Ćwiczenia 8
Opcja jest to umowa między nabywcą (posiadaczem) a sprzedawcą (wystawcą), dająca nabywcy prawo do kupna (opcja kupna) lub sprzedaży (opcja sprzedaży) instrumentu bazowego przed lub w ustalonym dniu w przyszłości po określonej cenie w zamian za opłatę. Elementy opcji cena wykonania cena opcji (premia) termin wygaśnięcia termin wykonania opcji
Ze względu na prawo opcji: Opcja kupna (call) Opcja sprzedaży (put) Ze względu na czas wykonywania Opcja amerykańska Opcja europejska Opcja egzotyczna Ze względu na rodzaj instrumentu bazowego Opcja walutowa Opcja akcyjna Opcja procentowa Opcja indeksowa Opcja na futures
Rodzaje pozycji: Zakup opcji kupna (long call) długa pozycja w opcjach kupna Zakup opcji sprzedaży (long put) długa pozycja w opcjach sprzedaży Wystawienie opcji kupna (short call) krótka pozycja w opcjach kupna Wystawienie opcji sprzedaży (short put) krótka pozycja w opcjach sprzedaży Wykonanie opcji to skorzystanie z prawa kupna w przypadku opcji call lub prawa sprzedaży w przypadku opcji put. Kiedy oczekujemy wzrostu instrumentu bazowego to: nabywamy opcję kupna wystawiamy opcję sprzedaży Kiedy oczekujemy spadku instrumentu bazowego to: nabywamy opcji sprzedaży wystawiamy opcji kupna
Profil wypłaty dla nabywcy opcji kupna. Z/S Kurs wykonania Opcji (X) Premia (P) Punkt opłacalności X + P WIG20 2009; mgr Katarzyna Niewińska; Wydział Zarządzania UW mgr Katarzyna Niewińska; Wydział Zarządzania UW 6
Profil wypłaty dla nabywcy opcji sprzedaży. Z/S Kurs wykonania opcji (X) Premia (P) Punkt opłacalności X - P WIG20 2009; mgr Katarzyna Niewińska; Wydział Zarządzania UW mgr Katarzyna Niewińska; Wydział Zarządzania UW 7
Profil wypłaty dla wystawcy opcji kupna. Z/S Premia (P) Punkt opłacalności X + P Kurs wykonania opcji (X) WIG20 2009; mgr Katarzyna Niewińska; Wydział Zarządzania UW mgr Katarzyna Niewińska; Wydział Zarządzania UW 8
Profil wypłaty dla wystawcy opcji sprzedaży. Z/S Premia (P) Punkt opłacalności X - P Kurs wykonania opcji (X) WIG20 2009; mgr Katarzyna Niewińska; Wydział Zarządzania UW mgr Katarzyna Niewińska; Wydział Zarządzania UW 9
1) Możliwość zarabiania na: wzroście wartości instrumentu bazowego - nabycie opcji kupna spadku wartości instrumentu bazowego nabycie opcji sprzedaży 2) Zysk nieograniczony może znacznie przewyższyć zaangażowany kapitał 3) Strata Ograniczona Maksymalnie tracimy zapłaconą premię opcyjną mgr Katarzyna Niewińska; Wydział Zarządzania UW
1) Możliwość zarabiania na: wzroście wartości instrumentu bazowego wystawienie opcji sprzedaży spadku wartości instrumentu bazowego wystawienie opcji kupna 2) Zysk Ograniczony Wystawca nie może zarobić więcej niż premia opcyjna 3) Strata Nieograniczona Może przewyższyć kwotę otrzymanej premii opcyjnej
Ze względu na przepływy pieniężne wynikającej z tytułu posiadania opcji, instrumenty dzielimy na: in-the-money (ITM), (cena wykonania opcji kupna call) < (cena instrumentu bazowego) (cena wykonania opcji sprzedaży put) > (cena instrumentu bazowego) at-the-money (ATM) (cena wykonania opcji kupna call) = (cena instrumentu bazowego) (cena wykonania opcji sprzedaży put) = (cena instrumentu bazowego) out-of-the-money (OTM). (cena wykonania opcji kupna call) > (cena instrumentu bazowego) (cena wykonania opcji sprzedaży put) < (cena instrumentu bazowego) mgr Katarzyna Niewińska; Wydział Zarządzania UW
Przykład 1: OW20C151700 (opcja kupna call na WIG20, termin wykonania marzec 2015, strike 1700p) kurs instrumentu bazowego (indeksu WIG20) - zależność: 1800p - 1700p - 1570p - Przykład 2: OW20X51850 (opcja sprzedaży put na WIG20, termin wykonania grudzień 2015, strike 1850p) kurs instrumentu bazowego (indeksu WIG20) - zależność: 1950p - 1850p - 1710p -
Opcje na Giełdzie Papierów Wartościowych: Opcje na WIG20 Opcje na rynku pozagiełdowym (dominujące): Opcje walutowe Opcje na stopę procentową Przykład 3 opcje walutowe: Importer chce zabezpieczyć się przed wzrostem kursu EUR/PLN. Za 3M będzie musiał opłacić fakturę (1000 EUR). Dzisiaj nabywa opcję call z ceną wykonania 4,1650, koszt opcji 1,95% (0,0812). Oblicz jaki jest efektywny kurs rozliczenia opcji? Kiedy zrealizuje opcję i ile na tym skorzysta? a/ za 3M kurs spot EUR/PLN = 4,25 b/ za 3M kurs spot EUR/PLN = 4,35 c/ za 3M kurs spot EUR/PLN = 4,00
Przykład 4: Firma ALFA kupiła opcję europejską call na 150.000$. Data realizacji opcji 30 czerwca, cena realizacji 4,0650, zapłacona premia opcyjna 0,0300. Przy jakim kursie walutowym firma zrealizuje opcję: a) 4,1050 b) 4,0480 c) 4,0670 1/ Jaki łączny wydatek poniesie firma ALFA, aby zakupić 150.000$ przy powyższych kursach walutowych uwzględniając koszt opcji? 2/Jaki byłby koszt zakupu 150.000$ 30 czerwca, gdyby firma ALFA nie kupiła wcześniej opcji, przy powyższych kursach?
Całkowity koszt nabycia 150.000 USD Kurs referencyjny Firma kupiła opcję z kursem realizacji 4,065 płacąc premię 0,0300 Firma nie posiada opcji A 4,1050 Wykonujemy opcję 150.000*4,065+150.000*0,03= 614. 250 150.000*4,1050=615. 750 B 4,0480 Nie wykonujemy opcji 150.000*4,0480+150.000*0,03= 150.000*4,0480= C 4,0670 Wykonujemy opcję 150.000*4,0650+150.000*0,03= 150.000*4,0670= Firma zrealizuje opcję w przypadku, gdy kurs referencyjny będzie większy niż kurs realizacji opcji.
Przykład 5: Firma BETA wystawiła europejską opcję call koron norweskich na kwotę 360.000 NOK. Data realizacji opcji 15 czer, kurs realizacji 0,5210, premia opcyjna 0,0361. 1) Jaki jest próg rentowności tej opcji? 2) Jaki kurs rynkowy w dniu 15 czer (powyżej/poniżej) progu rentowności preferowałby wystawca opcji? Dlaczego? 3) Przedstaw funkcję wypłaty dla wystawcy. mgr Katarzyna Niewińska; Wydział Zarządzania UW
Kontrakt swap stanowi rodzaj umowy zawieranej pomiędzy dwoma stronami, które zobowiązują się, że w określonym momencie w przyszłości wymienią się pewnymi płatnościami wedle reguł zdefiniowanych w kontrakcie swapowym. SWAP - fixed-to-floaong rate Kupujacy swap (fixed leg) otrzymuje przepływ determinowany przez stawkę zmienną w zamian za ustaloną stawkę stałą (RECEIVE floaeng and PAY fixed). Oczekuje wzrostu cen. Sprzedający (floaong leg) swap gdy płaci odsetki określone przez stawkę zmienną, a w zamian otrzymuje płatności determinowane przez stawkę stałą (RECEIVE fixed and PAY floaeng). Oczekuje spadku cen. mgr Katarzyna Niewińska; Wydział Zarządzania UW
SWAP elementy kontraktu W klasycznej umowie swap owej musi być określona: pozycja każdego z partnerów względem parametru będącego przedmiotem umowy (określenie kto jest fixed leg, kto floaeng leg ) kwota kontraktu związanego z danym parametrem (np. kwota umownego kredytu), zwana noeonal principal. ustalona, stała płatność stałej nogi (np. określona wysokość stopy procentowej, kursu walut) zwana kuponem swap owym (swap coupon). notowanie rynkowe, uznawane jako bieżący parametr rynku, służący do rozliczenia (zwykle jest to LIBOR 6M, lub w Polsce WIBOR 6M dla stóp procentowych, natomiast dla walut tzw. fixing NBP w wyznaczonych datach) terminy płatności (zwykle nie sa one symetryczne - stała noga płaci raz, po upływie roku, ruchoma dwa razy, po upływie półrocza)
SWAP cele kontraktu Swap zbliżony jest do systematycznego rolowania kontraktu forward przy tej samej cenie kontraktu. Zabezpieczający zabezpieczenie przed ryzykiem zmian wybranego parametru. Spekulacyjny gdy partner ma otwartą pozycję ruchomej nogi. Dealerzy swapowi najczęściej starają się zamknąć pozycję przez kupowanie swapu jednemu partnerowi a sprzedawanie drugiemu.
SWAP klasyfikacja Źródło: opracowanie własne na podstawie typologii swapów Izabeli Tymuły, op. cit., s. 87.
SWAP klasyfikacja Do pierwszej generacji finansowych swapów należą trzy podstawowe rodzaje kontraktów: 1) swap walutowy (ang. currency swap, FX swap), 2) swap stopy procentowej (ang. interest rate swap, IRS), 3) swap walutowo- procentowy, zwany również swapem walutowym rynku kapitałowego (ang. cross currency interest rate swap, CIRS).
Zabezpieczenie przed długoterminowym ryzykiem niekorzystnych zmian stóp procentowych; Możliwość dokładniejszej projekcji przychodów i kosztów odsetkowych przedsiębiorstwa, a co za tym idzie wyniku finansowego; Możliwość zawarcia transakcji IRS w złotych i walutach wymienialnych; Elastyczność w zakresie doboru kwot nominalnych i terminów podokresów odsetkowych transakcji IRS; Elastyczność w zakresie sposobu zabezpieczenia rozliczenia transakcji IRS; Możliwość przedterminowego zamknięcia transakcji IRS;
Swap stopy procentowej (interest rate swap) Swap procentowy polega na wymianie co pewien okres odsetek, obliczonych od ustalonej kwoty nominalnej swapu, przez dwie strony transakcji (X i Y). W najprostszym swapie procentowym strona X zobowiązuje się do wypłaty w określonych momentach czasu (z reguły co 6 miesięcy), z góry ustalonych stałych odsetek od kwoty nominalnej swapu w zamian za zmienne odsetki wypłacane przez stronę Y. Waluty płatności obu stron są takie same. Zwykle zmienna stopa procentowa według której strona Y wypłaca odsetki od kwoty nominalnej ustalana jest w oparciu o stopę LIBOR6M (WIBOR6M).
Swap stopy procentowej (interest rate swap) mgr Katarzyna Niewińska; Wydział Zarządzania UW
Zadanie 1: Bank udziela kredytu firmie Alfa (10 mln PLN) oprocentowanego stopą WIBOR 6M na 3 lata. W obawie przed wzrostem stóp procentowych firma Alfa zawarła umowę IRS z firmą Beta, o nominale 10 mln PLN, wymianie odsetek co 6 miesięcy. Stała noga swapa wynosi 12%. Firma Alfa płaci na rzecz Beta stałą nogę wg wzoru: Stała kwota = nominał * stała stopa * liczba dni zgodnie z częstotliwością płatności / rok bazowy dla stałych płatności. Firma Beta płaci na rzecz Alfa zmienną nogę wg wzoru: Zmienna kwota = nominał *zmienna stopa * liczba dni zgodnie z częstotliwością płatności / rok bazowy dla zmiennych płatności.
Przedstaw rozliczenie w poszczególnych terminach wymiany płatności Data rozliczenia Stawka WIBOR 6M Płatność Alfa do Beta Płatność Beta do Alfa Kowta ne{o 30 sty 2008 13% 30 lip 2008 10% 30 sty 2009 12%
Polega na zawarciu dwóch transakcji kasowej i odwrotnej do niej terminowej na rynku walutowym. W ramach transakcji swap ustala się z góry kursy, po jakich następuje wymiana waluty obecnie i w przyszłości. Firma Bank Spot Kupno PLN Sprzedaż PLN Sprzedaż waluty obcej Kupno waluty obcej Kontrakt terminowy Sprzedaż PLN Kupno PLN Kupno waluty obcej Sprzedaż waluty obcej
Zadanie 2: Bank i spółka zgodzili się na wymianę walut w FX swapie za 3M, kurs bieżący EUR/ PLN=3,5. Bank da na 3M 1 mln EUR po 5,45% w zamian za PLN, Spółka chce dać Bankowi na 3M PLN za 17,7% w zamian za EUR. I noga swapa bank sprzedaje EUR za PLN 1 EUR za 5,45% Bank Spółka 3,5 PLN za 17,7% II noga swapa bank kupuje EUR za PLN 1 EUR Bank Spółka Kurs terminowy (??) PLN mgr Katarzyna Niewińska; Wydział Zarządzania UW
W ciągu 3M 1 EUR i 3,5 PLN wzrosną do wartości: EUR (kapitał + odsetki) = EUR + (5,45 * 91 dni / 360 * 100 *1 EUR) = 1,0137 EUR PLN (kapitał + odsetki) = 3,5 PLN + (17,7 * 91 dni / 365* 100 * 3,5 PLN) = 3,6544 PLN Kurs terminowy = 3,6544 / 1,01377 = 3,6047
Zadanie 3: Firma CCC ma 1 mln EUR w banku, które zamierza za 1M wydać. Jednocześnie firma potrzebuje PLN teraz. Jednak trzymanie EUR na rachunku i wzięcie kredytu w PLN jest nieopłacalne. Z drugiej strony sprzedaż EUR na PLN rozwiązałoby problem, ale wiąże się z ryzykiem wzrostu kursu w przyszłości i poniesienia straty. Co może zrobić firma? Firma zawiera FX swap z bankiem. 1 marca kwotowanie kurs spot EUR/PLN 4,1450/4,1550 Punkty swapowe za 1M 0,0321/0,0370 I noga swap kasowa à po kursie 4,15 firma sprzedaje 1 mln EUR za PLN, II noga swap terminowa à po kursie 4,1870 (4,15+0,037) firma kupuje 1 mln EUR za PLN
Zadanie 4: Płatności firmy kształtowały się następująco: Cash flow firmy 1 marzec 31 marzec - 1 000 000 EUR + 1 000 000 EUR + 4 150 000 PLN - 4 187 000 PLN Jakie straty bądź korzyści osiągnie firma, jeżeli 31 marca kurs na rynku ukształtuje się na poziomie: A/ EUR/PLN=4,2 B/ EUR/PLN=4,17
Swap zabezpieczający - Credit default swap mgr Katarzyna Niewińska; Wydział Zarządzania UW