Szkoła Podstawowa im. Stanisława Staszica w Tyczynie Innowacja Pedagogiczna Zapał do książek trzeba rozwijać w dzieciństwie, czytając dzieciom na głos Program edukacji czytelniczej przeznaczony do realizacji w oddziale przedszkolnym w grupie dzieci 6-letnich. Autorzy programu: Anita Dobrowolska Barbara Fornal
Dajmy szansę naszym dzieciom, by wyrosły na mądrych, dobrych i szczęśliwych ludzi! Wstęp Codzienne czytanie dziecku dla przyjemności jest najskuteczniejszą metodą wychowania czytelnika człowieka samodzielnie myślącego, posiadającego wiedzę i umiejętność jej poszerzania, kulturalnego, etycznego, z wyobraźnią, który umie radzić sobie w życiu przy pomocy rozumu, a nie pięści. Głośne czytanie dzieciom jest dziś ważniejsze niż było kiedykolwiek w przeszłości: Lawinowo rośnie ilość informacji i wiedzy. Kto nie czyta, nie nadąży za zmianami we współczesnym świecie. Czytanie chroni dzieci przed uzależnieniem od telewizji i komputerów. Czytanie jest dobrą alternatywą dla fałszywych wartości masowej kultury. Nawyki umysłowe, przekonania i system wartości powstają w dzieciństwie. Współczesne dzieci dorastają w ubogim językowo środowisku. Rodzice coraz mniej z nimi rozmawiają i mało im czytają. Kontakt z żywym słowem wyparła telewizja, której narzędziem nie jest język, lecz obraz. W efekcie dzieci coraz gorzej znają język, tymczasem język jest narzędziem myślenia w tym także matematycznego! Dzieci słabo wyćwiczone w używaniu języka i w myśleniu, pozbawione wyobraźni, którą telewizja wypiera, będą miały trudności od pierwszych dni szkoły i w późniejszym życiu. Przepaść intelektualna i emocjonalna pomiędzy dziećmi, 2
którym rodzice i wychowawcy dużo czytają, a dziećmi pozbawionymi takiej stymulacji, w kolejnych latach dzieciństwa narasta. Przedszkole może i powinno odwrócić ten stan rzeczy, tym bardziej, że w wielu domach dorośli nie stanowią dobrego wzorca dla dzieci sami mało czytają. Pod względem ilości czytanych książek Polska znajduje się w ogonie krajów rozwiniętych, przoduje zaś pod względem analfabetyzmu funkcjonalnego. Sytuacja taka grozi naszemu społeczeństwu pogorszeniem jakości życia i marginalizacją na arenie międzynarodowej. Jeśli nie przeciwstawimy się temu trendowi, będziemy przegrywać z mądrzejszymi z tymi, którzy czytają. Zapał do książek trzeba rozwijać w dzieciństwie, czytając dzieciom na głos. Odwrót od słowa pisanego jest szczególnie niebezpieczny w demokracji. Naród, który mało czyta mało wie. Naród, który mało wie, podejmuje złe decyzje w domu, na rynku, w sądzie, przy urnach wyborczych. pisze Jim Trelease, amerykański propagator czytania dzieciom. Niewykształcona większość może przegłosować wykształconą mniejszość to bardzo niebezpieczny aspekt demokracji dodaje. Mądre książki są też nośnikami ważnych, uniwersalnych wartości moralnych. Czytanie uczy dzieci odróżniania dobra od zła i zachęca do refleksji nad konsekwencjami własnych słów i czynów. Jest to szczególnie ważne w dzisiejszym świecie, zdominowanym przez agresywne wzorce masowej kultury i pogoń za pieniądzem. Wobec narastającej demoralizacji młodego pokolenia nauczanie od najmłodszych lat wartości moralnych, takich jak uczciwość, szacunek, odpowiedzialność, życzliwość, rozum, odwaga, czy sprawiedliwość, staje się sprawcą być albo nie być społeczeństwa i państwa. dzisiaj! O przyszłości naszego kraju zadecyduje jakość ludzi, których wychowujemy 3
Idea programu Przedszkole może i powinno uzupełniać domowe czytanie, a tam, gdzie całkiem go brak, dać dzieciom szansę codziennego kontaktu ze słowem pisanym. Proponujemy: Codzienne czytanie dzieciom przez wychowawców przez co najmniej 20 minut, najlepiej o stałej porze. Regularne zapraszanie rodziców, dziadków, innych dorosłych, aby czytali dzieciom. Kontynuację współpracy z Biblioteką Publiczną w Tyczynie i regularne wyjścia do biblioteki. Spotkania z rodzicami na temat potrzeby czytania dzieciom w domu oraz ograniczenia godzin telewizji i komputera. Uwagi do realizacji Program ma charakter otwarty, można go modyfikować i dostosowywać do potrzeb i możliwości dzieci. Nauczyciel pełni w nim rolę koordynatora działań i pomocnika. Formy i metody pracy Formy i metody pracy są różnorodne, dostosowane do poziomu, wiedzy i możliwości dzieci, wieku, ich doświadczeń życiowych, nawyków itp. Metody pracy, które będą stosowane w pracy w trakcie realizacji programu to: drama, inscenizacje, spacery i wycieczki, burza mózgów 4
konkursy metoda technik Freineta spotkania z autorami książek dla dzieci: Dorota Wojnarowska, Lidia Miś, Adam Gruszka. Podstawowymi formami organizacyjnymi pracy jest działalność: indywidualna, zbiorowa, grupowa, zespołowa (jednolita i zróżnicowana). Czytaniu towarzyszyć będzie wiele zajęć inspirowanych lekturą. W salach będą znajdować się półki z książkami dostępnymi dla dzieci. Przy wyborze książek pomocne będą kryteria opracowane przez Fundację Cała Polska czyta dzieciom. Ewaluacja programu Ewaluacja ma na celu ocenę funkcjonowania PROGRAMU w codziennej praktyce edukacyjnej. Informację tę uzyskamy poprzez obserwację postępów dzieci. Przedmiotem ewaluacji będą: rozwój mowy, pamięci i wyobraźni, wzrost koncentracji uwagi, pojawienie się nawyku czytania. Cele programu Głównym celem programu czytelniczego jest to, aby codzienne głośne czytanie dzieciom stało się priorytetem w naszym przedszkolu oraz w domach rodzinnych. 5
Cele szczegółowe: budowanie mocnej więzi między dorosłym i dzieckiem, zapewnienie emocjonalnego rozwoju dziecka, rozwijanie języka, pamięci i wyobraźni, nauka myślenia, poprawa koncentracji, wzmacnianie poczucia własnej wartości dziecka, poszerzanie wiedzy ogólnej, kształtowanie postaw moralnych, zapobieganie uzależnieniu od telewizji i komputerów, kształtowanie nawyku czytania i zdobywania wiedzy na całe życie. Bloki tematyczne tematy do realizacji Wrzesień 2010 rok We wrześniu przypada rocznica wybuchu II wojny światowej. Czytamy w tym okresie dzieciom książkę Dziadek i niedźwiadek Łukasza Wierzbickiego o przygodach niedźwiedzia Wojtka towarzyszącego polskiemu wojsku na frontach II wojny światowej. Październik 2010 rok Międzynarodowy Dzień Osób Starszych. Planujemy przez cały miesiąc czytać książki, których bohaterami są osoby starsze: Babcia na jabłoni Miry Lobbe, Mój dziadek był drzewkiem czereśniowym Angeli Nanetti, Wypożyczalnia babć Marii Czernik oraz Cukierek dla dziadka Tadka Ivony Brzezinowej. Rozmawiamy z dziećmi o tym, że osobom starszym należy się szacunek, pomoc, uprzejme i życzliwe traktowanie. Pytamy, jak w dzisiejszych czasach ludzie młodzi odnoszą się do osób starszych czy dzieciom podobają się takie relacje międzypokoleniowe. Jakby się czuły na miejscu starszych? Jak same postępują? 6
Listopad 2010 rok Urodziny wśród książek. W dniu urodzin Jubilat przebiera się za wybraną przez siebie postać bajkową, gromadzimy się w bajkowym kąciku książki, czytamy Jubilatowi i innym dzieciom wybraną wcześniej przez niego książeczkę, następnie składamy wszyscy życzenia i wręczamy prezent. Oczywiście prezentem jest również książka z bajkami z dedykacją od całej grupy. Grudzień 2010 rok Książka pod każdą choinką zbiórka książek dla Domu Dziecka, propagowanie hasła wśród rodziców. Wigilia z książką w czasie trwania wigilii dzieci nie tylko będą śpiewały kolędy, podzielimy się opłatkiem, zjemy świąteczne potrawy, ale wspólnie przeczytamy książki różnych autorów, tematycznie związane ze świętami Bożego Narodzenia. Do czytania zaprosimy pracowników naszej szkoły. Styczeń 2011 rok Zima z książką organizowanie biesiad czytelniczych. W tym miesiącu obchodzimy rocznicę urodzin Jana Brzechwy oraz Antoina de Saint Exupery. Czytamy dziecim Akademię Pana Kleksa i wiersze Jana Brzechwy. Luty 2011 rok Bal w Akademii Pana Kleksa zorganizowanie balu z konkursami na największe piegi, najpiękniejsze kleksy lub najokazalsze guziki z kolekcji szpaka. 7
Marzec 2011 rok Czytamy książki Małgorzaty Musierowicz Żaba, Czarna polewka, Sprężyna. A wiosna przyszła pieszo czytelnicze powitanie wiosny wiersze i opowiadania o wiośnie. Kwiecień 2011 rok W miesiącu kwietniu przypadają urodziny Hansa Christiana Andersena czytamy dzieciom książki tego autora. Konkurs plastyczny Moja ulubiona postać z baśni Andersena. Maj 2011 rok Zapoznajemy dzieci z przygodami Wróbelka Elemelka rocznica urodzin Hanny Łochockiej. Przy tej okazji uczymy dzieci szacunku do przyrody, konieczności ochrony gniazd i piskląt, dbałości o zwierzęta, odpowiedniego zachowania się w lesie, parku itp. Dzień Bibliotekarza i Bibliotek 8 maja. Zorganizowanie wyjścia do biblioteki, składanie życzeń pracownikom Biblioteki. Czerwiec 2011 rok Czytanie w plenerze spacer do parku połączony z piknikiem. Drzewko na pamiątkę na pamiątkę roku z kampanią CPCD posadzimy drzewko i nazwiemy go imieniem postaci literackiej, czy bohatera bajki. Na przykład drzewo Kubuś Puchatek. 8
Literatura ABC XXI Cała Polska czyta dzieciom. Wzorzec kultury czytelniczej ucznia jako program edukacji czytelniczej Biblioteka w szkole 1995, nr 5, s. 1. Książki naszych dzieci Skrobiszewska H., Warszawa 1961. Dzieci i książki Słońska I., Warszawa 1958. 9