Przedszkole nr 9 Mały Czytelnik w Zespole Szkolno-Przedszkolnym nr 17 we Wrocławiu PROGRAM PROFILAKTYKI Rok szkolny: 2016-2017 Opracowany przez: Katarzyna Kawaler Monika Powalska
1, WSTĘP Program profilaktyki dla przedszkola został opracowany w oparciu o Program Wychowawczy Przedszkola oraz Program Wychowania Przedszkolnego. Zadania zawarte w dokumencie wynikają z diagnozy potrzeb środowiska przedszkolnego i lokalnego. Program profilaktyki w kontekście przyjętych celów wspomaga proces wychowania i nauczania. Opisuje wszystkie działania profilaktyczne w oparciu o potrzeby dzieci, rodziców oraz wychowawców. Wspomaga proces wychowawczy w rodzinie, przygotowuje dzieci do właściwego rozpoznawania wartości, dokonywania wyborów, uczy wzmacniania więzi w grupie i w rodzinie, przygotowuje do życia. Stosowanie różnorodnych metod i form pracy podnosi znacznie efektywność programu. Dzięki programowi dzieci uczą się dbać o zdrowie własne i społeczeństwa, co jest podstawowym warunkiem zaspokojenia potrzeb człowieka. Treści umożliwiają realizację celów i aspiracji oraz rozwój osobisty człowieka. W Przedszkolu realizującym treści profilaktyczne dominuje troska o zdrowie i dobre samopoczucie fizyczne, psychiczne i społeczne dzieci, nauczycieli oraz pozostałych pracowników placówki. Ważne jest, aby nauczyć dzieci rozwiązywać aktualne problemy, jak: stres, problemy z adaptacją do warunków przedszkola, agresja, niewłaściwe odżywianie, niska aktywność ruchowa oraz zagrożenia jakie niosą za sobą używki, które stanowią poważne zagrożenie zarówno dla funkcjonowania społecznego jak również ekonomicznego oraz dla kondycji zdrowotnej i moralnej ludzi. W związku z tym ważna jest jak najwcześniejsza edukacja zdrowotna i profilaktyka ukierunkowana na silną motywację, żeby w decydującym momencie każdy człowiek potrafił powiedzieć nie. Edukacja zdrowotna, która stanowi znaczące miejsce w programie to nie tylko przekazywanie wiedzy o tym, co jest korzystne, a co szkodliwe dla zdrowia, lecz również rozwijanie umiejętności, nawyków i postaw. Edukacja przedszkolna, stwarza doskonałą sposobność do ukształtowania postaw i wartości, ułatwia dzieciom dokonywanie wyborów, mających znaczenie dla ich obecnego i przyszłego życia.
2. PRZEPISY PRAWNE Podstawę prawną do prowadzenia działań profilaktycznych w ramach Przedszkolnego Programu Profilaktyki stanowią: 1) Program Wychowawczy Przedszkola nr 9 we Wrocławiu 2) Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej - art. 72; 3) Konwencja o Prawach Dziecka - art. 3, art. 19, art. 33; 4) Rozporządzenie MENiS z dnia 26.02.2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. Nr 51 z 2002 roku poz. 458); 5) Rozporządzenie MENiS z dnia 31.01.2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 10 z 2002 roku poz. 96); 6) Program Ochrony Zdrowia Psychicznego; 7) Narodowy Program profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych; 8) Krajowy Program Przeciwdziałania Narkomanii; 9) Krajowy Program Zakażeniom HIV. 3. DIAGNOZA SYTUACJI WYCHOWAWCZEJ W PRZEDSZKOLU Diagnozę sytuacji wychowawczej w Przedszkolu dokonano w oparciu o opinię rodziców (wywiady, rozmowy z rodzicami), rozmowy z dziećmi i nauczycielami, pracownikami przedszkola oraz analizę rzeczywistych problemów występujących w Przedszkolu nr 9. Problemy te pojawiają się w zachowaniach dzieci, obserwowane są przez wychowawców, zgłaszane przez rodziców, pracowników obsługi. Na tej podstawie wyodrębniono następujące problemy wychowawcze: 1) agresywne zachowanie niektórych dzieci 2) problemy z adaptacją 3) niewłaściwe kontakty interpersonalne między dziećmi; 4) niewystarczająca wiedza na temat bezpieczeństwa; 5) zaniedbania higieniczno-zdrowotne: brak odpowiednich nawyków, niezadowalający stan uzębienia, częste infekcje dróg oddechowych. 4. ZADANIA PRZEDSZKOLA ZWIĄZANE Z PROGRAMEM PROFILAKTYKI: 1) diagnozowanie problemów wychowawczych występujących w przedszkolu; 2) tworzenie w przedszkolu bezpiecznej, ciepłej atmosfery;
3) budowanie wzajemnego zaufania i poczucia własnej wartości u każdego dziecka; 4) promowanie zdrowego stylu życia; 5) kształtowanie umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach; 6) respektowanie praw dziecka; 7) wzajemne wspieranie się nauczycieli w rozwiązywaniu problemów przedszkolnych; 8) wspomaganie domu rodzinnego w przygotowaniu dzieci do życia; 9) włączanie rodziców w działalność wychowawczą, dydaktyczną i kulturalną przedszkola. 5. CELE PROGRAMU: 1) wyrabianie poczucia odpowiedzialności za bezpieczeństwo, zdrowie i życie własne i innych; 2) promowanie zdrowego stylu życia; 3) wdrażanie prawidłowych nawyków żywieniowych. 4) wskazywanie sposobów zdrowego i aktywnego spędzania czasu wolnego; 5) uświadomienie szkodliwości stosowania używek oraz zagrożeń jakie niosą ze sobą uzależnienia; 6) kształtowanie poczucia własnej wartości; 7) rozwijanie więzi z grupą i przedszkolem; 8) rozwijanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych; 9) nauka zachowań asertywnych 10) rozpoznawanie oznak stresu i sposobów radzenia sobie z nim; 11) ograniczenie zachowań agresywnych w przedszkolu. 6. REALIZACJA PROGRAMU Treści zawarte w programie przeznaczone są dla dzieci, 3, 4 i 5-letnich. Program obejmuje działania skierowane do dzieci, rodziców i nauczycieli. Dostosowany jest do specyfiki przedszkola, otaczającego środowiska i możliwości dzieci. Realizacja zadań programowych odbywa się na zajęciach dydaktycznych, imprezach i spotkaniach z rodzicami. Realizatorami programu są wszyscy wychowawcy oraz członkowie społeczności przedszkolnej. Przy wdrażaniu poszczególnych zamierzeń nauczyciele współpracują z rodzicami oraz pracownikami obsługi przedszkola.
Zakres tematyczny programu obejmuje cztery działy: I. Zapobieganie agresji i przemocy. II. Bezpieczeństwo dzieci na terenie przedszkola i poza nim. III. Troska o zdrowie i higienę. 1) właściwe odżywianie (wdrażanie do prawidłowych nawyków żywieniowych) 2) ruch i jego znaczenie dla zdrowia 3) dostosowanie ubioru do pór roku i pogody 4) kształtowanie nawyków higienicznych IV. Dbanie o prawidłowy rozwój psychiczny i emocjonalny dziecka. 1) szybka i efektywna adaptacja do środowiska przedszkolnego 2) kształtowanie i rozwój u dziecka poczucia własnej wartości 3) wyrobienie postawy asertywnej oraz umiejętności rozwiązywania konfliktów poprzez rozmowę, bez użycia agresji 7. METODY I TECHNIKI PROWADZENIA ZAJĘĆ PRZY REALIZACJI PROGRMU: 1) gry i zabawy; 2) dyskusje i rozmowy; 3) scenki rodzajowe, dramowe; 4) twórczość plastyczna; 5) burza mózgów; 6) prelekcja, pogadanka; 7) opowiadania, historyjki; 8) uzupełnianie zdań; 9) praca indywidualna; 10) praca w grupach; 11) metoda projektu. 8. OCZEKIWANE EFEKTY POPRZEZ REALIZACJĘ PROGRAMU PROFILAKTYKI CHCEMY ABY DZIECI: I. Zapobieganie agresji i przemocy były wrażliwe i otwarte na otaczającą przyrodę oraz potrzeby innych, umiały rozwiązywać wszelkie konflikty poprzez rozmowę, bez użycia agresji,
były wrażliwe na muzykę i poezje, miały bogatą wyobraźnię i wykazywały się inwencją twórczą, potrafiły wyrażać własne uczucia poprzez ekspresje ruchową, plastyczną i muzyczna, były tolerancyjne i życzliwe w stosunku do ludzi i zwierząt, były wrażliwe na krzywdę i cierpienie, wiedziały, na czym polega przyjaźń i znały jej wartość, rozumiały jak ważna dla człowieka jest rodzina, znały wartości ogólnoludzkie, eliminujące egoizm, czuły się integralną częścią swojej grupy, II. Bezpieczeństwo dzieci na terenie przedszkola i poza nim znały swoją drogę do przedszkola, potrafiły bezpiecznie poruszać się po drodze, stosowały pięć zasad przechodzenia przez jezdnię, stosowały się do sygnalizacji świetlnej, znały wybrane znaki drogowe, znały zawód policjanta, rozumiały konieczność zwracania się do policjanta w trudnych sytuacjach, rozumiały konieczność stosowania elementów odblaskowych, umiały kulturalnie zachować się w środkach komunikacji publicznej, ustępowały miejsca osobom starszym i niepełnosprawnym, rozumiały konieczność bezpiecznego zachowania się na przystankach, sprawnie i bezpiecznie wsiadały i wysiadały z autobusu, rozumiały pojęcie uczestnik ruchu drogowego, znały i rozumiały podstawowe przepisy ruchu drogowego, znały numery alarmowe oraz umiały wykorzystać zdobyte wiadomości i umiejętności, rozumiały, dlaczego nie wolno nawiązywać kontaktu z osobami obcymi, bezpiecznie posługiwały się przyborami (np. nożyczki, dziurkacz), nie bawiły się zapałkami, lekarstwami, środkami chemicznymi, urządzeniami elektrycznymi, znalezionymi odpadkami czy nieużytkami np. zbite szkło, brudne opakowania, rozumiały że zachowania typu: podstawianie nogi, spychanie z urządzeń, sypanie piaskiem w oczy itp. mogą zagrażać bezpieczeństwu własnemu i innych, sygnalizowały konieczność oddalenia się z miejsca zabaw czy zajęć, korzystały ze sprzętu i zabawek zgodnie z zasadami ich użytkowania, rozumiały konieczność takiego poruszania się po terenie przedszkola, aby nie zagrażało to bezpieczeństwu innych (np. bieganie tylko w ogrodzie lub w czasie zabaw organizowanych przez nauczycielkę), informowały nauczycielkę o sytuacjach zagrażających bezpieczeństwu, zarówno własnemu, jak i innych, przestrzegały zakazu wkładania do nosa, uszu, gardła ciał obcych,
III. Troska o zdrowie i higienę potrafiły porozumiewać się umiarkowanym tonem głosu, wiedziały, jakie są funkcje poszczególnych narządów zmysłu, rozumiały potrzebę odpoczynku i relaksu, dbały o własny wygląd, dbały o wygląd otoczenia np. własna półeczka, sala itd., prawidłowo myły ręce i zęby, potrafiły właściwie zachować się w łazience, samodzielnie korzystały z toalety, samodzielnie posługiwały się chusteczką do nosa, grzebieniem, dbały o czystość ciała i ubrania, prawidłowo posługiwały się sztućcami, nie rozmawiały z pełną buzią, dbały o estetykę stołu podczas jedzenia, jadły zdrowe produkty: mleko i jego przetwory, ciemne pieczywo, warzywa, owoce, przezwyciężały niechęć do niektórych pokarmów i potraw, rozumiały znaczenie umiaru w jedzeniu słodyczy, ubierały się odpowiednio do pogody, znały zagrożenia wynikające ze złych warunków atmosferycznych w różnych porach roku, bawiły się i ćwiczyły na dworze, chodziły na spacery i wycieczki, uprawiały sport, hartowały organizm, wiedziały jak zapobiegać zmarznięciu i przegrzaniu, znały sposoby przeciwdziałania zarażeniu się chorobami: zasłaniały usta podczas kaszlu, a nos podczas kichania, myły ręce po korzystaniu z toalety oraz przed posiłkami, myły owoce i warzywa przed jedzeniem, nie piły nie przegotowanej wody, nie zbierały nieznanych owoców i roślin, wiedziały, jak ważny dla zdrowia ludzi jest zawód lekarza (wycieczka do gabinetu lekarskiego), rozumiały potrzebę kontrolowania i leczenia zębów (wycieczka do gabinetu stomatologicznego), rozumiały potrzebę stosowania szczepień (prelekcja pielęgniarki w przedszkolu), zgłaszały dorosłym dolegliwości odczuwane przez siebie lub zauważone u innych, utrzymywały prawidłową postawę ciała, wykonywały ćwiczenia organizowane w przedszkolu (przeciwdziałające wadom postawy oraz przeciw płaskostopiu), rozumiały, co to znaczy być odpowiedzialnym za siebie i innych, wiedziały, w jakich sytuacjach życiowych należy powiedzieć nie i potrafiły to zrobić.
IV. Dbanie o prawidłowy rozwój psychiczny i emocjonalny dziecka szybko i efektywnie adaptowały się do środowiska przedszkolnego, potrafiły się wzajemnie szanować i akceptować, potrafiły się zgodnie razem bawić, czuły jedność ze swoją grupą, rozwijały się na wszystkich płaszczyznach, były aktywne i twórcze, były wrażliwe na muzykę poezję i otaczającą przyrodę, były wrażliwe na drugiego człowieka, miały poczucie własnej wartości oraz potrafiły prezentować swoje umiejętności. 9. EWALUACJA Program, w czasie jego trwania, poddawany będzie ewaluacji. W ocenie skuteczności realizacji poszczególnych treści programowych pomocne będzie: przeprowadzenie ankiet wśród nauczycieli poszczególnych grup oraz wśród rodziców, a także analiza problemów wychowawczych dokonywana na posiedzeniach Rady Pedagogicznej. 10. LITERATURA 1) Bodanko A.: Wspomaganie procesu wychowawczego programami profilaktyczno-edukacyjnymi; 2) Gaś Z. B.: Profilaktyka uzależnień; 3) Grzelak J. Ś., Sochacki M.: Ewaluacja profilaktyki problemów dzieci i młodzieży; 4) Szamańska J.: Programy profilaktyczne. Elementarz psycho-profilaktyki; 5) Brzezińska A., Hornowska E.: Dzieci i młodzież wobec agresji i przemocy.
Miesiąc, rok 2016-2017 Wrzesień Cały rok Wrzesień Cały rok Zadania do realizacji Dbanie o prawidłowy rozwój psychiczny i emocjonalny dziecka: - szybka i efektywna adaptacja do środowiska przedszkolnego: współtworzenie przyjaznej atmosfery w grupie (zabawy i ćwiczenia integracyjne ułatwiające poznanie się dzieci i ich adaptację w przedszkolu); przestrzeganie ustalonych umów i zasad regulujących współżycie w grupie; rozwijanie wzajemnych relacji pomiędzy dziećmi, opartych na wzajemnym szacunku i akceptacji; zachęcanie do wspólnych zabaw; - kształtowanie i rozwój u dziecka poczucia własnej wartości oraz wrażliwości: odpowiedni przekaz w czasie zajęć np.: poprzez opowiadania zawierające przesłanie mające uświadomić dziecku, że jest częścią grupy; rozwijanie inwencji twórczej, mowy i myślenia; umuzykalnienie; rozwijanie umiejętności prezentowania własnych umiejętności; uwrażliwienie na przyrodę oraz innych ludzi. Bezpieczne poruszanie się po terenie przedszkola: ostrożne i bezpieczne poruszanie się po sali i innych pomieszczeniach przedszkolnych; nie oddalanie się samodzielnie z placu lub budynku przedszkolnego; przestrzeganie ustalonych zakazów i nakazów. Osoby odpowiedzialne K. Kawaler J. Wyszyńska-Gralak J. Szymkowiak M. Powalska Bezpieczne korzystanie z zabawek i sprzętu w czasie pobytu w przedszkolu: właściwe użytkowanie zabawek oraz różnych materiałów, przyborów i narzędzi; przestrzeganie ustalonych zasad w czasie pobytu na placu zabaw.
Umiejętność radzenia sobie w sytuacjach zagrażających własnemu bezpieczeństwu poza przedszkolem: przestrzeganie zakazów dotyczących: o zabawy z zapałkami; o zabaw w miejscach niedozwolonych (w pobliżu jezdni, budowy, zbiorników wodnych); o zimowych zabaw na zamarzniętych jeziorach, stawach czy rzekach); o samowolnego korzystania z urządzeń elektrycznych i gazowych podłączonych do sieci; ograniczanie zaufania do nieznanych, obcych ludzi. Poznawanie i przestrzeganie podstawowych zasad poruszania się po drogach: zasady poruszania się w mieście i poza miastem; zapoznanie z wybranymi znakami drogowymi; przestrzeganie zasad ruchu drogowego; zapoznanie z zasadami bezpiecznego przechodzenia przez jezdnię. Spotkanie z policjantem oraz z Komisarzem Lwem M. Powalska Cały rok Zwracanie uwagi na umiejętne i kulturalne zachowanie się w czasie posiłku oraz podkreślanie roli właściwego odżywiania się: uświadomienie znaczenia właściwego zachowania się przy stole; kształtowanie nawyku odpowiedniego posługiwania się sztućcami, serwetką; gryzienie i dokładne przeżuwanie pokarmów; nie mówienie z pełną buzią ; zachęcanie do spożywania zdrowych produktów (mleka, sera, ciemnego pieczywa); zapoznanie z nazwami owoców i warzyw oraz podkreślenie ich znaczenia w odżywianiu; zapoznanie z przetworami wykonanymi z M. Powalska
owoców zbieranych jesienią; zachęcanie do spożywania dużej ilości warzyw i owoców poprzez np. wspólne wykonywanie sałatek owocowych i warzywnych, zagadki smakowe; zachęcanie do dbania o estetykę stołu podczas jedzenia; rozumienie znaczenia umiaru w jedzeniu słodyczy, chipsów, itp.; rozumienie zakazu spożywania nieznanych owoców, roślin, grzybów czy pokarmów nieznanego pochodzenia, a także zagrożeń wynikających z wykorzystywania w zabawie lekarstw lub innych środków chemicznych. Cały rok Wpajanie dzieciom dbania o czystość: nabywanie umiejętności mycia rąk; nabywanie umiejętności prawidłowego mycia zębów; samodzielne korzystanie z toalety; samodzielne posługiwanie się chusteczkami do nosa, grzebieniem, szczoteczką do zębów; zwracanie uwagi na nie używanie przedmiotów (takich jak ręcznik, grzebień, chusteczka...) należących do innych dzieci; samodzielne rozbieranie się i ubieranie; zwracanie uwagi na schludność wyglądu (uczesane włosy, zapięte guziki); rozumienie potrzeby mycia rąk po wyjściu z toalety i przed posiłkami. K. Kawaler J. Wyszyńska-Gralak J. Szymkowiak M. Powalska marzec Stosowanie profilaktyki zdrowotnej: podkreślenie znaczenia zawodu lekarza dla zdrowia ludzi (spotkanie z lekarzem); podkreślenie konieczności dbania o higienę jamy ustnej; rozumienie potrzeby kontrolowana i leczenia zębów (odbycie wycieczki do gabinetu stomatologicznego, oglądanie wyposażenia, rozmowa ze stomatologiem); M.Powalska K. Kawaler zwrócenie uwagi na potrzebę wykonywania zaleceń lekarzy; zwracanie uwagi na możliwość zarażenia się chorobą; zapoznanie ze sposobami przeciwdziała-
nia zarażeniu się chorobą (np. nie korzystanie z tych samych naczyń, zasłanianie ust w czasie kaszlu czy kichaniu...); zainteresowanie pracą aptekarza (wycieczka do apteki); wyjaśnienie potrzeby stosowania szczepień; ochrona przed trudnymi warunkami atmosferycznymi; zwracanie uwagi na przyjmowanie prawidłowej postawy ciała podczas całego dnia; wdrażanie do współodpowiedzialności za własne zdrowie; wdrażanie do udziału w różnych konkursach i turniejach związanych z edukacją zdrowotną; Cały rok Zachęcanie dzieci do wszelkich zabaw związanych z ruchem (indywidualnych, zbiorowych, samorzutnych lub zorganizowanych); zwrócenie uwagi na znaczenie ruchu dla zdrowia człowieka; poznanie sposobu osiągania spokoju przez ruch. Organizowanie z całą grupą zajęć z wykorzystaniem następujących rodzajów zabaw i ćwiczeń: kształtujących postawę, orientacyjno porządkowych, bieżnych, z elementem równowagi, na czworakach, z elementami rzutu, celowania, toczenia i noszenia, z elementem wspinania się, z elementem skoku i odskoku, bezpieczne zabawy na śniegu. A. Smolińska Stosowanie zasady W zdrowym ciele zdrowy duch : codzienne przebywanie w ogrodzie przedszkolnym; uczestniczenie w grach i zabawach terenowych;
poznawanie sposobów aktywnego wypoczywania po zajęciach w przedszkolu; M. Powalska Cały rok; XII-III Zapobieganie agresji i przemocy: uwrażliwienie dzieci na muzykę i poezję (stosowanie wielu zabaw połączonych z muzyką, nauka i prezentowanie wierszy znanych poetów); prezentowanie utworów literackich odkrywających ogólnoludzkie wartości Cała Polska czyta dzieciom ; rozwój wyobraźni, aktywności oraz postawy twórczej poprzez ciekawe zajęcia (zabawa połączona z nauką); stwarzanie okazji do wyrażania własnych uczuć (ekspresja ruchowa, plastyczna i muzyczna); wyrabianie uczucia tolerancji i życzliwości w stosunku do ludzi i zwierząt (rozwijanie wrażliwości na krzywdę i cierpienie: ukazanie sposobu niesienia pomocy osobom starszym); podkreślenie wartości przyjaźni (dziecko wie, kto to jest przyjaciel); uświadomienie dziecku jak ważna jest rodzina: o umiejętność prawidłowego nazywania jej członków, o zachęcanie do sprawiania przyjemności bliskim osobom, o podtrzymywanie tradycji - wzmacnianie więzów w rodzinie, o zorganizowanie Dnia Rodziny, rozwijanie wrażliwości na przyrodę: o dziecko zwraca uwagę na koloryt i piękno przyrody w różnych porach roku, o wzbudzenie zainteresowania życiem roślin i zwierząt, o rozwijanie wrażliwości na potrzeby zwierząt domowych (dziecko wie, w jaki sposób należy dbać o domowe zwierzęta), o uwrażliwienie na potrzeby zwierząt żyjących w lesie oraz uświadomienie konieczności dokarmiania ptaków zimą, wspieranie dobrego samopoczucia i po- A. Smolińska M. Rotman L. Solecka K. Kawaler, K. Giezek J. Wyszyńska-Gralak K. Kawaler J. Wyszyńska-Gralak
strzegania ciała (masażyki relaksacyjne); zapoznanie z wartościami uniwersalnymi eliminującymi egoizm; dążenie do zintegrowania grupy ( W co się bawię, kiedy jest nudno - zachęcenie do wspólnej zabawy); krzewienie Praw Dziecka - ochrona godności i integralności oraz przeciwdziałanie każdej z form przemocy, nadużyć, zaniedbań wobec dziecka; krzewienie oświaty psychologicznej oraz edukacja rodziców w zakresie potrzeb emocjonalnych i prawidłowości rozwoju dzieci: o gazetki do przeczytania, o spotkania z fachowcami. L. Solecka K. Kawaler Cały rok; Listopad (26 rocznica uchwalenia Konwencji o Prawach Dziecka) Opracowały: mgr Katarzyna Kawaler mgr Monika Powalska Uchwałą Rady Rodziców z dnia 29.09.2016 r. Program Profilaktyki przyjęto do realizacji w roku szkolnym 2016/2017