Sierpień wrzesień 215 r. str. 1 Główne wydarzenia Świat Ryzyka polityczne: Konflikt w Syrii i fale imigrantów w Europie. Nierozwiązana kwestia ISIS. Trwający konflikt na Ukrainie. Fundamenty: Obserwujemy starcie dwóch sił: danych makroekonomicznych i polityki banków centralnych. Słabsze dane makroekonomiczne zwiększają oczekiwania, że banki centralne będą reagować na zawirowania rynkowe luźną polityką monetarną. W Chinach nastąpiło spowolnienie. Z gospodarki napływają słabe dane, obserwujemy także dewaluację juana. Po spadkach na chińskich giełdach zainterweniowało państwo. Na światowych rynkach trwa wyprzedaż. Dane dotyczące wskaźników wyprzedających są mieszane. Dane z USA wskazują na poprawę po słabszych kilku pierwszych miesiącach roku. Poprawiają się odczyty PKB. Fed utrzymał stopy procentowe bez zmian. Uruchomienie QE przez EBC spowodowało niewielką, acz postępującą poprawę tempa wzrostu gospodarczego w Europie. Problem greckiego zadłużenia odsunięto w czasie. W Atenach nastąpiła zmiana na stanowisku premiera. Sytuacja polityczna w Grecji dynamicznie się zmienia. Spadają ceny surowców, w tym ropy naftowej. Na rynku ropy naftowej panuje większa konkurencja niż do tej pory. Na obecną sytuację miały wpływ umowa z Iranem i wzrost eksportu rosyjskiej ropy w basenie Oceanu Spokojnego. Oczekiwana jest stabilizacja poziomów inflacji. Jeżeli ceny surowców będą spadać, może to pociągnąć inflację w dół. Bilanse banków centralnych rosną nieco wolniej od oczekiwań. Ryzyka polityczne: Ponowna eskalacja działań separatystów na Ukrainie. Obietnice przedwyborcze dotyczące polityki gospodarczej i budżetowej. Sprawa kredytów we frankach, podatku bankowego. Fundamenty: PMI znajduje się na poziomie 51,1 pkt dużo gorzej od oczekiwań. RPP we wrześniu pozostawiła stopy procentowe bez zmian. Produkcja przemysłowa wzrosła w czerwcu o 7,6% r/r, w lipcu o 3,8% r/r (gorzej od oczekiwań). W sierpniu nastąpił wzrost o 5,3% r/r (gorzej od oczekiwań). Poziom sprzedaży detalicznej w sierpniu spadł o,3% r/r. Inflacja w lipcu osiągnęła poziom -,7% r/r, a w sierpniu -,6% r/r (powyżej oczekiwań). Stopa bezrobocia spadła w czerwcu do 1,3%, a w lipcu do 1,1%. Wzrost gospodarczy w II kwartale 215 r. osiągnął poziom 3,3% r/r.
Sierpień wrzesień 215 r. str. 2 Sentyment Europa W dalszym ciągu lekko pogarszają się nastroje analityków w zakresie sytuacji w Niemczech. Na pogorszenie nastrojów wpływała głównie sytuacja w Chinach. Poprawiają się nastroje analityków związane z całą strefą euro. Lepsze dane napływają z Hiszpanii. Nastroje inwestorów w zasadzie się nie zmieniły. USA Nastroje w USA zdecydowanie się poprawiły. Indeks Conference Board znajduje się powyżej poziomów z zeszłego roku. Nastroje pozostają znacząco lepsze niż w Europie. Sentyment w USA Sentix Conference Board ZEW UE Indeks Michigan ZEW Niemcy 2 4 6 8 1 12-16 4 24 44 64 84 Sierpień Lipiec Rok wstecz Źródło: Bloomberg, opracowanie własne, dane na dzień 14.9.215 r. Sierpień Lipiec Rok wstecz Źródło: Bloomberg, opracowanie własne, dane na dzień 14.9.215 r.
Sierpień wrzesień 215 r. str. 3 Stopy procentowe w % Polityka banków centralnych w skrócie Gdzie powinny być stopy procentowe według reguły Taylora 1 5-5 -1-15 -2 2,32 2,75 2,81 3,14,25,5,35,5,5,5,5,65,7,5,5,5,5, 1,55,15,5,1 -,55-5,68-3,69 5,15 5,45-3,3-1,3-6,95-4,8-3, -9,7-15,35-14,1 3, 3,4 Fed Euro Core-euro Non-core euro Niemcy Francja Włochy Hiszpania Grecja Portugalia Szwajcaria UK Japonia Stopy obecnie Reguła Taylora, styczeń 215 r. Reguła Taylora, sierpień 215 r. Źródło: Bloomberg, Baseline Taylor Rule Model, opracowanie własne, dane na dzień 14.9.215 r. 4,2 2,3 Podstawowe stopy procentowe banków centralnych 12 1 8 6 4 2 Paź 4 Węgry EBC Sie 5 Lip 6 Cze 7 Maj 8 Fed UK Turcja Kwi 9 Mar 1 Sty 11 Gru 11 Węgry poniżej Polski Lis 12 Paź 13 Wrz 14 Sie 15 Wydłużony okres niskich stóp w gospodarkach rozwiniętych i nie tylko Źródło: Bloomberg, opracowanie własne, dane na dzień 14.9.215 r. Turcja, po podwyżkach z zeszłego roku, dokonała kilku obniżek. Pomimo osłabiającej się waluty bank centralny nie podnosi stóp RPP obniża stopy do poziomu 1,5% EBC obcina stopy do,5% USA we wrześniu stopy procentowe nie wzrosły. Kiedy nastąpi podwyżka?
Sierpień wrzesień 215 r. str. 4 Bilanse banków centralnych Fed wygasił QE3, reinwestuje środki z zapadających obligacji, jednak inwestuje w instrumenty o krótszych terminach zapadalności. EBC od marca 215 r. skupuje papiery za ok. 6 mld euro miesięcznie. Słabsze dane lub turbulencje na rynkach obligacji mogą powodować przyspieszenie tempa interwencji. Bank Japonii utrzymuje dotychczasową politykę dalszy wzrost aktywów postępuje zgodnie z projekcją. Bank Japonii zamierza zwiększać swój bilans o 8 bln jenów rocznie (ok. 68 mld dolarów). Wartość bilansu Centralnego Banku Chin nadal spadała obecnie jest to poziom niższy niż na początku 215 r. Bilanse banków centralnych W mld USD 6 5 4 3 2 1 Wrz Wrz 2 Wrz 4 Fed mówi o zmniejszaniu skali dodruku pieniądza Wrz 6 Fed BoJ EBC POBC Razem (prawa oś) Razem tylko EBC (szacunek) BoJ szacunek EBC QE szacunek Wrz 8 Wartość bilansu POBC (wyrażona zarówno w juanach, jak i w dolarach) spadła Wrz 1 Wrz 12 Projekcja EBC QE i BoJ Wrz 14 Wrz 16 12 1 8 6 4 2 Źródło: Bloomberg, opracowanie własne, dane na dzień 14.9.215 r.
Sierpień wrzesień 215 r. str. 5 Wskaźniki wyprzedzające PMI dla przemysłu W Polsce koniunktura w sierpniu się poprawiła, nastąpił jednak silny spadek wskaźnika do poziomu 51,1 pkt (poniżej oczekiwań). W strefie euro obserwujemy lekki spadek wartości wskaźnika. We Francji po dobrych danych w czerwcu w sierpniu wskaźnik mocno spadał. We Włoszech jest gorzej niż w lipcu, jednak koniunktura pozostaje stosunkowo silna. Chiny już oficjalnie podały, że wskaźnik znalazł się poniżej 5 pkt. Niemcy odnotowały w sierpniu polepszenie w stosunku do lipca PMI osiągnął 16-miesięczne maksima. W USA poziom indeksu w dalszym ciągu spadał. Spada wartość wskaźnika dla koniunktury światowej. Wskaźniki wyprzedzające PMI dla przemysłu JPM Globalny Przemysł Chiny ISM USA Francja Włochy Wlk. Brytania Niemcy Strefa euro SPOWOLNIENIE EKSPANSJA 51,1 pkt gorzej od oczekiwań Chiny oficjalnie poniżej 5 pkt W Niemczech pogorszenie wskaźnika Strefa euro powyżej 5 pkt 4 42 44 46 48 5 52 54 56 58 6 Sierpień Lipiec Źródło: Bloomberg, Markit, opracowanie własne, dane na dzień 14.9.215 r.
Sierpień wrzesień 215 r. str. 6 PMI dla przemysłu szersza perspektywa 65 6 Większość PMI powyżej 5 pkt Słabsze dane z Polski 55 5 45 4 35 Chiny poniżej 5 pkt Francja znów poniżej 5 pkt 3 Lip 7 Lip 8 Lip 9 Lip 1 Lip 11 Lip 12 Lip 13 Lip 14 Lip 15 Poziom oznaczający ekspansję PMI UE PMI Niemcy PMI UK PMI Włochy PMI Francja ISM Manuf US Źródło: Bloomberg, opracowanie własne, dane na dzień 14.9.215 r. PMI Chiny JPM Globalny Przemysł PMI
Sierpień wrzesień 215 r. str. 7 Wskaźniki wyprzedzające PMI dla usług PMI w sektorze usługowym dla najważniejszych gospodarek na świecie nadal pozostają powyżej 5 pkt. We Francji tempo poprawy koniunktury (podobnie jak w przemyśle) okazało się gorsze niż w lipcu. Włochy odnotowały polepszenie w stosunku do czerwca. W Niemczech w sierpniu sytuacja w dalszym ciągu się poprawiała. W strefie euro w sierpniu wartość PMI wzrosła. W USA nastąpił lekki spadek wskaźnika w stosunku do lipca. Na świecie obserwujemy lekkie przyśpieszenie koniunktury w sektorze usług. Wskaźniki wyprzedzające PMI dla usług SPOWOLNIENIE JPM Globalne Usługi Chiny US ISM Non-Man Francja Włochy Wlk. Brytania EKSPANSJA Niemcy Strefa euro 3 35 4 45 5 55 6 65 7 Sierpień Lipiec Źródło: Bloomberg, opracowanie własne, dane na dzień 14.9.215 r.
Sierpień wrzesień 215 r. str. 8 PKB na świecie (r/r) W strefie euro w II kwartale wzrost gospodarczy wyniósł 1,5% r/r. W II kwartale 215 r. tempo wzrostu r/r wyniosło w Niemczech 1,6%, we Francji 1%, we Włoszech,5%, a w Hiszpanii 3,1%. W Chinach wzrost gospodarczy za I kwartał 215 r. wyniósł 7,% r/r. Dane za II kwartał mówią o wzroście na poziomie 7,% r/r (lepiej od oczekiwań), co rodzi coraz więcej pytań o rzeczywisty poziom wzrostu gospodarczego w Państwie Środka. USA w II kwartale 215 r. odnotowały wzrost gospodarczy na poziomie 3,7% w ujęciu rocznym (drugi szacunek). Nastąpiła też rewizja w górę wzrostu za I kwartał do,6% r/r. W Polsce wzrost gospodarczy w II kwartale 215 r. osiągnął poziom 3,3% r/r (to wstępne dane GUS). W Japonii wzrost gospodarczy w II kwartale wyniósł -1,2% (lepiej od oczekiwań). Turcja osiągnęła w I kwartale 215 r. wzrost gospodarczy na poziomie 2,5% r/r. W II kwartale 215 r. gospodarka urosła o 3,8% r/r. OECD obniżyła prognozy wzrostu gospodarczego dla całego świata o,1% w 215 r. i,2% w 216 r. PKB na świecie (r/r) 18 15 12 9 6 3-3 -6-9 -12-15 -18 Cze 3 Strefa euro Niemcy Włochy Cze 4 Cze 5 Cze 6 Cze 7 Francja Hiszpania UK Cze 8 Odbicie w dynamice PKB Cze 9 Cze 1 US Chiny Cze 11 Źródło: Bloomberg, opracowanie własne, dane na dzień 14.9.215 r. Okres słabego wzrostu PKB Cze 12 Cze 13 Cze 14 Turcja Cze 15
Sierpień wrzesień 215 r. str. 9 Dynamika produkcji przemysłowej Produkcja przemysłowa w strefie euro w lipcu 215 r. wzrosła o 1,9% r/r (lepiej od oczekiwań), przy rewizji w górę danych za czerwiec do 1,4% r/r. W Niemczech w lipcu nastąpił wzrost tempa produkcji na poziomie,5% r/r (lepiej od oczekiwań), zrewidowano też w górę dane za czerwiec. We Francji spadek produkcji przemysłowej w lipcu osiągnął poziom -,8% r/r. W Polsce w lipcu produkcja przemysłowa wzrosła o 3,8% r/r (gorzej od prognoz na poziomie 4,6%). W sierpniu wzrost o 5,3% r/r (gorzej od oczekiwań). W Turcji w lipcu miał miejsce wzrost produkcji przemysłowej na poziomie,3% r/r (dużo gorzej od oczekiwań), przy rewizji w dół danych za czerwiec. Według wstępnych danych w Japonii w lipcu poziom produkcji wzrósł o,2% r/r (gorzej od oczekiwań). W Chinach w sierpniu wzrost produkcji r/r osiągnął poziom 6,1% (oczekiwano 6,5%). W USA w sierpniu produkcja spadła o,4% m/m (gorzej od oczekiwań). Dane za lipiec zostały zrewidowane z,8% do,9% r/r. Wykorzystanie mocy produkcyjnych jest na poziomie 77,6% (kolejny spadek). Dynamika produkcji przemysłowej Zmiana produkcji przemysłowej r/r w % 4 3 2 1-1 -2-3 -4-5 Lip 7 UE Wielka Brytania Włochy Lip 8 Lip 9 Hiszpania USA Niemcy Lip 1 Lip 11 Francja Japonia Lip 12 Źródło: Bloomberg, opracowanie własne, dane na dzień 15.9.215 r. Chiny: gorsze dane o wzroście produkcji przemysłowej Lip 13 Lip 14 Chiny Lip 15 : gorzej od oczekiwań Niemcy: lepsze dane o wzroście produkcji przemysłowej
Sierpień wrzesień 215 r. str. 1 Ceny surowców Ceny surowców nadal znajdują się na niskich poziomach. Cena ropy Brent ponownie przebiła w dół poziom 5 dolarów za baryłkę. Cena miedzi spadła do najniższego poziomu od lutego 215 r. Stabilizacja kursu dolar amerykański/ euro (z tendencją lekkiego osłabiania się euro) wpływa na ceny na rynku surowców. El Niño pozostaje silne. Obecnie nie wpływa w większym stopniu na ceny pszenicy. ROPA BRENT (USD/baryłkę) MIEDŹ (USD/tonę) 16 14 12 1 8 6 4 2 12 1 8 6 4 2 Lip 8 Lip 9 Lip 1 Sie 11 Sie 12 Sie 13 Sie 14 Wrz 15 PSZENICA (USD/bu) DJ UBS COMMODITIES 25 2 15 1 5 Lip 8 Lip 9 Lip 1 Sie 11 Sie 12 Sie 13 Sie 14 Wrz 15 Lip 8 Lip 9 Lip 1 Sie 11 Sie 12 Sie 13 Sie 14 Wrz 15 Lip 8 Lip 9 Lip 1 Sie 11 Sie 12 Sie 13 Sie 14 Wrz 15 14 12 1 8 6 4 2 Źródło: Bloomberg, opracowanie własne, dane na dzień 14.9.215 r.
Sierpień wrzesień 215 r. str. 11 Efekt = niska inflacja na świecie r/r Od początku 215 r. obserwujemy wypłaszczenie inflacji po lekkim odbiciu wskaźników na świecie. W strefie euro w czerwcu, lipcu i sierpniu inflacja osiągnęła poziom,2% r/r. W Niemczech w sierpniu (podobnie jak w lipcu) dynamika inflacji była na poziomie,2% r/r. W USA w czerwcu inflacja znalazła się na poziomie,1% r/r, w lipcu na poziomie,2% r/r. W Polsce w lipcu miało miejsce dalsze lekkie złagodzenie tempa spadku cen do poziomu -,7% r/r, w sierpniu zmiana cen osiągnęła poziom -,6% r/r. W Japonii obserwowaliśmy wygaszenie efektu zeszłorocznej podwyżki VAT (inflacja w lipcu na poziomie,2% r/r). Efekt = niska inflacja na świecie r/r 7 6 5 4 3 2 1-1 -2-3 Kwi 6 Kwi 7 Kwi 8 Kwi 9 Kwi 1 Kwi 11 Globalny spadek tempa inflacji Kwi 12 Kwi 13 Kwi 14 Podniesienie podatku od sprzedaży w Japonii i stopniowe gaśnięcie tego efektu Kwi 15 Odbicie wskaźników w I kwartale głównie efekty bazowe UE USA UK Japonia Francja Źródło: Bloomberg, opracowanie własne, dane na dzień 14.9.215 r. Niemcy
Sierpień wrzesień 215 r. str. 12 Stopa bezrobocia na świecie Stopa bezrobocia w % 3 25 2 15 1 Wybuch kryzysu Bezrobocie zaczyna rosnąć z pewnym przesunięciem Nadal wysoka stopa bezrobocia pomimo zaskakująco dobrego tempa wzrostu gospodarki Poprawa na rynku pracy we Włoszech Sprzedaż detaliczna 25 2 15 1 5-5 Hiszpania i Niemcy również odnotowały solidne wzrosty W Polsce sprzedaż -,3% r/r. Gorzej od oczekiwań 5 USA: spadek stopy bezrobocia do 5,3% -1 USA: dalsze odbicie w górę wskaźnika po słabej zimie -15 Sty 6 Sty 7 Gru 7 Gru 8 Lis 9 Lis 1 Paź 11 Paź 12 Wrz 13 Wrz 14 Sie 15 Sie 11 Lut 12 Sie 12 Lut 13 Sie 13 Lut 14 Sie 14 Lut 15 Sie 15 UE Niemcy USA Francja Hiszpania Włochy USA (m/m) Francja Niemcy Hiszpania UE Włochy Źródło: Bloomberg, opracowanie własne, dane na dzień 14.9.215 r. W Polsce dalszy spadek stopy bezrobocia do poziomu 1,3%. W lipcu 1,1% Źródło: Bloomberg, opracowanie własne, dane na dzień 14.9.215 r.
Sierpień wrzesień 215 r. str. 13 Dług do PKB 26 24 22 2 18 16 14 12 1 8 6 4 2 Kwi 3 Grecja Włochy Kwi 4 Kwi 5 Początek kryzysu w USA Kwi 6 Niemcy Hiszpania Kwi 7 Kwi 8 Kwi 9 Francja Kryzys w strefie euro Kwi 1 Kwi 11 Kwi 12 Węgry Japonia Źródło: Bloomberg, Eurostat, opracowanie własne, dane na dzień 14.9.215 r. Kwi 13 Wskaźniki zadłużenia do PKB generalnie nadal rosną Kwi 14 Kwi 15 Wzrost PKB dla wybranych scenariuszy wzrostu gospodarczego w Chinach Scenariusz bazowy konsensus wzrostu PKB w Chinach na poziomie 6,7% Źródło: Union Investment Economics, dane na dzień 14.9.215 r. Scenariusz wzrostu PKB w Chinach na poziomie 2 3% USA 2,4 2,3 Strefa euro 1,3 1,1 Niemcy 1,8 1,4 Japonia 1,5 1,1 G3 1,9 1,8 Inne gospodarki rozwinięte 1,6 1,2 Europa Wschodnia 2, 1,8 Ameryka Łacińska 2,2,5 Azja bez Japonii 6, 3, Gospodarki rozwijające się (EM) 4,8 2,4 Świat (metodologia PPP) 3,7 2,8
Sierpień wrzesień 215 r. str. 14 Ryzyko polityczne* w wybranych regionach świata ( niskie ryzyko; 1 wysokie ryzyko) Wartość indeksów EIU w punktach 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Region CEE Wartość indeksów EIU w punktach 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Kraje rozwinięte Wartość indeksów EIU w punktach 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Lip 6 Turcja Lip 7 Lip 8 Ukraina Rosja Lip 9 Lip 1 Lip 11 Lip 12 Węgry Średnia Azja Południowo-Wschodnia Lip 13 Lip 14 Lip 15 Wartość indeksów EIU w punktach 8 7 6 5 4 3 2 1 Cze 6 Niemcy Włochy Cze 7 Cze 8 Grecja Hiszpania Cze 9 Cze 1 Cze 11 Francja Austria Wlk. Bryt. USA Ameryka Łacińska Cze 12 Cze 13 Kanada Australia Cze 14 Cze 15 Średnia Cze 6 Malezja Indonezja Cze 7 Cze 8 Tajlandia Wietnam Cze 9 * Ryzyko odzwierciedlające możliwość m.in. obniżenia zdolności obsługi zadłużenia. Źródło: Bloomberg, Economist Intelligence Unit, opracowanie własne, dane na dzień 14.9.215 r. Cze 1 Chiny Indie Cze 11 Cze 12 Korea Płd. Filipiny Cze 13 Cze 14 Pakistan Średnia Cze 15 Cze 6 Brazylia Argentyna Cze 7 Cze 8 Urugwaj Chile Cze 9 Cze 1 Meksyk Średnia Cze 11 Cze 12 Cze 13 Cze 14 Cze 15
Sierpień wrzesień 215 r. str. 15 Ryzyko walutowe* w wybranych regionach świata ( niskie ryzyko; 1 wysokie ryzyko) Wartość indeksów EIU w punktach 8 7 6 5 4 3 2 1 Region CEE Wartość indeksów EIU w punktach 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Kraje rozwinięte Wartość indeksów EIU w punktach 7 6 5 4 3 2 1 Lip 6 Turcja Lip 7 Lip 8 Ukraina Rosja Lip 9 Lip 1 Lip 11 Lip 12 Węgry Średnia Azja Południowo-Wschodnia Lip 13 Lip 14 Lip 15 Wartość indeksów EIU w punktach 7 6 5 4 3 2 1 Cze 6 Niemcy Włochy Cze 7 Cze 8 Grecja Hiszpania Cze 9 Cze 1 Cze 11 Francja Austria Wlk. Bryt. USA Ameryka Łacińska Cze 12 Cze 13 Kanada Australia Cze 14 Cze 15 Średnia Cze 6 Malezja Indonezja Cze 7 Cze 8 Tajlandia Wietnam Cze 9 Chiny Indie Korea Płd. Filipiny Pakistan Średnia * Ryzyko dewaluacji o 25% w ciągu najbliższych 12m. Źródło: Bloomberg, Economist Intelligence Unit, opracowanie własne, dane na dzień 14.9.215 r. Cze 1 Cze 11 Cze 12 Cze 13 Cze 14 Cze 15 Cze 6 Brazylia Argentyna Cze 7 Cze 8 Urugwaj Chile Cze 9 Cze 1 Meksyk Średnia Cze 11 Cze 12 Cze 13 Cze 14 Cze 15
Sierpień wrzesień 215 r. str. 16 Ryzyko sektora bankowego w wybranych regionach świata ( niskie ryzyko; 1 wysokie ryzyko) Wartość indeksów EIU w punktach 8 7 6 5 4 3 2 1 Region CEE Wartość indeksów EIU w punktach 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Kraje rozwinięte Wartość indeksów EIU w punktach 8 7 6 5 4 3 2 1 Lip 6 Turcja Lip 7 Lip 8 Ukraina Rosja Lip 9 Lip 1 Lip 11 Lip 12 Węgry Średnia Azja Południowo-Wschodnia Lip 13 Lip 14 Lip 15 Wartość indeksów EIU w punktach 8 7 6 5 4 3 2 1 Cze 6 Niemcy Włochy Cze 7 Cze 8 Grecja Hiszpania Cze 9 Cze 1 Cze 11 Francja Austria Wlk. Bryt. USA Ameryka Łacińska Cze 12 Cze 13 Kanada Australia Cze 14 Cze 15 Średnia Cze 6 Malezja Indonezja Cze 7 Cze 8 Tajlandia Wietnam Cze 9 Chiny Indie Korea Płd. Filipiny Pakistan Średnia Źródło: Bloomberg, Economist Intelligence Unit, opracowanie własne, dane na dzień 14.9.215 r. Cze 1 Cze 11 Cze 12 Cze 13 Cze 14 Cze 15 Cze 6 Brazylia Argentyna Cze 7 Cze 8 Urugwaj Chile Cze 9 Cze 1 Meksyk Średnia Cze 11 Cze 12 Cze 13 Cze 14 Cze 15
Sierpień wrzesień 215 r. str. 17 Rynek akcji Główne wydarzenia na rynku akcji Rynki rozwinięte Słabe dane gospodarcze z Chin oraz innych gospodarek azjatyckich wywołały tąpnięcie na tamtejszych giełdach, które rozlało się po całym świecie. Indeksy chińskie od początku roku odnotowują negatywne stopy zwrotu. Obecnie na rynkach panuje pewne uspokojenie, jednak zmienność zapewne będzie pozostawać wysoka. Japoński Nikkei od szczytów stracił ok. 17%, jednak nadal pozostaje ok. 3% powyżej poziomów z początku roku. W USA spadki dotknęły w zasadzie wszystkie indeksy, do tego stopnia, że na niektórych giełdach wstrzymano obrót. Obecnie sytuacja uległa pewnemu uspokojeniu, niemniej jednak stopy zwrotu z amerykańskich giełd, licząc od początku roku, weszły w negatywne terytorium. W Europie wartości indeksów znacząco spadały. Straty rozkładały się podobnie na wszystkich najważniejszych rynkach. DAX, CAC 4 i włoski FTSE MIB jeszcze znajdują się wyżej niż na początku roku. Rynki rozwijające się Tematem przewodnim na rynkach rozwijających się jest sytuacja Chin. Gorsze dane oraz gwałtowne spadki na indeksach kontynentalnych (Szanghaj, Shenzhen) pomimo tego że rynki te nie są w pełni dostępne dla inwestorów zagranicznych rozlały się na indeksy w Hongkongu i zepsuły sentyment w regionie azjatyckim oraz na pozostałych światowych rynkach akcji. Sentyment do rynków wschodzących nadal pozostaje mieszany. Od początku roku w regionie CEE najwyższe stopy zwrotu przyniosły węgierski BUX i rosyjski MICEX. Sierpniowe spadki w zasadzie nie dotknęły rosyjskiego indeksu, natomiast BUX stracił około 7,4%. Spadki ograniczyły stopy zwrotu osiągane od początku roku przez polskie indeksy. Sytuacja na świecie nie pomagała, a (pomimo dobrych fundamentów) dodatkowym czynnikiem ryzyka są deklaracje przedwyborcze dotyczące polityki gospodarczej i budżetowej. Po wyborach parlamentarnych w Turcji mocno stracił turecki BIST 1. Po okresie VIX indeks strachu 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Maj 99 Maj 1 Wysokie poziomy indeksy w dołkach Cze 3 Lip 5 Lip 7 Sie 9 Źródło: Bloomberg, opracowanie własne, dane na dzień 14.9.215 r. odbicia i odrabiania strat na rynku tureckim ponownie zagościły spadki. Obecnie wartość indeksu jest o 15% niższa niż na początku roku. Sytuację w Turcji dodatkowo pogarsza gwałtownie osłabiająca się lira. Sentyment pozostaje negatywny. Niskie poziomy indeksy wysoko Ponownie historyczne szczyty na S&P 5 Wrz 11 Wrz 13 Paź 15 Tąpnięcie w Chinach i spadki na S&P 5
Sierpień wrzesień 215 r. str. 18 Rynek akcji Zwroty z indeksów giełdowych od początku 215 r. w walutach lokalnych 14 Zwroty z indeksów giełdowych od początku 215 r. w USD 13 Tąpnięcie w Chinach i późniejsze niewielkie odreagowanie 13 12 12 11 11 1 1 9 9 8 7 Tąpnięcie w Chinach i późniejsze niewielkie odreagowanie 8 7 6 16 sty 15 17 lut 15 21 mar 15 22 kwi 15 24 maj 15 25 cze 15 27 lip 15 28 sie 15 28 wrz 15 16 sty 15 17 lut 15 21 mar 15 22 kwi 15 24 maj 15 25 cze 15 27 lip 15 29 sie 15 28 wrz 15 Dow Jones SPX DAX WIG2 CAC ISE 1 MICEX BUX Nikkei Hang Seng Dow Jones SPX DAX WIG2 CAC ISE 1 MICEX BUX Nikkei Hang Seng Źródło: Bloomberg, opracowanie własne, dane na dzień 14.9.215 r. Źródło: Bloomberg, opracowanie własne, dane na dzień 14.9.215 r.
Sierpień wrzesień 215 r. str. 19 Rynek obligacji Główne wydarzenia na rynku obligacji Rynki rozwinięte Na rynkach obligacji po wzrostach rentowności z kwietnia trwa odreagowanie i uspokojenie sytuacji. Po wydarzeniach w Chinach rentowności obligacji rosły, jednak pozostały poniżej poziomów z kwietnia. Rynek cechuje się podwyższonym poziomem zmienności. Rentowności 1-letnich obligacji amerykańskich spadały i zbliżyły się do poziomu 2,%, by wzrosnąć do poziomów ok. 2,15%. Uruchomienie QE przez EBC miało bardzo pozytywny wpływ na ceny obligacji krajów strefy euro. Obecne spadki cen komentowane są jako normalizacja sytuacji i powrót rentowności do fundamentów. Od sierpniowych minimów ceny obligacji rosły. Spadki rentowności obligacji greckich wskazują na wdrażanie rozwiązań, które mają znormalizować poziom zadłużenia. Rynki rozwijające się Rentowności polskich 1-latek, po osiągnięciu historycznego minimum poniżej 2%, wzrosły do poziomu ponad 3,3%. Po spadku w okolice 2,7% na fali wydarzeń na rynkach światowych wzrosły do poziomów nieco poniżej 3%. Rentowności 1-letnich obligacji tureckich, po osiągnięciu styczniowych minimów na poziomie 7%, przekroczyły w sierpniu 1%. Sytuacja w Turcji pozostaje niestabilna pod względem politycznym i gospodarczym. Dodatkowo negatywnie na sytuację wpływa osłabiająca się lira. 1-letnie obligacje węgierskie po obniżce stóp procentowych drożały.
Sierpień wrzesień 215 r. str. 2 Rynek obligacji Rynek obligacji przed i po zmianie retoryki Fed. Obecnie na wielu rynkach historyczne szczyty 12 1 Fed mówi o zmniejszaniu skali dodruku pieniądza EBC obniża stopy 8 6, Węgry wzrosty porównywalne do tych w strefie euro 4 USA rentowności oscylują wokół poziomu 2%. Wzrosty słabsze niż w strefie euro 2 Silna pogoń za rentownościami. Część 1. Silna pogoń za rentownościami. Część 2.? Uspokojenie się sytuacji na rynku długu Mar 1 Wrz 1 Kwi 11 Paź 11 Maj 12 Gru 12 Cze 13 Sty 14 Lip 14 Lut 15 Sie 15 Niemcy Francja Turcja USA Hiszpania Włochy Węgry Źródło: Bloomberg, opracowanie własne, dane na dzień 14.9.215 r.
Sierpień wrzesień 215 r. str. 21 Rynek obligacji Rentowności 1- letnich obligacji od początku 215 r. 5 2 Rentowności w % 4 3 2 18 16 14 12 1 8 Rentowności obligacji tureckich powyżej greckich i rosną. Sytuację pogarsza osłabiająca się waluta, co może skłonić bank centralny do podwyżki stóp 6 1 4 2 Spadek rentowności greckich obligacji po osiągnięciu porozumienia i akceptacji programu pomocowego. Rentowności nadal wysoko Sty 15 Lut 15 Mar 15 Kwi 15 Maj 15 Cze 15 Lip 15 Sie 15 Wrz 15 Sty 15 Lut 15 Mar 15 Kwi 15 Maj 15 Cze 15 Lip 15 Sie 15 Wrz 15 Niemcy Francja USA Hiszpania Włochy Węgry Źródło: opracowanie własne, dane na dzień 14.9.215 r. Grecja Turcja Źródło: opracowanie własne, dane na dzień 14.9.215 r.
Sierpień wrzesień 215 r. str. 22 Co napędza gospodarkę? Drogowskaz inwestycyjny cykl rotacji aktywów Produkcja rośnie, spadek tempa wzrostu. Konsumpcja spadek w sierpniu w ujęciu r/r. Inwestycje wzrost w stosunku do 214 r.; spadek tempa wzrostu. Wraz z rozwojem cyklu gospodarczego różne klasy aktywów dają lepsze stopy zwrotu. Jako drogowskaz określający prawdopodobny rozwój sytuacji rynkowej można traktować moment cyklu, w którym się znajdujemy. Drogowskaz inwestycyjny cykl rotacji aktywów Maksimum tempa wzrostu PKB SUROWCE GOTÓWKA 1,5 1,,5 Maksima Minimum tempa inflacji Maksimum tempa inflacji, -,5 AKCJE OBLIGACJE -1, -1,5 Minima Minimum tempa wzrostu PKB Dynamika PKB Dynamika CPI
Sierpień wrzesień 215 r. str. 23 Podział tempa wzrostu PKB na poszczególne komponenty 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 4,6% 4,5% 4,8% 5,1% Gospodarka napędzana eksportem Gospodarka napędzana eksportem i konsumpcją. Powoli ruszają inwestycje 3,5% 3,7% 2,2% 3,% 3,4%,7% 2,3% 1,3%,2%,5% Gospodarka napędzana inwestycjami i popytem wewnętrznym 3,3% 3,1% 3,6% 3,3% % -1% -2% -3% Q1 211 Q2 211 Q3 211 Q4 211 Q1 212 Q2 212 Q3 212 Q4 212 Q1 213 Q2 213 Q3 213 Q4 213 Q1 214 Q2 214 Q3 214 Q4 214 Q1 215 Q2 215* Eksport netto Zapasy Inwestycje Konsumpcja publiczna Konsumpcja prywatna PKB r/r * Dane szacunkowe. Źródło: GUS, opracowanie na dzień 14.9.215 r.
Sierpień wrzesień 215 r. str. 24 Produkcja przemysłowa r/r w % versus wzrost gospodarczy w % Produkcja przemysłowa r/r w % versus wzrost gospodarczy w % 2 15 1 W lipcu produkcja przemysłowa wzrosła o 3,8% r/r (gorzej od oczekiwań na poziomie 4,6% r/r). W sierpniu nastąpił wzrost o 5,3% r/r (gorzej od oczekiwań). Wskaźnik PMI dla sektora 8 6 4 przemysłowego wyniósł w sierpniu 51,1 pkt (gorzej od oczekiwań). Spadło tempo wzrostu liczby nowych zamówień, w tym eksportowych. Wskaźnik dotyczący miejsc pracy znajduje się na relatywnie wysokim poziomie. 12 1 8 Lekko zwiększyło się wykorzystanie mocy produkcyjnych. Wskaźnik kontynuacji inwestycji pozostaje na wysokim poziomie. Wskaźnik nowych inwestycji osiągnął poziom wyższy niż rok wstecz. 5-5 -1-15 -2 Lip 7 Lip 8 Lip 9 Lip 1 Produkcja (lewa oś) PKB (prawa oś) Źródło: Bloomberg, Markit, Eurostat, NBP, opracowanie własne, dane na dzień 14.9.215 r. Lip 11 Lip 12 Lip 13 Lip 14 Lip 15 2-2 -4-6 -8 6 4 2 Wrz 92 Mar 95 Wrz 97 Mar Wrz 2 Mar 5 Wrz 7 Mar 1 Wrz 12 Mar 15 Wykorzystanie mocy produkcyjnych (EUC) Wskaźnik kontynuacji inwestycji (NBP) Wskaźnik nowych inwestycji (NBP) Źródło: Bloomberg, Markit, Eurostat, NBP, opracowanie własne, dane na dzień 14.9.215 r.
Sierpień wrzesień 215 r. str. 25 Sprzedaż detaliczna r/r w % versus wzrost gospodarczy w % W ujęciu m/m sprzedaż detaliczna zwiększyła się w lipcu o 2,1%. W sierpniu spadła o 2,6%. Sprzedaż detaliczna wzrosła o 1,2% r/r. Dane te są gorsze od oczekiwań. Sprzedaż detaliczna r/r w % versus wzrost gospodarczy w % W sierpniu odnotowano spadek o,3% r/r. Stopa bezrobocia osiągnęła w lipcu 1,1%. Stopa bezrobocia w % Badanie PMI wskazuje na wzrost tempa tworzenia miejsc pracy przez przedsiębiorstwa. 33 28 23 18 13 8 3-2 -7-12 -17 Sie 2 Paź 3 Gru 4 Lut 6 Kwi 7 Maj 8 Lip 9 Wrz 1 Lis 11 Sty 13 Mar 14 Kwi 15 9 7 5 3 1-1 -3-5 22% 2% 18% 16% 14% 12% 1% 8% 6% 4% 2% % Lip 1 Lip 2 Lip 3 Lip 4 Lip 5 Lip 6 Lip 7 Lip 8 Lip 9 Sie 1 Sie 11 Sie 12 Sie 13 Sie 14 Sie 15 Sprzedaż detaliczna r/r w % Zmiana PKB r/r w % (prawa oś) Źródło: Bloomberg, opracowanie własne, dane na dzień 14.9.215 r. Źródło: Bloomberg, opracowanie własne, dane na dzień 14.9.215 r.
Sierpień wrzesień 215 r. str. 26 Stopy procentowe Stopy procentowe 14 RPP we wrześniu utrzymała podstawową stopę procentową na poziomie 1,5%. Inflacja w sierpniu znalazła się na poziomie -,6%. Rynek FRA 9X12 osiągnął poziom zbliżony do podstawowej stopy procentowej. Scenariusz bazowy to niskie stopy przynajmniej do I kwartału 216 r. Realne stopy procentowe spadają ze względu na spadek deflacji. 12 1 8 6 4 2-2 Wrz 2 Paź 3 Lis 4 Gru 5 Sty 7 Lut 8 Mar 9 Kwi 1 Maj 11 Cze 12 Lip 13 Sie 14 Podstawowa stopa procentowa P oziom stopy realnej FRA 9X12 CPI Wrz 15 Wysokie stopy realne FRA powyżej podstawowej stopy procentowej Źródło: Bloomberg, opracowanie własne, dane na dzień 14.9.215 r.
Sierpień wrzesień 215 r. str. 27 Zmiana wartości WIG na tle podobnych okresów cyklu koniunkturalnego 25 23 21 19 Zmiana w % 17 15 13 11 9 7 5 7 16 25 Dołek PKB z 31.12.21 Dołek PKB z 31.3.25 34 43 52 61 7 79 Dołek PKB z 31.3.29 Dołek PKB z 28.3.213 88 Tygodnie od dołka PKB Źródło: Bloomberg, opracowanie własne, dane na dzień 14.9.215 r. 97 16 115 124 133 142 Średnia +26,83% +12,5%
Sierpień wrzesień 215 r. str. 28 Zastrzeżenia prawne Powyższe informacje zostały umieszczone w celu reklamy i promocji usługi zarządzania portfelami, w skład których wchodzi jeden lub więcej instrumentów finansowych, świadczonej przez Union Investment Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. Informacje te nie stanowią oferty zawarcia Umowy o zarządzanie portfelami, w skład których wchodzi jeden lub więcej instrumentów finansowych, przez Union Investment Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. Z każdą strategią inwestycyjną związane są określone czynniki ryzyka, wskazane w Umowie o zarządzanie portfelami, w skład których wchodzi jeden lub więcej instrumentów finansowych, przez Union Investment Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. oraz w Prospekcie informacyjnym świadczenia usług zarządzania portfelem instrumentów finansowych przez Union Investment Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. Union Investment Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. uzyskało zezwolenie Komisji Papierów Wartościowych i Giełd (obecnie: Komisja Nadzoru Finansowego) na rozszerzenie przedmiotu działalności o zarządzanie cudzym pakietem papierów wartościowych na zlecenie (obecnie: działalność polegająca na zarządzaniu portfelami, w skład których wchodzi jeden lub więcej instrumentów finansowych). Union Investment TFI S.A. ani zarządzane przez nie fundusze inwestycyjne nie gwarantują osiągnięcia celów inwestycyjnych subfunduszu. Uczestnik funduszu musi się liczyć z możliwością zmniejszenia wartości lub utraty zainwestowanych środków. Wymagane prawem informacje, w tym informacje o ryzyku inwestycyjnym związanym z inwestycjami w jednostki uczestnictwa subfunduszu oraz informacje o podatku od dochodów kapitałowych obciążającym dochód z inwestycji w subfundusz, znajdują się w Prospekcie informacyjnym i w skrócie Prospektu informacyjnego funduszu. Prospekt informacyjny, Kluczowe informacje dla Inwestorów, tabela opłat, dane o ryzyku inwestycyjnym i podatkach dostępne są na stronie www.union-investment.pl. Union Investment TFI S.A. przygotowała niniejszy dokument z dołożeniem wszelkiej staranności i z wykorzystaniem swojej najlepszej wiedzy. Informacje przedstawione i opisane w tym dokumencie opierają się na ocenie autora w momencie ich tworzenia i w stosunku do bieżącego stanu prawnego i podatkowego, które mogą ulec zmianie bez uprzedniego poinformowania. W dokumencie użyto informacji ze źródeł własnych oraz z publicznie dostępnych źródeł uznanych przez autora za wiarygodne. Union Investment TFI S.A. dołożyła należytych starań, aby zamieszczone w niniejszym materiale informacje były rzetelne i oparte na wiarygodnych źródłach, jednak nie może zagwarantować ich poprawności, kompletności i aktualności, szczególnie w przypadku gdyby informacje, na których oparto się przy ich sporządzaniu, okazały się niedokładne i niekompletne lub nie odzwierciedlały stanu faktycznego. Wszelkie dane oraz informacje zamieszczone w niniejszej publikacji mają charakter wyłącznie informacyjny. Nie należy kopiować tego dokumentu, czy to w całości, czy też jego fragmentów. Nie należy dokonywać w nim zmian, rozpowszechniać go wśród innych osób, podmiotów czy też publikować. Niniejszy dokument nie stanowi rekomendacji inwestycyjnej ani nie należy go traktować w ten sposób. Niniejszy dokument nie stanowi też podstawy do rozpatrywania indywidualnych przypadków podczas świadczenia usług pomocy prawnej. Materiał ten nie stanowi oferty w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny oraz innych przepisów prawa powszechnie obowiązującego. Szczegóły dotyczące wyników funduszy i innych produktów zarządzanych przez Union Investment oraz ich klasyfikacji w odniesieniu do kategorii ryzyka oparte są na wynikach historycznych i/lub zmienności. Te informacje nie gwarantują uzyskania podobnych wyników w przyszłości. Jednocześnie Inwestorzy powinni mieć świadomość, że przyszłe wyniki i zmienność mogą się różnić. Szczegółowe informacje dostępne są w aktualnym Prospekcie informacyjnym oraz szczegółowych sprawozdaniach finansowych dostępnych na stronie internetowej www.union-investment.pl. Pomimo że ten dokument został przygotowany z zachowaniem najwyższej staranności, Union Investment TFI S.A. nie ponosi odpowiedzialności za aktualność, dokładność bądź kompletność publikowanych w nim informacji ani za negatywne efekty wynikające bezpośrednio lub pośrednio z dystrybucji, użytku, zmiany bądź streszczania jego treści. Przyjęcie tego dokumentu należy traktować jak zgodę na powyżej wymienione zastrzeżenia.