CENTRALNY OŚRODEK BADANIA ODMIAN ROŚLIN UPRAWNYCH Wyniki doświadczeń odmianowych PSZENŻYTO OZIME (dobór komponentów do mieszanek) 2015 Słupia Wielka 2015
Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych 63-022 Słupia Wielka tel.: 61 285 23 41 do 47 faks: 61 285 35 58 e-mail: sekretariat@coboru.pl www.coboru.pl Dyrektor prof. dr hab. Edward S. Gacek Zakład Badania i Oceny Wartości Gospodarczej Odmian Kierownik mgr inż. Józef Zych Opracowała mgr inż. Anna Stroiwąs Redakcja merytoryczna mgr inż. Józef Zych -------------------------------------- Publikacja zrealizowana w ramach Programu Wieloletniego Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Państwowego Instytutu Badawczego Tworzenie naukowych podstaw postępu biologicznego i ochrona roślinnych zasobów genowych źródłem innowacji i wsparcia zrównoważonego rolnictwa i bezpieczeństwa żywnościowego kraju, Zadanie 2.10. Weryfikacja i optymalizacja metod i systemów upraw polowych roślin na cele żywnościowe.
PSZENŻYTO OZIME (dobór komponentów do mieszanek) Opracowanie zawiera wyniki doświadczeń z pszenżytem ozimym (dobór komponentów do mieszanek) z 2015 roku. Jesienią 2014 roku założono trzy doświadczenia, w których oceniano pięć odmian w siewie czystym, dziesięć mieszanek dwuodmianowych i 10 mieszanek trójodmianowych. Doświadczenia polowe prowadzono według ramowej metodyki 1). Założono je jako jednoczynnikowe, w niekompletnych, blokowych układach 1-rozkładalnych, w trzech powtórzeniach. Chemiczna ochrona roślin obejmowała zaprawianie nasion przed siewem, stosowanie herbicydów, a w przypadku wystąpienia szkodników także insektycydów. Nie stosowano natomiast chemicznej ochrony roślin przed chorobami i wyleganiem. Rys. 1 Rozmieszczenie doświadczeń z pszenżytem ozimym Nawożenie mineralne było zróżnicowane w poszczególnych punktach doświadczalnych i dostosowane do lokalnych warunków (jakość gleby, rodzaj przedplonu, zasobność gleby w fosfor, potas, magnez itp.). Powierzchnia pojedynczego poletka do zbioru wynosiła 15 m 2. Przy ustalaniu ilości wysiewu uwzględniano masę 1000 ziaren i zdolność kiełkowania nasion poszczególnych odmian. Obsada nasion dla wszystkich odmian ----------------------- 1) Zboża. Metodyka badania wartości gospodarczej odmian (WGO), NR/P/19/2013, Słupia Wielka, lipiec 2013. w siewie czystym była jednakowa i wynosiła 350 szt./m 2, również udział komponentów w mieszankach był jednakowy (175 + 175 szt./m 2 dla mieszanek dwuodmianowych i 117 + 117 + 117 szt./m 2 dla mieszanek trójodmianowych). Plon ziarna i masę 1000 ziaren przeliczono na wspólną wilgotność 14%. Wyniki plonu ziarna odmian podano w postaci średniej ogólnej oraz z poszczególnych miejscowości, natomiast wyniki pozostałych cech wyłącznie w układzie średniej ogólnej. Warunki siedliskowe i agrotechniczne doświadczeń polowych z pszenżytem ozimym oraz daty ważniejszych terminów agrotechnicznych i faz wegetacji zamieszczono w tabeli 2. Dane meteorologiczne (suma opadów i temperatura powietrza na wysokości 2 m) podano w tabeli 3. W roku 2014 doświadczenia z pszenżytem ozimym zakładano w II i III dekadzie września. Wschody były dobre i wyrównane. Jesienne zahamowanie wegetacji odnotowano w dwóch miejscowościach w II dekadzie listopada, natomiast w jednej (Krościna Mała) na początku grudnia. Zima była łagodna, nie powodująca znaczących strat roślin. Data wiosennego ruszenia wegetacji przypadła, w zależności od miejscowości, na I i II dekadę marca. Doświadczenia z pszenżytem ozimym zbierano w końcu lipca (Krościna Mała) i na początku sierpnia (Głodowo i Krzyżewo). Średni plon ziarna z wszystkich badanych obiektów wyniósł średnio 72,1 dt z ha, przy zróżnicowaniu w poszczególnych lokalizacjach od 59,4 dt z ha w Krzyżewie do 88,7 dt z ha w Głodowie. Średni plon odmian w siewie czystym wyniósł 71,4 dt z ha, natomiast mieszanek dwuodmianowych i trójodmianowych odpowiednio 72,0 dt z ha i 72,5 dt z ha. Plon mieszanek był więc nieznacznie wyższy od średniego plonu odmian w siewie czystym (o 0,6 dt z ha mieszanki dwuodmianowe i o 1,1 dt z ha mieszanki trójodmianowe). Spośród badanych odmian i mieszanek, najwyższy plon uzyskały: odmiana Subito (7,7 dt z ha powyżej ), mieszanka dwuodmianowa Subito + Tomko (7,2 dt z ha powyżej ) i mieszanka trójodmianowa: Algoso + Subito + Tomko (3,8 dt z ha powyżej ). Najniższy plon uzyskała mieszanka Fredro + Palermo (7,0 dt z ha poniżej ) oraz odmiana Palermo (5,7 dt z ha poniżej ). ------------------- Objaśnienie skali 9-stopniowej: 9 oznacza stan najlepszy (najkorzystniejszy) 1 oznacza stan najgorszy (najmniej korzystny)
- 4 - Tabela 1 PSZENŻYTO OZIME dobór komponentów do mieszanek. Odmiany i doświadczenia. Rok zbioru 2015 Odmiana Rok zarejestrowania Hodowca Materiał siewny zdolność kiełkowania (%) masa 1000 ziaren (g) Obsada nasion (szt./m 2 ) 1 2 3 4 5 6 1 Algoso 2007 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. 96 48,8 350 2 Fredro 2010 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. 97 49,7 350 3 Palermo 2013 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. 95 49,3 350 4 Subito 2012 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. 94 54,0 350 5 Tomko 2012 Hodowla Roślin Strzelce Grupa IHAR sp. z o. o. 90 49,2 350 Mieszanka Skrót nazwy mieszanki 6 Algoso + Fredro Alg+Fre 175+175 7 Algoso + Palermo Alg+Pal 175+175 8 Algoso + Subito Alg+Sub 175+175 9 Algoso + Tomko Alg+Tom 175+175 10 Fredro + Palermo Fre+Pal 175+175 11 Fredro + Subito Fre+Sub 175+175 12 Fredro + Tomko Fre+Tom 175+175 13 Palermo + Subito Pal+Sub 175+175 14 Palermo+ Tomko Pal+Tom 175+175 15 Subito + Tomko Sub+Tom 175+175 16 Algoso + Fredro + Palermo Alg+Fre+Pal 117+117+117 17 Algoso + Fredro + Subito Alg+Fre+Sub 117+117+117 18 Algoso + Fredro + Tomko Alg+Fre+Tom 117+117+117 19 Algoso + Palermo + Subito Alg+Pal+Sub 117+117+117 20 Algoso + Palermo + Tomko Alg+Pal+Tom 117+117+117 21 Algoso + Subito + Tomko Alg+Sub+Tom 117+117+117 22 Fredro + Palermo + Subito Fre+Pal+Sub 117+117+117 23 Fredro + Palermo + Tomko Fre+Pal+Tom 117+117+117 24 Fredro + Subito + Tomko Fre+Sub+Tom 117+117+117 25 Palermo + Subito + Tomko Pal+Sub+Tom 117+117+117 Bilans doświadczeń: założone i przyjęte do syntezy 3
- 5 - Tabela 2 PSZENŻYTO OZIME dobór komponentów do mieszanek. Warunki prowadzenia doświadczeń. Rok zbioru 2015 Wyszczególnienie Krzyżewo Głodowo Krościna Mała 1 2 3 4 Rolnicza wartość gleby w 100 o skali IUNG-PIB 52 70 52 Kompleks przydatności rolniczej gleb 5 4 5 Odczyn gleby (ph w KCl) 5,0 6,5 6,2 Przedplon GRZ GRS PSZJ Zaprawianie nasion + + + Herbicydy (data): - pierwszy zabieg 17.10 22.10 25.09 - drugi zabieg 21.10 Insektycydy (data): - pierwszy zabieg 8.06 17.06 Nawożenie mineralne (kg czystego składnika na 1 ha): - P 2 O 5 50 30 70 - K 2 O 75 80 105 - N razem 140 90 106 - N jesień 15 40 55 - N wiosna 125 50 51 Daty siewu, zbioru i ważniejszych faz rozwojowych Siew 19.09 29.09 26.09 Wschody 30.09 9.10 6.10 Krzewienie 14.11 23.10 17.10 Jesienne zahamowanie wegetacji 19.11 20.11 1.12 Wiosenne ruszenie wegetacji 9.03 11.03 17.03 Strzelanie w źdźbło 20.04 17.04 2.04 Kłoszenie 27.05 22.05 15.05 Dojrzałość woskowa 18.07 10.07 26.06 Dojrzałość pełna 30.07 20.07 19.07 Zbiór 3.08 1.08 30.07 Kol. 2-4: przedplon: GRS groch siewny, GRZ gryka, PSZJ pszenica zwyczajna jara; data: dzień/miesiąc Tabela 3 PSZENŻYTO OZIME dobór komponentów do mieszanek. Dane meteorologiczne. Sezon wegetacyjny 2014/2015 SDOO/ZDOO 2014 2015 IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 suma opadów (mm) 1 Krzyżewo 18 3 36 42 45 7 38 31 70 33 55 5 2 Głodowo 49 15 24 78 35 8 40 11 18 33 77 7 3 Krościna Mała 128 46 19 18 33 9 32 27 35 58 41 14 średnia temperatura powietrza na wysokości 2 m ( o C) 4 Krzyżewo 13,7 8,6 3,0-0,6 0,2 0,6 4,8 7,9 12,3 16,4 18,8 21,1 5 Głodowo 14,6 9,6 4,4 0,1 0,9 0,4 4,9 8,2 12,7 16,3 18,8 21,2 6 Krościna Mała 15,9 11,7 6,8 2,4 2,5 1,6 5,7 8,8 13,7 16,6 20,7 20,9
- 6 - Tabela 4 PSZENŻYTO OZIME dobór komponentów do mieszanek. Plon ziarna odmian w miejscowościach. Rok zbioru 2015 Odmiana/ mieszanka dt z ha Krzyżewo Głodowo Krościna Mała odch. od % dt z ha odch. od % dt z ha odch. od % 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Wzorzec 58,4 88,5 67,4 1 Algoso 59,3 0,9 102 91,8 3,3 104 64,0-3,3 95 2 Fredro 54,3-4,1 93 87,3-1,3 99 63,6-3,8 94 3 Palermo 54,4-4,0 93 83,0-5,5 94 59,6-7,7 89 4 Subito 62,2 3,8 107 93,5 5,0 106 81,6 14,2 121 5 Tomko 61,7 3,3 106 87,0-1,5 98 68,1 0,7 101 6 Alg+Fre 59,3 0,9 102 90,1 1,6 102 67,8 0,5 101 7 Alg+Pal 55,0-3,4 94 87,9-0,6 99 59,8-7,6 89 8 Alg+Sub 58,6 0,2 100 90,2 1,6 102 74,7 7,3 111 9 Alg+Tom 60,2 1,9 103 92,2 3,7 104 72,4 5,0 107 10 Fre+Pal 54,4-3,9 93 79,0-9,5 89 59,8-7,6 89 11 Fre+Sub 58,7 0,3 101 84,7-3,8 96 77,4 10,0 115 12 Fre+Tom 59,2 0,9 101 87,8-0,7 99 74,7 7,3 111 13 Pal+Sub 61,5 3,2 105 85,6-2,9 97 68,9 1,5 102 14 Pal+Tom 59,4 1,1 102 84,3-4,2 95 59,6-7,8 88 15 Sub+Tom 65,5 7,1 112 92,7 4,2 105 77,8 10,4 115 16 Alg+Fre+Pal 54,9-3,5 94 89,5 1,0 101 60,1-7,3 89 17 Alg+Fre+Sub 60,0 1,6 103 93,8 5,3 106 68,9 1,6 102 18 Alg+Fre+Tom 59,3 1,0 102 92,7 4,2 105 66,6-0,8 99 19 Alg+Pal+Sub 61,0 2,6 105 90,5 1,9 102 66,7-0,7 99 20 Alg+Pal+Tom 60,8 2,4 104 90,5 1,9 102 68,3 0,9 101 21 Alg+Sub+Tom 63,1 4,8 108 90,7 2,1 102 72,0 4,6 107 22 Fre+Pal+Sub 58,8 0,5 101 87,0-1,5 98 67,3-0,1 100 23 Fre+Pal+Tom 58,7 0,4 101 85,9-2,6 97 65,8-1,6 98 24 Fre+Sub+Tom 59,9 1,5 103 89,7 1,1 101 69,6 2,2 103 25 Pal+Sub+Tom 64,3 6,0 110 89,0 0,4 101 71,3 3,9 106 NIR dt z ha 4,5 4,2 5,5 NIR % 7,6 4,8 8,0 Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-5) Kol. 3, 6, 9: odchylenia od w dt z ha
- 7 - Tabela 5 PSZENŻYTO OZIME dobór komponentów do mieszanek. Plon ziarna. Rok zbioru 2015 Odmiana/ mieszanka Plon ziarna rzeczywisty Plon ziarna teoretyczny Plon ziarna rzeczywisty do teoretycznego dt z ha odch. % % dt z ha odch. dt z ha % 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Wzorzec 71,4 71,4 1 Algoso 71,7 0,3 100 71,7 2 Fredro 68,4-3,1 96 68,4 3 Palermo 65,7-5,7 92 65,7 4 Subito 79,1 7,7 111 79,1 5 Tomko 72,2 0,8 101 72,2 6 Alg+Fre 72,4 1,0 101 70,0-1,4 98 2,4 103 7 Alg+Pal 67,6-3,9 95 68,7-2,7 96-1,2 98 8 Alg+Sub 74,5 3,1 104 75,4 4,0 106-0,9 99 9 Alg+Tom 74,9 3,5 105 72,0 0,6 101 3,0 104 10 Fre+Pal 64,4-7,0 90 67,0-4,4 94-2,6 96 11 Fre+Sub 73,6 2,2 103 73,7 2,3 103-0,1 100 12 Fre+Tom 73,9 2,5 103 70,3-1,1 98 3,6 105 13 Pal+Sub 72,0 0,6 101 72,4 1,0 101-0,4 99 14 Pal+Tom 67,8-3,6 95 69,0-2,5 97-1,2 98 15 Sub+Tom 78,7 7,2 110 75,7 4,2 106 3,0 104 16 Alg+Fre+Pal 68,2-3,3 95 68,6-2,8 96-0,4 99 17 Alg+Fre+Sub 74,2 2,8 104 73,1 1,6 102 1,2 102 18 Alg+Fre+Tom 72,9 1,5 102 70,8-0,6 99 2,1 103 19 Alg+Pal+Sub 72,7 1,3 102 72,2 0,7 101 0,5 101 20 Alg+Pal+Tom 73,2 1,7 102 69,9-1,5 98 3,3 105 21 Alg+Sub+Tom 75,2 3,8 105 74,3 2,9 104 0,9 101 22 Fre+Pal+Sub 71,0-0,4 99 71,0-0,4 99 0,0 100 23 Fre+Pal+Tom 70,1-1,3 98 68,8-2,7 96 1,4 102 24 Fre+Sub+Tom 73,0 1,6 102 73,2 1,8 103-0,2 100 25 Pal+Sub+Tom 74,8 3,4 105 72,3 0,9 101 2,5 103 Liczba doświadczeń 3 3 Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-5) Kol. 3,6: odchylenia od w dt z ha Kol. 5-7: plon mieszanki wyliczony jako średnia plonu komponentów w siewie czystym Kol. 5-7: dla odmian 1-5 plon teoretyczny = plon rzeczywisty Kol. 8: kol. 2 - kol. 5 Kol. 9: kol. 2/kol. 5*100%
- 8 - Tabela 6 PSZENŻYTO OZIME dobór komponentów do mieszanek. Porażenie odmian przez choroby (odchylenia od, skala 9 o ). Rok zbioru 2015 Odmiana/ mieszanka Mączniak prawdziwy Rdza brunatna Rdza żółta Rynchosporioza Brunatna plamistość liści Septorioza liści Septorio za plew Fuzarioza kłosów 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Wzorzec 7,7 7,8 8,3 5,8 7,4 6,0 7,1 6,3 1 Algoso 0,2-1,0-1,0-0,1 0,6-0,7-0,5-0,9 2 Fredro 0,2-0,3-0,7-1,1-0,1 0,5 0,5-0,3 3 Palermo -1,2 0,5 0,3 0,5-0,4-0,3-0,1 0,7 4 Subito 0,2 0,2 0,7 0,2 0,3 0,3-0,5 0,4 5 Tomko 0,7 0,6 0,7 0,5-0,4 0,2 0,5 0,1 6 Alg+Fre -0,3-0,5 0,7 0,2 0,3-0,2-0,5-0,3 7 Alg+Pal -0,1-0,8 0,3-0,1 0,3-0,5-0,5-0,3 8 Alg+Sub 0,0-0,2 0,7 0,2 0,6 0,1-0,5-0,9 9 Alg+Tom 0,2-0,6 0,7-0,1 0,6-0,6-0,5-0,3 10 Fre+Pal -0,2 0,0 0,7 0,9-0,1 0,4-0,1 0,1 11 Fre+Sub 0,0-0,1 0,7 0,2-0,1 0,4-0,8-1,3 12 Fre+Tom -0,2 0,5 0,0 0,2-0,1 0,7-0,1 0,1 13 Pal+Sub -0,5-0,1 0,7 0,9-0,4 0,6-0,1 0,4 14 Pal+Tom 0,2 0,5-1,0 0,9 0,3 0,2-0,1 0,1 15 Sub+Tom 0,0 0,4 0,3 0,5-0,4 0,4-0,1 0,4 16 Alg+Fre+Pal -0,1-0,5-1,0-0,1 0,6 0,0-0,1 0,1 17 Alg+Fre+Sub -0,1 0,1 0,0-0,5 0,6 0,1-0,8-0,3 18 Alg+Fre+Tom 0,0-0,3 0,0-0,5-0,1 0,2-0,1 0,4 19 Alg+Pal+Sub 0,0-0,1-1,0-0,1 0,6-0,2-0,5 0,1 20 Alg+Pal+Tom 0,3 0,2-1,0 0,5 0,6 0,0-0,5-0,3 21 Alg+Sub+Tom 0,2 0,2 0,0 0,2 0,3-0,2-0,8-0,9 22 Fre+Pal+Sub -0,2 0,4 0,7 0,5-0,1 0,2 0,2 0,4 23 Fre+Pal+Tom 0,4 0,0 0,3 0,5 0,3 0,5-0,1-0,3 24 Fre+Sub+Tom -0,1 0,1 0,7 0,9 0,3 0,6 0,5-0,3 25 Pal+Sub+Tom 0,3 0,5 0,3 0,9-0,1 0,3-0,5-0,6 Liczba doświadczeń 3 3 1 1 1 3 1 1 Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-5)
- 9 - Tabela 7 PSZENŻYTO OZIME dobór komponentów do mieszanek. Ważniejsze cechy rolnicze odmian (odchylenia od ). Rok zbioru 2015 Odmiana/ mieszanka Wysokość roślin Wyleganie przed zbiorem Data kłoszenia Data dojrzałości pełnej cm skala 9 o liczba dni 1 2 3 4 5 Wzorzec 111 7,9 21.05 22.07 1 Algoso 7-0,6 0,0-0,5 2 Fredro 3 0,4-3,0-1,0 3 Palermo 2 0,4 1,0 0,5 4 Subito -1-1,3 1,0 0,5 5 Tomko -10 1,1 1,0 1,0 6 Alg+Fre 5-0,3-1,0-1,0 7 Alg+Pal 7 0,1 1,0 1,0 8 Alg+Sub 5-0,3 0,5 0,5 9 Alg+Tom 5 0,1 0,0 0,0 10 Fre+Pal 2-0,3-1,5-1,0 11 Fre+Sub 2-0,3-2,0 0,0 12 Fre+Tom -1 0,1-1,5-1,0 13 Pal+Sub 0 0,4 0,5 0,5 14 Pal+Tom -3 1,1 1,0 1,0 15 Sub+Tom -5 1,1 0,5 0,5 16 Alg+Fre+Pal 4 0,1-1,5-0,5 17 Alg+Fre+Sub 5-0,3-1,5-0,0 18 Alg+Fre+Tom 4 0,4-1,5 0,0 19 Alg+Pal+Sub 2 0,1 0,5 0,5 20 Alg+Pal+Tom 3 0,4 0,5 0,5 21 Alg+Sub+Tom 3 0,4 1,0 0,0 22 Fre+Pal+Sub 2 0,4-1,0 0,0 23 Fre+Pal+Tom 0 0,4-1,0 0,0 24 Fre+Sub+Tom -2 0,4-1,5 0,0 25 Pal+Sub+Tom 0 0,4 1,0 0,0 Liczba doświadczeń 3 1 3 3 Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-5)
- 10 - Tabela 8 PSZENŻYTO OZIME dobór komponentów do mieszanek. Ważniejsze cechy ziarna odmian (odchylenia od ). Rok zbioru 2015 Odmiana/ mieszanka Wilgotność ziarna przy zbiorze Masa 1000 ziaren Wyrównanie ziarna (powyżej 2,5 mm) Udział pośladu (poniżej 1,6 mm) % g % % 1 2 3 4 5 Wzorzec 12,7 45,3 97 0,3 1 Algoso -0,3 3,1 0 0,0 2 Fredro 0,2 0,8 1-0,1 3 Palermo 0,1-1,4 1-0,1 4 Subito -0,2 0,1 0 0,0 5 Tomko 0,2-2,6-1 0,1 6 Alg+Fre -0,2 2,7 0 0,0 7 Alg+Pal 0,1 0,3 0 0,0 8 Alg+Sub -0,4 1,1 0 0,0 9 Alg+Tom -0,2 0,3-1 0,1 10 Fre+Pal -0,1-0,3 0 0,0 11 Fre+Sub 0,0 0,8 0 0,0 12 Fre+Tom 0,0 1,2 0 0,0 13 Pal+Sub 0,0-1,0 0-0,1 14 Pal+Tom 0,2-1,2 0 0,0 15 Sub+Tom -0,2 0,6 0 0,0 16 Alg+Fre+Pal 0,2 1,6 0-0,1 17 Alg+Fre+Sub -0,5 0,9 1 0,0 18 Alg+Fre+Tom -0,1 1,0 0 0,1 19 Alg+Pal+Sub -0,1 1,7 0 0,0 20 Alg+Pal+Tom 0,3 0,1 1 0,1 21 Alg+Sub+Tom -0,3 1,7 0 0,1 22 Fre+Pal+Sub -0,1-0,6 0 0,1 23 Fre+Pal+Tom 0,1-1,1 0 0,1 24 Fre+Sub+Tom -0,1 0,0 0 0,1 25 Pal+Sub+Tom -0,1-0,9-1 0,1 Liczba doświadczeń 3 3 3 3 Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-5)