1 Białystok, dnia 28 września 2007 roku NAJWYśSZA IZBA KONTROLI DELEGATURA w BIAŁYMSTOKU 15-950 Białystok ul. Akademicka 4 skr. p. 9, fax: (085) 67-41-109 tel.: (085) 67-41-100 e-mail: lbi@nik.gov.pl P/07/127 LBI-410/11-1-2007 Pan Maciej Tomasz Rutkowski Dyrektor Zakładu Poprawczego w Białymstoku WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 roku o NajwyŜszej Izbie Kontroli 1, zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Białymstoku skontrolowała w Zakładzie Poprawczym w Białymstoku ( Zakładzie ) wykorzystanie w latach 2005 2007 (I półrocze) środków publicznych na finansowanie pobytu nieletnich. W związku z kontrolą, której wyniki przedstawiono w protokóle podpisanym 30 sierpnia 2007 roku, NajwyŜsza Izba Kontroli, stosownie do art. 60 ustawy o NIK, przekazuje niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie ocenia wykorzystanie środków publicznych przeznaczonych w latach 2005 I półrocze 2007 na resocjalizację nieletnich umieszczonych w Zakładzie, mimo stwierdzonych nieprawidłowości, które nie miały zasadniczego wpływu na kontrolowaną działalność. 1. W okresie objętym kontrolą na finansowanie pobytu nieletnich wydatkowano odpowiednio: 4.995,6 tys. zł w 2005 r., 5.174,2 tys. zł w 2006 r. i 2.718,4 tys. zł w I półroczu 2007 roku. Wprawdzie realizacja wydatków była zgodna z planem finansowym, to jednak w 2006 r. niewykorzystano 92,7 tys. zł, które odprowadzono na rachunek Sądu 1 Dz. U. z 2001 r. Nr 85, poz. 937 ze zm.
2 Okręgowego w Białymstoku. Przekazane do Zakładu dodatkowe środki z rezerw celowych wykorzystano w całości i zgodnie z przeznaczeniem. Badanie 177 wylosowanych dowodów księgowych na łączną kwotę 1.945,2 tys. zł, tj. 18,2 % ogólnej wartości wydatków poniesionych w okresie od 1 stycznia 2005 r. do 30 czerwca 2007 r. wykazało, Ŝe spełniały one wymogi określone w art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości 2. Dowody te rzetelnie dokumentowały wydatki, które były niezbędne dla funkcjonowania Zakładu. Środki budŝetowe wydatkowano z uwzględnieniem procedur zawartych w ustawie z dnia 29 stycznia 2004 roku Prawo zamówień publicznych 3. W strukturze wydatków największy udział miały płace i pochodne, na które wydatkowano prawie 70 % środków będących w dyspozycji Zakładu. NajwyŜsza Izba Kontroli negatywnie ocenia zatrudnianie mniejszej ilości pracowników niŝ wynikało to z limitu etatów ustalonego dla Zakładu. Niepełne zatrudnienie skutkowało obciąŝeniem pracowników dodatkową pracą w godzinach ponadwymiarowych i doraźnego zastępstwa. W efekcie w 2006 r. wystąpiła konieczność wypracowania przez kadrę pedagogiczną Zakładu dodatkowo 14.418 godzin, w tym 10.155 z tytułu doraźnego zastępstwa. Podobną sytuację odnotowano równieŝ w I półroczu 2007 r., w którym dodatkowo wypracowano 7.422 godzin, z tego 4.535 w związku z zastępstwem. Pomiędzy poszczególnymi pracownikami pedagogicznymi wystąpiły znaczne róŝnice w ilości zrealizowanych godzin. W 2006 r. przy pełnym wymiarze czasu pracy niektórzy wychowawcy Internatu dodatkowo przepracowali od 29 aŝ do 900 godzin, a praca niektórych nauczycieli w dodatkowym czasie wyniosła od 13 do 357 godzin. Podobnie w I półroczu 2007 r. w zaleŝności od osoby (w internacie i szkole) dodatkowo zrealizowano od 5 do 435 godzin. Wbrew postanowieniom 4 ust. 3 pkt 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 17 maja 2001 r. w sprawie realizowania przez nauczycieli tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć wychowawczych w porze nocnej 4, w Zakładzie nie zapewniono równomiernego obciąŝenia nauczycieli pracą w tej porze. Stwierdzono bowiem, iŝ w ciągu roku rozpiętość w obciąŝeniu nauczycieli dyŝurem nocnym wynosiła od 2 do 74 razy. Ogółem w okresie od 1.01 2006 r. do 30.06.2007 r. odbyto 1180 dyŝurów nocnych, przy czym czynność tą jednocześnie sprawowało 2 Dz. U. z 2002 r., Nr 76, poz. 694 ze zm. 3 Dz. U. z 2006 r. Nr 164, poz. 1163 ze zm. 4 Dz. U. Nr 52, poz. 550
3 2 pracowników pedagogicznych. ChociaŜ w arkuszach organizacyjnych Internatu na lata szkolne 2005/2006 i 2006/2007 nie przewidziano moŝliwości pełnienia przez dyrektora, wicedyrektora i kierownika internatu dyŝurów, to jednak osoby te w okresie tym dyŝurowały aŝ 200 razy. Ponadto Pan Dyrektor realizował godziny ponadwymiarowe w porze nocnej, pomimo zakazu wynikającego z 7 ust. 6 zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 4 kwietnia 2006 r. w sprawie zasad rozliczania tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć, zasad udzielania i rozmiaru zniŝek, przyznawania zwolnień od obowiązku realizacji zajęć oraz tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć nauczycieli zatrudnionych w zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich i rodzinnych ośrodkach diagnostyczno konsultacyjnych 5. 2. Zrealizowane w badanym okresie dochody budŝetowe w łącznej wysokości 31,1 tys. zł, były prawidłowo księgowane i odprowadzane na rachunek budŝetu państwa, z zachowaniem terminów określonych w 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 29 czerwca 2006 roku w sprawie szczegółowego sposobu wykonania budŝetu państwa 6. 3. Obowiązujący w Zakładzie system rachunkowości i kontroli wewnętrznej spełniał wymagania wynikające z art. 17 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 roku o finansach publicznych 7 oraz art. 10 ustawy o rachunkowości. Komputerowy system finansowo-księgowy funkcjonujący w Zakładzie zapewniał automatyczną kontrolę zapisów księgowych w zakresie ich poprawności rachunkowej i ciągłości numeracji. Przeprowadzony przegląd analityczny ksiąg rachunkowych Zakładu (za 2006 rok i I półrocze 2007 roku) oraz analiza zakwalifikowanych do badania kontrolnego zapisów księgowych, nie wykazały przypadków: niewłaściwego okresu księgowania (wpływających na sprawozdawczość bieŝącą lub roczną), błędnej interpretacji dat, błędnej sekwencji dat, braku ciągłości zapisów w dzienniku. Nie mniej jednak funkcjonujący w 2006 r. w Zakładzie program księgowy nie rejestrował daty operacji gospodarczej, tj. elementu wymaganego art. 23 ust. 2 pkt 1 ustawy o rachunkowości. Rzetelnie i w terminie określonym w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 27 czerwca 2006 roku w sprawie sprawozdawczości budŝetowej 8 zostały sporządzone 5 Dz. Urz. Nr 3, poz. 76 6 Dz. U. Nr 116, poz. 784 ze zm. 7 Dz. U. Nr 249, poz. 2104 ze zm. 8 Dz. U. Nr 115, poz. 781
4 roczne i półroczne sprawozdania finansowe, a wykazane w nich dane wynikały z ewidencji księgowej. 4. W ocenie NajwyŜszej Izby Kontroli środki jakimi Zakład dysponował gwarantowały wychowankom odpowiednie warunki pobytu, w tym moŝliwość kontynuowania nauki (w zaleŝności od etapu swojej edukacji), wykonywania praktyk religijnych. Na pozytywną ocenę zasługuje takŝe świadczona w Zakładzie opieka zdrowotna przez 3 lekarzy i 3 pielęgniarki oraz warunki bytowe. Na ogół prawidłowe było teŝ wyŝywienie wychowanków, chociaŝ w 3 przypadkach spośród 13 kontroli, Państwowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Białymstoku zakwestionowała zbyt duŝą podaŝ produktów bogatych w Ŝelazo, a za małą w wapń oraz nadmierną kaloryczność potraw. Odpowiednie było takŝe zabezpieczenie w ubrania i środki higieny osobistej. Zakład dbał takŝe o organizowanie wychowankom czasu wolnego i wypoczynku w dniach wolnych od nauki. Na ogół prawidłowo wypłacano kieszonkowe dla wychowanków wydatkowując w 2006 r. 16.269 zł i w I półroczu 2007 r. 8.488 złotych. Regulamin przyznawania kieszonkowego wychowankom spełniał wymogi zawarte w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 października 2001 roku w sprawie zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich 9. Stwierdzono jednak, Ŝe wbrew unormowaniom 71 ust. 1 pkt 7 powyŝszego rozporządzenia dyrektor Zakładu w 2006 r. nieregulaminowo ukarał 5 wychowanków, wstrzymując im wypłatę kieszonkowego przez okres od 1 do 3 miesięcy. Przeprowadzone w trakcie kontroli oględziny wykazały, Ŝe stan techniczny pomieszczeń Zakładu (remontowanych i odnawianych głównie przez wychowanków) oraz ich wyposaŝenie był dobry i zapewniał bezpieczeństwo przebywającym tam osobom. Nie dopełniono jednak obowiązku określonego w ustawie z dnia 7 lipca 1994 roku Prawo budowlane 10, w zakresie przeprowadzania corocznych kontroli stanu technicznego elementów budynku, co stanowiło naruszenie art. 62 ust. 1 pkt 1 lit. a tej ustawy. Ponadto jeden obiekt nie posiadał załoŝonej ksiąŝki obiektu budowlanego, wymaganej art. 64 ust. 1 Prawa budowlanego, a pozostałe 4 ksiąŝki były prowadzone, z naruszeniem obowiązującego do 10 lipca 2003 r. rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 19 października 1998 r. w sprawie ksiąŝki obiektu budowlanego 11, w związku z 7 obowiązującego od 11 lipca 2003 r. rozporządzenia Ministra 9 Dz. U. Nr 124, poz. 1359, 10 Dz. U. z 2006 r. Nr 156, 1118 ze zm., zwanej dalej Prawem budowlanym 11 Dz. U. Nr 135, poz. 882.
5 Infrastruktury z 3 lipca 2003 r. w sprawie ksiąŝki obiektu budowlanego 12. W ksiąŝkach brakowało głównie wpisów obejmujących ostatnie protokoły z badań przewodów kominowych oraz przeprowadzonych remontów, wymaganych 5 ust. 1 pkt 4 cytowanego rozporządzenia. Przedstawiając powyŝszą ocenę i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o: 1. Wyeliminowanie stosowania kar nieregulaminowych w formie wstrzymania wychowankom wypłat kieszonkowego. 2. Podjęcie działań organizacyjnych w celu ograniczenia liczby godzin ponadwymiarowych oraz zapewnienia równomiernego obciąŝenia nauczycieli pracą w porze nocnej. 3. Przestrzeganie zakazu realizowania przez dyrektora Zakładu godzin ponadwymiarowych w porze nocnej wprowadzonego zarządzeniem Ministra Sprawiedliwości z 4 kwietnia 2006 roku. 4. Dopełnienie obowiązku określonego w art. 62 ust. 1 pkt 1 lit a Prawa budowlanego w zakresie corocznego kontrolowania stanu technicznego elementów budynku i instalacji. 5. ZałoŜenie ksiąŝki obiektu budowlanego, zgodnie z wymogami art. 64 ust. 1 Prawa budowlanego oraz prowadzenie tej dokumentacji według zasad ustalonych w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 roku. NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Białymstoku, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, zwraca się do Pana Dyrektora o przedstawienie w terminie 14 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wniosków bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub przyczynach niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust.1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego przysługuje Panu prawo zgłoszenia na piśmie do dyrektora Delegatury NIK w Białymstoku umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. 12 Dz. U. Nr 120, poz. 1134.
6 W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o której wyŝej mowa, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK. Dyrektor Delegatury NajwyŜszej Izby Kontroli Z up. Agata Katarzyna Ciupa p.o. WICEDYREKTORA