwszy związany z wykonaniem izolacji pionowej oraz poziomej ścian zewnętrznych (prace te mogą być wykonywane z zewnątrz budynku; drugi związany z wykonaniem izolacji poziomej na ścianach wewnętrznych oraz odtworzeniem tynków na powierzchni ścian wewnętrznych i zewnętrznych Na potrzeby niniejszego opracowania proponuje się produkty CERESIT Przepona pozioma Iniekcja krystaliczna preparatem na bazie krzemianów i dodatków hydrofobowych CO 81. Preparat ten przeznaczony jest do wykonywania trwałych blokad przeciw podciąganiu wody w strukturze muru. Uszczelnia on kapilary w murze oraz drobne pęknięcia do 0,5 mm Zamknięcie czynnych kapilar następuje w wyniku rozpuszczenia łatwo rozpuszczalnych związków wapnia na związki trudno rozpuszczalne lub nierozpuszczalne. Równolegle powoduje trwała hydrofobizację wewnętrznej powierzchni ścian kapilar. Do wywierconych otworów płyn może być wprowadzony grawitacyjnie lub ciśnieniowo, w zależności od stopnia zawilgocenia (do 12% można wykonać iniekcję grawitacyjnie). Zaleca się, aby przepona pozioma ściany zewnętrznej wykonana była poprzez metodę iniekcji ciśnieniowej. Odwierty iniekcyjne należy wykonać w dwóch rzędach w rozstawie co 15 cm usytuowanych naprzemiennie (uskok pomiędzy rzędami 7,5 cm). W przypadku ściany wewnętrznej odwierty iniekcyjne należy wykonać pod kątem 45 stopni przy samej posadzce z dwóch stron ściany w rozstawie naprzemiennym 15 cm Strona 22 z 29

Izolacja pionowa W zależności od stopnia zawilgocenia możemy zastosować materiały na bazie bitumicznej lub na bazie cementu (przy wilgotności powyżej 6% nie wolno stosować bitumów ). Niezależnie od wybranej metody w przypadku zasolenia średniego i wysokiego według WTA powierzchnie należy przygotować przez nałożenie warstwy tynku renowacyjnego CR 61 o odpowiedniej grubości. Na tak przygotowane podłoże można nakładać powłokowe materiały izolacyjne CR 166 (na bazie cementu) lub CP 43 (na bazie bitumu), które mogą być wzmocnione włókniną o gramaturze 60 g/m 2 Wykonanie izolacji z materiałów powłokowych pozwala na: Utworzenie ciągłej bezszwowej powłoki od wybranej metody Uniemożliwienie przesiąkania wody dzięki pełnemu połączeniu z podłożem Możliwość mostkowania rys Proste wykonywanie połączeń w miejscach krytycznych tj. narożnikach, przejściach instalacyjnych itp. Możliwość nanoszenia na matowo-wilgotne podłoża Aby w przyszłości uniknąć negatywnego wpływu niespiętrzającej się wody infiltracyjnej, co w konkretnych warunkach gruntowo-wodnych jest wysoce prawdopodobne należy wykonać drenaż opaskowy. Przy wykonywaniu robót remontowych wewnątrz pomieszczeń wskazane jest użycie systemu tynków renowacyjnych zgodnych z instrukcją WTA-2-2-91. W załączniku przedstawione są przykładowe rysunki schematyczne przedstawiające technologię wykonania izolacji poziomej oraz pionowej na ścianach wraz z detalami przy miejscach newralgicznych jednego z producentów. Po wykonaniu szczegółowej inwentaryzacji obiektu pod kątem wykonania izolacji, należy sporządzić szczegółowe rysunki projektowe w oparciu o szkice zamieszczone w załączniku. W projekcie wykonawczym można zastosować inne rozwiązania, innego producenta, jednakże zaproponowane rozwiązanie mają stanowić spójne, systemowe rozwiązanie. Dobrane materiały powinny stanowić jeden system o parametrach analogicznych do zaproponowanego systemu.. Uwaga! Powyższe zalecenia nie wyczerpują wymagań dokumentacji projektowej naprawy i zabezpieczenia konstrukcji budynku. Niniejsza ekspertyza nie może być w żadnym przypadku podstawą dokumentacji technicznej do ogłaszania przetargów na wykonanie prac naprawczych. Może jedynie służyć jako wytyczne do przetargów w systemie projektuj i buduj. Strona 23 z 29

Załącznik 1 Część rysunkowa Strona 24 z 29

Strona 25 z 29

Strona 26 z 29

Strona 27 z 29

Strona 28 z 29

Załącznik 2 Świadectwa badań Strona 29 z 29