Literka.pl W jaki sposób pracować z dzieckiem z ADHD w szkole i w domu? Data dodania: 2004-06-01 11:30:00 W ciągłych zmaganiach nauczycieli i rodziców w wychowaniu dziecka z ADHD warto przytoczyć opinię doktora Tomasza Walończyka z Kliniki Psychiatrii Wieku Rozwojowego :... W ciągłych zmaganiach nauczycieli i rodziców w wychowaniu dziecka z ADHD warto przytoczyć opinię doktora Tomasza Walończyka z Kliniki Psychiatrii Wieku Rozwojowego :,, Los włożył tym dzieciom do plecaka stos kamieni i bez mądrej pomocy dorosłych dziecko może się pod tym ciężarem załamać. Opracowała: mgr Elżbieta Bieńkowska-Bulisz REFERAT W jaki sposób pracować z dzieckiem z ADHD w szkole i w domu? Od początku swego istnienia szkoła wzbudzała zarówno pozytywne jak również negatywne emocje. Jest to miejsce, gdzie przekazywana jest uczniom wiedza, gdzie rozwijane są ich zainteresowania, ale także miejsce, w którym następuje coraz większa brutalizacja. W swoim referacie ograniczę się do wybuchowych zachowań dzieci nadpobudliwych, które na wszelkie reakcje płynące z otoczenia reagują w sposób niekontrolowany, niewspółmierny do sytuacji. Po warsztatach organizowanych przez ODN w Zamościu nas temat: Metodyka pracy z dzieckiem z ADHD na terenie klasy oraz po lekturze dotyczącej wyżej wymienionego problemu chcę podzielić się swoimi spostrzeżeniami z nauczycielami oraz rodzicami mającymi dzieci nadpobudliwe. CO TO JEST ADHD? Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji uwagi / Attention Deficit Hyperakctivity Disorder ADHD / to szczególne zaburzenie o podłożu neurologicznym spowodowane prawdopodobnie brakiem równowagi hormonów mózgowych, co powoduje istotne zakłócenia w procesach analizy i syntezy mózgu.
Cechą charakterystyczną zespołu jest występowanie trwałych wzorców zachowania, przejawiających się przede wszystkim jako: 1. zaburzenia koncentracji uwagi - dziecko ma trudności z utrzymaniem uwagi na zabawach lub grach; łatwo rozprasza się pod wpływem zewnętrznych bodźców; nie lubi zajęć wymagających dłuższego wysiłku umysłowego; gubi rzeczy niezbędne do pracy lub zajęć; nie potrafi skoncentrować się na szczegółach podczas zajęć szkolnych; ma trudności ze zorganizowaniem sobie pracy. 2. nadruchliwość ma trudności ze spokojnym bawieniem się lub odpoczywaniem; nerwowe ruchy rąk lub nóg; jest nadmiernie gadatliwe; wstaje z miejsca w czasie zajęć lub lekcji; pozostaje niemal cały czas w ruchu. 3. impulsywność - często przerywa lub przeszkadza innym; wyrywa się z odpowiedzią zanim pytanie zostanie sformułowane; ma kłopoty z zaczekaniem na swoją kolej. Zespół nadpobudliwości ADHD nie jest chorobą, to cecha rozwojowa. Objawy tego zjawiska zauważalne są już od urodzenia. Dziecko nie może zasnąć, często budzi się i płacze zanosząc się do bezdechu. Kiedy zaczyna chodzić napina mięśnie. Później gdy zacznie biegać, nie patrzy na przeszkody, wpada na różne sprzęty. Nie potrafi usiedzieć w miejscu. Łatwo wpada w złość. Rodzice w niemowlęctwie powinni je przytulać, nosić na rękach, okazywać mu miłość. Później oprócz miłości muszą określić, co dziecku wolno, a czego nie. PRZYCZYNY POWSTANIA ADHD Lekarze nie są zgodni, co do przyczyn powstania ADHD. Badania amerykańskich pracowników nauki wykazały, że czynnikiem sprzyjającym występowaniu ADHD mogą być stresujące warunki życia dziecka i jego wrażliwość neurologiczna. W biednych dzielnicach wielkich miast jest więcej dzieci nadpobudliwych. Naukowcy wiążą to z ubóstwem, przemocą w rodzinie, złą opieką prenatalną oraz zatruciem ołowiem. Zdaniem profesora Jacka Panksepp a neurologa zabawa i ćwiczenia fizyczne są bardzo ważnymi czynnikami w procesie wychowawczym. Aby przyszłe pokolenia dorosłych były zrównoważone i stabilne psychicznie, należy zmienić współczesny model życia i wychowania. Uczony podkreśla, że spędzanie wolnego czasu przed telewizorem lub komputerem, wzrastający czas konieczny do wypełnienia obowiązków szkolnych, kosztem skrócenia czasu zabaw, jest w konflikcie z instynktami ewolucyjnymi. Naukowcy z Medical College w Milwaukee i Su- Con Associates w Flagstaff sądzą, że najbardziej niekorzystnie wpływają na organizm pola elektromagnetyczne różnych urządzeń codziennego użytku na przykład: telefonów komórkowych, komputerów, suszarek do włosów, faksów, koców elektrycznych, systemów alarmowych, kuchenek mikrofalowych. ROZPOZNANIE ADHD
Zespół nadpobudliwości psychoruchowej rozpoznaje się, biorąc pod uwagę następujące czynniki: analizę informacji o rozwoju i zachowaniu dziecka w domu, przedszkolu lub szkole; badania lekarskie pediatryczne; badania lekarskie psychologiczne; wykonanie dodatkowych badań dodatkowych w tym EEG. MODEL TRZECH ODDZIAŁYWAŃ W PRACY Z DZIECKIEM Z ADHD 1. Strategie polegające na radzeniu sobie z objawami: pozbawianie bodźców rozpraszających; wydawanie poleceń; dostosowanie zadań. 2. System zasad i konsekwencji- różnica między karą i konsekwencją. 3. Pochwały i praca na pozytywnych motywacjach systemy żetonowe. METODY TERAPEŁTYCZNE W leczeniu dziecka z ADHD należ pamiętać należy pamiętać o stworzeniu mu uporządkowanego środowiska, ponieważ żyje ono w nieustannym chaosie. Dziecko taki wymaga przyjaznego uporządkowanego i stałego otoczenia: stały plan dnia; zasady i reguły; przypominanie dziecku co ma robić i w jakiej kolejności. 1. Psychoedukacja a. Poradnictwo dla rodziców i nauczycieli b. Praca z dzieckiem trening: zabawy, rozwiązywania problemów, kompetencji społecznych, kontrolowania agresji. 2. Farmakoterapia (stosowanie leków pod kontrolą lekarza). 3. Terapia homeopatyczna,, terapia kwieciem E.Bacha 4. Terapia nazywana,, holidingiem WSKAZANIA I FORMY PRACY Z DZIECKIEM Z ADHD W KLASIE Kluczową sprawą dla szkolnych sukcesów dziecka jest życzliwość i ścisła współpraca rodziców, nauczycieli, lekarzy specjalistów w tym psychologów i neurologów. Optymalnym miejscem nauczania dziecka z ADHD jest 10-15- osobowa klasa o charakterze integracyjnym, najlepiej z dwójką nauczycieli. 1. Należy posadzić dziecko w pierwszej ławce, z dala od okna, samego lub w towarzystwie ucznia zrównoważonego psychicznie. 2. Zwracając się do dziecka należy jasno określić, co ma w danej chwili wykonać. 3. Polecenia formułować zwięźle. 4. Udzielać pomocy dziecku we włączeniu się w grupy koleżeńskie. 5. Rozmowy na temat problemowych zachowań dziecka podejmować w momencie, kiedy jest ono spokojne i wyciszone pod względem emocjonalnym. 6. Na początku pracy należy przede wszystkim sformułować zrozumiały dla dziecka
regulamin, który powinien wisieć w widocznym miejscu w klasie. Można wykorzystać w nim łatwe w odbiorze dla dziecka rysunki. 7. Reakcje na niewłaściwe zachowania powinna być a. szybka wystąpić zaraz po przewinieniu b. skuteczna doprowadzona do końca c. sprawiedliwa odpowiednia do przewinienia d. słuszna związana z rzeczywistym przewinieniem dziecka, e. sympatyczna- dajmy do zrozumienia dziecku, że nie podoba nam się jego zachowania, a nie ono samo, f. słowna- kary cielesne do niczego nie prowadzą g. stanowcza. 8. Tak zaplanować zajęcia, aby te wymagające dużej energii przeplatały się z tymi, które wymagają jej mniej. 9. Wprowadzić ćwiczenia śródlekcyjne. 10. Używać kart lub pisać na tablicy prostą instrukcję procedury postępowania w klasie np.: w czasie dyskusji: podnieś rękę, poczekaj, aż zostaniesz wywołany, mów spokojnie, nie krzycz. 11. Podzielić zadania na części i wydawać krótkie, łatwe do zrozumienia instrukcje do każdej części w odpowiednim czasie. 12. Prezentować materiał w sposób angażujący różnorodne zmysły dziecka. 13. Wykorzystując metodę pracy w grupach, łączyć dzieci o różnych umiejętnościach i temperamentach. 14. Poszukać indywidualnych, mocnych stron dziecka i wzmacniać je za pomocą pochwał. Chwalić za każdy etap pracy, mówić powoli to uspokaja. 15. Ucznia nadpobudliwego można prosić, aby w czasie lekcji wykonał proste czynności np.: Ø zawiesił mapę; Ø zebrał zeszyty; Ø przyniósł kredę; Ø zmoczył gąbkę; Ø przyniósł wodę do kwiatów; Ø podlał kwiaty; Ø zmył tablicę. 16. W sytuacji, gdy dziecko biegnie na korytarzu, należy zatrzymać go i utrzymując kontakt wzrokowy, spytać o imię, odciągnąć uwagę,, Chodź, pomóż mi. 17. Przy każdej możliwej okazji prosić, aby dziecko po krótkiej rzeczowej instrukcji powtórzyło własnymi słowami cel zadania, które aktualnie wykonuje. 18. Rozważyć zastosowania narzędzi, które rekompensują słabe strony ucznia np.: a. akceptować użycie komputera lub użycie kalkulatora; b. w przypadku dysleksji dać dodatkowy czas na czytanie i pisanie. 19. Dbać o pełną życzliwości atmosferę w klasie, akceptującą ucznia w środowisku szkolnym. 20. Zachęcać dziecko do samokontroli i sprawdzania np.;,, Zobacz, czy zrobiłeś wszystkie zadania?,,, Przeczytaj jeszcze raz. 21. Należy konsekwentnie przyzwyczajać i wdrażać dziecko do finalizowania każdego przedsięwzięcia. WSKAZANIA I FORMY PRACY Z DZIECKIEM Z ADHD W DOMU 1. Dziecko nadpobudliwe psychoruchowo powinno mieć zapewnioną w domu atmosferę
akceptacji i spokoju. 2. Należy wyznaczyć dziecku osobny pokój lub część pokoju, jako jego własny teren oraz miejsce do nauki, przed którym znajduje się czysta ściana pozbawiona dodatkowych elementów dekoracji. 3. Należy być konsekwentnym w ustalaniu reguł i obowiązków. 4. Osoba dorosła powinna kontrolować swoje emocje w kontakcie z dzieckiem nadpobudliwym, nie wolno reagować wybuchowo i gwałtownie. 5. Wymagania stawia się w sposób jasny i klarowny, aby dziecko znało swoje obowiązki i wiedziało, jak ma się zachować w danej sytuacji. 6. Zawsze należy stwarzać poczucie bezpieczeństwa i dać dziecku do zrozumienia, że się je kocha, ale jest się konsekwentnym i wymagającym. 7. Obowiązki powinny być dostosowane do jego możliwości. Każdy przejaw chaosu eliminuje się, a chwali się za dobre wykonanie zadania oraz docenia się trud włożony w prace. 8. Dzienny rozkład zajęć dziecka powinien mieć jasną strukturę: tę samą porę wstawania, oglądania TV, odrabiania lekcji 9. Opiekunowie powinni odnosić się do dziecka z wyrozumiałością i cierpliwością, gdyż jego zachowanie nie wynika ze złości, ale z nieumiejętności kontrolowania swego zachowania. 10. Należy wyeliminować z TV programy o treści agresywnej, z dużym ładunkiem emocji i szybką akcją. 11. Proponowane zabawy w chwilach wolnych to: lepienie, malowanie, układanie klocków, wycinanie. 12. Osoby opiekujące się dzieckiem nadpobudliwym powinny spokojnie interweniować przed wybuchem, poprzez odwrócenie uwagi lub spokojnie omówić konflikt. 13. W sytuacji konfliktowej nie należy zostawiać dziecka zbyt długo w napięciu emocjonalnym, na przykład odsyłać je do własnego pokoju. 14. Gdy dziecko odrabia lekcje, eliminuje się dodatkowe bodźce, które mogą rozpraszać, na przykład chowa zabawki z biurka, wyłącza się radio. 15. Liczbę dzieci biorących udział w zabawie należy ograniczyć do jednego lub dwóch. POLECENIA Pracując z dzieckiem z ADHD zarówno w domu i w szkole należy dbać o to by polecenia wydawać spokojnie, bez emocji, zachowując kontakt wzrokowy. Powinny zawierać one maksymalnie 3 słowa. Stojąc blisko dziecka powtarzamy je 2-3 razy. Należy dopilnować i sprawdzić za każdym razem wykonanie poleceń. ZASADY Zasady formułujemy pozytywnie. Muszą być one krótkie i logiczne. Powinny wisieć w widocznym miejscu oraz należy je przypominać. Do zasad odwołujemy się w sytuacjach konfliktowych. Wprowadzamy tyle zasad, ile jesteśmy w stanie wyegzekwować. Zasady muszą być dostosowane do potrzeb psycho fizycznych dziecka. Na początku, u dzieci małych wprowadzamy zasady potem konsekwencje. Od IV klasy od razu jest zasada i konsekwencja. KONSEKWENCJE
Konsekwencje muszą być dla dziecka -mogą być naturalne np. dziecko zbiło wazon, musi posprzątać. Wyróżniamy 3 grupy konsekwencji: Ø Zabranie uwagi; Ø Odesłanie w nudne miejsce; Ø Zabranie nagrody np. jeśli posiedzi z panią 15 minut odniesie klucz. Najlepiej zasady i konsekwencje ustalić razem z dzieckiem. Modele 3 oddziaływań: Ø Próba poradzenia sobie z problemem; Ø Praca na działaniach wspierających np. pochwały; Ø Zasady i konsekwencje. Wychowanie dziecka nadpobudliwego nie jest łatwe ani w domu, ani w szkole. Wymaga ono dużo cierpliwości, tolerancji, a przede wszystkim zrozumienia, że zachowanie dziecka nie wynika z jego złej woli, jest efektem określonych cech układu nerwowego i samo dziecko najbardziej z tego powodu cierpi. Spokojne reakcje otoczenia pozwalają na wyrównanie nieprawidłowości zachowania. Literka.pl Literka.pl