RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 199710 (21) Numer zgłoszenia: 368559 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 30.03.2001 (86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: 30.03.2001, PCT/IN01/00072 (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego: 10.10.2002, WO02/078461 PCT Gazette nr 41/02 (51) Int.Cl. A23J 3/34 (2006.01) Opis patentowy przedrukowano ze względu na zauważone błędy (54) Sposób otrzymywania wysokobiałkowego hydrolizatu (73) Uprawniony z patentu: COUNCIL OF SCIENTIFIC AND INDUSTRIAL RESEARCH,New Delhi,IN (43) Zgłoszenie ogłoszono: 04.04.2005 BUP 07/05 (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: 31.10.2008 WUP 10/08 (72) Twórca(y) wynalazku: Radha Cheruppanpullil,Mysore,IN Ramesh Kumar Parigi,Mysore,IN Prakash Vishweshwaraiah,Mysore,IN (74) Pełnomocnik: Edward Buczyński, POLSERVICE, Kancelaria Rzeczników Patentowych Sp. z o.o. (57) Obecny wynalazek dotyczy ulepszonego sposobu otrzymywania wysokobiałkowej dietetycznej żywności zawierającej optymalną odżywczą kompozycję aminokwasów. Nowość sposobu jest w etapie wytwarzania optymalnie zmieszanej mąki z różnymi mąkami z nasion oleistych przez hydrolizowanie białek stosując kolejne i specyficzne reakcje enzymatyczne do uzyskania końcowego produktu mającego wymagana optymalną odżywczą kompozycję aminokwasów i wysoką jakość białek. PL 199710 B1
2 PL 199 710 B1 Opis wynalazku Zakres wynalazku Przedmiotem niniejszego wynalazku jest sposób otrzymywania wysokobiałkowego hydrolizatu. Tło wynalazku Białka z nasion oleistych są potencjalnie ważnym źródłem ludzkiego białka pokarmowego na świecie. Zastosowanie białka z nasion oleistych jako takiego jest ograniczone ze względu na jego słabą rozpuszczalność w wodzie, obecność nieodżywczych czynników, słabą strawność, itp. Po usuwaniu oleju, białko obecne w odtłuszczonym placku denaturuje się termicznie, a więc nie można go bezpośrednio ekstrahować. Zatem proteoliza jest atrakcyjnym podejściem do odzyskiwania białka z placka w postaci rozpuszczalnej i daje preparat wysokobiałkowy odpowiedni do białkowego wzmacniania różnorodnych środków spożywczych. Również enzymatyczna hydroliza jest atrakcyjnym sposobem uzyskiwania lepszych funkcjonalnych właściwości białek spożywczych bez szkodzenia ich wartości odżywczej. Nasiona oleiste, takie jak orzechy ziemne, sezam, soja, zawierają duże ilości wysokiej jakości białka i są wykorzystywane jako doskonałe źródło opartego na roślinach białka. Izolat z białek jest przydatny jako dodatek wzbogacający żywność. Podczas ostatniej dekady wykorzystanie białka roślinnego, zwłaszcza z soi i orzechów ziemnych wzrosło ogromnie przede wszystkim z powodów odżywczych i ekonomicznych. Odnośnikiem jest publikacja Tsumury i in. (2000), opis patentowy Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 6022702, (Fuji Oil Company Limited), w którym opisano proces wytwarzania hydrolizatu białka sojowego z niską zawartością glicyniny. W powyższym odnośniku wodną zawiesinę izolatu soi hydrolizuje się pepsyną w stężeniu od około 0,001% do około 0,5% wagowego izolatu przy ph w zakresie od około 1,0 do około 2,8 i w temperaturze w zakresie 20-50 C z wytworzeniem hydrolizatu białka. Proteolityczny enzym użyty w procesie (pepsyna) selektywnie rozkłada glicyninę w białku sojowym. Hydrolizę przeprowadza się przy kwasowym ph. Wadami w takiej hydrolizie jest to, że podczas zobojętniania kwasowych hydrolizatów wskutek tworzenia soli, pojawia się słony smak i osad po dodaniu do kwaśnych napojów. Odnośnikiem są będące przedmiotem postępowania indyjskie zgłoszenia patentowe nr 1355/Del/99 i 1347/Del/2000, w których przyjęto podobne podejście, jednakże proces głównie ograniczał się do pojedynczego źródła surowej substancji, soi. Odnośnikiem jest publikacja Chervana, i in. (1984) opis patentowy Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 4443540 (University of Illinois Foundation), w którym opisano sposób wytwarzania hydrolizatów białka, przez enzymatyczną hydrolizę i odzyskiwanie materiału białkowego o niskiej masie cząsteczkowej przez ultrafiltrację. W powyższym odnośniku, wydzielone białko sojowe hydrolizuje się stosując alkaliczną proteazę (pronazę) w temperaturze 25-60 C, ph 7,0-9,0. Zhydrolizowany materiał białkowy poddaje się filtracji kolejno przez serię dobranych membran z pustych włókien dla podzielenia na frakcję hydrolizatu białkowego o wyższej średniej masie cząsteczkowej i frakcję hydrolizatu białkowego o niższej średniej masie cząsteczkowej. Wadami w takiej hydrolizie jest to, że jeśli zakres reakcji nie jest kontrolowany starannie, może powstać niewłaściwy smak lub gorycz. Odnośnikiem jest publikacja Hamma, D. J, (1993), opis patentowy Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 5180597, (CPC International Inc.), w którym opisano proces hydrolizy białka roślinnego z polepszonym smakiem, które nie zawiera wykrywalnych ilości monochlorodihydroksypropanolu. W powyższym odnośniku, gluten pszenicy hydrolizuje się stosując Prozyme 6 (grzybową proteazę) w temperaturze 40-50 C, ph 6,5-7,0, stężeniu enzymu 0,1-2,0% substratu przez czas 4 godzin. Hydrolizowane białko traktuje się gazowym HCl dla deamidowania przed dodaniem kwasu dla dezaktywacji enzymu. Wadami w takiej hydrolizie jest to, że może prowadzić do racemizacji aminokwasów i dodanie kwasu może zwiększyć zawartość soli w produkcie. Odnośnikiem jest publikacja Erstera, J. H. (1991), opis patentowy Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 5077062, (Excelpro Inc., Los Angeles, CA, USA), w którym opisano zawierający mało sodu, mało glutaminianu monosodowego hydrolizat sojowy wytworzony z materiału sojowego takiego jak mąka sojowa, mączka sojowa lub grys sojowy, z użyciem proteazy grzybów w wodzie. Hydrolizę prowadzi się w nieobecności kwasu lub zasady w temperaturze 90 C przez 2 godziny. Po dezaktywacji enzymu i odwodnieniu mieszaniny, powstały hydrolizat zawiera po między 45 i 55% wagowych enzymatycznie hydrolizowanego opartego na soi białka ze średnią masą cząsteczkową 670000 ± 50000. Użyta grzybowa proteaza jest różna od enzymu użytego w niniejszym wynalazku. Takie jednoenzymowe
PL 199 710 B1 3 systemy mogą prawdopodobnie spowodować powstanie gorzkich peptydów i proces zużywa dużo energii wskutek użytej wysokiej temperatury (90 C). Odnośnikiem jest publikacja Satoha i in., (1988) opis patentowy Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 4757007, (Nisshin Oil Mills, Tokyo, Japonia), w którym opisano sposób wytwarzania dwu hydrolizowanych produktów z użyciem proteazy z białka sojowego. Białko sojowe hydrolizuje się papainą lub pepsyną po strąceniu alkoholem. Wadą procesu jest to, że obejmuje rozdzielanie mieszaniny zhydrolizowanych produktów. Hydrolizę prowadzi się stosując papainę lub pepsynę. Zakwaszanie prowadzi się dla obniżenia ph do 2,5-5,0 dla oddzielenia dwu rodzajów hydrolizatów, które mogą prowadzić do zwiększenia zawartości soli. Odnośnikiem jest publikacja Cipollo, K. L. i Wagnera, T. J., (1987) europejski opis patentowy nr 0148600 B1, Ralston Purina Co., w którym opisano proces odnoszący się do wytwarzania hydrolizowanego białka z izolatu białka po strumieniowym ogrzewaniu lub dynamicznym ogrzewaniu w temperaturze 104 C przez kilka sekund i późniejszym ochłodzeniu w komorze próżniowej przed hydrolizą, z użyciem bromelainy. Białko strącano w jego izoelektrycznym punkcie z wodnego ekstraktu materiału przed hydrolizą. Wadą procesu jest to, że substrat, izolat białka, jest kosztowny. Proces jest wieloetapowym procesem, kosztownym energetycznie. Proces potrzebuje ponadto urządzeń, takich jak podgrzewacz strumieniowy i komora próżniowa. Odnośnikiem jest publikacja Parkera, D. M. i Pawletta, D. (1987) europejski opis patentowy nr 0223560 A2, Imperial Biotechnology Ltd., w którym sposób opisuje rozdzielanie hydrolizatów białka ze smakami mięsa i sera, z białkowych źródeł (np. obejmujących soję, gluten, serwatkę, kazeinę, hemoglobinę, drożdże, zboża lub białka bakterii) przez krokową hydrolizę stosując endopeptydazę, a następnie aminopeptydazę ze Streptococcus lactus. Wadą procesu jest to, że jest procesem wieloetapowym. Odnośnikiem jest publikacja Lee, (1986) europejski opis patentowy nr 0087246 B1, Staffer Chemical Co., w którym opisano proces hydrolizy soi, glutenu pszenicy i nasion bawełny stosując grzybową proteazę z Aspergillus i pankreatynę (trypsynę, chymotrypsynę A, B i C, elastazę i karboksypeptydazę A i B). Aktywowany węgiel stosuje się do traktowania hydrolizatu, który stosuje się jako dodatek spożywczy. Wadą procesu jest to, że obejmuje wiele etapów. Odnośnikiem jest publikacja Boyce, C. O. L. i in., (1986) europejski opis patentowy nr 0187048 A2, NOVO Industries A/S, w którym opisano proces wytwarzania hydrolizatu białka sojowego z 0,25 do 2,5% stopniem hydrolizy (DH) stosując podpuszczkę bakteryjną (Mucom miehei), i do stosowania jako substytut białka jaja. Enzym użytym w tym procesie jest inny i daje niski stopień hydrolizy białka sojowego. Odnośnikiem jest publikacja Olsena, H. S. (1981), brytyjski opis patentowy nr 2053228A, w którym opisano sposób wytwarzania hydrolizatu białka sojowego z częściowo odtłuszczonego materiału sojowego przez hydrolizę proteolitycznym enzymem. Wadą procesu jest to, że dzięki częściowemu odtłuszczeniu mąki sojowej, pozostały olej styka się z fazą białkową, co może prowadzić do niewłaściwego smaku. Odnośnikiem jest publikacja Olsena, H. S. (1981), opis patentowy Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 4324805, w którym opisano sposób wytwarzania hydrolizatu białka sojowego i oleju z częściowego odtłuszczenia materiału sojowego przez hydrolizę proteolitycznym enzymem. Mąka sojowa jest częściowo odtłuszczona przemywaniem wodą przy ph 3,5-4,5 i później zhydrolizowano stosując wodę i zasadę dla zwiększenia ph. Sto pień hydrolizy (DH) mieści się w zakresie 8-12%. Olej odzyskuje się z wody przemywającej. Alkalaza jest użytym enzymem. Wadą procesu jest to, że jest wieloetapowym procesem i wskutek częściowego odtłuszczenia mąki sojowej, pozostały olej styka się z fazą białka, co może prowadzić do niewłaściwego smaku. Dezaktywację enzymu wykonuje się dodając kwas, co może prowadzić do zwiększonej zawartości soli w produkcie. Odnośnikiem jest publikacja Sherby i Steigera (1972), opis patentowy Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3640725, w którym opisano proces enzymatycznej hydrolizy do wytwarzania hydrolizatów białka sojowego. Nasiona soi sproszkowuje się i ogrzewa w temperaturze 90-140 C. Proteazę (grzybową i bakteryjną) dodaje się w temperaturze 25-75 C. Włókno oddziela się i zawiesina ma dwie fazy - - olejową i wodną. Fazę wodną zakwasza się do ph 4,5 dla strącenia białka, które następnie zatęża się. Substrat nie jest odtłuszczany, a zatem resztowy olej może wejść w kontakt z fazą wodną, co może prowadzić do nie właściwego smaku. Odnośnikiem jest publikacja Gunthera, R. C. (1972) kanadyjski opis patentowy nr 905742, w którym hydrolizat białka sojowego jest modyfikowany pepsyną z wytworzeniem produktu, który w obecności wody i nitek cukru z dużą szybkością dla wytworzenia napowietrzanych produktów o niskiej gęstości.
4 PL 199 710 B1 Odnośnikiem jest publikacja Tsumury, K. i in., (1997) europejski opis patentowy nr 0797928 A1, w którym opisano proces wytwarzania hydrolizatu białka sojowego proteazą użytą selektywnie do rozkładania glicyniny przy ph 1,5-2,5. ph użyte w procesie jest bardzo niskie, dla uzyskania niskiej zawartości glicyniny. Odnośnikiem jest publikacja zatytułowana Industrial production and application of soluble enzymatic hydrolysate of soy protein, Olsen, H. S., Adler Nissen, J. (1979), Process Biochemistry, 14 (7), 6, 8, 10-11, w której opisano sposób wytwarzania hydrolizatu białka sojowego z płatków sojowych przemytych przy ph 4,5, a następnie hydrolizowanych alkalazą. Rozpuszczalność substratu jest niska przy kwasowym ph, co prawdopodobnie spowoduje niskie wydajności. Użyty enzym jest różny od enzymu stosowanego w niniejszym wynalazku. Cele wynalazku Głównym celem niniejszego wynalazku jest dostarczenie ulepszonego sposobu wytwarzania hydrolizatu białka zawierającego optymalną kompozycję aminokwasów, który przezwycięża wady opisane wyżej. Innym celem jest uzyskanie hydrolizatu białka z użyciem podwójnej enzymatycznej hydrolizy z użyciem proteolitycznych enzymów. Kolejnym celem niniejszego wynalazku jest uzyskanie wyższych wydajności hydrolizatów białka z konkretnym stopniem hydrolizy z surowego materiału. Nowość procesu leży w etapie przekształcania białka w optymalnie zmieszanej mące z różnych mąk nasion oleistych stosując kolejną i specyficzną enzymatyczną reakcję dla uzyskania końcowego produktu mającego optymalny skład egzogennych aminokwasów i jakość białka w kategoriach kompozycji aminokwasu. Istota wynalazku Przedmiotem niniejszego wynalazku jest sposób wytwarzania wysokobiałkowego hydrolizatu, który obejmuje etapy a)-e): a) zdyspergowanie w wodzie mieszaniny mąk z soi, sezamu i orzechów ziemnych w stosunku odpowiednio 1-1,5 : 1,5-2 : 0,5-1 utrzymywanie jej w zasadowym ph przez 1-2 godziny do otrzymania zawiesiny; b) podniesienie do 40-50 C temperatury zawiesiny z etapu a) i hydrolizuje się zawiesinę z użyciem grzybowego enzymu w kontrolowanej temperaturze przez 2-3 godziny; c) podnosi się temperaturę zawiesiny z etapu (b) do 50-60 C i hydrolizowanie zawiesiny z użyciem enzymu roślinnego w temperaturze 50-60 C przez 1-2 godziny; d) dezaktywowanie pozostałych enzymów przez ogrzewanie zawiesiny na łaźni wodnej przez 10-15 minut w temperaturze 90-100 C; e) odzyskiwanie hydrolizatu białka o niskiej masie cząsteczkowej z frakcji białka z etapu hydrolizy (d) przez odwirowanie; i określanie zawartości białka oraz zawartości aminokwasów w hydrolizacie białkowym. Zasadowy odczyn ph zdyspergowanego środowiska utrzymuje się korzystnie w zakresie od 7 do 8. Korzystnie, zawartość ciał stałych w zawiesinie mieści się w zakresie 8-15% wagowych/objętościowych. Proteolityczne enzymy wybiera się korzystnie spośród grzybowej proteazy i roślinnej proteazy. Korzystnie, grzybową proteazę stosuje się w zakresie 0,3-1% wagowego i roślinną proteazę stosuje się w zakresie 0,3-1% wagowego mieszanych mąk. Korzystnie, hydrolizat białka ma masę cząsteczkową w zakresie od 2500+1000 do 10000±1500. Korzystnie, przesącz poddaje się odwirowaniu przy 6000 obrotach na minutę przez maksimum 30 minut, a następnie liofilizuje supernatant. Zawartość hydrolizatu białka w mieszanej mące nasion oleistych wynosi korzystnie 65-72% ze zdolnością pieniącą 100-122%. Korzystnie, hydrolizat białka zawiera następujące aminokwasy egzogenne: lizyna 3,5%, treonina 2,1%, walina 3,8%, metionina 1,5%, izoleucyna 2,9%, leucyna 5,5%, fenyloalanina 3,6% i tyrozyna 3,5%. Szczegółowy opis wynalazku Wynalazek opisano poniżej w odniesieniu do przykładów, które są po prostu ilustracją i nie powinno się interpretować jako ograniczenia zakresu wynalazku w żaden sposób, (a) Wytwarzanie odtłuszczonej mąki Nasiona soi, sezamu i orzechów ziemnych wstępnie oczyszczono. Oczyszczone nasiona poddaje się procesowi rozdrabniania i fragmenty nasion przesiewa się na sitach w układzie zasysania. Oczyszczone rozdrobnione nasiona przepuszcza się przez podgrzewacz kondycjonujący i dzieli na płatki. Płatki pod-
PL 199 710 B1 5 daje się procesowi ekstrakcji rozpuszczalnikiem. Ekstrahowane płatki pozbawiono rozpuszczalnika i zmielono do 100 mesh. Specyfikacja dla trzech mąk obejmuje (a) wilgotność % wagowych, maks. 9,27% (b) białko względem suchej masy % wagowych, min. 49%, 58% i 55% odpowiednio dla soi, sezamu i orzechów ziemnych (c) tłuszcz względem suchej masy % wagowych, maks. 1% (d) łączny popiół względem suchej masy, % wagowych maks. 7,4% (e) resztowy rozpuszczalnik 170 ppm. (b) Wytwarzanie mieszanej mąki Określono skład aminokwasowy trzech łącznych białek (soi, sezamu i orzechów ziemnych) i mąki mieszano w stosunku 1-1,5 : 1,5-2 : 0,5-1 odpowiednio dla soi, sezamu i orzechów ziemnych dla uzyskania mieszanej mąki mającej zbilansowany profil aminokwasowy. Specyfikacja dla mieszanej mąki obejmuje (a) wilgotność % wagowych, maks. 9,2% (b) białko względem suchej masy % wagowych, min. 49% (lecz w zakresie od 49-58%) (c) tłuszcz względem suchej masy % wagowych, maks. 1% (d) łączny popiół względem suchej masy % wagowych, maks. 7,4% (e) resztowy rozpuszczalnik 170 ppm. Grzybowy enzym Dostępny w handlu spożywczy enzym proteaza P Amano 6 z M/s Amano Pharmaceutical Co. Ltd., 2-7, 1-Chome, Nishiki, Nak-Ku, Nagoya, 460, Japonia, ma nie mniejszą niż 60000 U/g H aktywność proteolityczną. Papaina Specyfikacją roślinnej tiolowej proteazy papainy jest uzyskanie dostępnego w handlu spożywczego enzymu mającego proteolityczną aktywność nie mniejszą niż 20000 jednostek tyrozyny (TU)/mg aktywności proteolitycznej. Pomiar stopnia hydrolizy (DH) Procedura kwasu trinitrobenzenosulfonowego (TNBS), jest dokładną, powtarzalną i ogólnie przyjętą procedurą dla określenia stopnia hydrolizy spożywczych hydrolizatów białka. Hydrolizat białka rozpuszcza się/dysperguje w gorącym 1% dodecylosiarczanie sodu do stężenia 0,25-2,5 x 10-3 aminowych równoważników/l. Próbkę roztworu (0,25 ml) miesza się z 2 ml 0,2M bufora fosforanu sodu (ph 8,2) i 2 ml 0,1% TNBS, a następnie inkubuje w ciemności przez 60 minut w temperaturze 50 C. Reakcję zatrzymuje się dodając 4 ml 0,1 N kwasu chlorowodorowego (HCl) i absorbancję odczytuje przy 340 nm. 1,5 mm roztwór L-leucyny stosuje się jako wzorzec. Przekształcenie zmierzonych leucynowych aminowych równoważników do stopnia hydrolizy uzyskuje się za pomocą standardowej krzywej dla każdego konkretnego substratu białka (Adler-Nissen, J. (1979) J. Agr. Food Chem. 27, 6, 1256-1262). Odtłuszczoną mieszaną mąkę dysperguje się w wodzie z odpowiednim rozpuszczalnikiem do stosunku substancji rozpuszczonej i ph dyspersji ustawia się stosując 6N wodorotlenek sodu lub 6N kwas chlorowodorowy. Mieszano ją przez kilka minut z mechanicznym mieszadłem i następnie temperaturę podniesiono do 40-45 C. Na tym etapie dodano 0,3-1% grzybowego enzymu względem mieszanej mąki i mieszano przez 2 godziny. Na koniec wymaganego czasu temperaturę zawiesiny podniesiono do 50-60 C. Dodano do niej 0,3-1% wagowego papainy względem mieszanej mąki i kontynuowano mieszanie przez 1-2 godziny. Na koniec tego czasu temperaturę zawiesiny podniesiono do 90-95 C przez 10-15 minut. Zawiesinę ochłodzono do temperatury pokojowej i nierozpuszczalną bogatą w węglowodany frakcję usunięto przez odwirowanie. Sklarowany hydrolizat białka osuszono rozpryskowo otrzymując hydrolizat białka. Podane poniżej przykłady objaśniają bliżej wynalazek, nie ograniczając jego zakresu. W poniższych przykładach wykonania określenie mieszana mąk odnosi się do mieszaniny mąk z soi, sezamu i orzechów ziemnych w stosunku odpowiednio 1-1,5 : 1,5-2 : 0,5-1. P r z y k ł a d 1 B 25 g odtłuszczonej mieszaniny mąk dysperguje się w 250 ml wody i odczyn ph dyspersji ustawiono na 7,2 stosując 6N roztwór wodorotlenku sodu. Mieszano ją przez 20 minut mechanicznym mieszadłem i temperaturę podniesiono do 40 C przez ogrzewanie. Na tym etapie, dodano 125 mg grzybowej proteazy i kontynuowano mieszanie przez 2 godziny. Na koniec 2 godzin, temperaturę podniesiono do 50 C przez ogrzewanie i dodano drugi enzym, papainę (125 mg), i mieszano przez 1 godzinę. Po hydrolizie, powstały roztwór gotowano przez 10 minut dla dezaktywacji enzymu. Zawiesinę odwirowano stosując koszykową wirówkę. Przejrzysty roztwór liofilizowano. Wydajność wynosiła 65% względem białka i stopień hydrolizy metodą TNBS określono na 43%. Skład aminokwasowy hydrolizatu białka określono metodą HPLC. Zawartości egzogennych aminokwasów były następujące: lizyna 3,5%, treonina 2,1%, walina 3,8%, metionina 1,5%, izoleucyna 2,9%, leucyna 5,5%, fenyloalanina 3,6% i tyrozyna 3,5%.
6 PL 199 710 B1 P r z y k ł a d 2 50 g mieszaniny mąk dysperguje się w 500 ml wody i od czyn ph dyspersji ustawiono na 7,3. Mieszano ją przez 20 minut mechanicznym mieszadłem i temperaturę podniesiono do 43 C. Na tym etapie dodano 250 mg grzybowej proteazy i kontynuowano mieszanie przez 1,5 godziny. Na koniec 2 godzin, temperaturę podniesiono do 53 C i dodano drugi enzym papainę (250 mg) i mieszano przez 1 godzinę. Po hydrolizie hydrolizat gotowano przez 15 minut dla dezaktywacji enzymu i odwirowano. Przejrzysty roztwór liofilizowano. Wydajność wynosiła 68,0% względem białka i stopień hydrolizy metodą TNBS wynosił 39%. Skład aminokwasowy hydrolizatu białka określono metodą HPLC. Zawartości egzogennych aminokwasów były następujące; lizyna 3,5%, treonina 2,1%, walina 3,8%, metionina 1,5%, izoleucyna 2,9%, leucyna 5,5%, fenyloalanina 3,6% i tyrozyna 3,5%. P r z y k ł a d 3 100 g odtłuszczonej mieszaniny mąk dysperguje się w 1 l wody i odczyn ph dyspersji ustawiono na 7,6. Mieszano ją przez 20 minut mechanicznym mieszadłem i następnie temperaturę podniesiono do 45 C. Na tym etapie dodano 500 mg grzybowej proteazy i kontynuowano mieszanie przez 2 godziny. Na koniec 2 godzin temperaturę podniesiono do 55 C i dodano drugi enzym papainę 500 mg i mieszano przez 1,5 godziny. Po hydrolizie, hydrolizat gotowano przez 10 minut dla dezaktywacji enzymu i odwirowano. Przejrzysty roztwór osuszono rozpryskowo. Wydajność wynosiła 70% względem białka i stopień hydrolizy metodą TNBS wynosił 38%. Skład aminokwasowy hydrolizatu białka określono metodą HPLC. Zawartości egzogennych aminokwasów były następujące: lizyna 3,5%, treonina 2,1%, walina 3,8%, metionina 1,4%, izoleucyna 2,9%, leucyna 5,5%, fenyloalanina 3,6% i tyrozyna 3,5%. P r z y k ł a d 4 1 kg mieszaniny mąk dysperguje się w 10 l wody i odczyn ph dyspersji ustawiono na 7,6. Mieszano ją przez 15 minut mechanicznym mieszadłem i następnie temperaturę podniesiono do 45 C. Na tym etapie dodano 5 g grzybowej proteazy i kontynuowano mieszanie przez 2 godziny. Na koniec 2 godzin, temperaturę zawiesiny podniesiono do 55 C i dodano drugi enzym papainę (5 g) i mieszano przez 1,5 godziny. Po hydrolizie hydrolizat gotowano przez 15 minut dla dezaktywacji enzymu i odwirowano w koszykowej wirówce. Przejrzysty roztwór osuszono rozpryskowo. Stopień hydrolizy określono na 38% i wydajność wynosiła 70% względem białka. Skład aminokwasowy hydrolizatu białka określono metodą HPLC. Zawartości egzogennych aminokwasów były następujące; lizyna 3,5%, treonina 2,1%, walina 3,8%, metionina 1,5%, izoleucyna 2,9%, leucyna 5,5%, fenyloalanina 3,6% i tyrozyna 3,5%. Główne korzyści z niniejszego wynalazku 1. Przy stosowaniu tego procesu, produkt osiąga właściwość stawania się dobrym dodatkiem bez uzyskiwania niepożądanego smaku końcowego produktu. 2. Proces zapewnia jakość hydrolizatu dającą rozpuszczalność niezależną od ph, czyniąc go odpowiednim dodatkiem przy kwasowym ph lub zasadowym ph. 3. Odzysk azotu z mieszanej mąki wynosi 80-90%, co jest wartością wyższą niż w dowolnym obecnym sposobie produkcji przemysłowej. 4. Wydajność hydrolizatu białka wynosi 65-72%. 5. Czas hydrolizy jest krótki, co daje korzyści w kosztach wejściowych i energii. 6. Enzym stosowany jest spożywczym enzymem, który jest dostępny w handlu. 7. Wartość odżywcza substratu zachowuje się z minimalną utratą egzogennych aminokwasów. 8. Zawartości egzogennych aminokwasów zawartych w hydrolizacie białka otrzymanych tym sposobem są porównywalne z wymaganiem FAO na egzogenne aminokwasy. Zastrzeżenia patentowe 1. Sposób otrzymywania wysokobiałkowego hydrolizatu z materiałów białkowych w postaci odtłuszczonej z nasion oleistych mąki, na drodze zmieszania odtłuszczonej z nasion oleistych mąki, zdyspergowaniu jej w wodzie, enzymatycznej hydrolizy i deaktywacji enzymu, znamienny tym, że obejmuje etapy a) - e): a) zdyspergowana w wodzie mieszanina mąk z soi, sezamu i orzechów ziemnych w stosunku odpowiednio 1-1,5 : 1,5-2 : 0,5-1 utrzymywana jest w zasadowym ph przez 1-2 godziny do otrzyma nia zawiesiny; b) temperaturę zawiesiny z etapu a) podnosi się do 40-50 C i hydrolizuje się zawiesinę z użyciem grzybowego enzymu w kontrolowanej temperaturze przez 2-3 godziny;
PL 199 710 B1 7 c) podnosi się temperaturę zawiesiny z etapu (b) do 50-60 C i hydrolizuje się zawiesinę z użyciem enzymu roślinnego w temperaturze 50-60 C przez 1-2 godziny; d) dezaktywuje się pozostałe enzymy przez ogrzewanie zawiesiny na łaźni wodnej przez 10-15 minut w temperaturze 90-100 C; e) odzyskuje się hydrolizat białka o niskiej masie cząsteczkowej z frakcji białka z etapu hydrolizy (d) przez odwirowanie i określa się zawartość białka oraz zawartość aminokwasów w hydrolizacie białkowym. 2. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że zasadowy odczyn ph utrzymuje się w zakresie 7-8. 3. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że ilość części stałych w zawiesinie wynosi 8-15% wagowych/objętościowych. 4. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że enzymy proteolityczne są wybrane spośród zasadowej proteazy pochodzącej z grzybów i roślinnej proteazy papainy. 5. Sposób według zastrz. 4, znamienny tym, że zasadową proteazę stosuje się w ilości w zakresie 0,3-1% wagowego i roślinną proteazę stosuje się w ilości w zakresie 0,3-1% wagowego mieszanej mąki. 6. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że filtrat białkowy poddaje się odwirowaniu przy 6000 obrotach na minutę przez maksimum 30 minut, a następnie liofilizuje supernatant.
8 PL 199 710 B1 Departament Wydawnictw UP RP Cena 2,00 zł.