Sprawozdanie ze szkolenia dotyczącego trudności wychowawczych

Transkrypt

1 Sprawozdanie ze szkolenia dotyczącego trudności wychowawczych Trudności wychowawcze mają tak naprawdę najlżejszy ciężar gatunkowy, poważniejsze od nich są zaburzenia emocjonalne, a jeszcze cięższe jest niedostosowanie społeczne. Przyczyny tych trzech problemów mogą tkwić w: 1. uczniu, 2. jego rodzinie, 3. szkole, 4. mediach, 5. grupie rówieśniczej. Uczeń może: 1. być nadpobudliwy psychoruchowo, 2. mieć stwierdzone ADHD, 3. mieć alkoholizm płodowy, 4. mieć zaburzenia emocjonalne. Nadpobudliwość psychoruchowa jest dysfunkcją, charakterystyczną raczej dla chłopców, przy czym około 70% osób nadpobudliwych jest ponadprzeciętne intelektualnie. Z nadpobudliwości się nie wyrasta, ale niektóre jej objawy mogą się znacznie zmniejszyć dzięki pracy. Obejmuje ona trzy obszary: 1. nadruchliwość, 2. emocjonalność, 3. zaburzenia koncentracji uwagi. Nadpobudliwość nie jest równoznaczna z agresywnością. 1.Nadruchliwość najmniej utrudnia życie dorosłego, z motoryki dużej dziecka pozostaje motoryka mała ( np. bębnienie palcami rąk, miarowe poruszanie stopą podczas siedzenia itp. ). 2.Emocjonalność z wiekiem ma szanse się zmniejszyć, ale nie do końca. Nie mamy wpływu na emocje, tylko na to, jak zachowujemy się pod ich wpływem. Sposób radzenia sobie z emocjami modelowany jest w rodzinie. 3. Zaburzenia koncentracji uwagi wynikają z nadmiernego odruchu orientacyjnego wszystkie bodźce odbierane są z podobną siłą i

2 intensywnością. To najtrudniejszy obszar, zaburzenia te są zwykle powodem słabych, nieadekwatnych do możliwości, osiągnięć zarówno w szkole, jak i w pracy ( np. z powodu roztargnienia ). Co może zrobić nauczyciel? 1. W sferze ruchowej: - zaakceptować ruchliwość ucznia, - spróbować pokierować energią ucznia tak, aby jak najmniej przeszkadzał otoczeniu, - zaangażować ucznia w działania, w których będzie mógł spożytkować nadmierną ruchliwość, - zaplanować w trakcie lekcji krótkie ćwiczenie umożliwiające odreagowanie, wyładowanie zgromadzonej emocji, emocjonalną katharsis, - pozwolić uczniowi na uzgodnione formy aktywności fizycznej. 2. W sferze emocjonalnej: - jak najczęściej przypominać o istnieniu reguł, - podczas zajęć wychowawczych przedyskutować z uczniami ewentualne następstwa postępowania, - akceptować emocje ucznia, - odnosić się do zachowania ucznia, a nie jego osoby, - nie wzmacniać tendencji do emocjonalnego reagowania poprzez wykorzystywanie umiejętności interpersonalnych, - zaplanować w trakcie lekcji krótkie ćwiczenie umożliwiające odreagowanie, - unikać agresji słownej i fizycznej, która bardzo mocno pobudza dodatkowo ucznia. 3. W sferze poznawczej: - dawać krótkie komunikaty ( np. Otwórz zeszyt. Uwaga, zaczynamy pisać! ), - powtarzać polecenia krótko i czytelnie,

3 - zastosować metody, które skupią uwagę ucznia na tym, co uważamy w danej chwili za najważniejsze ( np. używając interesujących pomocy naukowych, upraszczając komunikat i podkreślając najważniejsze elementy wypowiedzi zasady 3 R, 3 P ), - zapisać polecenia, - zwrócić uwagę, czy uczeń wykonał polecenie, - zwracać uwagę hasłowo i starać się zatrzymać wzrok na uczniu, - zatrzymać się czasami przy uczniu, zerknąć na jakim jest etapie, - upewnić się, czy dobrze zrozumiał polecenie, w rozmowie utrzymywać kontakt wzrokowy, - słuchać aktywnie, - zaplanować w czasie lekcji krótkie ćwiczenie umożliwiające odreagowanie, - okulary na ADHD zrozumieć i zaakceptować to, że uczeń nie jest niegrzeczny lub bezczelny, wręcz przeciwnie, bardzo się stara, tylko nie może zbyt długo skupić się na jednej rzeczy, - ograniczyć ilość dochodzących do niego bodźców. Proponowane zasady postępowania z uczniami z objawami nadpobudliwości psychoruchowej maja uniwersalny walor wychowawczy. 90% uczniów trudnych ma zaniżoną samoocenę. W grupie rówieśniczej skutkuje ona popisywaniem się przed innymi, a w sytuacji stawania przed zadaniem brakiem motywacji, niewiarą w siebie, niechęcią do zmiany i ryzyka. Uczeń taki żyje w ciągłym pogotowiu emocjonalnym ( czeka na atak ), nastawiony jest na przetrwanie, stosuje mechanizmy obronne. Najlepszą metodą, jaką może zastosować nauczyciel, jest chwalenie, pozytywne wsparcie, na przykład zgodnie z zasadą 4 marchewki: 1 kijek, czyli 4 pochwały na jedną krytykę. Warto też dać przyzwolenie na pewne zachowania, które są mało szkodliwe, np. pstrykanie długopisem ( okulary na ADHD ). Nauczyciel ma prawo nie

4 zgadzać się na niewłaściwe zachowanie i nie musi być spokojny, nie powinien zaprzeczać własnym emocjom. Zasada 3 R oznacza rutynę, repetę, regularność, które czynią życie w szkole przewidywalnym, a to daje uczniowi poczucie bezpieczeństwa. Zasada 3 P oznacza: 1. Powiedz, o czym powiesz. 2. Powiedz to. 3. Powiedz, o czym powiedziałeś. Każdy ma w swoim życiu okresy równowagi i nierównowagi emocjonalnej: - do 1,5 roku życia okres równowagi, - od 1,5 do 7 8 roku życia co około pół roku zmiany, - od 7 8 do roku życia okres równowagi, - od 13 do 21 ( kobiety ), 24 ( mężczyźni ) roku życia okres nierównowagi, - od 24 do roku życia okres równowagi, - od 50 do roku życia okres nierównowagi, - od 70 roku życia okres równowagi. W okresie nierównowagi zaburzenia emocjonalne są normą. U ich podłoża leży lęk, czyli nie zawsze uświadomione poczucie zagrożenia. Może on prowadzić na przykład do fobii szkolnej, czyli zespołu unikania szkoły. Nie są to wagary. Postawy nauczycieli wobec uczniów można podzielić na: - prowokujące ( drażnią, irytują, są nieskuteczni ), - nieprowokujące ( są mniej lub bardziej lubiani i skuteczni, ale nie irytują ). Według badań stosunek nieprowokujących do prowokujących wynosi 98:2.Nauczyciel powinien być nieinwazyjny powinien tworzyć poczucie bezpieczeństwa, nie musi być świetny, wspaniały, wystarczy, że budzi zaufanie.

5 Bezpieczny w kontakcie nauczyciel jest przewidywalny, szczery, autentyczny, zachowuje spójność pomiędzy komunikacją werbalną a niewerbalną. Kolor ubrania ma wpływ na to, jak jesteśmy postrzegani. Jeśli ubierzemy się na czarno, zrobimy wrażenie profesjonalisty, kolor niebieski budzi zaufanie, z kolei żółty go nie budzi. Mamy wpływ przede wszystkim na to, co mówimy. Podstawową barierą komunikacyjną jest formułowanie komunikatów w formie ty. Dlatego trzeba mówić w formie komunikatu ja. Powinien się on składać z trzech płaszczyzn: 1. Płaszczyzna uczuć czyli nazwanie tego, co mi robi dana sytuacja. 2. Płaszczyzna rzeczowa czyli podanie faktów, konkretów. 3. Komunikat wspierający ( coaching ) daje odbiorcy poczucie sprawczości. Nie tłumaczymy się z płaszczyzny rzeczowej, nie dyskutujemy na temat faktów. Komunikat wspierający to pytanie: Co Pani o tym myśli? Co mogło to spowodować? Co można z tym zrobić? Na przykład: Jestem zła, bo zrzuciłaś tę doniczkę. Co masz zamiar z tym zrobić? Jeśli ta osoba nie wie, wtedy dajemy rady. Sporządziła Iwona Lemke