PIERWSZY DZIEŃ W PRZEDSZKOLU czyli pozytywna adaptacja Chwila, z którą dziecko rozpoczyna edukację przedszkolną, jest zawsze momentem trudnym zarówno dla niego samego, jego rodziców, jak i nauczycieli. Zdarza się, że już dzieci 2,5 letnie zostają zapisane do przedszkola; jednak równocześnie także wielu 6-latków, które dotąd nie uczęszczały do żadnej placówki, rozpoczyna roczne przygotowanie przedszkolne. Warto pamiętać, że dla każdego malucha jest to czas całkowitej zmiany dotychczasowych przyzwyczajeń, który może się wiązać z utratą poczucia bezpieczeństwa i komfortu psychicznego. Przechodząc przez przedszkolny próg, dziecko rozpoczyna jeden z najważniejszych etapów swojego życia, a udana adaptacja jest podstawą prawidłowego rozwoju od najmłodszych lat. Nie należy jednak zapominać, że przystosowanie się do nowego środowiska jest procesem, na który składa się kilka etapów. PRZED PIERWSZYM DZWONKIEM Aby pierwszy krok przez przedszkolny próg nie kojarzył się dziecku z przeżyciem negatywnym, warto przygotować malucha i jego rodzinę na ten moment. Jednym z dwóch podstawowych zadań jest zaproszenie rodziców na zebranie informacyjne, na którym będą mogli zapoznać się m.in. z personelem przedszkola i dyrektorem placówki oraz zasadami i regulaminami, a także programem pracy dydaktyczno-wychowawczej przedszkola. Podczas spotkania warto udzielić rodzicom kilku rad, które znacznie ułatwią ich dzieciom proces adaptacji: przedstawić kryteria wzajemnej współpracy, które będą stanowiły podłoże do wypracowania pozytywnych kontaktów i współdziałania w toku wspomagania rozwoju ich dziecka, od pierwszej chwili tworzyć podstawy do wzajemnego zrozumienia problemów, budowania atmosfery zaufania, radości i akceptacji, wspólnie określić zakres jednolitych działań, ułatwiających dziecku wejście w nieznane środowisko. Wbrew pozorom najbardziej błahe dla dorosłego kwestie, jak możliwość przyniesienia przez dziecko własnej zabawki do przedszkola czy posiadanie stroju na gimnastykę, może okazać się dla malucha kluczem do pozytywnego przystosowania się do nowych warunków. 1
Drugim istotnym krokiem adaptacji jest zorganizowanie dni adaptacyjnych, na które zostaną zaproszone wszystkie nowoprzyjęte do placówki dzieci wraz z opiekunami. Warto na tym etapie pamiętać o kwestiach takich, jak: dokładne zaplanowanie zajęć oraz właściwe przygotowanie się do ich przeprowadzenia, działanie związane z poznaniem budynku oraz terenu przedszkolnego, a także rytuałów obowiązujących w placówce, wprowadzenie postaci przewodniej, np. maskotki gwiazdki dołączonej do zestawu Kuferek trzylatka lub misia z Kuferka czterolatka, która zaprosi dzieci do wspólnej zabawy, a od września stanowić będzie element porządkujący zajęcia. Zebranie informacyjne z rodzicami wraz z udzieleniem im kilku wskazówek oraz gruntownie zaplanowane i właściwie przeprowadzone dni adaptacyjne stanowią fundament w procesie przygotowania malucha do chwili, gdy będzie on przekraczać próg przedszkolny. PIERWSZY DZIEŃ WIELKI DZIEŃ Mając za sobą etap włączenia rodziny w proces adaptacji dziecka do nowego środowiska oraz zapoznania malucha z otoczeniem, pierwszy dzień w przedszkolu staje się momentem: wprowadzenia jasnych i spójnych zasad, których realizacja kontynuowana będzie przez cały okres pobytu malca w placówce - przestrzeganie reguł ma szczególne znaczenie nie tylko ze względu na komfort psychiczny wychowawcy i podopiecznych, ale przede wszystkim jest ważne dla utrzymania porządku i bezpieczeństwa, rozpoczęcia konsekwentnego przestrzegania rytuałów, z którymi dzieci zapoznały się podczas dni adaptacyjnych (m.in. serdecznym witaniem się z każdym dzieckiem, stosowaniem zwrotów grzecznościowych, przestrzeganiem ciszy podczas poobiedniego odpoczynku, itp.), co ułatwi szybkie dostosowanie się do nowej sytuacji, rozpoczęcia oswajania przestrzeni przedszkolnej i nawiązania pozytywnych relacji w grupie przez zabawy integracyjne, tematyczne, konstrukcyjne, gry ruchowe. 2
Od pierwszego dnia zajęć należy pamiętać, że proces adaptacji nie ogranicza się do tygodnia czy miesiąca uczęszczania malucha do przedszkola. Jego przebieg i efekty zależą przede wszystkim od doświadczeń dziecka, jakie czerpie ze swego rodzinnego środowiska oraz działań wychowawców, jakie podejmują oni w celu socjalizowania malca z grupą. Dobre przystosowanie się do nowych warunków świadczy o wykorzystaniu przez nie szans rozwojowych i jest podłożem pod późniejsze sukcesy edukacyjne. Życzę Państwu wiele radości w pracy z dziećmi. mgr Monika Jasińska-Fidor nauczyciel wychowania przedszkolnego, logopeda 3
Autorka: Monika Jasińska-Fidor SCENARIUSZ PIERWSZY DZIEŃ W PRZEDSZKOLU Wiek: 3-4 latki Zapis w dzienniku: Zabawy swobodne w kącikach tematycznych poznawanie przez dziecko nowego otoczenia. Zabawy na powitanie odpowiadanie ustalonym gestem, przedstawianie się. Taniec integracyjny Balonik. Zabawa integracyjno-porządkowa: Iskierka przyjaźni. Zaproszenie pluszowego misia i wycieczka po przedszkolu zapoznanie z pomieszczeniami przedszkolnymi i personelem. Zabawa naśladowcza Myjemy ręce. Zapoznanie z zasadami zachowania na terenie przedszkolnym. Zabawy swobodne na terenie przedszkola. Zabawy chustą animacyjną. Zabawy w imiona utrwalanie imion. Cele główne: nawiązanie kontaktu z dziećmi poznanie ich imion, integrowanie grupy, tworzenie radosnej, serdecznej atmosfery, uczestniczenie w zabawach organizowanych przez nauczyciela, eliminowanie stresu związanego z rozpoczęciem edukacji przedszkolnej i nowym otoczeniem, zapoznanie z pomieszczeniami przedszkolnymi i personelem, wprowadzenie zasad bezpieczeństwa podczas zabawy na terenie przedszkolnym. Cele szczegółowe: Dziecko: przedstawia swoje imię, wykonuje proste polecenia, współdziała w grupie, pokonuje nieśmiałość, poczucie lęku i niepewność, uczestniczy w grach i zabawach ruchowych, naśladuje ruchy nauczyciela, imitując czynność mycia rąk, 4
wie, gdzie znajduje się jego szafka ubraniowa i podejmuje próbę przygotowania się do wyjścia na teren przedszkolny, zna zasady przebywania na terenie przedszkolnym, nawiązuje nowe kontakty i przyjaźnie z innymi dziećmi, zwraca się o pomoc do personelu przedszkola, swobodnie bawi się w sali. Metody: zabawy swobodne, zabawa na powitanie, taniec integracyjny, ćwiczenie pamięci, zabawa naśladowcza, pogadanka, rozmowa kierowana, zabawy na terenie, zabawy z chustą animacyjną. Formy: indywidualna, grupowa. Pomoce: pluszowa gwiazdka z Kuferka trzylatka, pacynka misia z Kuferka czterolatka (pakiet dla nauczyciela), naklejki do zapisywania imion, flamaster, chusta animacyjna. Przebieg zajęć: I Zabawy swobodne w kącikach tematycznych poznawanie przez dziecko nowego otoczenia. Zabawa na powitanie. Dzieci siadają w kręgu, nauczyciel prosi, aby pomachały ręką te dzieci, które: - wyspały się dzisiaj, - zjadły pyszne śniadanie, - przyszły do przedszkola, - podoba się przedszkole, itp. Imiona. Nauczyciel trzyma w ręku pluszową gwiazdkę z Kuferka trzylatka. Wypowiada swoje imię i podaje gwiazdkę dziecku po swojej lewej stronie. Dziecko wypowiada swoje imię i podaje dalej zabawkę. Kiedy pluszak wróci do nauczyciela, ten przy pomocy dzieci stara się przypomnieć sobie imię każdego z nich (po tej zabawie należy maluchom przypiąć naklejki z imionami, co ułatwi nauczycielowi ich naukę i będzie pomocne w kolejnej części dnia). Taniec integracyjny Balonik. Dzieci chwytają się za ręce i wymawiając znany wierszyk, rozszerzają krąg: Baloniku nasz malutki rośnij duży okrąglutki. Balon rośnie, że aż strach; przebrał miarę, no i bach! (na słowo bach balon się przerywa). 5
II Zabawa integracyjno-porządkowa Iskierka przyjaźni. Stojąc w kole, dzieci trzymają się za ręce i przekazują sobie uścisk dłoni. Rozpoczyna nauczyciel słowami: Iskierkę przyjaźni puszczam w krąg, niech wróci ona do moich rąk. Nauczyciel zaprasza do przedszkola gościa pluszowego misia z pakietu dla nauczyciela Kuferek czterolatka (zakłada na dłoń pacynkę, którą dzieci powinny poznać podczas dni adaptacyjnych ważne, aby maluchy tę zabawkę widziały tylko podczas zajęć; nie może być ona częścią wystroju sali ani przedmiotem, którym dzieci bawią się w ciągu dnia). Miś wita się z każdym dzieckiem, wymawiając jego imię i podając łapkę. Następnie pacynka zaprasza do wspólnej wycieczki po czarodziejskiej krainie przedszkola. Wycieczka do łazienki. Miś prowadzi dzieci do łazienki ważne, aby wszystkie się tam zmieściły. Objaśnia, co to za miejsce i co się tu robi. Zabawa naśladowcza - Myjemy ręce. Miś pokazuje dzieciom, jak należy właściwie umyć ręce, a maluchy powtarzają jego ruchy: - nabieranie mydła, - namydlanie dłoni, - spłukiwanie rąk wodą, - otrzepywanie rąk z nadmiaru wody nad umywalką, - osuszanie dłoni ręcznikiem. Wycieczka do szatni. Miś prowadzi dzieci do szatni. Pyta dzieci, co to za miejsce chętne maluchy udzielają odpowiedzi, do czego służy szatnia. Następnie prosi, aby dzieci przykleiły swoje naklejki z imionami na szafeczki ubraniowe, które wybrały sobie rano, przychodząc do przedszkola. Maluchy przygotowują się do wyjścia na teren przedszkolny. Podczas wychodzenia z budynku miś może zwrócić uwagę na inne miejsca, np. gabinet pani dyrektor lub kuchnię. Wycieczka na teren przedszkolny. Miś prosi dzieci, aby ustawiły się w parach. Wprowadza zasady bezpieczeństwa obowiązujące podczas spaceru w parach i prowadzi dzieci na teren przedszkolny. Miś przedstawia obiekty służące do zabawy i informuje, jak właściwie z nich korzystać (może zaprezentować). Następnie żegna się z dziećmi, życzy im udanej zabawy i prosi o zachowanie ostrożności. Swobodne zabawy na terenie przedszkolnym. 6
III Zabawy z chustą animacyjną: Calineczka jedno dziecko siada na środku chusty, pozostałe dzieci chwytają jej brzegi. Dzieci okrążają chustę tak, żeby zawinęła się pod Calineczką na hasło nauczyciela mocno ciągną chustę tak, by Calineczka odkręciła się jak na karuzeli. Rybak i rybka dzieci stoją dookoła chusty, falując nią. Na środku chusty siedzi rybak, pod chustą porusza się rybka. Rybak musi złapać rybkę bez opuszczenia środka chusty. Kolory nauczyciel wypowiada nazwę koloru znajdującego się na chuście. Dzieci dotykają tego koloru. Zabawa w imiona utrwalanie imion. Dzieci siadają w kręgu na chuście, nauczyciel siada na środku chusty. Wymienia imię dziecka, z którym zamienia się miejscem. Teraz dziecko siedzące na środku chusty wymienia imię kolejnego malca, który zajmuje jego miejsce, itd. Zabawy swobodne w sali oswajanie się z nowym miejscem, nawiązywanie przyjaźni. 7
Autorka: Monika Jasińska-Fidor SCENARIUSZ PIERWSZY DZIEŃ W PRZEDSZKOLU Wiek: 5-6 latki Zapis w dzienniku: Zabawy swobodne w kącikach tematycznych poznawanie przez dziecko nowego otoczenia. Zabawa na powitanie Imię i gest wdrażanie do autoprezentacji. Zabawa integracyjna Miejsce po mojej prawej stronie jest wolne utrwalenie imion. Taniec integracyjny: Ojciec Wirgiliusz. Zabawa integracyjno-porządkowa Iskierka przyjaźni. Rozmowa kierowana - Kodeks grupowy ustalenie zasad zachowania w przedszkolu. Podpisy praca plastyczna. Zabawy z chustą animacyjną. Naklejki z imionami ćwiczenie rozpoznawania zapisu swojego imienia. Wycieczka po przedszkolu. Wycieczka na teren przedszkolny wprowadzenie zasad bezpieczeństwa na terenie. Swobodne zabawy na terenie przedszkolnym. Cele główne: nawiązanie kontaktu z dziećmi poznanie ich imion, integrowanie grupy, wytworzenie radosnej, serdecznej atmosfery, uczestniczenie w zabawach organizowanych przez nauczyciela, stworzenie kodeksu zasad zachowania w przedszkolu, eliminowanie stresu związanego z rozpoczęciem edukacji przedszkolnej i nowym otoczeniem, zapoznanie z pomieszczeniami przedszkolnymi i personelem, wprowadzenie zasad bezpieczeństwa podczas zabawy na terenie przedszkolnym. Cele szczegółowe: Dziecko: potrafi się przedstawić imieniem i gestem, rozpoznaje zapis swojego imienia na podstawie wzoru, wykonuje proste polecenia, współdziała w grupie, pokonuje nieśmiałość, poczucie lęku i niepewność, uczestniczy w grach i zabawach ruchowych, 8
zna zasady obowiązujące w przedszkolu, nawiązuje nowe kontakty i przyjaźnie z innymi dziećmi, zwraca się o pomoc do personelu przedszkola, swobodnie bawi się w sali, wie, gdzie znajdują się jego osobiste rzeczy, które oznacza napisem, zna zasady przebywania w na terenie przedszkolnym. Metody: zabawy swobodne, zabawa na powitanie, zabawa integracyjna, taniec integracyjny, rozmowa kierowana, praca plastyczna, ćwiczenia wzrokowe, zabawy na terenie, zabawy z chustą animacyjną. Formy: indywidualna, grupowa. Pomoce: brystol, flamaster, farby plakatowe, kuwetki, naklejki z imionami, chusta animacyjna. Przebieg zajęć: I Zabawy swobodne w kącikach tematycznych poznawanie przez dziecko nowego otoczenia. Zabawa na powitanie Imię i gest. Dzieci siadają w kręgu, nauczyciel wypowiada swoje imię i pokazuje gest, a zadaniem dzieci jest powtórzenie imienia i gestu. Następnie w ten sposób przedstawiają się wszystkie dzieci po kolei, a grupa naśladuje ruch i wypowiada imię. Zabawa integracyjna utrwalająca imiona Miejsce po mojej prawej stronie jest wolne. Nauczyciel siedzi z dziećmi w kręgu, po jego prawej stronie jest wolne miejsce. Wypowiada słowa: Miejsce po mojej prawej stronie jest wolne i zapraszam tu (wypowiada imię jednego z dzieci) do mnie. Wybrane dziecko zajmuje wolne miejsce, a osoba, która po swojej prawej stronie ma teraz wolne miejsce wypowiada tę sama formułę. Taniec integracyjny Ojciec Wirgiliusz. Dzieci chodzą dokoła sali, śpiewając znaną piosenkę: Ojciec Wirgiliusz uczył dzieci swoje, a miał ich wszystkich sto dwadzieścia troje. Na środku sali stoi jedno dziecko, po zaśpiewaniu piosenki prezentuje jakiś ruch, które pozostałe dzieci powtarzają. Potem następuje zmiana osoby stojącej w środku i zabawa rozpoczyna się od nowa. 9
II Zabawa integracyjno-porządkowa Iskierka przyjaźni. Stojąc w kole, dzieci trzymają się za ręce i przekazują sobie uścisk dłoni. Rozpoczyna nauczyciel słowami: Iskierkę przyjaźni puszczam w krąg, niech wróci ona do moich rąk. Rozmowa kierowana - Kodeks grupowy. Nauczyciel wyjaśnia, że przedszkole jest miejscem, w którym obowiązują pewne zasady. Pyta dzieci, jak należy zachowywać się w przedszkolu. Na podstawie wypowiedz formułuje zasady, które zapisuje na brystolu w formie Kodeksu grupy (UWAGA: zasad nie powinno być więcej niż pięć, nie mogą być tworzone przez zaprzeczenie, np. Nie wychodzimy z sali bez pytania ; zasady muszą być dla dzieci czytelne i zrozumiałe). Praca plastyczna Podpisy. Po spisaniu zasad kodeksu, dzieci zostawiają na nim swój podpis w formie odcisku dłoni pomalowanej farbą plakatową, który nauczyciel podpisuje imieniem dziecka w formie, jaką sobie dziecko wybierze, np. Marysia, a nie Maria (UWAGA: nauczyciel też zostawia swój podpis). Uroczyste zawieszenie kodeksu w widocznym miejscu, odczytanie wspólnie sformułowanych zasad zachowania w przedszkolu. Zabawy z chustą animacyjną: Calineczka jedno dziecko siada na środku chusty, pozostałe dzieci chwytają jej brzegi. Dzieci okrążają chustę tak, żeby zawinęła się pod Calineczką na hasło mocno ciągną chustę tak, by Calineczka odkręciła się jak na karuzeli. Rybak i rybka dzieci stoją dookoła chusty, falując nią. Na środku chusty siedzi rybak, pod chustą porusza się rybka. Rybak musi złapać rybkę bez opuszczenia środka chusty. Kolory nauczyciel wypowiada nazwę koloru znajdującego się na chuście. Dzieci dotykają tego koloru. Traf w okienko dzieci trzymają brzegi chusty, nauczyciel rzuca na chustę mały przedmiot, np. piłeczkę. Dzieci mają tak manipulować chustą, by piłka z niej nie spadła, a wleciała przez dziurkę do jej środka. Ćwiczenie rozpoznawania zapisu swojego imienia Naklejki z imionami. Nauczyciel rozdaje każdemu dziecku po jednej naklejce z jego imieniem, a następnie kładzie na środku dywanu więcej takich naklejek. Na podstawie wzoru dzieci odszukują wszystkie naklejki ze swoim imieniem. Wycieczka po przedszkolu. Dzieci z naklejkami w dłoniach odwiedzają: Łazienkę naklejają naklejkę ze swoim imieniem na kubeczek, szczoteczkę do zębów, w miejsce, gdzie wisi ich ręczniczek, Stoliki w sali dzieci naklejają naklejkę na oparcie krzesełka, które wybrały sobie do spożywania posiłków i wykonywania prac, 10
Półeczki w sali dzieci naklejają naklejkę na półeczkę lub inne miejsce, gdzie przechowywane będą karty prac dzieci, Szatnię dzieci naklejają naklejkę na worek i szafeczkę, w której znajdują się ich ubrania. Podziękowanie za wspólną wycieczkę. Zaproszenie do swobodnej zabawy w kącikach tematycznych. III Zabawy swobodne w sali oswajanie się z nowym miejscem, nawiązywanie przyjaźni. Wycieczka na teren przedszkolny. Nauczyciel prosi dzieci, aby ustawiły się w parach. Wprowadza zasady bezpieczeństwa obowiązujące podczas spaceru w parach i prowadzi dzieci na teren przedszkolny. Przedstawia obiekty służące do zabawy i informuje, jak właściwie z nich korzystać. Życzy udanej zabawy i prosi o zachowanie ostrożności. Swobodne zabawy na terenie przedszkolnym. 11