Przywództwo/kierowanie Style kierowania Wykład 8 aktywność dowolnego członka grupy, zmierzającego świadomie i celowo do wywarcia wpływu na zachowanie się i postawy innego członka lub członków grupy Przywództwo używanie nieprzymusowych technik wpływu, oparte na autorytecie i charyzmie Kierowanie pobudzanie i koordynacja działalności zespołowej, zmierzającej do realizacji stojących przed zespołem celów organizacyjnych Styl kierowania zespół specyficznych dla danego kierownika sposobów postępowania, tendencja do używania określonych metod działania Model współczesnego zarządzania Kompetentny specjalista jest niekompetentnym menedżerem. 40% nowo powołanych menedżerów zawodzi i traci pracę w ciągu pierwszych 18 miesięcy urzędowania. Model zarządzania i przywództwa oparty na wiedzy specjalistycznej sprawdzał się w XX wieku, kiedy praca była bardziej algorytmiczna. Dużego znaczenia nabiera termin pokora. Mówi się też o przewodzeniu z tyłu Kluczowym procesem współczesnego zarządzania jest komunikacja w organizacji Źródło: Harvard Business Review Polska Menedżer Wyznacza cele Instruuje Krytykuje, wytyka błędy Kontroluje Działa od szczegółu do ogółu Myśli krótkimi terminami Koncentruje się na zadaniach, strukturach Stabilizuje i kontroluje Podporządkowuje Ma pomysły Planuje i budżetuje Organizuje Rozwiązuje problemy Ewolucja roli kadr kierowniczych Lider XXI wieku to lider systemowy Lider Włącza w proces ustalania celów Przewodzenie od tyłu Wspieranie Coaching Działa od ogółu do szczegółu Myśli długimi terminami Koncentruje się na ludziach Motywuje i inspiruje Pobudza do tworzenia pomysłów Zobowiązuje Wprowadza innowacje Ustala kierunki Ustanawia normy Typy władzy 1. Władza wynikająca z dysponowania nagrodami. 2. Władza oparta na przymusie. 3. Władza prawomocna - formalna 4. Władza wynikająca z wzajemnych stosunków między ludźmi 5. Władza ekspercka Korzyści z władzy Skuteczni kierownicy są wrażliwi na źródło swojej władzy i troszczą się o to, by ich działania były zgodne z oczekiwaniami innych. Skuteczni kierownicy rozumieją - przynajmniej intuicyjnie - pięć podstaw władzy i wiedzą, z której z nich należy korzystać w różnych sytuacjach i w odniesieniu do różnych osób. Zdają sobie sprawę z kosztów, ryzyka i korzyści związanych ze stosowania każdego rodzaju władzy. Skuteczni kierownicy mają świadomość tego, że wszystkie podstawy władzy wykazują zalety w określonych warunkach. Starają się rozwijać swoje umiejętności i wiarygodność tak, aby mogli posługiwać się w miarę potrzeby każdą z metod. Wchodzą więc w pożyteczne sojusze z innymi osobami w organizacji, pogłębiają swoją wiedzę ekspercką i - ogólnie biorąc - demonstrują stale pewność siebie. 1
Korzyści z władzy Skuteczni kierownicy mają osobiste cele zawodowe pozwalające im na rozszerzanie i stosowanie władzy. Szukają też stanowisk, które wymagają takiej władzy, jakiej sprawowanie im odpowiada. Skuteczni kierownicy tonują władzę dojrzałością i opanowaniem. Unikają impulsywnego czy egotystycznego jej demonstrowania i odrzucają taktykę zbędnej szorstkości w stosunku do swojego otoczenia. Skuteczni kierownicy rozumieją, że władza jest konieczna, aby doprowadzić do zamierzonych skutków. Posługiwanie się władzą dogadza im i zdają sobie sprawę z tego, że aby osiągnąć cele, muszą skutecznie wpływać na zachowania innych. Styl kierowania lub styl przywództwa - sposób postępowania przełożonego w stosunku do podwładnych odzwierciedlający najczęściej jego cechy osobowościowe lub przekonania o skutecznym zarządzaniu personelem. Styl przywództwa często jednak jest wypadkową cech osobowościowych przełożonego oraz cech osobowościowych podwładnych oraz struktury zespołu pracowniczego. Style kierowania mogą różnić się między sobą: a) rodzajami, b) kombinacjami połączeń, c) stosowaniem środków motywacji (bodźców). W ogólnym ujęciu styl kierowania jest praktycznie ukształtowanym i względnie trwałym sposobem oddziaływania kierownika na podwładnych, by ich zachowanie prowadziło do osiągnięcia z góry określonego celu (wiązki celów). Najogólniej można mówić o stylach kierowania potencjalnym i rzeczywistym. Potencjalny styl kierowania kształtowany jest przez zespół poglądów i przekonań (subkulturę) kierownika na temat mechanimmów zachowań podwładnych oraz sposobów skutecznego wypełniania własnej woli kierowniczej akceptowanej przez zwierzchników. Jest to więc tzw. "filozofia kierowana" przejawiająca się w odpowiednim organizacyjnym zachowaniu kierownika wobec podwładnych, w jego stosunku do zakresu ich samodzielności i odpowiedzialności, do ich pracy i jej wyników. Potencjalny styl kierowania zatem jest to racjonalnie pomyślany model (wzorzec) zachowania organizacyjnego kierownika wobec podwładnych, by optymalnie (najkorzystniej) spełniał role kierownicze (osiągał założone cele). Rzeczywisty styl kierowania to praktycznie ukształtowany i faktycznie stosowany zintegrowany system metod, technik i innych narzędzi oddziaływania na podwładnych, dostosowany do założonych celów, realizowanych zadań i konkretnych warunków działania. Do zasadniczych elementów stylu kierowania można zaliczyć: poziom udziału podwładnych w procesie decyzyjnym stopień zorientowania (nastawienia) kierownika (na osiągnięcie celu/na pracownika) rodzaj sprawowanej kontroli kierowniczej (stawianie zadań/kontrola ogólna) kontakt emocjonalny z podwładnym (płytki/głęboki) Od czego zależy zachowanie przywódcy, przyjęty styl kierowania? Od postaw, preferencji i cech przywódcy? Od sytuacji zadania, cech organizacji, cech podwładnych, itp.? Od obu czynników? 2
Wybór stylu kierowania zależy od kierownika i podwładnych oraz czynników sytuacyjnych. Styl kierowania zależy też od doświadczenia kierownika, jego wiedzy i cech osobowościowych. Przejawiają się w różnych instrumentach kierowania, do których zalicza się: środki i metody organizacji formalnej (przepisy, procedury, oceny kadrowe, system wynagrodzeń) środki i metody psychologiczne (socjogramy, techniki negocjacji, treningi grupowe) Pierwsze klasyfikacje stylów kierowania w literaturze przedmiotu wiążą się z badaniami prowadzonymi przez Kurta Lewina, Ronalda Lipitta i Ralpha K. White a. Wyróżnili oni 3 style: autokratyczny demokratyczny nieingerujący. Koncepcje jednowymiarowe Kryterium: partycypacja (udział) podwładnych w decyzjach. Autokratyczny Demokratyczny styl styl kierowania kierowania Teoria X i Y (McGregor, 1960) Teoria X ludzie z założenia nie lubią pracować i unikają pracy na wszelkie sposoby starają się unikać odpowiedzialności są mało ambitni ponad wszystko pragną spokoju wolą być kierowani. Zgodnie z tym podejściem ludzie powinni być: zmuszani, nadzorowani, kontrolowani i motywowani karami Teoria Y praca jest naturalną potrzebą człowieka, czymś oczywistym i przyrodzonym w odpowiednich warunkach, odpowiednie metody kierowania, stają się bardzo ambitni, kreatywni i sami dążą do jak największej odpowiedzialności i samodzielności angażując się w realizację celów organizacji pragną sami siebie kontrolować i kierować Zgodnie z tym podejściem ludzi nie trzeba nadzorować i kontrolować tylko motywować i zachęcać Style kierowania mogą różnić się między sobą: a) rodzajami, b) kombinacjami połączeń, c) stosowaniem środków motywacji (bodźców). Pierwsze klasyfikacje stylów kierowania w literaturze przedmiotu wiążą się z badaniami prowadzonymi przez Kurta Lewina, Ronalda Lipitta i Ralpha K. White a. Wyróżnili oni 3 style: autokratyczny demokratyczny nieingerujący. Kierownik autokrata - sam ustala cele grupy i zadania prowadzące do ich osiągnięcia oraz sam dokonuje podziału pracy w zakresie ustalenia celów między uczestników grupy. Kierownik demokrata - zachęca grupę do podejmowania decyzji w zakresie ustalenia celów jej działania, zadań prowadzących do ich realizacji i podziału czynności. Jednocześnie sam bierze udział w pracy wykonywanej przez grupę. Kierownik nieingerujący - pozostawia członkom grupy maksimum swobody w ramach realizacji zadań. Sam nie podejmuje żadnych decyzji, nie uczestniczy w pracach grupy, nie ocenia też pracy podwładnych 3
Koncentracja na ludziach 19/05/2015 Charakterystyka stylów kierowania według J.A.Browna Brown dzieli kierowników na autokratów, demokratów i uchylających się od ingerencji. Kierownicy autokraci z kolei dzielą się na surowych, życzliwych i nieudolnych. Autokrata surowy oczekuje wiernego podporządkowania się, utrzymuje dystans, wzbudza w pracownikach lęk i stosuje zwykle kary materialne. Nie włącza pracowników w proces podejmowania decyzji, nie korzysta z ich rad i sugestii, polecenia wydaje w formie rozkazu. Autokrata życzliwy oczekuje pełnego podporządkowania się w zamian za określone przywileje, czasami stosuje nagrody dla najbardziej posłusznych, życzliwie traktuje pracowników, ale rzadko korzysta z ich rad. Nagradza przede wszystkim lojalność, dzieląc dobra, których jest dysponentem stosownie do przejawiania odpowiadających mu zachowań. Ma tu więc miejsce pełne podporządkowanie podwładnych w zamian za uzyskiwane przywileje. Kierownik stwarza im możliwość wyrażania własnych sądów i opinii, ale ostateczne decyzje w sprawach ważnych podejmuje sam. Autokrata nieudolny jest apodyktyczny, zmienny, nieobliczalny w podejmowaniu decyzji. Pracownicy mający autokratycznego kierownika są podejrzliwi, niekoleżeńscy, nie ma współpracy w zespole, jest mało interakcji pomiędzy nimi i są one podszyte obawą. Charakterystyka stylów kierowania według R. Likerta i R.F. Balesa Kierownik używający stylu konsultacyjnego wydaje polecenia pracownikom po omówieniu tematu z nimi i zasięgnięciu ich opinii. Przewiduje on pewien stopień aktywizacji podwładnych w procesie kierowania zespołem. Styl partycypacyjny odznacza się tym, że grupa pracowników sama ustala cele i sama podejmuje decyzji, kierownik najczęściej tylko je akceptuje. Panują stosunki otwarte, przyjazne, oparte na obustronnym zaufaniu. Opiera się na pełnym zaufaniu między kierownikiem a jego podwładnymi i prowadzi do faktycznego współzarządzania zespołem. Większość decyzji podejmowanych jest wspólnie, przy czym członkowie grupy są w równym stopniu obarczani odpowiedzialnością, jak udziałem w korzyściach uzyskiwanych wynikiem zespołowym. Likert uznaje za najlepszy styl partycypacyjny. Twierdzi, że jest to styl wzorcowy, do stosowania którego dążyć powinien każdy kierownik. Orientacja na zadania i na ludzi Na zadania zainteresowanie procesem technicznym i wysoką wydajnością. Podwładni są postrzegani jako narzędzia lub czynniki służące do osiągnięcia wydajności, na które trzeba ciągle naciskać Na ludzi pomaganie pracownikom, zainteresowanie trudnościami w pracy i poza nią, troska o rozwój pracowników oraz ich awans. Założenie, że zainteresowanie się człowiekiem wzbudza w nim zapał do pracy, co w konsekwencji zwiększa wydajność Charakterystyka stylów kierowania Blake'a- Mouton Ta koncepcja stylów kierowania nawiązuje do stwierdzenia Likerta o dwóch podstawowych stylach kierowania - nastawienia kierownika na zadania lub na ludzi. Robert Blake i Jane Mouton zbudowali siatkę kierowniczą, w której jedna z osi obrazuje stopień zainteresowania kierownika ludźmi, druga zaś - zadaniami. Badania empiryczne oraz analizy teoretyczne pozwoliły autorom siatki kierowniczej wyróżnić w niej 5 obszarów (pól), dotyczących 5 podstawowych stylów kierowania: styl zadaniowy - w którym kierownik przejawia wyłączne i duże zainteresowanie zadaniami; styl osobowy - wyłączne i duże zainteresowanie ludźmi; styl unikowy - brak zainteresowania ludźmi i zadaniami; styl zachowawczy - średnie zainteresowanie zadaniami i ludźmi; styl optymalny - duże zainteresowanie zadaniami i ludźmi Koncepcja Blake a i Mouton rozwijanie zachowań przywódców trening sieci (1,1) zarządzanie wyniszczające (1,9) - zarządzanie klubowe (9,1) - zarządzanie zadaniowe (5,5) - zarządzanie pośrednie (9,9) - zarządzanie zespołem wysoka Style kierowania wg Williama Reddina Przyjazny (towarzyski) - kierownik koncentruje się na problemach pracowników, w niewielkim stopniu na zadaniach. Lubi kontakty z podwładnymi i ma zdolność rozwiązywania konfliktów, jednak nie pobudzania podwładnych. Kompleksowy (zintegrowany) - kierownik koncentruje się zarówno na aktualnie wykonywanych zadaniach, jak i docenia znaczenie indywidualizacji pracowników. Narady grupowe są dla niego formą ustalania zadań, a ludzi ocenia ze względu na ich przydatność. Jest dalekowzroczny i kieruje ludźmi przez wskazywanie im ideałów i stawianie ambitnych zadań. Wyizolowany (separujący się) - w niewielkim stopniu nastawiony i na zadania, i na ludzi. Stosuje kary w postaci cofania uprawnień decyzyjnych. Unika innowacji, preferuje metody znane i wypróbowane. Ma trudności z nawiązaniem kontaktów i współdziałaniem z ludźmi. Ceni racjonalność, a za zgubne uważa uleganie emocjom. Gorliwy (poświęcający się) - skoncentrowany na zadaniach, chce uzyskać dominację nad innymi, udzielając podwładnym instrukcji i wskazówek. Działa w krótkiej perspektywie, a podwładnych ocenia z punktu widzenia ich przydatności do wykonywania zadań. Nagrody i kary uważa za najlepsze narzędzia kierowania. niska niska Koncentracja na produkcji wysoka 4
Style kierowania wg G.S Sergiego Styl osobisty - cechuje określony egocentryzm kierownika, który samodzielnie podejmuje decyzje w przeświadczeniu o swojej nieomylności, jest wymagający, żąda dyscypliny, zwiększa kontrolę w grupie a jednocześnie jest zmienny w nastrojach. Styl osobisty impulsywny - Kierownik jest entuzjastą, człowiekiem o impulsywnej naturze, niezwykle kreatywny, nie potrafi jednak konsekwentnie realizować swoich pomysłów. Zaniedbuje organizację podstawową, dobiera ludzi kierując się doraźnym entuzjazmem. Styl bezosobowy - zdecydowanie różni się od stylu osobistego. Kierownik nie angażuje się emocjonalnie, reprezentuje postawę racjonalną o określonej skali powściągliwości,obojętności i dystansu. Styl zbiorowy - jest odpowiednikiem stylu demokratycznego. Kierownik jest członkiem grupy pełnym życzliwości, decyzje podejmowane są kolektywnie w wyniku dyskusji. Styl spokojny - jest funkcją uporządkowanej i spokojnej natury kierownika. Podstawowymi cechami tego stylu są ład i spokój. Decyzje podejmowane są ze spokojem i rozwagą. Koncepcja funkcjonalnego podejścia do przywództwa Adaira Przywódca jako osoba zaspokajająca 3 obszary potrzeb i realizująca określone zadania. Przywództwo jest przede wszystkim działaniem skierowanym na innych, a nie na siebie. Warunki efektywnego działania: manipulowanie dystansem wobec grupy budowanie szacunku akceptacja samotności i samodzielności Cechy przywódcze Teoria cech kierowniczych/przywódczych (lata 40-te XX wieku) zakłada, że do skutecznego przywództwa potrzebne są określone cechy osobowości, które są charakterystyczne tylko dla nielicznych osób przywódcą człowiek się rodzi, a nie staje Inteligencja Ambicja Wigor i energia Inicjatywa Wytrwałość Wiarygodność Otwartość w kontaktach z innymi Dominacja Pewność siebie Oryginalność i twórczość w myśleniu Czy podwładni są informowani, co mają dokładnie robić? TAK (dyrektywny) NIE (zezwalający) Style przywództwa (zezwalające-autokratyczne) Czy podwładni biorą udział w podejmowaniu decyzji? TAK (demokratyczny) Demokrata dyrektywny Podejmuje decyzje partycypacyjnie, ściśle nadzoruje podwładnych Demokrata zezwalający Podejmuje decyzje partycypacyjnie, daje podwładnym swobodę w wykonywaniu pracy Jachnis, 2008, s. 87 NIE (autokratyczny) Autokrata dyrektywny Podejmuje decyzje jednostronnie, nadzoruje podwładnych Autokrata zezwalający Podejmuje decyzje jednostronnie, daje podwładnym swobodę w wykonywaniu pracy Wymaganie, motywowanie Kierowanie transakcyjne opiera się na regule wymiany, określa się role i wymagania, które powinni spełnić podwładni aby osiągnąć swoje osobiste cele Przywództwo charyzmatyczne opiera się na postawie porywającej innych do pójścia za przywódcą. Taki przywódca przejawia inicjatywę, ma wizję, zachowuje się niestereotypowo, wprowadza zmiany Kierowanie transformacyjne/przywództwo reformujące kierownik zmienia postawy, życzenia i wyobrażenia podwładnych. Działa na podstawie głębokiego przekonania, wiary w cele i idee. Przekonuje, motywuje do zmian Kierowanie transformacyjne (Bass, 1990) Charyzma lub oddziaływanie ideowe zachowania, które winny stać się wzorem do naśladowania, wbudzające silne emocje wśród podwładnych i powodujące identyfikowanie sie z przywódcą; podwładni postrzegają przywódcę, jako osobę o wielkich możliwościach, bardzo wytrwałą i zdeterminowaną w procesie pracy i kierowania. Inspirujące motywowanie zachowania nadające znaczenie pracy podwładnych, pobudzające do dostrzegania pozytywnych aspektów przyszłości, motywujące i inspirujące podwładnych do większego zaangażowania w osiąganie celów organizacyjnych w oparciu o pociągającą wizję przywódcy. Stymulowanie intelektualne zachowania wspierające formułowanie nowych rozwiązań, stymulujące do kreatywnego i innowacyjnego podejścia do zadań organizacyjnych, dostrzegania nowych problemów i podnoszenia umiejętności, wykorzystania nowych opcji realizacji zadań. Podejście indywidualne zachowania wspierające i mentorskie w odniesieniu do każdego z podwładnych; przywódca dostrzega indywidualne umiejętności, potrzebę rozwoju i osiągnięcia podwładnych; akceptuje różnice indywidualne wśród podwładnych, co prowadzi do zindywidualizowanego sposobu kierowania. Czerw, A., Babiak, J. (2010). The transformational style of leadership in creating a positive organization. Human Resource Management, nr 6, s. 47-59 5
Sytuacyjne teorie kierowania Efektywność stylu kierowania zależy od warunków towarzyszących (np. charakter zadania, ograniczenie czasu, zdolności, oczekiwania podwładnych, szczebel hierarchii, znaczenie władzy) Koncepcja moderatora sytuacja jako zmienna interweniująca Koncepcja analizy sytuacji systematyka sytuacji Koncepcja moderatora Przy zadanej wielkości C (sytuacja) istnieje taka wielkość zmiennej A (styl kierowania), która powoduje największą wartość zmiennej B (rezultat kierowania wynik) Wszelkie odchylenia prowadzą do zmniejszenia sukcesu A B C Model Fiedlera LCP upodobanie do najmniej lubianego pracownika Sytuacja: siła stanowiska struktura zadań stosunki kierownik podwładny Wagi dla kryteriów sytuacji siła stanowiska (1) struktura zadań (2) stosunki przeł. podwładny (4) Dopasowanie stylu kierowania do sytuacji wg Fiedlera Sytuacja bardzo sprzyjająca styl dyrektywny (autokratyczny) Sytuacja bardzo niesprzyjająca styl dyrektywny (autokratyczny) Sytuacje mieszane styl demokratyczny Krytyka: nie bierze się pod uwagę podwładnych (ich oczekiwań, potrzeb, zdolności) sytuacji nie da się adekwatnie opisać na podstawie tylko tych trzech cech Charakterystyka stylów kierowania Fiedlera Fred Fiedler wprowadził tzw. zależnościowy model przywództwa. Jego teoria była pierwszą, która nie skupiała się na osobie przywódcy, ale na czynnikach sytuacyjnych, które wpływają na model kierowania. Według Fiedlera wybór stylu kierowania zależy od takich czynników jak: stosunki kierownika z grupą (sympatia, szacunek itp.). struktura zadania (jego jasność, możliwość osiągnięcia celu) pozycja kierownika w strukturze władzy (pozycja) Style kierowania wg Fiedlera Należy określić, czy sytuacja opisana w tych trzech wymiarach jest zła, czy też dobra. Na podstawie tego dobieramy sposób kierowania. Jeśli sytuacja jest skrajnie dobra bądź skrajnie zła, wtedy odpowiedni będzie autokratyczny styl kierowania, jeśli natomiast sytuacja jest umiarkowania dobra, bądź umiarkowanie zła (np. relacje między członkami grupy a przywódcą są dobre, ale zadanie jest przedstawione niejasno), wtedy odpowiedni jest styl demokratyczny. 6
Zachowania relacyjne (ilość wymaganego wsparcia) 19/05/2015 Style kierowania wg Hersey'a-Blancharda Paul Hersey i Ken Blanchard uzależnili skuteczność stylu kierowania od stopnia dojrzałości podwładnych. Stopień ten określono jako poziom gotowości. W miarę rozwoju podwładnego, powinien się zmieniać styl oddziaływania na niego. Jest to koncepcja sytuacyjna. Wyróżnia się cztery stany dojrzałości uczestnika grupy i odpowiednie im sposoby formułowania zadań: I - nie chce i nie potrafi wypełniać zadań (telling) II - chce, lecz nie potrafi wypełniać zadań (selling) III - potrafi, lecz nie chce wypełniać zadań (participating) IV - potrafi i chce wypełniać zadania (delegating) Style kierowania wg Hersey a i Blancharda Niechęć do pracy Partycypacja Pracownicy wiedzą jak wykonywać zadania ale potrzebują emocjonalnego wsparcia Dostarczanie koncepcji Pracownicy nie wiedzą jak wykonywać zadania i nie mają motywacji Kierownik w myśl tej teorii powinien w sposób ciągły troszczyć się o rozwój swoich podwładnych, pomagając im w osiąganiu coraz to wyższego poziomu gotowości. Chęć do pracy Delegowanie Pracownicy wiedzą jak wykonywać zadania i mają chęć do pracy Podpowiadanie Pracownicy są chętni do pracy ale nie wiedzą jak ją wykonać Zdolny Zachowania zadaniowe do pracy (ilość wymaganego uwarunkowania) Niezdolny do pracy Teoria sytuacyjnego kierowania Tannenbauma i Schmidta (1973) zakłada, że w zależności od sytuacji kierownik powinien wybierać jeden z sześciu stylów cechujących się odmienną proporcją wpływu kierownika i wpływu grupy POLECANIE - kierownik sam podejmuje decyzje i poleca zespołowi, co ma robić SPRZEDAWANIE - kierownik wskazuje pracownikom korzyści płynące z wdrożenia tej decyzji TESTOWANIE - kierownik proponuje podwładnym rozwiązanie sytuacji, sprawdzając ich reakcje KONSULTOWANIE - kierownik przedstawia rozwiązanie sytuacji z uwzględnieniem pomysłów podwładnych WSPÓŁPRACA - kierownik przedstawia podwładnym sytuacjei prosi o pomysły jej rozwiązania DELEGOWANIE - Kierownik wyznacza grupę podwładnych i zleca im rozwiązanie sytuacji. Teoria ścieżki do celu House'a Rolą przywódcy jest wskazywanie kierunku działania i wspieranie podwładnych w osiąganiu celów. Zachowania przywódcy mają być dopełnieniem sytuacji. Zachowanie przywódcy a wynik zależą od: zmiennych środowiskowych niezależnych od przywódcy (struktura, zadania, formalne podległości) zmiennych dotyczących podwładnego (umiejscowienie kontroli, doświadczenie, uzdolnienia) Przywódca ma do wyboru kilka stylów oddziaływań: Styl dyrektywny, Styl wspierający, Styl partycypacyjny Styl zorientowany na osiągnięcia Podsumowanie Początkowo uważano, że kierownik ma wrodzone cechy, które ułatwiają lub przeszkadzają w skutecznym kierowaniu Współcześnie twierdzi się raczej, że kierownik jest tym efektywniejszy, im szerszy posiada repertuar stylów kierowania i im lepiej potrafi dobrać najwłaściwszy styl do danej sytuacji Kierownik powinien więc poznawać różne style, warunki ich stosowania i dostosowywać swój styl do sytuacji, ale tak aby być w zgodzie z samym sobą 7
PODSUMOWUJĄC, Nie ma idealnego stylu zarządzania, który sprawdzałby się w każdym zespole. Dla lidera zespołu najistotniejsze jest uświadomienie sobie, jaki jest jego naturalny styl oraz jakie inne style mogą w danym zespole sprawdzać się lepiej. Szef, który zdaje sobie sprawę zarówno ze swoich mocnych, jaki słabych stron może modyfikować swoje zachowanie. W ogromnie konkurencyjnym świecie trudno jest osiągnąć trwały sukces w biznesie, a jednym z czynników, który może pomóc w realizacji takiego celu jest znajomość własnego stylu kierowania. 8