Urszula Blicharz Kuratorium Oświaty w Krakowie Delegatura w Tarnowie Wspomaganie pracy szkół i placówek poprzez realizację projektów edukacyjnych Małopolski Kurator Oświaty od kilku lat realizuje różnorodne projekty edukacyjne. Bieżące wydanie biuletynu poświęcone jest edukacjom: Edukacja Patriotyczna i Obywatelska, Edukacja prawna Edukacja prozdrowotna Projekty edukacyjne tworzą zorganizowany system edukacji w określonych obszarach i są nastawione na wypracowanie stałych efektów w formie wiedzy i umiejętności adresatów projektów. Projekt to przedsięwzięcie o dużej złożoności, ograniczone czasowo, mające charakter interdyscyplinarny- obszerny, wykraczający poza jedną dziedzinę. Jest to metoda kształtująca wiele umiejętności oraz integrująca wiedzę z różnych dyscyplin naukowych. Ma wyznaczone cele i ma przynieść określony rezultat; Jest przedsięwzięciem kompleksowym. Dużym zainteresowaniem w środowiskach edukacyjnych wspomaganych przez Małopolskiego Kuratora Oświaty cieszą się projekty w zakresie Edukacji Patriotycznej i Obywatelskiej oraz projekty edukacji prozdrowotnej. Małopolski Program Edukacji Patriotycznej i Obywatelskiej ma na celu przygotowanie dzieci i młodzieży do pełnienia w przyszłości roli obywatela oraz kształtowanie ich tożsamości narodowej, duchowej i kulturowej w poszanowaniu istniejących w tym względzie różnic, które też należą do jednych z fundamentalnych zadań polskiej szkoły. Aleksander Palczewski Małopolski Kurator Oświaty zwrócił się do Państwa Dyrektorów z apelem aby pamiętać o przypadających w 2013 r. rocznicach ważnych wydarzeń historycznych, tj.: 150. rocznica wybuchu Powstania Styczniowego, 70. rocznica tragicznej śmierci Premiera i Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego oraz 70. rocznica dramatycznych wydarzeń na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej zbrodni popełnionych na Polakach przez nacjonalistów ukraińskich. Ze względu na te rocznice zostały też zorganizowane różnorodne przedsięwzięcia, które są kontynuacją rozpoczętych już projektów edukacyjnych: Losy Polaków na Syberii, Zachować dla przyszłych pokoleń poszukujemy miejsc związanych z walką o niepodległość Polski, Małopolska - moje miejsce na ziemi, moja mała ojczyzna oraz Ogólnopolski Konkurs Tematyczny Losy Bliskich i losy Dalekich życie Polaków w latach 1914-1989 a także nowe konkursy, tj.: Dzieje Nowej Huty i Solidarności w latach 1980-1989 organizowany z okazji 30. rocznicy powstania Tajnej Komisji Robotniczej Hutników NSZZ Solidarność, Żołnierze Wyklęci. Historia, która mnie porusza, Dzieje ruchu harcerskiego w Małopolsce, Wielcy Polacy wybitni dowódcy. Małopolski Program Edukacji Patriotycznej i Obywatelskiej ma charakter otwarty. Szkoły mogą przesyłać informacje o podejmowanych działaniach, które są umieszczane w Programie po to, aby stał się on źródłem informacji i inspiracji, stwarzając innym możliwość uczestniczenia w tych przedsięwzięciach.
W realizację Edukacji Patriotycznej i Obywatelskiej wpisuje się projekt edukacji prawnej bezpośrednio adresowanej do młodzieży. W dniu 4 lutego 2013 r. odbyło się spotkanie inaugurujące program. Program powstał z inicjatywy Małopolskiego Kuratora Oświaty, Aleksandra Palczewskiego i wkomponował się w ogólnopolski projekt Ministerstwa Sprawiedliwości. Dnia 2013-02-13 Minister Sprawiedliwości Jarosław Gowin, Minister Edukacji Narodowej Krystyna Szumilas, Maciej Bobrowicz Prezes Krajowej Rady Radców Prawnych, Tomasz Janik Prezes Krajowej Rady Notarialnej, Irena Kamińska Prezes Stowarzyszenia Sędziów Themis oraz Krzysztof Józefowicz Prezes Sądu Apelacyjnego w Poznaniu podpisali Porozumienie dotyczące edukacji prawnej młodzieży. To kolejne już Porozumienie dotyczące poszerzania świadomości prawnej młodzieży. Tym razem reguluje ono współpracę przy programie edukacji, który rozpocznie się w drugim okresie roku szkolnego 2012/2013 i będzie trwał do zakończenia roku szkolnego 2013/2014. W dokumencie wszyscy Partnerzy zobowiązali się do współpracy w zakresie realizowania, rozwijania i promowania programu edukacji prawnej. Program będzie realizowany poprzez prowadzenie wykładów/lekcji z zakresu prawa. Wydział Komunikacji Społecznej i Promocji Ministerstwa Sprawiedliwości przygotował informację na stronie www.ms.gov.pl, której fragmenty Państwu cytujemy: ( ).Ministerstwo Sprawiedliwości, mając na uwadze potrzebę poszerzania świadomości prawnej, od prawie trzech lat zaangażowane jest w program edukacji prawnej. Część zadań w tym zakresie inicjuje samodzielnie, część we współpracy z partnerami (m.in. samorządami prawniczymi), część finansowanych jest ze środków zewnętrznych. Dodatkowo, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom społecznym, Ministerstwo Sprawiedliwości zainicjowało działania informacyjno-edukacyjne, których podstawowym celem jest podniesienie poziomu wiedzy na temat funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości oraz przysługujących obywatelom praw. W ramach działań podejmowanych przez resort szczególne miejsce zajęły także potrzeby najmłodszych obywateli - dzieci. We współpracy z Fundacją Dzieci Niczyje wydano poradniki Będę świadkiem w sądzie, skierowane do tej grupy odbiorców. Poradnik stanowi doskonały materiał, który może służyć pomocą zarówno osobom prowadzącym przesłuchania, jak i dzieciom oraz młodzieży. W publikacji opisano - w przystępny dla dziecka sposób m.in. zadania świadka, wygląd pokoju przesłuchań, przebieg rozprawy sądowej i wydarzenia po jej zakończeniu. Publikacja z jednej strony zapobiega wtórnej wiktymizacji małego świadka, z drugiej - usprawnia procedurę zbierania materiału dowodowego. Kolejna, wydana przez Ministerstwo Sprawiedliwości, broszura to: Prawa i obowiązki obywatela w sądzie i prokuraturze. Poradnik składa się z trzech części: Obywatel w postępowaniu cywilnym ; Obywatel w postępowaniu karnym; Obywatel w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Ministerstwo Sprawiedliwości na swojej stronie internetowej (www.ms.gov.pl) uruchomiło specjalną zakładkę EDUKACJA PRAWNA (http://ms.gov.pl/pl/edukacja-prawna/ ), gdzie szkoły wypełniając formularz aplikacyjny mogą zgłaszać się do programu organizowanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości spotkań edukacji prawnej. Program jest bezpłatny.
Obecnie Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowuje się do realizacji projektu Edukacja szkolna przeciwko wykluczeniu prawnemu, odbywającego się w ramach Programu Operacyjnego Ministerstwa Sprawiedliwości Budowanie potencjału instytucjonalnego i współpraca w obszarze wymiaru sprawiedliwości/poprawa skuteczności wymiaru sprawiedliwości, współfinansowanego ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego. W ramach w/w projektu w 150 gimnazjach i 150 szkołach ponadgimnazjalnych na terenie całego kraju zrealizowane zostaną specjalne warsztaty nt. funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. ( ) Zachęcamy Państwa do skorzystania z oferty Ministerstwa Sprawiedliwości. Edukacja prozdrowotna - Edukacja zdrowotna to proces dydaktyczno-wychowawczy, w którym dzieci i młodzież uczą się jak żyć, aby zachować i doskonalić zdrowie własne i innych ludzi oraz tworzyć środowisko sprzyjające zdrowiu. Jej celem jest kształtowanie zachowań prozdrowotnych, które sprzyjają zdrowiu, zwiększają jego potencjał, chronią przed zagrożeniami lub służą przywróceniu zdrowia. Należą do nich m.in.: racjonalne żywienie, odpowiednia aktywność fizyczna, sen, korzystanie, i dawanie wsparcia społecznego, bezpieczne zachowania w ruchu drogowym, w pracy, w życiu seksualnym, samokontrola zdrowia, poddawanie się badaniom profilaktycznym, radzenie sobie ze stresem. Niedostatki tych zachowań mogą negatywnie wpływać na zdrowie. Jednym z projektów edukacji prozdrowotnej jest projekt upowszechnia zaleceń Europejskiego kodeksu walki z rakiem pt. Szkoła Promująca Zalecenia Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem - realizowany od 3 lat we współpracy ze Szpitalem Wojewódzkim im. Św. Łukasza w Tarnowie, Tarnowskim Ośrodkiem Onkologicznym. Projekt adresowany jest do nauczycieli jak również bezpośrednio do dzieci i młodzieży szkół województwa małopolskiego i podkarpackiego. Celem projektu jest budowanie świadomości onkologicznej i poprawy jakości życia dzieci i młodzieży przez: 1) stwarzanie warunków oraz kształtowanie motywacji, wiedzy i umiejętności w zakresie wpływu zdrowego stylu życia na zapobieganie chorobom nowotworowym; 2) kształtowanie postawy aktywności fizycznej i zdrowego trybu życia. Realizację projektu rozpoczęto od akcji informacyjnych, poprzez upowszechnianie na stronie internetowej Kuratorium Oświaty oraz w prasie i w mediach lokalnych informacji na temat Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem. Ponadto przekazano szkołom materiały edukacyjne otrzymane z MZ: Europejski Kodeks Walki z Rakiem pod redakcją prof. dr hab. n. med. Witolda Zatońskiego 1 720sztuk Kodeks Zdrowego Życia scenariusz i rysunki Szarlota Pawel, - 25 000 Kodeks Zdrowego Życia scenariusz Michał Lebioda, - 23 100 Europejski kodeks walki z rakiem wersja skrócona 10 000 Płytka CD Europejski kodeks walki z rakiem 8.000 szt. Organizowano również konferencje dla dyrektorów szkół i nauczycieli oraz sesje edukacyjne dla młodzieży. Łącznie od października 2010r do października 2012r przeszkolono 2580 dyrektorów i nauczycieli oraz 1000 młodzieży Ponadto przeprowadzono 3 szkolenia dla liderów województwa małopolskiego i podkarpackiego podczas których przeszkolono 260
liderów. Liderzy prowadzili szkolenia w swoich środowiskach. Łącznie przeszkolono dotychczas 10 000 nauczycieli, Liczby te potwierdzają trafność i skuteczność podejmowanych działań w ramach promocji zaleceń Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem. Współpraca ze szkołami, urzędami Miasta i Gminy, wyższą uczelnią pozwala na dotarcie do szerokiego odbiorcy a tym samym budowanie świadomości onkologicznej społeczeństwa. W roku 2011 przeprowadzono ankietę dla młodzieży na temat znajomości zasad europejskiego kodeksu walki z rakiem. Wyniki potwierdziły duże zainteresowanie oraz dobrą świadomość uczniów szkół ponadgimnazjalnych i gimnazjów w zakresie znajomości zasad zdrowego trybu życia. W celu zwiększenia aktywności ruchowej dzieci i młodzieży, Kuratorium Oświaty w Krakowie, przeprowadziło monitoring realizacji podstawy programowej w zakresie edukacji zdrowotnej na lekcjach wychowania fizycznego w gimnazjum. W maju 2012 r. opracowano raport a wnioski posłużyły szkołom do modyfikowania programów pod kątem zwiększenia aktywności fizycznej młodzieży gimnazjalnej. Dużą pomocą w realizacji projektu są materiały merytoryczne wypracowane na okoliczność konferencji i sesji. Uczestnicy tych sesji i konferencji otrzymują bezpłatnie materiały, do których należą: Płytka CD Uzasadnienie zaleceń Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem prof. Leszek Kołodziejski, Płytka CD Profilaktyka wybranych nowotworów złośliwych złośliwych. Dr n. med. Beata Piórecka ; Dieta a profilaktyka nowotworowa. mgr Agnieszka Kozioł Kozakowska, Płytka CD Czerniaki i znamiona 2012. Wojna biologiczna? prof. Leszek Kołodziejski, Płytka CD Zwiększenie aktywności fizycznej dzieci i młodzieży Monika Łabuzek Płyta CD Żywienie a ryzyko chorób nowotworowych Ulotki informacyjne 10.500 szt. Broszura Pt. Walka z rakiem wskazówki praktyczne Sukcesem realizacji projektu są działania organizowane w szkołach województwa małopolskiego a od roku 2012 również w szkołach województwa podkarpackiego. Dzieci i młodzież szkolna pod opieką nauczycieli, przeszkolonych w ramach realizacji projektu uczestniczą w swoich środowiskach lokalnych w licznych przedsięwzięciach zapobiegających rozpowszechnianiu niewłaściwych zachowań zdrowotnych w szkole, rodzinie i środowisku. Ciekawą formą popularyzacji zaleceń Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem okazał się konkurs o tytuł Szkoły Promującej Zalecenia Europejskiego Kodeksu walki z Rakiem. Szkoły opisywały swoje działania. Najciekawsze prezentacje zostały zamieszczone na stronie Kuratorium Oświaty w Krakowie - jako przykłady dobrych praktyk. Dużo informacji nt. zdrowego trybu życia dostarczyły Sesje edukacyjne adresowane głównie do młodzieży szkół gimnazjalnych, ponadgimnazjalnych i studentów. Dieta a profilaktyka nowotworowa.dr n. med. Beata Piórecka, mgr Agnieszka Kozioł Kozakowska; Żywienie a ryzyko chorób nowotworowych prof. dr hab. inż. Teresa Leszczyńska Realizację projektu poddano szczegółowej analizie w wyniku której wypracowano wnioski do do realizacji projektu na lata 2013 do 2015:
1. Przeprowadzenie badań nadwagi i otyłości jako czynnika ryzyka chronicznych chorób niezakaźnych; 2. Przeprowadzenie diagnozy zjawiska stosowania używek (papierosy, alkohol) przez młodzież szkolną; 3. Tworzenie sieci szkół promujących zalecenia Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem; 4. Poszerzenie listy liderów promocji zaleceń EKWzR o grupy liderów młodzieżowych; 5. Tworzenie stałych grup wsparcia szkół w zakresie promocji zdrowego życia we współpracy z Samorządem lokalnym, Sanepidem, wyższymi szkołami, Uniwersytetem Rolniczym w Krakowie, placówkami doskonalenia nauczycieli; Biuletyn zawiera również informacje z realizacji wspomagania dyrektorów szkół i placówek podlegających nadzorowi Małopolskiego Kuratora Oświaty. Wyniki nadzoru pedagogicznego, podejmowane interwencje oraz wnioski z rozpatrywanych skarg skłoniły do objęcia edukacją prawną dyrektorów. W okresie od grudnia 2012 do marca 2013r. zrealizowano dwa projekty adresowane do dyrektorów szkół i pracowników samorządowych. W biuletynie znajdziecie Państwo sprawozdanie oraz prezentację z projektu realizowanego we współpracy z Państwową Inspekcją Pracy pt. Zmiany w Kodeksie Pracy i Karcie Nauczyciela. Mamy nadzieję że realizowane przez Małopolskiego Kuratora Oświaty projekty edukacyjne zachęcą Państwa do włączenia się w ich tworzenie i realizację, co niewątpliwie przyczyni się podniesienia jakości pracy Państwa szkół.